Morgunblaðið - 13.02.1993, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 13. FEBRÚAR 1993
15
Opið bréf til „Tvíhöfða“
eftir Gunnar
Svavarsson
Skildi þeim mönnum, jafnvel
langskólagengnum innan svokall-
aðrar tvíhöfðanefndar, ekki detta
í hug að með tillögum sínum til
stjómvalda gætu þeir verið valdir
að gríðarlegum straumhvörfum og
kollsteypu í fískveiðistjórnun og
atvinnumálum íslendinga. Heyrst
hefur með nokkurri vissu að „Tví-
höfði“ sé búinn að setja á blað til-
lögur um að kvótasetja alla smá-
báta og taka línutvöföldunina af
þessa íjóra mánuði sem hún er á.
Mér er spum, hvaða hvatir liggja
að baki slíkum vangaveltum?
Hamslaus af bræði mundi ég
hvæsa. Það er öfundsýki og
heimska.
Veltum ofurlítið fyrir okkur hvað
slíkar tillögur ef þær næðu fram
að ganga hefðu í för með sér fyrir
Suðurnesin. Atvinnuleysi mundi
stóraukast, útflutningur hágæða
afurða með flugi mundi dragast
saman og fjöldi fjölskyldna mundi
neyðast til að segja sig á sveitina
í formi atvinnuleysisbóta og stuðn-
ings við að halda híbýlum sínum
frá uppboðshöldurum.
Kvótasetning smábáta er bein
ávisun á auknar veiðiheimildir til
þeirra er stjóma bankakerfínu, þ.e.
útgerða er skipa milljarðaflokkinn
í fjárfestingu nýrra fískiskipa svo
og milljarðaflokkinn í skuldsetn-
ingu þjóðarinnar. Milljarðaflokkur-
inn mundi klófesta þessar afla-
heimildir áður en langt um liði.
Mér er spum, hvers vegna lætur
„Tvíhöfði“ ekki togaraflotann hafa
þessi tonn strax, óþarfi er að vera
með þessa sýndarmennsku til að
villa um fyrir almenningi?
Krókakerfi smábáta
Núgildandi veiðikerfi sem smá-
bátar með krókaleyfi hafa lært að
aðlagast er þó ekki mannlegt að
öllu leyti. Banndagarnir sem í því
eru gera það að verkum að menn
eru kauplausir í desember og jan-
úar og tæpan mánuð að auki. Þá
sér veðráttan fyrir því að auk þessa
komast menn ekki á sjó þijá mán-
uði á ári. Spyija mætti: Er „Tví-
höfði“ tilbúinn að vera kauplaus í
sex mánuði á ári. Já, það er stór
hluti þessara báta, ótrúlega stór
hluti sem berst fyrir afkomu sinni
í þessu kerfí, hvað þá því kerfí sem
heyrst hefur að „Tvíhöfði" ætli
þessum flota að búa við.
Aftur er mér farið að hitna í
hamsi. Tökum öfundsýkina. Oft hef
ég verið spurður, af hveiju þessir
litlu bátar mega veiða svona mikið?
Svarið er: Stjórnvöld báru gæfu til
að leyfa skynseminni að ráða, at-
orkunni, útsjónarseminni, kostum
þess að landa aflanum daglega
ferskum í flugið hér á Suðurnesj-
um.
Lítum á annað dæmi. Heyrst
hefur að krókaleyfísmenn mættu
vel við una með því að skipta á
milli þeirra 15.000 tonnum í stað
3.600 tonnum eins og lög gera ráð
fyrir. Látum nú sjá, 15.000 tonn á
„Mikil gróska er í línu-
útgerð og hann er ótrú-
legur fjöldi beitingar-
mannanna. Þessir þætt-
ir legðust af með af-
námi tvöföldunarinn-
ar.“
þennan bátaflokk, þá er að deila
þessu út á 1.140 báta: 15.000 /
1.140 = 13,15 tonn/bát. Kvóti af
þeirri stærð kippir afkomunni und-
an fjölmörgum sjávarþorpum.
Vándi þeirra margfaldast með stór-
auknu atvinnuleysi og tekjumissi.
Heilræði til „Tvíhöfða11
Við „Tvíhöfða" segi ég því. Fest-
ið núgildandi kerfí í sessi til fram-
búðar og lengið tvöföldunartíma á
línu hjá dagróðrabátum í sex mán-
uði. Slík niðurstaða mundi efla at-
vinnu í landi þar sem atvinnuleysi
er vaxandi, stuðla að vistvænum
veiðum, auka áherslu á hágæða-
hráefni til vinnslu og draga úr
ábyrgð þjóðarinnar á milljarða fjár-
festingum í formi verksmiðjuskipa.
„Tvíhöfði", þér er skylt að koma
niður á jörðina og bæta tengsl þín
við lífæð þjóðarinnar. Láttu ekki
eyrnamerkja þig sem afturgenginn
fortíðarþurs. Afl sem berst gegn
alþjóðasamþykktum, til að merkja
fjölmennustu ráðstefnu sem haldin
hefur verið í heiminum. Á Ríóráð-
stefnunni rituðu 177 lönd undir
viijayfirlýsingu um að vistvænan
veiðiskap og mannlíf í smáum sjáv-
arþorpum bæri að efla.
Afnám tvöföldunarinnar
Mikil gróska er í línuútgerð og
hann er ótrúlegur fjöldi beitingar-
mannanna. Þessir þættir legðust
af með afnámi tvöföldunarinnar. í
það minnsta þyrfti ekki að bjóða
mér að gera út á línu án þess að
tvöföldunar nyti við. Afnám tvö-
földunarinnar mundi færa afla línu-
báta yfír á togara. Við það mundi
þrefaldast sá fískafjöldi sem væri
drepinn og fyllti tonnið. Hef ég þá
reynsluna héðan af Suðurnesjum
mér til hliðsjónar. Slíkt sóknar-
mynstur er ekki til hagsbóta fyrir
fískistofnana.
Afleiðingar kvótasetn-
ingar á smábáta
Hvemig er búið að fara með
bátaflotann milli 6 og 10 tonn?
Langstærsti hluti þess afla sem
þeim var úthlutað var þorskur og
voru margir með mjög lítinn kvóta
í upphafí úthlutunar 1. janúar
1991. Þrátt fyrir slíkt hafa núgild-
andi lög um stjórn fískveiða haft
það í för með sér að búið er að
skerða þennan bátaflokk um nær
helming á tveimur árum, meira í
verðmætum talið heldur en nokk-
um annan útgerðarhóp. Hugsið
ykkur hvemig komið væri með
næsta bátaflokk fyrir neðan,
krókabátana, með svipaða skerð-
ingu og þama hefur gengið eftir.
Dæmið hér á undan gæfi okkur 7
tonn á bát.
Tilvísunarmálið
eftir Jóhann
Tómasson
Félag sjálfstætt starfandi heimil-
islækna (FSSH) samþykkti á aðal-
fundi sínum 2. febrúar síðastliðinn
eftirfarandi ályktun:
„Félag sjálfstætt starfandi heim-
ilislækna lýsir yfir andstöðu við
fyrirætlanir um að koma á tilvísun-
arskyldu vegna sérfræðiþjónustu
lækna utan sjúkrahúsa. Félagið
minnir á, að 25. janúar siðastliðinn,
tók gildi reglugerð, þar sem gjöld
vegna komu sjúklinga til sérfræði-
lækna voru hækkuð í flestum tilfell-
um. Á sama tíma var gjaldtöku
haldið nær óbreyttri hjá heimilis-
og heilsugæslulæknum. Með þess-
ari reglugerðarbreytingu er sjúk-
lingum því beint i auknum mæli til
heimilis- og heilsugæslulækna.
Félag sjálfstætt starfandi heimil-
islækna telur bæði óþarft og óæski-
legt að fylgja þessari reglugerðar-
breytingu eftir með því að koma á
tilvísunarskyldu. Slíkt fýrirkomulag
skerðir frelsi fólks til að leita lækn-
is. Vandséð er að það leiði til nokk-
urs sparnaðar en hins vegar leiðir
það augljóslega til aukinnar skrif-
fínnsku og óhagræðis fýrir neytend-
ur heilbrigðisþjónustunnar. Sjálf-
stætt starfandi heimilislæknar vilja
fremur að fólk leiti til þeirra að
eigin frumkvæði en að það sé gert
að skyldu."
Vart hafði umrædd ályktun og
viðtal við formann FSSH, Ólaf F.
Magnússon, birst í fjölmiðlum, þeg-
ar tveir af forvígismönnum Félags
íslenskra heimilislækna (FÍH) (og
annar þó sjálfskipaður) brugðust
við af slíku offorsi, að helst minnti
á aðfarir gegn „rangt hugsandi" í
Sovét. Þökk enn og aftur fyrir lýð-
ræðið.
Nú hlýt ég að geta þess, að þeir
tveir læknar í FIH, sem hér um
ræðir, Sigurbjörn Sveinsson, for-
maður félagsins, og Gunnar Ingi
Gunnarsson, stjómarmaður í stjóm
Ríkisspítalanna og einn af ráðgjöf-
um Sighvats Björgvinssonar heil-
brigðisráðherra, hafa hvomgur sér-
menntun eða sérfræðiviðurkenn-
„Að þessum orðum
sög’ðum fagna ég sam-
þykkt FSSH frá 2. febr-
úar síðastliðnum. Hún
fer í öllu saman við
skoðanir mínar í
nefndu máli. Raunar
trúi ég, að margir heim-
ilislæknar, með eða án
sérmenntunar, séu
sama sinnis.“
ingu í heimilislækningum. Þetta er
að vísu aukaatriði.
Aðalatriðið er, að öllum er bæði
fijálst og raunar skylt að nýta sér
rétt sinn til tjáningar og áhrifa á
þann hátt, sem lýtur til heilla landi
og þjóð. Þennan rétt ætla ég nú
einnig að nýta mér hér.
Ég hef, vona ég, ávallt leitast
við að fá til liðs við mig mér hæf-
ari sérfróða lækna, þegar mér hefur
þótt mig skorta þekkingu og að-
stöðu til að sinna sjúklingum mínum
sem vert væri.
í þessu hef ég talið mig fylgja
siðareglum lækna, skráðum sem
óskráðum. Ég hef undantekninga-
lítið sent viðkomandi sérfræðingi
vélritaðar upplýsingar um vanda
sjúklings og minn. Á þennan hátt
hafa myndast traust tengsl milli
mín og fjölmargra sérgreinalækna.
Þegar tilvísanamálið kom enn á
dagskrá síðastliðið haust, velti ég
mikið fyrir mér, hver yrði rökrétt
og eðlileg niðurstaða mín gagnvart
því. Svarið varð: Kæmi til mín sjúk-
lingur til þess eins að fá tilvísun
hlyti ég að neita. Tilvísun, hvort
heldur er á lyf, rannsóknir, sérfræð-
inga eða sjúkrahús, er ávísun á
greiðslu úr ríkissjóði og það segir
sig sjálft að mér hlýðir ekki annað
en að vanda slíkar tilvísanir (ávísan-
ir). Nú er það sem betur fer svo,
að ég hef annað með tíma minn
að gera en að „þjarka" við sjúklinga
um tilvísun eða ekki tilvísun. Ann-
aðhvort koma sjúklingar til mín af
fúsum og frjálsum vilja eða ég hlýt
að huga að öðru starfí.
Að þessum orðum sögðum fagna
ég samþykkt FSSH frá 2. febrúar
síðastliðnum. Hún fer í öllu saman
við skoðanir mínar í nefndu máli.
Raunar trúi ég, að margir heimilis-
læknar, með eða án sérmenntunar,
séu sama sinnis. Á sama hátt lýsi
ég andúð á hroka þeirra félaga,
Sigurbjarnar og Gunnars, í garð
þeirra heimilislækna sem leyfa sér
að hafa skoðanir sem þeim þóknast
ekki.
Þeim Sigurbirni og Gunnari verð-
ur tíðrætt um faglegan metnað.
Faglegur metnaður hefur ekki alltaf
verið leiðarstjarna Félags íslenskra
heimilislækna (FÍH). Fyrir hefur
komið að klíku- og hégómaskapur
hafi borið hugsjónimar ofurliði.
Slíkt gerðist, þegar nokkrir
„frammámenn" innan félagsins
hugðust breyta reglugerð um veit-
ingu sérfræðileyfis tímabundið til
að geta veitt fáeinum „gæðingum“
sérfræðiviðurkenningu í heimilis-
lækningum fyrir félags- og stjórn-
málastörf. Því slysi var afstýrt á
síðasta aðalfundi FÍH.
Ég hef lengi hugleitt að segja
mig úr Félagi íslenskra heimilis-
lækna (FÍH). Mér hafa mislíkað
vinnubrögðin sem þar tíðkast og
hef eUki legið á þeirri skoðun minni,
t.d. á aðalfundi félagsins 1991.
Framapot og hégómlegt stílleysi
ásamt gagnkvæmum gælum og
hóli hefur orðið aðalsmerki í starfí
Gunnar Svavarsson
Framkvæmd laganna sýnir að
mismunun einstakra útgerðar-
flokka innan kerfísins er svo gríðar-
leg að orðið „mannréttindabrot"
nær vart lengur að lýsa henni.
Sá saklausi er barinn
Hinn gamli gróni trillukarl á
enga sök á því hvemig komið er,
þó er hann kvalinn að ósekju og
ofsóttur af peningamönnum sem
róa að því öllum árum að koma
honum á kné.-Því eina í sjávarút-
veginum sem fijáls maður getur
rekið án framlags frá almenningi.
Búið er að reka stefnu stórút-
gerðarinnar í botn. Hvemig væri
að frammámenn í íslenskum
sjávarútvegi hugsuðu hvemig kom-
ið er fyrir sumum fískveiðiþjóðum,
sem hafa haft slíka stórskipastefnu
á dagskrá og framkvæmt hana.
Erum við ekki á sömu braut? Hvar
endar þessi þörf ykkar að skipta
sér af og skammta smábátum svo
litlu magni af físki að allflestir
hætta og ótrúlega mörg heimili
fara á hausinn? Þessa stefnu ber
að leggja fyrir róða.
Smábáturinn með sínum krókum
getur aldrei, já, ég segi aldrei,
gengið af neinum fískistofnum
dauðum.
Höfundur er formnður
Smábátafélagsins Reykjaness ogí
stjóm Landssambands
smábátaeigenda.
Jóhann Tómasson
félagsins. Langlundargeð mitt er
nú á þrotum og ég hef því ákveðið
að segja mig úr félaginu (FÍH).
Höfundur eryfirlæknir
Heilsugæslustöðvarinnar á
Reykjalundi, sérfræðingur í
heimilislækningum og
embættislækningum.
með frönskum og sósu
TAKIÐMEÐ
- tilboð!
m
TAKIDMED
- tilboð!
Bílamarkaöurinn
Smiðjuvegi 46E
v/Reykjanesbraut^
Kopavogi, sími
671800
Talsverð hreyfing
Vantar góða bíla á
sýningarsvæðið
Opið sunnud. kl. 14 - 18.
SJALFSTÆÐISFIOKKURINN
Sauðkrækingar og nágrannar!
Almennur stjórnmálafundur verður haldinn í Safna-
húsinu á Sauðárkróki sunnudaginn 14. febrúar nk.
kl. 16.00.
Frummælandi verður formaður Sjálfstæðisflokksins,
Davíð Oddsson, forsætisráðherra.
Almennar umræður og fyrirspurnir.
Allir velkomnir.
Sjálfstæðisflokkurinn.