Morgunblaðið - 13.02.1993, Blaðsíða 4

4
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 13. FEBRUAR 1993
Raunvextir á íslandi þeir hæstu í 14 OECD löndum
Gætu valdið keðjuverkun
o g magnað erfiðleikana
- segir Þorsteinn Ólafs forstöðumaður
Verðbréfaviðskipta Samvinnubankans
ÞORSTEINN Ólafs forstöðumaður Verðbréfaviðskipta Samvinnubank-
ans telur að háir raunvextir hér á iandi geti komið af stað keðjuverk-
un sem smám saman myndi magna efnahagserfiðleika þá sem íslending-
ar búa nú við. Raunvextir á íslandi eru nú þeir hæstu meðal 14 OECD
þjóða. Þannig eru þeir 7,4% á íslandi samanborið við 4,6% að meðal-
tali iyá þessum þjóðum. Þorsteinn telur ekki óeðlilegt að stefna að því
að raunvextir lækki í áföngum niður í 5%.
Þorsteinn segir að núverandi að-
stæður í þjóðfélaginu, mikill samdrátt-
ur og atvinnuleysi geri háa raunvexti
hættulega. „Við þessar aðstæður geta
háir vextir reynst skaðlegir því þeir
halda aftur af nýfjárfestingu og fjölga
gjaldþrotum fyrirtækja og heimila,"
segir Þorsteinn. „Fleiri gjaldþrotum
fylgir aukið íjárhagslegt tap lánastofn-
ana sem leitast við að bæta sér upp
tapið með meiri vaxtamun. Þetta sam-
spil hárra vaxta, gjaldþrota og útlán-
stapa getur því komið af stað keðju-
verkun sem smám saman magnar
efnahagserfiðleikana."
Hvað varðar skýringar á hinum
háu raunvöxtum hérlendis telur Þor-
steinn að tæpast standist sú fullyrð-
ing að þeir séu vegna mikils halla á
ríkissjóði. Hann bendir á að afkoma
ríkissjóðs á íslandi sé betri í öllum
löndunum 14 sem miðað er við að
Japan frátöldu. Lánsfjárþörf hins
opinbera fari þar að auki minnk-
andi, lánsfjáreftirspum atvinnuvega
er í lægð og hægt hefur verulega á
skuldaaukningu heimilanna. „Sam-
kvæmt þessu virðast vextir hér á
landi vera hærri en efnahagsforsend-
ur geta skýrt með góðu móti," segir
Þorsteinn. „Og spumingin era sú
afhveiju þeir lækki ekki sjálfkrafa
þegar aðstæður á fjármagnsmarkaði
breytast."
Stjórnvöld hafa hlutverk
Þorsteinn telur að spumingunni
um af hveiju vextir lækki ekki vera
vandsvarað. Hann bendir þó á tvennt
sem augljóslega geti leitt til tregðu
á vaxtalækkun, annarsvegar að
raunvextir hafi verið háir alllengi og
að fjármagnsmarkaðurinn hér sé lít-
ill og tiltölulega einangraður. „Af
þessu má sjá að stjómvöld hafa hlut-
verki að gegna við ákvörðun vaxta,
bæði vegna aðstæðna á fjármagns-
markaði og í hagstjómarskyni," seg-
ir Þorsteinn. „Það getur einfaldlega
verið skynsamlegt fyrir stjómvöld
að beita sér af þunga fyrir lækkun
vaxta.“
Þorsteinn telur að við vaxtalækk-
un eigi stjómvöld ekki að beita svo-
kallaðri handaflsaðferð þ.e. með
VEÐURHORFUR \ DAG, 13. FEBRUAR
YFIRLIT: Um 500 km suðvestur af landinu er vaxandi 973 mb. lægð
sem hreyfist norður í bili en verður kyrrstæð við austurströnd Græn-
lands vestur af Vestfjörðum á morgun.
SPÁ: Allhvöss eða hvöss sunnan og suðvestan átt verður Vestanlands
en sunnan- og suðvestan stinningskaldi eða allhvasst austan til á land-
inu. Vestanlands verður stormél, él suöaustan til, en víðast verður létt-
skýjað um landið norðaustanvert. Frost verður 1-6 stig.
VEÐURHORFUR NÆSTU DAGAr
HORFUR Á SUNNUDAG: Suðvestan kaldi eða stinningskaldi og él um
suð-vestan og vestanvert landið en annars heldur hægari og þurrt. Frost
1-7 stig.
HORFUR Á MÁNUDAG: Hæg breytileg eða norðlæg átt. Smáél um
norðanvert landið en annars þurrt og víða léttskýjað Sunnanlands.
HORFUR Á ÞRIÐJUDAG: Hæg suðlæg átt og hlýnandi veður í bili. Dálít-
il slydda um sunnan- og vestanvert landið en annars þurrt.
Nýir veðurfregnatímar: 1.30, 4.30, 7.30, 10.45, 12.46, 16.30, 19.30,
22.30. Svarsfmi Veðurstofu íslands — Veðurfregnir: 990600.
O úk & £>
Heiðskírt Léttskýjað Hálfskýjað Skýjað Alskýjað
• í *
V V V
Skúrír Slydduél Él
r r r * r *
r r * r
r r r r * r
Rigning Slydda
* * *
* *
* * *
Snjókoma
Sunnan, 4 vindstig.
Vindörin sýnir vindstefnu
og fjaðrimar vindsfyrk,
heil fjöður er 2 vindstig.^
10° Hitastig
V Súld
= Þoka
5t'9|
FÆRÐA VEGUM:
(Kl. 17.30 fgær)
Mjög hvasst, en þó er talið ferðafært um Reykjanesbraut til Suðurnesja.
Á Snæfelisnesi eru Fróðárheiði og Kerlingaskarð ófær. En fært um
Heydal og norðanvert Nesið. Norðurieið um Holtavörðuheiði er fær en
þar er versnandi veður og mikill skafrenningur. Þá er talið ófært um
Steingrímsfjaðarheiði. Á Hellisheiði er vonskuveður, betra er að fara
Þrengslin en þó skefur. I Hvalfirði og undir Hafnarfjalli þar sem var um
tíma var ófært hefur þó heldur lægt og er talið ferðafært þó ennþá sé
mjög hvasst.
Upplýsíngar um færð eru veittar hjá Vegaeftirllti í síma 91-631500 og
ígrænnilfnu 99-6315. Vegagerðin.
vn VEÐUR VÍÐA UM HEIM kl. 12.00 í gær að ísl. tíma hiti veður Akureyri 2 léttskýjsó Reykjavík 2 urkomaígr.
Bergen 3 súld
Helelnki 1 afekýjað
Kaupmannahöfn 1 súld
Narssarssuaq +18 léttskýjað
Nuuk +16 sandfok
Osló +1 alskýjað
Stokkhólmur 2 skýjað
Þórshöfn 7 hálfskýjað
Algarve 13 rigning
Amsterdam 2 þokumöða
Barcelona 13 þokumóða
Berlín 4 mistur
Chicago +3 snjókoma
Feneyjar 10 þokumóða
Frankfurt 0 þokumóða
Glasgow 6 mistur
Hamborg +1 þokaigr.
London 3 þokumóða
LosAngeles 11 léttskýjað
Lúxemborg 0 þokumóða
Madríd 9 skýjað
Malaga 15. skýjað
Mallorca 15 skýjað
Montreal +17 atekýjað
NewYork +1 snjókoma
Orlando 18 afekýjað
Parfs 3 þokumóða
Madelra 18 lóttskýjað
Róm 14 þokumóða
Vín 0 léttskýjað
Washington 1 iskorn
Winnipeg +12 snjókoma
Raunvextip ríkisskulda-
bréfa í nokkrum löndum
0 1 2 3 4 5 6 7
ÍSLAND
Ástralía
Kanada
Svíþjóð
Spánn
Frakkland
ftalía
Belgía
Holland
Bandaríkin
England
Japan
Þýskaland
Sviss
Upplýsingar um vexti «u fengnar úr timaritinu
Economist, 30. janúar - 5. febaiar 1993, og er hér
um að rœöa raunávðxtun rikisskutdabréfa Ö langs
tima Við útreikning raunvaxta er miðað við spá
OECO um verðtxjlgu (hlutaðeigandi landi á þessu ári.
Raunávöxtun hér á landi er samkvæmt upptysingum
frá Verðbréfaþingi Islands í byrjm febrúarmánaðar.
lagasetningu. „Lykillinn að lækkun
vaxta er sá að stjómvöld lækki vexti
í viðskiptum sínum á lánamarkaði
með því að auka peningamagn í
umferð," segir Þorsteinn. „Þannig
er staðið að vaxtalækkunum annars
staðar og þannig má standa að
vaxtalækkun hér á landi ef ekki er
talin hætta á þenslu.“
Einar Odd-
ur kosinn for-
maður SAS
EINAR Oddur Kristjánsson var
kosinn formaður sljórnar Sam-
starfsnefndar atvinnurekenda í
sjávarútvegi, SAS, á fundi stjórn-
arinnar í gær. Hann tekur við
formennskunni af Magnúsi
Gunnarssyni, sem verið hefur
formaður SAS frá upphafi, eða
í rúm fjögur ár.
Samstarfsnefnd
atvinnurekenda í
sjávarútvegi hóf
starfsemi sína í lok
ársins 1988, og
var markmið sam-
takanna að stilla
saman strengi
hagsmunaaðila í
sjávarútvegi hér á
landi. Meðal atriða
sem samtökin hafa
beitt sér fyrir er aukið innra sam-
starf sjávarútvegsins, samskipti
sjávarútvegsins við ríkisvaldið og
samskipti íslensks sjávarútvegs við
umheiminn. Þar hefur SAS lagt
mikla áherslu á samskipti íslands
við Evrópubandalagið.
Atkvæðagreiðsla um
verkfall hjá kennurum
FULLTRÚARÁÐ Kennarasambands íslands samþykkti samhljóða
á fundi sínum í gær að hafa atkvæðagreiðslu meðal félagsmanna
KÍ um boðun verkfalls 22. mars næstkomandi.
„í framhaldi af fundi með samn-
inganefnd ríkisins í gær [fimmtu-
dag], þar sem öllum kröfum okkar
var hafnað og hafnað allri efnislegri
umfjöllun um kröfugerð okkar, sem
var lögð fram 18. janúar, var sú
ákvörðun tekin í mjög samhentu
fulltrúaráði félagsins að það færi
fram atkvæðagreiðsla um verkfall
sem mun þá hefjast 22. mars ef
ekki hafa áður tekist samningar,"
sagði Svanhildur Kaaber, formaður
KI f samtali við Morgunblaðið.
Dagsetning óákveðin
Kjörstjórn félagsins á eftir að
ganga frá dagsetningu atkvæða-
greiðsiunnar sem verður væntan-
lega haldin eftir viku eða tíu daga,
að sögn Svanhildar.
Hún sagðist ekki hafna frekari
viðræðum við samninganefnd ríkis-
ins en engin ósk hefur komið fram
um að haldnir verði samningafund-
ir á næstunni.
Loðnuskípið Amma-
sat fékk í skrúfuna
Eskifírði, frá Guðjóni Guðmundssyni blaðamanni Morgunblaðsins
LOÐNUSKIPIÐ Ammasat, áður
Harpa, sem er skráður í Ang-
magsalik á Grænlandi, fékk veið-
arfærin í skrúfuna er hann var
á veiðum skammt austan Hval-
baks í gærmorgun. Jón Finnsson
SU, sem var á útleið frá Seyðis-
fírði, tók Ammasat í tog og komu
skipin til Eskifjarðar síðdegis.
Köfuram gekk vel að losa úr
skrúfunni og hugðist Valdimar Að-
alsteinsson, skipstjóri á Ammasat,
halda til Seyðisíjarðar til löndunar
og strax að því loknu til veiða.
Veiðar grænlenskra báta era
óheimilar eftir 15. febrúar. Þeir
mega heldur ekki veiða sunnar en
á Papagranni.
Á Ammasat eru 14 manns, 11
íslendingar og 3 Grænlendingar.
Eftir 15. febrúar fellur kvótinn.til
íslendinga.
Án atvinnu 15. febrúar
„Við fengum 540 tonn í fyrsta
túmum svo kom bræla og eftir
hana var loðnan komin suður fyrir
þessa línu þar sem við megum ekki
veiða. Svo heyrum við í fréttum að
það sé mokveiði og getum ekkert
gert. Annars er loðna hér úti í kanti
og víða inni á grunninu, en hún er
ekki í veiðanlegu standi," sagði
Valdimar. Hann sagði að allir um
borð misstu atvinnuna 15. febrúar
á sama tíma og atvinnuleysi væri
mikið og mikið af loðnu í sjónum.
Auk þess væri atvinnuleysi í landi
á þeim stöðum sem báturinn myndi
landa. „Við skiljum ekki hvaða for-
sendur liggja hér að baki, því þótt
okkur yrði veitt undanþága og leyft
að veiða áfram suður fyrir þessa
línu, þá myndum við landa öllum
afla hér og skapa sjálfum okkur
og öðrum atvinnu." Útgerð Ammas-
at hefur sótt um undanþágu til
veiða.
----»•-» ♦---
Loðskinnauppboð
í Kaupmannahöfn
Minkaskmn
á uppleið
en refurinn
á niðurleið
UPPBOÐI á loðskinnum lauk í
Kaupmannahöfn nú í vikunni og
fékkst þar um 16% hærra verð
fyrir minkaskinn en á uppboðinu
serrt haklið var í desember síðast-
liðnum. Verð á blárefaskinnum
lækkaði hins vegar um 16% og
verð á silfurref lækkaði um 8%.
Tæplega þijár milljónir minka-
skinna voru boðnar upp hjá danska
uppboðshúsinu og seldust þau öll.
Meðalverðið var um 1.030 íslenskar
krónur, og varð líækkunin mest á
svartmink eða 24%. Boðin voru upp
48 þúsund blárefaskinn og seldust
97% þeirra á 2.215 kr. meðalverði,
og af 53 þúsund silfurrefaskinnum
seldust 95% á um 2.440 kr. meðal-
verði.