Morgunblaðið - 03.12.1992, Qupperneq 32

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 3. DESEMBER 1992
Frumvörp um aukinn meirihluta við
framsal ríkisvalds
___
Olíkt afmarkaðri
ákvæði í Dan-
mörku o g Noregi
- segir Sólveig Pétursdóttir
ALÞINGI hefur til meðferðar tvö
frumvörp stjórnarandstöðu til
sijórnskipunarlaga. í fyrsta lagi
frumvarp Steingríms Hermanns-
sonar (F-Rn) o.fl., þess efnis, að
samningar við önnur ríki sem feli
I sér afsal á landi eða fullveldis-
réttindum teljist ekki samþykktir
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Sjúkraliðar fylltu þingpallana á Alþingi í gær þegar sjúkraliðadeilan var rædd utan dagskrár.
Kjaradeila sjúkraliða rædd utan dagskrár
Deilt um réttmdi í saimiingum
KJÁRADEILA sjúkraliða var rædd utan dagskrár í gær. Málshefj-
andi, Kristín Ástgeirsdóttir (SK-Rv), skoraði á Friðrik Sophusson
fjármálaráðherra að skipa samninganefnd ríkisins að boða til samn-
ingafundar með nýstofnuðu félagi sjúkraliða. Kröfur sjúkraliða
væru einfaldar. Sömu kjarabætur og aðrir hefðu fengið og að sjúkra-
liðar úti á landi héldu áunnum réttindum. Fjármálaráðherra segir
að sjúkraliðum hafi verið boðið það sama og aðrir hafi fengið en
bendir jafnframt á að þegar maður gerist aðili að stéttarfélagi gangi
hann inn í bæði réttindi og skyldur hins nýja félags. Fjármálaráð-
herra sagði samninganefnd ríldsins reiðubúna til viðræðna um leið
og sjúkraliðar létu af þeim aðgerðum sem nú væru uppi.
Málshefjandi Kristín Ástgeirs-
dóttir (SK-Rv) sagði Stéttarfélag
sjúkraliða hafa verið án kjarasamn-
ings í 15 mánuði. Sjúkraliðar hefðu
ekki fengið þær kjarabætur sem
annað launafólk hefði þó fengið í
síðustu kjarasamningum. Þolin-
mæði sjúkraliða væri nú þrotin.
Málsheíjandi sagði kröfur ný-
stofnaðs félags sjúkraliða í raun
einfaldar. 1,7% launhækkun ásamt
orlofsuppbót og að félagsmenn úti
á landi héldu áunnum launum.
Kristín sagði að með síðastnefnda
atriðinu stæði hnífurinn í kúnni.
Með síðustu breytingu á verkaskipt-
ingu ríkis og sveitarfélaga hefði það
gerst að starfsfólk sjúkrahúsa úti á
landi urðu ríkisstarfsmenn en ýmsir
hópar, s.s. sjúkraliðar, meinatækn-
ar, röntgentæknar o.fl. hefðu hing-
að til verið félagar í starfsmannafé-
lögum hinna ýmsu bæjarfélaga.
Kristín Ástgeirsdóttir benti á að víða
um land hefðu starfsmannafélögin
náð betri samningum, varðandi kjör
og ýmis réttindi, fyrir sitt fólk, en
gerðist á höfuðborgarsvæðinu, t.d.
væru grunnlaun sjúkraliða á Sel-
fossi 15 þúsund krónum hærri en í
Reykjavík.
Ræðumaður vildi benda á þá stað-
reynd að sjúkraliðar væru nánast
100% kvennastétt. Og láglauna-
stétt. Byijunarlaun sjúkraliða á dag-
vakt í Reykjavík væru nú 52.426
krónur en hæstu laun kæmust upp
í 68.301 krónu. „Það sérþað auðvit-
að hver maður að á þessum launum
*er ekki hægt að lifa,“ sagði Kristín
Ástgeirsdóttir.
Semja um Iaunalækkun?
Málshefjandi sagði ríkisvaldið
verða að horfast í augu við þá stað-
reynd að það hefði tekið við starfs-
hópum sem hefðu mismunandi kjör
eftir þvf hvar þeir byggju á landinu.
Það gæti ekki verið meiningin að
semja um afnám réttinda og jafnvel
iaunalækkun fyrir sjúkraliða úti á
landi. Kristínu var spurn: „Hvaða
afleiðingar hefði það fyrir sjúkra-
húsin úti á landi ef slík réttinda-
‘svipting ætti sér stað? Hvað kemur
í veg fyrir að mismunandi kjara-
samningar gildi á hinum ýmsu stöð-
um? Er það eitthvert náttúrulögmál
að allir verði að hafa sömu laun og
sömu réttindi í sömu störfum hjá
ríkinu?" Ræðumaður taldi margt
mæla með því að fólk í sérhæfðum
störfum úti á landi nyti ákveðinna
„bestu kjara“.
Kristín Ástgeirsdóttir sagði að
enn einu sinni hefði samninganefnd
ríkisins undir stjóm fjármálaráð-
herra, að þessu sinni Friðriks Sop-
hussonar, tekist að koma vinnudeilu
við ríkisstarfsmenn í „algjöran
hnút“. Kristín spurði fjármálaráð-
herra hvort það væri stefna ríkis-
stjómarinnar að svipta ríkistarfs-
menn áunnum réttindum? Hver
væri launastefna þessarar ríkis-
stjómar? Teldi íjármálaráðherra að
sjúkraliðum bæri ekki sama launa-
hækkun og öðrum launþegum?
Hvað ætti fjármálaráðherra við með
þeim ummælum að hann óttaðist
fordæmisgildi þess að viðurkenna
réttindi sjúkraliða úti á landi? Krist-
ín Ástgeirsdóttir innti íjármálaráð-
herrann einnig eftir því hvort hann
væri sammála þeirri skoðun for-
manns samninganefndar ríkisins að
ekki væri hægt að gera tvo samn-
inga við eitt stéttarfélag.
Ósamræmi varhugavert
Friðrik Sophusson fjármálaráð-
herra vildi taka undir með fyrra
ræðumanni að ástandið á sjúkrahús-
unum væri alvarlegt þegar hluti
starfsmanna hefði tekið þann kost-
inn að ganga út. Fjármálaráðherra
vildi svara fyrirspumum málshefj-
andans. Hann vildi benda á það að
þegar starfsmaður skipti um stétt-
arfélag, gengi hann inn í réttindi
og skyldur hins nýja félags, hvort
sem þau væru betri eða verri. Eins
og staðan væri í dag, hefðu sjúkra-
liðar um það val hvort þeir væru í
Starfsmannafélagi ríkisstofnana,
staðbundnu stéttarfélagi, eða Sjúkr-
aliðafélagi íslands. Fjármálaráð-
herra sagði launastefnu ríkisstjórn-
arinnar hafa markast af ríkjandi
efnahagsaðstæðum. Allt frá árinu
1990 hefði verið reynt að samræma
kjarasamninga sem mest.
Ráðherra lagði á það áherslu að
hann teldi að sjúkraliðum bæri sama
launahækkun og öðram. „Við teljum
að við höfum boðið sjúkraliðum í
þessari kjaradeilu sömu launahækk-
un og aðrir hafa fengið.“ Fjármála-
ráðherra taldi að sjúkraiiðar sjálfir
hefðu í bréfi til félagsmálaráðherra
bent á að stefnt væri á hættulega
braut þegar samið væri um mismun-
andi launasvæði og ólík réttindi eft-
ir því hvar menn störfuðu. Fjármála-
ráðherra tók undir þessa ábendingu;
þetta hefði fordæmisgildi fyrir aðra
samninga. Fjármálaráðherra sagði
það .sitt mat, að hann teldi að við
hvert stéttarfélag ætti að gilda einn
samningur.
Að lokum svaraði Friðrik Soph-
usson ijármálaráðherra áskoran
Kristínar Ástgeirsdóttur um að
skipa samninganefnd ríkisins að
boða strax til samningafundar. Fjár-
málaráðherra sagði samninganefnd
ríkisins tilbúna til að koma til fund-
ar við sjúkraliða um leið og látið
væri af þeim aðgerðum sem nú
væra uppi. Aðgerðum sem taldar
væra ólögmætar. Um þetta væri
deilt, en við hefðum dómstól; Fé-
lagsdóm, til að skera úr slíkum'
ágreiningi. Það væri öllum fyrir
bestu, sjúklingum og sjúkraliðum,
að horfíð yrði að því ráði að taka
upp kjarasamninga um leið og látið
yrði af þessum aðgerðum.
Mjúk gildi fái aukið gildi
Rannveig Guðmundsdóttir (A-Rn)
greindi nokkuð frá kjarasamningum
sveitarfélaganna utan Reykjavíkur.
Gerður hefði verið kjarasamningur
með ákvæðum um starfsmat. Við
það endurmat „fengu hin mjúku
gildi aukið gildi“. Vandi hefði nú
komið í ljós við að breyta verkaskipt-
ingu ríkis og sveitarfélaga vegna
þess að ýmis störf væru ekki flokk-
uð eins hjá ríki og sveitarfélögum.
Rannveig sagði að á sínum tíma
hefði verið um það mikil samstaða
að meta ummönnunarstörfín upp á
við og væri ekki síður mikilvægt
að finna lausn sem drægi ekki úr
því mati.
Fleiri ræðumenn urðu til þess
lýsa eindregnum stuðningi við mat
Rannveigar Guðmundsdóttur á gildi
umönnunarstarfa. En ijármálaráð-
herra mátti þola ámæli fyrir meint-
ar hótanir í garð sjúkraliða og reyna
að gera réttmætar og lögmætar
aðgerðir þeirra tortryggilegar,
reyna að bijóta niður félagafrelsi;
rétt manna til að vera í stéttarfé-
lagi. Friðrik Sophusson ijármála-
ráðherra vildi að það kæmi skýrt
fram að samninganefnd ríkisins
hefði gert tilboð um að allir, jafnt
sjúkraliðar í Reykjavík sem og
sjúkraliðar út á landi, sem hefðu
hærri laun, fengju sömu launa-
hækkanir og allt fólk hefði verið á
fá undanfarið. Vandinn snerist um
réttindi. Hvort það væri eðlilegt að
fólk í einu félagi tæki með sér áunn-
in réttindi sem væru umfram þau
sem væri að hafa í öðru félagi.
Hann bað viðstadda að hugleiða
þessi vandamál. Fjármálaráðherra
vildi ekki mæla hörð orð í þessari
viðkvæmu deilu. Hann hefði ná-
kvæmlega sama áhuga og Sjúkra-
liðafélag íslands á því að ná niður-
stöðu. Fjármálaráðherra héít að það
væri hægt. Fjármálaráðherra vonaði
að það tækist á allra næstu dögum.
Fjöldi þingmanna tók þátt í þess-
ari utandagskrárumræðu.
Sjávarútvegssamningar við EB
FRAM hefur verið lögð þingsályktunartillaga um að Alþingi „ályktar
að heimila ríkissljórninni að staðfesta fyrir íslands hönd 1) Samning
í formi erindaskipta milli Lýðveldisins Islands og Efnahagsbandalags
Evrópu um fiskveiðimál, sem gerður var í Óportó 2. mai 1992 og 2)
samning um fiskveiðimál og lífríki hafsins milli Lýðveldisins íslands
og Efnahagsbandalags Evrópu, sem gerður var í Brussel 27. nóvember
1992.“
í athugasemdum með þingsálykt-
unartillögunni er gerð grein fyrir
helstu efnisatriðum-samningsins frá
2. maí um gagnkvæm skipti á fisk-
veiðiheimildum. Bandalagið fær
veiðiheimildir á tilgreindum svæðum
í efnahagslögsögu Islands fyrir 3.000
tonn af karfaígildum gegn veiðiheim-
ildum fyrir ísland á 30.000 tonnum
af loðnu sem EB hefur keypt af
Grænlandi með samningi þessara
aðila um fiskveiðimál.
Varðandi samninginn um fisk-
veiðimál og lífríki hafsins sem gerður
var í Brassel 27. nóvember er greint
frá því að í samskiptum EB við ríki
utan þess hafi lengi tíðkast að gera
rammasamninga um einstaka mála-
flokka til að skapa bandalaginu laga-
legan grandvöll fyrir samstarfið og
fylla síðan inn efnisatriði í regluleg-
um, t.d. árlegum, samráðum. Sá
samningur sem hér um ræðir sé að
mestu í stöðluðu formi en þó séu
nokkur frávik og ákvæðin um Iífríki
hafsins séu sérstök fyrir þennan
samning.
Með samningnum er birt fylgiskjal
þar sem m.a. segir að samninga-
nefndirnar hafi samþykkt að leggja
til við þar til bær yfirvöld það fyrir-
komulag í fiskveiðimálum fyrir árið
1993, sem sé að finna í viðauka A.
nema því aðeins að þrír fjórðu
alþingismanna greiði þeim at-
kvæði. I annan stað frumvarp
Ragnars Arnalds (Abl-Nv) o.fl.,
um að þriðjungur alþingismanna
geti krafist þess að milliríkja-
samningur, sem hefur hlotið já-
kvæða afgreiðslu á Alþingi, verði
borinn undir þjóðaratkvæði til
samþykktar eða synjunar.
Sólveig Pétursdóttir sagði m.a.
í framsögu sinni, er fyrra framvarp-
ið kom til umræðu sl. fimmtudag,
að meirihluti stjórnarskrárnefndar
teldi „allt of langt gengið í áskilnaði
um aukinni meiri hluta fyrir samn-
ingi, sem varðar minniháttar hags-
muni. Flutningsmenn frumvarpsins
hafí ekki sniðið efni þess efír norræn-
um fyrirmyndum að þessu leyti“.
Hún vitnaði í stjórnarskrá Dana og
Norðmanna og sagði að áskilnaður
um að auka meirihluta í þessum
tveimur þjóðþingum væri bundinn
við samninga, sem leiða til framsals
stjórnarskrárbundins valds ríkisins
til alþjóðastofnana, en einfaldur
þingmeirihluti nægði til að gera aðra
samninga, sem ákvæði frumvarpsins
næðu einnig til.
í öðru lagi vil ég benda á, sagði
þingmaðurinn, að í framvarpinu er
gert ráð fyrir því, að með samningi
við annað ríki sé hægt að afsala eða
leggja kvaðir á landi eða á hvers
konar fullveldisrétt í íslenzkri lög-
sögu, ef áskilinn meirihluti þing-
manna veitir samþykki sitt. „Svo víð-
tæka heimild til að semja um afsal
á fullveldisrétti er hvergi að finna í
stjómskipunarlögum nágrannaríkj-
anna... Milli þess tvenns að afsala
réttindum í landhelgi annars vegar
og að afsala „hvers konar fullveldis-
rétti í íslenzkri lögsögu" hins vegar,
er gífurlegur eðlismunur, sem fær
enga viðhlítandi skýringu í greinar-
gerð með framvarpinu og er að auki
óljóst hvert gæti leitt. “
Sólveig sagði að-samkvæmt frum-
varpi stjómarandstöðuunnar væri
gert ráð fyrir því að með fylgi auk-
ins meirihluta þingmanna megi gera
samning við önnur ríki um framsal
„einhvers hluta ríkisvalds" til Ijöl-
þjóðlegra stofnana. Orðalagið væri
óákveðið og óheppilegt. Bæði í
dönsku og norsku stjórnarskránni
væra ákvæði um þetta ólíkt afmark-
aðri, því þar væri tekið fram að þau
varði framsal á valdi, sem ákvæði
stjórnarskránna sjálfra veita hand-
höfum ríkisvalds. Að auki era þessar
erlendu heimildir til að framselja slíkt
vald háðar því, að framsaiið taki til
nákvæmlega ámarkaðs sviðs, ekki
„einhvers" hluta ríkisvalds."
Meirihluti stjórnarskrámefndar
leggur til að frumvarpi stjórnarand-
stöðunnar verði vísað til ríkisstjórn-
arinnar, enda þarfnist tillögur um
breytingar á íslenzkri stjórnskipan í
þessa vera, ítarlegrar og faglegrar
umfjöllunar og að stjórnarskrár-
nefnd, sem skipuð er af fulltrúum
þingflokkanna og starfar á vegum
forsætisráðuneytisins, hljóti að telj-
ast heppilegur vettvangur til þess.
Páll Pétursson sagði m.a. að
minnihluti stjórnarskrámefndar
styddi það markmið frumvarpsins að
sett verði ákvæði í stjórnarskrána
um hvemig skuli fara ef gerðir eru
samningar við önnur ríki, sem fela
í sér ákveðið og afmarkað framsal á
ríkisvaldi. Forsenda slíks ákvæðis
væri sú að slíkir samningar feli í sér
að ísland og önnur samningsríki taki
á sig sambærilegar og gagnkvæmar
skuldbindingar, að ísland eigi aðild
að þeirri stofnun eða samtökum sem
vald er framselt til og að framsalið
sé ákveðið og afmarkað. Minnihlut-
inn telur að einhliða framsal ríkis-
valds til annars ríkis sé ætíð óheim-
ilt og sama gildi um óskilyrt framsal
á ríkisvaldi til alþjóðastofnunar.