Morgunblaðið - 16.03.1993, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 16. MARZ 1993
Athugasemd við tillögu til þingsályktunar
Ráðgert að leggja niður þrjá
höfuðskóla sjávarútvegsins
eftir Björgvin Þór
Jóhannsson, Guðjón
Ármann Eyjólfsson
og Sigurð B.
Haraldsson
Undanfama daga hafa borist
fréttir frá Alþingi um tillögu til
þingsályktunar um stofnun sjávar-
útvegsskóla með því að leggja nið-
ur þrjá höfuðskóla í þágu sjávarút-
vegs og siglinga og bræða saman
í einn. Þessari tillögu var slegið upp
sem stórfrétt í dagblaðinu Tíman-
um hinn 5. mars sl.
Flutningsmenn tilögunnar eru
þingmennirnir Finnur Ingólfsson
og Halldór Ásgrímsson. í þingsá-
lyktunartillögunni segir: „Alþingi
ályktar að fela menntamálaráð-
herra að undirbúa sameiningu
Fiskvinnsluskólans í Hafnarfirði,
Stýrimannaskólans í Reykjavík og
Vélskóla íslands í einn sjávarút-
vegsskóla á framhaldsskólastigi.
Skal undirbúningurinn miða að því
að skólinn verði tii húsa í Sjó-
mannaskólanum í Reykjavík.
Stefnt skal að því að skólinn taki
til starfa haustið 1994.“
í greinargerð með tillögunni eru
ýmsar fullyrðingar sem ekki er
unnt að láta ósvarað þar eð farið
er með staðleysur. Ekkert samráð
var haft við undirritaða eða leitað
upplýsinga af neinu tagi í þeim
skólum sem hér um ræðir.
1. Fullyrt er að samruni Fisk-
vinnsluskólans í Hafnarfirði, Vél-
skóla íslands og Stýrimannaskól-
ans í Reykjavík í einn sjávarútvegs-
skóla muni styrkja nám í fyrrnefnd-
um skólum, gera námið eftir-
sóknarverðara og menntun í grund-
vallargreinum sjávarútvegsins
muni stóreflast. Þessi fullyrðing er
órökstudd og niðurstaðan gæti orð-
ið allt önnur, t.d. gæti dregið úr
sérhæfingu hvers skóla sem er
mjög mikiivæg. Vélskóli íslands og
Stýrimannaskólinn í Reykjavík eru
grónar menntastofnanir. Ur báðum
skólunum hafa komið forystumenn
á sviði sjávarútvegs og siglinga hér
á landi. Við álítum mjög varhuga-
vert að breyta með aðgerðum sem
þessum þeirri ímynd sem við leyf-
um okkur að fullyrða að þessir
þrír skólar hafi í ísiensku þjóðfélagi
og þeir hverfí sem sérskólar skip-
stjórnarmanna, vélfræðinga og
fiskiðnaðarmanna. Skólarnir eru
sérskólar sem mennta fólk til sér-
Björgvin Þór Jóhannsson
hæfðra starfa er fela í sér ábyrgð
á mönnum og búnaði. Starfssvið
að loknu námi skarast en eru engu
að síður sérsvið sem með aukinni
tækni og hagræðingu munu krefj-
ast enn meiri sérfræðiþekkingar.
Vélskóli íslands og Stýrimanna-
skólinn hafa veigamiklu hlutverki
að gegna í sambandi við menntun
farmanna og verða skólarnir í þeim
efnum að standa við alþjóðlegar
kröfur. Full ástæða er að búast við
auknum verkefnum í sambandi við
menntun undirmanna á farskipum.
Fiskvinnsluskólinn er enn ungur
að árum. í Hafnarfirði, einum
stærsta útgerðarbæ landsins frá
fornu fari, hefur nýlega verið byggt
myndarlega yfir skólann. Skólinn
hefur fengið þar aðstöðu til fram-
búðar bæði til bóklegrar og verk-
legrar kennslu og er búinn öllum
helstu fiskvinnsluvélum og tækjum.
Veg og virðingu Fiskvinnsluskólans
og um leið virðingu fyrir fisk-
vinnslustörfum í landinu á að auka.
Engin rök hníga að því að það
verði gert með því að þessir þrír
og að mörgu leyti ólíku sérskólar
rugli saman reytum. Það myndi
draga úr mikilvægi þeirra og sér-
stöðu hvers um sig.
2. Fullyrt er að nemendum Vél-
skóla íslands og Stýrimannaskól-
ans í Reykjavík hafi fækkað veru-
lega síðustu árin. Þessi staðhæfing
er röng. Nemendafjöldi í Vélskólan-
um hefur verið mjög jafn á undan-
förnum árum, nálægt 200 nemend-
Guðjón Ármann Eyjólfsson
ur. Aðsókn að Stýrimannaskólan-
um hefur verið sveiflukenndari, var
t.d. á síðasta skólaári 134 nemend-
ur, þegar flest var, en í vetur eru
80 í dagskóla. Á kvöldnámskeiðum
skólans eru 18 í 30 rúmlesta rétt-
indanámi. Aðsókn að Stýrimanna-
skólanum sveiflast sennilega meir
í takt við almenna afkomu og ár-
ferði í landinu en við nokkurn ann-
an skóla. Með samanburði á þjóðar-
tekjum og afkomu íslensku þjóðar-
innar fylgir fjöldi nemenda í Stýri-
mannaskólanum nákvæmlega
þeirri sveiflu. Þetta ætti auðvitað
ekki að koma á óvart, en hér er
strax rokið upp til handa og fóta
og ráðagerðir uppi um að skerða
húsnæði Sjómannaskólans. Fullyrt
er að það sé illa nýtt; með öðrum
orðum áform eru um að koma Stý-
rimannaskólanum og Vélskóla Is-
lands að hluta úr því húsnæði sem
skólunum var ætlað af stórhug fyr-
ir hálfri öld síðan. Fjöldi nýnema í
Fiskvinnsluskólanum hefur verið
nokkuð jafn eða frá 20-25 á hverju
hausti, en auk þess hefur skólinn
haldið fjölda námskeiða.
3. Fullyrt er að húsnæði Sjó-
mannaskólans sé illa nýtt. Þetta
er einnig rangt. Kennsla í vélskól-
um, stýrimannaskólum og fisk-
vinnsluskólum er þess eðlis að stór
hluti kennslunnar er verkleg
kennsla. Kennt er á margs konar
tæki og búnað. Slíkur búnaður
þarf mikið húsrými og við kennsl-
una verður að skipta nemendum í
Sigurður B. Haraldsson
hópa (8-12 manns) Sem dæmi um
plássfrekan búnað má nefna dísil-
vél með öllum kerfum, fiskvinnslu-
vélar, siglinga- fiskveiði- og véla-
rúmsherma. Nemendur Vélskóla
íslands hafa nú loksins fengið við-
unandi aðstöðu til félagsstarfsemi.
Aðstaða fyrir kennara í Stýri-
mannaskólanum og Vélskólanum
er ófullnægjandi. í þessum sérskól-
um þyrfti hver fastráðinn kennari
að hafa eigin skrifstofu og auk
þess góða aðstöðu til þess að útbúa
kennsluefni (undervisningslaborat-
orium). Þannig aðstaða er viða í
samsvarandi skólum erlendis og
t.d. hér á landi í skólum á háskóla-
stigi. Er það nokkuð sjálfsagðara
en við fyrrnefnda sérskóla í þágu
svonefnds undirstöðuatvinnuvegs,
sjávarútvegsins? Smíðakennsla
Vélskólans, undirstöðukennsla í
járn- og rennismíði, býr við þröng-
an kost í húsrými sem var upphaf-
lega ætlað fyrir spennistöð hússins.
Frá öryggissjónarmiði er þetta á
mörkum þess leyfilega og brýnt að
úr verði bætt. Með nokkrum til-
kostnaði og endurskipulagningu á
húsnæði Sjómannaskólans væri
unnt að búa þessari mikilvægu
kennslu betri aðstöðu. Það vekur
reyndar furðu að ýmsir aðilar sem
þekkja lítið til starfsemi þessara
skóla, stýrimannaskóla og vélskóla,
skuli stöðugt sjá ofsjónum yfir
þeirri aðstöðu sem þessari mikil-
vægu menntun fyrir okkar grund-
vallaratvinnuveg var ætluð af
framsýnum mönnum fyrr á tíð.
Skólarnir fá bókstaflega ekki að
vera í friði með þá aðstöðu og hús-
rými sem þeim var ætlað, þó að
allur tækjakostur og búnaður skipa
sé allur annar en þá var og síðan
hafi risið mikil raforkuver, bæði
gufu- og vatnsaflsvirkjanir, víða
um landið. Það væri nær að menn
tækju höndum saman um að bæta
aðstöðuna. til þess að hún verði
skv. nútímakröfum og sambærileg
við það sem gerist í nágrannalönd-
unum. Hér er þó ólíku saman að
jafna , þar er verkmenntun metin
að verðleikum sem undirstaða at-
vinnulífs og t.d. eftirtektarvert
hvað aðbúnaður vélskóla er þar
góður, enda er menntun í þeim
skólum ekki aðeins undirstaða vél-
gæslu um borð í skipum og orku-
verum heldur einnig undirstaða og
hvati þróunar og nýsköpunar í
margs konar iðnaði.
3. Fullyrt er að verið sé að kenna
sömu greinar í hálfskipuðum bekkj-
um Stýrimannaskólans og Vélskól-
ans; „Kennsla skólanna tveggja
algjörlega aðskilin þótt almennar
námsgreinar séu 30-45% námsefn-
is þeirra.“
Hér er aftur farið með rangt
mál. í almennum greinum Vélskóla
íslands, sem er áfangaskóli, er t.d.
vegna almenns niðurskurðar og
sparnaðar gengið mjög langt í hóp-
stærðum. Auðvitað kemur þetta
niður á gæðum kennslunnar, t.d.
hafa hópstærðir í bóklegum grein-
um farið yfir 30 nemendur. Við
skipun hópa í verklegri kennslu í
vélfræði og skyldum greinum svo
og í vélhermi Vélskólans hefur ver:
ið gengið eins langt og fært var. í
Stýrimannaskólanum hafa nú á
vorönn verið um og yfir 40 nemend-
ur í kennslustundum þar sem það
þótti fært (í sjórétti, bókl. vélfræði
og siglingareglum). Það kemur í
ljós að þetta er of stór hópur í sigl-
ingareglum. í öllum svo nefndum
almennum greinum í skipstjórn-
arnámi 1. stigs ( þ.e. íslensku,
dönsku, ensku, stærðfræði og eðlis-
fræði) eru nemendur í einni bekkj-
ardeild um 30 saman. Miðað við
ófullnægjandi undirbúning margra
nemenda úr grunnskólum eru þetta
allt of margir nemendur í hóp. Sl.
haust var ætlunin að kenna þessar
greinar í samvinnu við Vélskóla
Islands en eins og að framan grein-
ir voru þeir hópar yfirfullir.
í sérskólum til mikilvægra at-
vinnuréttinda gengur almennur
flatur niðurskurður ekki upp.
Sparnaðarráðstafanir sem neyða
skóla til þess að mynda óeðlilega
stóra námshópa getur verið mjög
vafasöm ákvörðun þar eð fleiri
nemendur ná ekki tilskildum
námsárangri. í beinu framhaldi af
því lengist námstíminn. Flestir
nemendur koma beint úr fram-
leiðslustörfum og töf á náminu er
því öllum dýr. Nemendur sem ljúka'
námi úr þessum skólum verða
margir frammámenn í sjávarút-
vegi.
Flamingóblóm
Anthurium scherzerianum
Blóm vikunnar
Umsjón: Ágústa Björnsdóttir
Þáttur nr. 262
Hér er um eftirtektarverða og
dálítið spennandi jurt að ræða,
enda hefur hún átt vaxandi vin-
sældum að fagna á seinni árum
sem stofuskraut.
Tegundin, sem hefur verið skírð
flamingóblóm á hinum og þessum
málum, telst til ættar kólfblóma
sem einnig nefnist Arumætt-Ar-
aceae. Austurríski læknirinn Karl
von Scherzer, sem vann að nátt-
úrurannsóknum í Mið-Afríku árið
1859, kom augua á flamingóblóm-
ið á ferð sinni í regnskógum Guate-
mala og flutti það emð sér heim.
En í heimkynnum sínum var það
áseti á ttjágróðri
Óralöngu síðar var farið að
reyna við flamingóblómið sem inni-
jurt. Sú ræktun lét samt lítið að
sér kveða fyrr en farið var að kyn-
bæta plöntuna og með víxlblöndun
og úrvali tókst að ná fram þokka-
fullum og blómfúsum plöntum.
í kólfblómaætt eru ýmsar kunn-
uglegar tegundir. sem hafa haslað
sér völl sem innigróður á seinni
áratugum. Nefna má kölluflekku,
köllubróður, friðarlilju, kærleiks-
tré, mánagull og rifblöðku, en allar
eiga þær heimahaga þar sem lofts-
lag er rakt og hlýtt. Innanhúss
dafna þær samt býsna þolanlega
hér á norðurslóðum.
Hin ánægjulega fjölæra flam-
ingójurt er með lensulaga, skinn-
kennd, dökkgræn blöð, nokkuð
Flamingóblóm
stilklöngum, sem virðast spretta
upp frá svipuðum bletti, enda er
stöngullinn mjög stuttur og
skammliðaður. Sérkenni og höfuð-
prýði flamingóblómsins er hin
skrýtna blómskipun, blómkólfur-
inn er eins og skott, oftast dálítið
undið, en í kringum hann og út
til hliðar breiðir úr sér stórt og lit-
ríkt háblað. Þessi blaðka er oftast
rauð, en til eru margvísleg lit-
brigði, einnig hvít „blóm“.
Flamingóblóm í góðum þrifum
getur verið blómviljugt á köflum
og blómskrúðið stendur mjög lengi.
Þá hendir og að eitt og eitt aldin
sjáist, en það eru ber sem plönt-
unni er aðallega fjölgað með. Hlið-
arteinungar eru einnig notaðir en
vandfarnara er með þá við fjölgun.
Meðferð
Þessi skrúðplanta er töluvert
erfiðari meðferðar en algengar
inniplöntur, samt þarf ekki endi-
lega að hafa „græna fingur" til
þess að koma henni til.
Hún þarfnast góðrar birtu en
þolir samt alls ekki sterka sól.
Athuga má norðaustur- og austur-
glugga. Eðlilegur stofuhiti hentar
vel, þó aðeins svalara að vetri
(16-180 C). Vatn í hófi, sama
gildir um næringu sem aldrei má
vera mjög sterk. Rætur jurtarinnar
eru kjötkenndar og því getur mik-
ill raki að vetrinum reynst þeim
skeinuhættur. Samt þola þær ekki
að ofþorna. Með aldri lyftist stöng-
ullinn, því er nauðsynlegt að um-
potta stöku sinnum og setja þær
aðeins dýpra. Þess gerist þó ekki
þörf árlega. Notið þá grófa mold
sem geymir nóg af lífrænum efn-
um.
Óli Valur Hansson