Morgunblaðið - 16.03.1993, Blaðsíða 22

22 MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 16. MARZ 1993
Sambands-
laust við
>
Olafsvík og
Hellissand
Símasambandslaust var við
Olafsvík og Hellissand í ga»r.
Bilun varð í símstöðinni á Olafs-
vík en ekki var nákvæmlega vit-
að hvað olli biluninni.
Ekki var hægt að ná símsam-
bandi við þessa staði um miðjan dag
í gær. Að sögn starfsmanna á Pósti
og síma hafa áður komið upp bilan-
ir í símstöðinni á Ólafsvík.
---» ♦ ♦--
Um 2.500 bíl-
2.496 bílar voru stöðvaðir í akstri
í eftirlit^átaki lögregluembætt-
anna á höfuðborgarsvæðinu og
Suðurnesjum, sem lauk á sunnu-
dag.
Ökumenn 23 bíla voru kærðir
fyrir að aka ölvaðir, 167 voru kærð-
ir vegna þess að ljósabúnaði bílanna
var áfátt en alls hlutu 1.099 öku-
menn áminningar af þeim sökum.
Helgina fyrir þetta sérstaka átak
var 21 ökumaður kærður fyrir ölvun
við akstur í Reykjavík einni. Ómar
Smári Armannsson aðstoðaryfirlög-
regluþjónn sagði að lögreglumenn
hefðu orðið varir við að fyrirfram
kynning á því að hverju lögreglan
hygðist beina kröftum sínum þessa
daga hefði náð til almennings og
kvaðst hann telja að það hefði átt
dijúgan þátt í því að letja menn
þess að aka undir áhrifum áfengis.
ar stöðvaðir
Zinkskammtur, litaðar glærur
og gleraugu hjálpa lesblindum
Aðstoðað við lesturinn Morgunblaðið/Keli
Gyða að aðstoða Jónas Sævar Jónasson, sjö ára, sem er að verða
Iæs með glæruna sína
LESTRARERFIÐLEIKAR
hafa löngum verið tengdir við
tossa í íslensku skólakerfi. Nú
hafa erlendar rannsóknir sýnt
fram á, að stór hópur einstakl-
inga, svokallaðir lesblindir eru
með öðruvísi sjónskynjun.
Gyða Stefánsdóttir hefur sér-
hæft sig í kennslu lesblindra
bæði hér heima og úti í Bret-
landi og Bandaríkjunum. Þær
aðferðir sem hún kynnir hér
í skólum -að lesa í gegnum lit-
aðar glærur og aukaskammt-
ur af bætiefnum, með aðalá-
herslu á 15 mg af zinki- mættu
fyrst tortryggni og andstöðu.
„Nú tala kennarar og foreldr-
ar um ótrúlegar framfarir,“
segir Gyða. „Það eru við sem
erum tossar að geta ekki fund-
ið út aðferðir til að kenna
þessum yfirleitt sterkgreindu
einstaklingum."
Gyða veit af eigin raun, hvað
foreldrar lesblindra barna þurfa að
beijast við kerfið, til að börn þeirra
fái að stunda ménntaskólanám, til
að þau séu ekki flæmd út úr skólum
vegna lestrarörðugleika.
Rasismi að dæma lesblind
börn úr skóla
„Það verður skellihlegið að okkur
eftir 15-20 ár að koma svona fram
við lesblinda," segir Gyða. „Við
þurfum alltaf að hafa einhveija
fyrir neðan íjöldann. Að dæma les-
blind böm frá langskólanámi er í
ætt við rasisma. Ennþá eru rann-
sóknir skammt á veg komnar, en
þær sem hafa verið gerðar, sýna
að lesblindir eru með einhver frávik
í heila, þannig að sjónskynjun
þeirra er öðruvísi.
Samhliða þessu fráviki hafa
þessir einstaklingar oft meira skap-
andi hugsun og mælast jafnvel
greindari. Leonardo da Vinci og
H. C. Anders voru lesblindir, Mar-
gau Heminway í dag. Hræðilegt
að hugsa sér, að við skulum ennþá
vera að eyðileggja stóran hluta af
þjóðinni með fijóa hugsun.“
Niðurbrotin með skerta
lífslöngun
Gyða segir að ástand hjá les-
blindum bömum hér á landi sé
mjög slæmt. „Mörg þessi börn era
niðurbrotin sálarlega, jafnvel með
skerta lífslöngun og verða oft fyrir
einelti. Nú era þau drifin í karate
og judó, til að geta varið sig.“ Gyða
segist leggja aðaláherslu á sam-
vinnu skóla og heimila. Einstakl-
ingskennsla sé lykilatriði fyrir þessi
börn, þess vegna fær Gyða foreldra
í lið með sér.
Árangursrík hjálpartæki
Litaðar glærur og aukinn zink-
skammtur eru liður í meðferðinni,
en Gyða ráðleggur fólki að leita til
sérfræðinga áður en farið er út í
slíkar aðgerðir. Gyða segir, að ef
eitthvað sé að líkamanum, þá sé
allt gert og spyr: —Hvers vegna
mega lesblindir ekki nota tölvufor-
rit í stafsetningu, eins og fatlaður
maður fær staf? —Hvers vegna era
stafsetningarvillur þeirra ekki
metnar öðravísi? Það mætti hugsa
sér að þau hefðu lengri tíma í próf-
um og 5-10 villur í forskot."
Stöndum saman sem einn
maður
Nýjar breskar og finnskar rann-
sóknir á lesblindum börnum, sýna
svo ekki verður um villst, að auka-
skammtur af vítaminum með aðal-
áherslu á zinki, bæti lestur og staf-
setningu meira en eðlilegt getur
talist.„Þegar hafa 70 börn hér feng-
ið mælt zinkmagn í blóðvökva, en
beðið er umsagnar landlæknis."
Gyða segir frá 12 ára telpu, sem
var með 6 í lestri í desember, byij-
aði þá á zinkskammti og að lesa
gegnum litaðar glærur. „Þessi
stelpa er nú með 8 í lestri og það
era fleiri svona dæmi. Skólastjórar
sem ég vinn fyrir, eru ánægðir með
árangurinn. Við kennarar stöndum
saman sem einn maður um að halda
þessu áfram - finna betri og betri
leiðir.“
Ljósfælni og lestur
Blaðamaður fylgdist með Gyðu,
þegar hún prófaði lesblindan ungl-
ing. „Það er aldrei of seint að taka
á þessu,“ segir hún. Hjá lesblindum
er eins og hvíti bakgrannurinn
þrengi sér upp á milli stafanna og
eyði þeim. Krakkarnir segja að staf-
irnir séu í móðu, titri eða hreyfist.
Litaðar glærur eða gleraugu frá
Helen Irlen virðast draga úr þessum
einkennum, en flestir geta fundið
sinn lit,“ segir Gyða.
Flett var í gegnum bók, þar sem
orðin hoppa upp og niður, stafir
dragast saman, stækka eða renna
saman í hringi. „Svona sjá lesblind-
ir,“ segir Gyða. „Er að furða þó
þeir eigi í erfiðleikum!"
Breytingar á styrkjum til ferjureksturs í vegalagafrumvarpi
Ekkí verður heimilt að veita
fé til Akraborgar eftir 1996
í FRUMVARPI til nýrra vegalaga sem nú er fyrir Alþingi er ekki
gert ráð fyrir að ríkinu verði heimilt að greiða af vegaáætlun hluta
kostnaðar við ferjusiglingar til staða sem eru í vegasambandi allt
árið. Hins vegar er veittur þriggja ára umþóttunartími. Það þýðir
væntanlega að rekstri Akraborgar verði hætt eftir 1996, nema aðr-
ir vilji greiða niður rekstur hennar, og hugsanlega einnig Djúpbáts-
ins í Isafjarðardjúpi. Bæjarsljórinn á Akranesi segist telja óskynsam-
legt að hætta rekstri ferjunnar án þess að stytta verulega leiðina
fyrir Hvalfjörð, til dæmis með göngum.
Loðnan er
dreifð við
Austurland
LOÐNA hefur fundst við Austur-
land en hún er of dreifð til að
vera veiðanleg. Ekki er að vænta
vestangöngu að þessu sinni og
hefur rannsóknarskipið Árni Frið-
rikson hætt leit fyrir Vestfjörðum.
Nokkur loðnuveiði var við Reykja-
nes um helgina en bræla hamlaði
veiðum á mánudag.
„Við erum búnir að leita á stóra
svæði við Suð-Austurland og höfum
fundið töluvert af loðnu en hún er
of dreifð til að vera veiðanleg," sagði
Valdimar Aðalsteinsson, skipstjóri á
Hörpu NK, sem hefur leitað loðnu
fyrir Sildacvinnsluna á Neskaupstað
og Síldarverksmiðjur ríkisins. Harpa
hefur leitað í viku en ráðgert var að
hætta um hádegi í dag.
Möguleiki á nýrri göngu
Valdimar vildi engu spá um nýja
göngu en sagði að loðnan gæti farið
i torfur hvenær sem væri. Hann sagði
að loðnan þarna ætti líklega langt í
hrygningu.
Rannsóknarskipið Árni Friðriks-
son kom um helgina úr loðnuleitar-
leiðangri út af Vestfjörðum. Hjálmar
Vilhjálmsson leiðangursstjóri sagði
ekkert hafa fundist §gm benti til
þess að von væri á vestangöngu.
Nokkur loðnuveiði var við Reykja-
nes um helgina en engin veiði í gær
vegna brælu. Lítið er um loðnu á
miðunum og á hún skammt í hrygn-
ingu.
Undanfarin ár hefur Akraborgin
flutt að meðaltali um 260 þúsund
farþega og 74 þúsund bíla milli
Reykjavíkur og Akraness.
Styrkir ríkisins til Akraborgar eru
annars vegar í formi stofnstyrks og
hins vegar rekstrartillags. Á fjárlög-
um þessa árs er gert ráð fyrir 24
milljóna króna stofnstyrk til Akra-
borgar og er það fé ætiað til greiðslu
á afborgunum og vöxtum af lánum
með ríkisábyrgð. Talið er líklegt að
þörf verði á svipuðu framlagi á
næstu árum. Gert er ráð fyrir 7
milljóna kr. tapi af rekstri Akra-
borgar í ár en að eigendur feijunnar
geti staðið undir því sjálfir. I fyrra
greiddi ríkið 10 milljónir með rekstri
skipsins og er gert ráð fyrir að svip-
aða fjárhæð þurfa á næsta ári.
Nýlega kom fram hjá samgöngu-
ráðherra á Alþingi að 132 milljóna
kr. skuld útgerðarfélags Akraborg-
arinnar skapaði mikla óvissu um
framtíð þessarra siglinga.
Þriggja ára umþóttunartími
Ríkið hefur skuldbundið sig til
að hætta að styrkja rekstur Akra-
borgar þegar og ef göng undir Hval-
fjörð verða opnuð fyrir umferð.
í athugasemdum við vegalaga-
framvarpið kemur fram að lagt er
til að heimilt verði að greiða kostn-
að við bifreiðafeijur yfir vötn eða
fírði og bryggjur þeirra vegna, með
þeim takmörkunum þó, að feijan
komi í stað vegasambands um stofn-
veg eða tengiveg að minnsta kosti
hluta úr árinu. Slíkar feijur þjóni
þá byggðarlögum, sem tengjast með
stofnvegum eða tengivegum, en búa
við vetrareinangran, svo og þeim
eyjabyggðum, sem ættu að tengjast
með slíkum vegum, ef unnt væri.
Gert er ráð fyrir að þær feijur sem
ekki .falla undir þessa heimild fái
þriggja ára umþóttunartíma. Ljóst
virðist að rekstur Akraborgarinnar
verður ekki styrktur, verði þetta
frumvarp að lögum, og hugsanlega
einnig fleiri feijur og kemur Djúp-
báturinn í ísafjarðardjúpi þar til
athugunar.
Mikilvæg fyrir Akranes
Gísli Gíslason, bæjarstjóri á Akra-
nesi, segir að Akraborgin hafi mikla
þýðingu fyrir Akranes. Hún sé mik-
ið notuð af Akurnesingum. „Það
sýnir sig best þegar skipið er ekki
í ferðum vegna viðhalds eða veðurs,
því þá líður Skagamönnum illa og
finnst þeir vera sambandslausir,"
segir Gísli. Hann segir að auk þæg-
indanna sem fylgi feijunni fyrir
Akurnesinga og aðra sem vilji losna
við að aka fyrir Hvalfjörð hafi hún
gildi í atvinnumálum. Nefndi hann
sem dæmi að hún flytji fisk sem
Akurnesingar kaupi á markaði í
Reykjavík, fisk sem Akurnesingar
selji á markaði í Reykjavík og físk
sem seldur er utanbæjarmönnum á
fiskmarkaðnum á Akranesi.
Gísli segir að tekjur Akraborgar-
innar hafí undanfarin ár dugað til
að standa undir meginhlutanum af
rekstrarútgjöldum en ríkið hafi að-
stoðað við að greiða af lánum sem
tekin voru með ríkisábyrgð. Hann
segist telja óskynsamleg að hætta
rekstri Akraborgarinnar nema veru-
leg styttingyrði á leiðinni til Reykja-
víkur, til dæmis með Hvalfjarðar-
göngum. Hann segir að ef feijusigl-
ingarnar legðust af án þess þyrfti
að leggja í veralegar endurbætur á
veginum fyrir Hvalfjörð,. til dæmis
að byggja nýjar brýr og fleira, þann-
ig að vafasamt væri að það borgaði
sig fyrir ríkið.
Morgunblaðið/Sverrir
Fyrsta skóflustungan
FYRSTA skóflustunga var tekin s.l. laugardag að nýrri kirkju Grens-
ássafnaðar í Reykjavík. Það var sr. Halldór Gröndal sóknarprestur
sem tók skóflustunguna að viðstöddu fjölmenni.