Morgunblaðið - 16.03.1993, Síða 39

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 16. MARZ 1993
Jóhann Baldvins-
son - Minning
Fæddur 20. desember 1911
Dáinn 9. mars 1993
Eg þakka Kjartani fyrir áratuga
vináttu og bið honum Guðs blessun-
ar. Eiginkonu hans, Kristínu Þor-
steinsdóttur, fósturdóttur hans,
Finnu Ellý Bottelet, systkinum hans,
þeim Rannveigu, Brynfríði, Tryggva
og Guðbjörgu, mínar innilegustu
samúðarkveðjur.
Olafur Þorgeirsson.
Vinur okkar Kjartan Halldórsson
hefir kvatt.
Margar minningar koma upp í
hugann á þessum tímamótum.
Kjartan var af Vestfirskum ættum
og taldi ættir sínar til konunga.
Enda duldist engum að þar sem
hann fór var höfðingi á ferð. Maður-
inn var mikill að vallarsýn, föngu-
legur og hraustmenni. Ekki
skemmdi innri maður Kjartans
þessa lýsingu, því að hann var ljúf-
menni, sem allir gengu glaðari af
samfundum við.
Hann kvæntist Kristínu Þor-
steinsdóttur 1948 og lifír hún mann
sinn.
Við höfum nú þekkst og verið
vinir í næstum hálfa öld, og stöðugt
notið gestrisni og greiðvikni þessara
ágætis hjóna. Hafa þau verið sam-
taka um risnu og höfðingskap svo
að til hefur verið tekið, þrátt fyrir
versnandi heilsu á síðari árum.
Við vinkonurnar höfum spjallað
okkar í milli um hve skaphöfn Kjart-
ans væri skemmtilega slungin
mörgum ólíkum þáttum, sem gerðu
manninn eftirminnilegan. Þannig
spannaði hún allt registrið frá ein-
lægu sakleysi sveitabarnsins til
ótrúlegrar glöggskyggni og hygg-
inda hins lífsreynda heimsborgara.
Kjartan var trúmaður mikíll og
æðrulaus. Lét hann þess nýlega
getið að reiðubúinn teldi hann sig
vera að mæta Guði sínum.
Hann unni sveitinni sinni og fólk-
inu sínu við Djúp, og var trúr upp-
runa sínum til hinstu stundar.
Kjartan tileinkaði sér orð skálds-
ins okkar Stephans G. Stephansson-
ar og lifði eftir þeim:
Láttu hug þinn aldrei eldast,
eða hjartað.
Vinur aftansólar sértu,
sonur morgunroðans vertu.
Við samhryggjumst þér, elsku
Kristín, og fjölskyldu þinni.
Að síðustu kveðjum við þig, kæri
vinur. Við minnumst svo fjölmargra
samverustunda með þér og Kristínu,
flestra í gleði, en einnig í sorg.
Að leiðarlokum bregðum við upp
síðustu myndinni af Kjartani:
Hann opnar hurðina brosandi og
glaður, með útbreiddan faðminn
tekur hann á móti okkur og býður
okkur velkomnar.
Það bíða þín bæir í dalnum
og bátar við fjörusand.
(D.St.)
Hvíl J)ú í Guðs friði.
Olöf Karvelsdóttir og
Sólveig Jónsdóttir.
Mig langar að fara hér nokkrum
orðum um kynni mín af Kjartani
Halldórssyni frá Bæjum á Snæ-
fjallaströnd en hann varð bráð-
kvaddur að heimili sínu hinn 7.
mars sl.
Kjartan fæddist að Bæjum á
Snæfjallaströnd 17. júní 1917. For-
| eldrar hans Þorbjörg Brynjólfsdóttir
og Halldór Halldórsson bjuggu í
Neðribænum og föðuramma mín og
afi í Hærribænum. Það var því eðli-
lega töluverður samgangur milli
bæja og kynni skópust milli barn-
anna á bæjunum enda þau mörg
sérstaklega í Hærribænum.
Ég mun nú eftirláta öðrum að
tíunda allt, sem Kjartan hefur gert
um dagana en reyna aðeins af fá-
tæklegum mætti að lýsa því hvernig
hann kom mér fyrir sjónir.
Þegar ég kom fyrst til dvalar í
sveitinni hjá henni Sölu minni á
Lyngholti var komið að endalokum
búskapar foreldra Kjartans. Þó man
ég eftir þeim og Kjartani og fleiri
P systkinum hans en það gæti líka
verið frá stuttum heimsóknum mín-
um til ömmu og afa í Hærribæinn.
En eitt stendur upp úr endur-
minningum barns frá þessum tíma
og það er Kjartan og jeppinn enda
K voru það bara frumkvöðlar, sem óku
jeppa á þeim árum.
Fyrir blessuðum skepnunum var
jeppi eins og geimskip af himnum
ofan, hestar fældust í stórum stíl
og urðu af þessu ýmis vandræði.
Manni ftnnst sem þetta hafi verið
upphaf véivæðingar í sveitum og
það eru ekki 50 ár síðan.
Það mun hafa verið fyrsta sumar-
ið mitt á Lyngholti sem komu nýir
ábúendur í Neðribæinn og lítið eða
ekkert kynntist ég Kjartani fyrr en
í Reykjavík og þá í gegnum Félag
Djúpmanna. Pabbi var þar fyrsti
gjaldkeri í 13 ár og Kjartan tók við
af honum.
A þessum árum spilaði ég á árs-
hátíðum Félags Djúpmanna og það
var segin saga, að þar var það Kjart-
an sem hélt uppi fjörinu og dansaði
svo til sleitulaust allt kvöldið. Hann
var óþreytandi að dansa og er það
mörgum minnisstætt að sjá þennan
stóra mann „tjútta“ án afláts.
Kjartan var stór og mikiil ásýnd-
um, það sem kallað er tröll af manni
en hinsvegar fór meira fyrir
tryggðatröliinu í honum. Hann var
tryggur og ljúfur öllum, sem kynnt-
ust honum og einstök er tryggð
hans við sveitina sína gömlu og við
alla þá , sem þaðan eru. Það er ein-
mitt þessi þáttur Kjartans, sem
kemur mér til að setja saman þess-
ar línur.
Það var á haustdögum 1982, sem
við hjónin vorum farin að velta fyr-
ir okkur hvort við gætum eignast
húsnæði fyrir starfsemina enda hú-
saleiga á ævintýralegri uppleið á
þessum tíma. Þá er það sem aug-
lýst er til sölu húsnæði á horni Njáls-
götu og Rauðarárstígs.
Þetta hlaut að vera Kjartan og
þó svo að ég teldi möguleika okkar
ekki mikla hafði ég samband við
fasteignasöluna.
Mér var kunnugt um að fleiri
voru að velta fyrir sér kaupum á
þessu húsnæði Brauðborgar, sem
Kjartan og Kristín kona hans ráku
árum saman.
Það var fyrir sérstaka lipurð og
velvilja þeirra hjóna, sem við hjónin
sáum okkur kleift að reyna þessi
kaup.
Þegar samningar voru undirrit-
aðir trúði fasteignasalinn mér fyrir
því að Kjartan hefði sagt við sig:
„Ég vil bara selja honum Þóri“. Mér
hlýnaði óneitanlega um hjartarætur
að heyra þetta og ekki ónýtt að
hafa svona hvatningu sem bak-
stuðning.
Þama var á ferðinni gamla
tryggðin við sveitina og afkomendur
þaðan. Ég naut góðs af því að vera
Snæfjallastrendingur.
Nú upphófst tímabil verðtrygg-
inga og lánskjaravísitölu, sem virð-
ist á góðri leið með að leggja allan
rekstur meira og minna í rúst. Það
hlaut því að koma að því, að ekki
væri greitt á réttum gjalddögum og
úr varð vandi, sem hefði valdið
meiriháttar erfíðleikum ef ekki hefði
komið til einstakur velvilji og þolin-
mæði þeirra hjóna Kristínar og
Kjartans og fyrir þetta verður aldr-
ei fullþakkað.
Kjartan var stórhuga og kom það
fram allt fram á síðustu ár. Hugur
hans og tryggð til Snæfjallastrandar
var með eindæmum og var hann
einn aðal driffjöðurin í að byggja
samkomuhúsið Dalbæ.
í námunda við samkomuhúsið
kom hann sér upp- sum'arhúsi en
dugði honum ekki og fyrir um það
bil 2-3 árum keypti hann jörðina
Tyrðilmýri og var þar með ýmis
framtíðaráform á ptjónunum.
Ég undraðist kraftinn og bjart-
sýnina, sem þessi rúmlega sjötugi
maður hafði yfír að ráða en þá sagði
Kristín: „Hann heldur vist að hann
sé fertugur".
Það var málið, hann sást ekki
fyrir því hugurinn var svo mikill að
hann var ekkert að velta þvi fyrir
sér hvað hann væri orðinn gamall.
Þeim fer nú fækkandi þessum stór-
huga mönnum gömlu ungmennafé-
lagshreyfingarinnar og er ástæða
til að óttast, að sveitirnar sem áttu
hug þeirra allan verði hljóðar og
yfirgefnar þegar þeirra nýtur ekki
lengur við.
Við hjónin sendum þér Kristín
mín hugheilar samúðarkveðjur.
Minningin lifir um góðan dreng.
Þórir Haildór Óskarsson.
Fleiri minningiigreiimr um
Kjartan Halldórsson bíða
birtingar og munu birtast á
næstu dögum.
Ástkær afi, Jóhann Baldvinsson,
varð bráðkvaddur á heimili sínu
Harnargötu 77 í Keflavík 9. mars
sl. Fráfall hans kom ekki alveg að
óvörum, því á síðustu árum hefur
hann haft hjartasjúkdóm sem leiddi
hann til dauða. Þrátt fyrir þau veik-
indi hélt hann reisn sinni og hlúði
að þeim sem honum var annt um.
Nú þegar hann er allur vakna upp
margar góðar minningar og þakk-
læti fyrir samverustundir sem skilja
eftir innihaldsríkt veganesti fyrir þá
sem nutu.
Afi Jóhann var fæddur 20. desem-
ber 1911 í Hrauntúni í Biskupstung-
um en ólst upp í Súluholtshjáleigu
í Flóa. 18. júlí 1936 kvæntist hann
ömmu, Guðríði Eiríksdóttur, fædd
30. desember 1909 í Efri-Gróf í Vill-
ingaholtshreppi í Flóa en alin upp í
Vesturkoti í Ólafsvallahverfi á
Skeiðum. Árið 1939 fluttust þau til
Keflavíkur og hafa búið þar allar
götur síðan, lengst af á fallegu heim-
ili sínu á Hafnargötunni. Framan
af árum starfaði afí sem vorubíl-
stjóri, en vann síðan hjá Flugleiðum
á Keflavíkurflugvelli þar til starfsæ-
vinni lauk 1981.
Þau eignuðust 2 börn. Björn, f.
1936, er eftirlitsmaður hjá Flugleið-
um á Keflavíkurflugvelli. Hann er
kvæntur Hrönn Sigmundsdóttur og
eiga þau 3 börn. Sigríður, f. 1937,
er húsvörður í Fjölbrautaskóla
Garðabæjar, hún er gift Roy Ólafs-
syni og eiga þau 3 börn. Afkomend-
ur afa og ömmu eru í dag 15 talsins.
Afi var af þeirri kynslóð sem
þekkti tímana tvenna og var einn
af þeim sem vann hörðum höndum
til að leggja hornsteina að íslensku
samfélagi. Það er álit margra að sú
kynslóð hafi gefið af sér einstaklinga
sem voru mótaðir af víðsýni, vegna
þeirra hröðu framþróunar og samfé-
lagsbreytinga sem áttu sér stað.
Helstu eiginleikar í fari afa voru
einstök kímnigáfa, alúð og jákvæð
afstaða til manna og málefna, sem
við í fjölskyldunni nutum í svo ríkum
mæli. Heimsóknir á Hafnargötuna
hafa ávallt verið tilhlökkunarefni því
þar var ekki í kot vísað. Lengi verða
í minnum hafðar notalegar stundir
við frásagnir af ferðalögum um land-
ið, sem afi og amma lögu svo mikla
rækt við, umræður um bílana sem
hann hafði átt í gegnum árin og var
svo stoltur af og fróðleikur um lifn-
aðarhætti fyrri tíma.
Glettni og gamansögur voru ein-
staklega vel stílfærðar í frásögn
hans. Rík umhyggja fyrir fjölskyld-
unni, virk þátttaka og gleði yfir
áföngum sem afkomendur hans
náðu sköpuðu sterka tilfínningu fyr-
ir því að kynslóðabilið væri ekki til.
Börnin í fjölskyldunni voru næm
fyrir persónuleika hans og löðuðust
að honum vegna nærgætni hans,
innsæis í þarfir þeirra og umhyggju
fyrir velferð þeirra.
Afí og amma voru samtaka í því
að leggja rækt við afkomendurna
og voru þau oft gestir á heimilum
barnabarnanna, komu þá oftast fær-
andi hendi. Þau voru glæsileg hjón
og þrátt fyrir háan aldur hafa þau
ávallt haldið reisn sinni. Það hefur
verið mjög lærdómsríkt fyrir okkur
af yngri kynslóðinni að sjá og kynn-
ast því samspili sem var þeirra á
milli. Hjónaband sem einkenndist af
samstöðu, umhyggju og gagn-
kvæmri virðingu.
Amma Guðríður hefur misst mikið
en það er vissa okkar að ævikvöld
hennar verður ríkt af minningum
um góðan lífsförunaut, sem var svo
mikil stoð og stytta. Það er einlæg
von okkar, að við í fjölskyldunni
verðum þess megnug að sýna henni
þá umhyggju og þá virðingu sem
henni ber.
Elsku afi, nú ert þú kominn á
æðra tilverustig þar sem við erum
þess fullviss, að þú hefur fengið
góðar móttökur. Við þökkum þér
samfylgdina í þessu lífi, tileinkum
þér hlýjar hugsanir okkar og kveðj-
um þig með virðingu. Megi minning
þín lifa með okkur um ókomna tíð.
Birna, Magnús og Hrönn.
Einhvern tímann verður sérhver
maður að horfast í augu við sinn
síðasta dag. Eins og nýir einstakl-
ignar fæðast og bætast í hópinn
falla aðrir frá og kveðja. Þannig er
örlögum mannanna háttað, þannig
er gangur lífsins.
Afi minn, Jóhann Baldvinsson,
lést 9. mars sl. Hann fæddist 20.
desember 1911 í Hrauntúni í Bisk-
upstungum, sonur hjónanna Bald-
vins Jónssonar og Þóru Kjartans-
dóttur. Árið 1939 fluttist hann
ásamt eiginkonu sinni, Guðríði Ei-
ríksdóttur, til Keflavíkur þar sem
hann lengst af starfaði sem vörubíl-
stjóri.
Vissulega er margs að minnast
þegar horft er um öxl og ekki verð-
ur tíundað hér, en þó er eitt í fari
afa sem ekki má ósagt látið og er
það hversu góður maður hann var.
í Grikklandi til forna lét heim-
spekingurinn Aristóteles svo um
mælt að menn þyrftu að búa yfír
einstökum persónuleika til þess að
mega kallast góðir menn. Góð-
mennskan varð að vera óaðskiljan-
legur hluti af skapgerð þeirra.
Ekki held ég að það sé ofsagt að
afi eigi heima í þessaari skilgrein-
ingu Aristótelesar á hinum góða
manni, svo ljúfur og vinalegur sem
hann nú ætíð var.
En nú er vissulega skarð fyrir
skildi, gangur lífsins hefur kveðið
upp sinn dóm. Sá dómur sem engin
fær undan vikist og engin fær skilið
nema ef vera skyldi sá sem látinn
er. Við hin sem eftir lifum fáum
lært einlægni og skilning á endan-
leika mannlegrar jarðvistar. Hvað
sem vilja og löngunum okkar líður
þá fær ekkert mannlegt afl hnikað
gangi lífsins og því ekki um neitt
annað að ræða en bera sig vel, þakka
samfylgdina og fallast á örlögin.
Að elska örlög sín er að fallast á
gang lífsins eins og hann kemur
fyrir. Sá sem það gerir er heill og
sáttur, rétt eins og afí kom mér svo
oft fyrir sjónir.
Jóhann Björnsson.
Með hækkandi sól og von um
betri tíð lést Jóhann afi minn, 81
árs að aldri. Hann fæddist 20. des-
ember 1911 í Hrauntúni í Biskups-
tungum. Árið 1936 kvæntist hann
ömmu minni Guðríði Eiríksdóttur.
Þau eignuðust tvö börn.
Ég á svo margar minningar
tengdar honum og ömmu, minning-
ar, sem eru líkt og perlufesti. Sér-
hver minning sem ein perla.
Lítil telpa með skotthúfu á leið
til Keflavíkur með afa í vörubílnum.
Afí kom í bæinn einhverra erinda
og telpukornið ætlar að eyða nokkr-
um dögum í faðmi afa og ömmu.
Telpan liggur mikið veik á spítala
og afi kemur, með bók.
Telpan orðin eldri og tekur bíl-
próf. Afi treystir ungum og óreynd-
um ökumanni fyrir bíinum sínum og
laumar gjarnan að leiðbeiningum um
aksturinn.
Ung kona á leið út í heim, stolt
með glæsilega nýja ferðatösku. Afa
leist nú ekki betur en svo á gripinn
að hann batt utan um töskuna alls
kyns bönd og hnúta. Því hann vissi
að töskur frá þessum stað komu
ekki alltaf heilar.
Það kom líka í ijós því þegar á
leiðarenda kom var fína taskan stór-
skemmd, en hékk saman á böndun-
um og hnútunum hans afa.
Unga konan kynnist lífsförunauti
sínum. Hann er fljótlega drifínn suð-
ur til Keflavíkur til afa og ömmu
og þar er tekið mikið vel á móti
honum eins og öllum öðrum gestum
þeirra.
Síðan stækkar fjölskyldan og afí
er alltaf tilbúinn og óþreytandi að
leika við litla snáða. Margar minn-
ingar á eldri sonur minn tengdar
langafa sínum.
Allar ferðir, sem ég hef farið með
önnnu og afa, eru mér ógleymanleg-
ar, en þær eru orðnar margar.
39
Síðustu mánuðirnir voru afa og
ömmu erfiðir, kuldi og myrkur og
lítið hægt að fara út. Oft höfðu þau
orð á þessu, en vissu að bráðum
færi að birta til og þau gætu farið
meira um. Þennan árstíma valdi afi
til að leggja upp í ferðina miklu.
Elsku amma mín, sorg þín er
mikil, við skulum muna hann eins
og hann var; góða skapið hans og
bjartsýnina, sem einkenndu persónu
hans. Guð blessi afa minn.
Nú er ég aldinn að árum.
Um sig meinin grafa.
Senn er sólarlag.
Svíður í gömlum sárum.
Samt er gaman að hafa
lifað svo langa dag.
Er syrtir af nótt, til sængur er mál að ganga,
- sæt mun hvíldin eftir vegferð stranga -
Þá vildi ég, móðir mín
að mildin þln
svæfði mig svefninum langa.
(Ö.A.)
Jóhanna Guðríður.
Eitt sinn verða allir menn að
deyja, en skelfíng er það erfitt að
sætta sig við það, þegar einhver svo
kær á í hlut. Það var einhvern veg-
inn svo að við gerðum bara ráð fyr-
ir því að hann afí yrði alltaf hann
afi, færi ekkert frá okkur og henni
ömmu. Minningar okkar eru svo
margar að það tæki marga daga að
skrifa þær niður. Okkur eru efstar
í huga þær móttökur sem við fengum
hjá afa og ömmu þegar við komum
til Keflavíkur, það var alltaf veisla
og afí var alveg einstakur að gera
allt svo spennandi og öðruvísi, t.d.
eins og að gera gat með nagla á
kókflöskutappann því þá var hægt
að sjúga gosið í gegn, það þótti
okkur rosalega spennandi, nú og svo
voru ekki fá skipin sem smíðuð voru
í bílskúrnum. Við komumst upp með
ýmislegt sem ekki leyfðist heima en
eins og allir vita eru afar og ömmur
til þess að láta eftir smáfólkinu. Þær
voru líka ófáar ferðirnar upp í sum-
arbústað, settar niður kartöflur og
tekið upp um haustið, farið út á
vatn á bátnum og tínd ber í brekk-
unni. Alltaf var afí að laga og betr-
umbæta bústaðinn. Þá er óhætt að
segja að maður hafi haft snert af
bíladellu, því hann lagði alltaf mikið
upp úr því að vera á góðum og
traustum bíl og oftar en ekki voru
þeir keyptir nýir. Þá fylgdist hann
með bíleign fjölskyldunnar og þegar
nýr bíll var keyptur var afi látinn
vita og oftast prufukeyrði hann grip-
inn. Við munum alltaf minnast hans
afa, eins og hann var, hress, kátur
og jákvæður. Langafabörnin koma
til með að sakna hans og munum
við með ánægju halda áfram að
segja þeim frá honum.
Elsku amma, þinn missir er mik-
ill, við söknum hans öll, en virðum
vald hans sem öllu ræður og treyst-
um því. Guð blessi minningu okkar
elskulega afa.
Þó látinn sé harmið mig ekki með tárum.
Hugsið ekki um dauðann með harmi og
ótta. Ég er svo nærri að hvert eitt ykkar
tár snertir mig og kvelur, þó látinn mig
haldið. En þegar þið hlæið og syngið með
glöðum hug, sál mín lyftist upp til móts við
Ijósið. Verið glöð og þakklát fyrir allt sem
lífið gefur, og ég, þó látinn sé, tek þátt í
gleði ykkar yfir lífinu. (Höf ókunnur.)
Sigríður Ólafsson, Ólafur
Biörn Ólafsson.