Morgunblaðið - 11.05.1993, Page 12

12
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 11. MAI 1993
Svava Björasdóttir
Svava Björnsdóttir: Án titils. 1992
Myndlist______________
Eiríkur Porláksson
í austursal Kjarvalsstaða stendur
nú yfir sýning á nokkrum verkum
listakonunnar Svövu Björnsdóttur.
Þó Svava eigi ekki langan feril að
baki hefur list hennar þegar vakið
athygli, einkum vegna þess efnis
sem hún hefur valið sér að vinna
með.
Að loknu stúdentsprófi hélt
Svava til Parísar, þar sem hún
hugðist stunda listnám, en sneri
þaðan aftur eftir tvö ár og lauk
BA-námi við Háskóla íslands. Að
þvi loknu hélt hún til náms við
Myndlistarakademíuna í Munchen,
þar sem hún stundaði nám á árun-
um 1978-84. Þar var hún m.a. und-
ir handleiðslu þeirra Roberts Jacob-
sen og Eduardo Paolozzi, sem báð-
ir eru meðal helstu jöfra högg-
myndaiistarinnar á þessari öld.
Paolozzi beindi fyrstur áhuga
Svövu að pappír sem mögulegum
efnivið í höggmyndir og síðan hefur
hún að mestu unnið með það efni.
Svava hefur haldið einkasýningar
bæði hér á landi og erlendis, einkum
í Þýskalandi, og verk hennar hafa
verið á samsýningum víða um lönd.
Svava var valin borgarlistamaður
Reykjavíkur árið 1990 og má segja
að þessi sýning tengist óbeint því
starfsári, sem hún naut þá.
Á sýningunni á Kjarvalsstöðum
getur að líta sex verk, öll unnin úr
pappírsmassa. Vinnsluferlið er svip-
að og við gerð annarra verka, sem
eru steypt í móti; helstu frávikin
frá hefðum eru að listakonan vinnur
frummyndina í létt frauðplast í stað
leirs, þ.e. með skurði fremur en
mótun, og síðan er liturinn oftast
blandaður í pappírinn sem fer í
steypumótið, en ekki lagður utan á
verkið sem kemur úr mótinu.
Þessi munur á vinnuaðferðum er
ekki nægur til að skýra það and-
rúmsloft, sem einkenna þessi papp-
írsverk Svövu. Efnið, sem kann að
virðast auvirðilegt og vart til pess
fallið að nota í fullgild listaverk,
reynist hafa ýmislegt til að bera,
sem hefðbundnari efni hafa ekki.
Við nálæga skoðun er eðli efnisins
ráðandi, hrörleiki þess og ójafnt
gildi; úr fjarlægð verða formin
meira ríkjandi, ásamt skynhrifum
áferðarinnar.
Efnið er létt
og því virðast
verkin svífa út
frá veggjum
salarins, fremur
en hanga á
þeim. Það tekur
vel við lit, þanrt-
ig að hér má sjá
verk, sem eru
dimmblá, gulli
slegin eða
marmaralit, eft-
ir því sem lista-
konunni kann
að þykja henta
hverju sinni.
Efnið gerir
einnig mögu-
lega afar ijöl-
breytta áferð
verkanna, sem
nýtur sín best
úr ákveðinni
íjarlægð; svipur
þeirra er allt frá
því að minna á
hörku steinsins, mýkt flauels eða
ryð málmsins. Verk úr hefðbundn-
ari efnum höggmynda (málmi, tré,
steini) geta tæpast boðið upp á
sömu fjölbreytni.
Einn er sá eiginleiki efnisins sem
þó blundar ætíð í huga áhorfandans
við skoðun verkanna, en hann
snertir eðli tímans. Án sérstakra
aðgerða munu þessi verk hrörna
hratt og eyðast; þannig er hverful-
leiki lífsins og eðlileg hrörnun alls
efnis sterkur hluti af þeim verkum,
sem Svava skapar á þessari sýn-
ingu.
MAZDA121
lítill bíll!
Okkur er mikil ágægja að kynna nýjan bíl; MAZDA121,
sem skarar fram úr öðrum smábílum á flestum sviðum:
j Aflmikil 1300 cc vél með 16 ventlum, beinni innspýtingu
og mengunarvörn.
j Meira rými fyrir höfuö og hné en í sambærilegum bílum
- hentar vel nýrri kynslóð hávaxinna íslendinga I
oSlaglöng og þýð gormafjöðrun á öllum hjólum.
a Léttur og lipur í umferðinni - hægt að leggja honum
næstum hvar sem er.
Því ekki að kynnast MAZDA121 af eigin raun? Við bjóðum
ykkur að koma, skoða og reynsluaka þessum frábæra bíl,
ásamt öðrum geröum af MAZDA.
SKÚLAGÖTU 59. REYKJAVÍK S.61 95 50
Það eykur enn á dulúðina og til-
vísun verkanna til eðlis lífsins, að
þau eru öll hylki af einni gerð eða
annarri. Sú innilokun sem felst í
þessu minnir um margt á tilurð lífs-
ins, eggið og aðrar lokaðar, hlýjar
og dimmar ímyndir upphafsins. Þó
að ' formrannsóknir virðist vera
helsta viðfangsefni listakonunnar
hér sem fyrr getur það tæpast ver-
ið tilviljun að hún hafi að þessu
sinni valið að sýna nær eingöngu
verk sem tengjast þessum minnum.
Uppsetning sýningarinnar veldur
nokkurri undrun og virðist vannýta
möguleika salarins og einstakra
verka. Verkin sex eru öll sett upp
á einn vegg, í sömu hæð, í jafnri
röð, en að öðru leyti er salurinn
auður. Þessi uppsetning vinnur
gegn áhrifum einstakra verka, sem
geta auðveldlega staðið sér, t.d. í
mismunandi hæð, til að auka sjón-
hrif áhorfandans. Hinir auðu veggir
salarins skilja eftir tómleikatilfinn-
ingu sem rýra minningu verkanna
sjálfra.
Fyrir sýninguna hefur verið unn-
in vegleg sýningarskrá, þar sem
má finna fróðlega ritgerð um lista-
konuna og vinnuaðferðir hennar;
slíkt framtak er til fyrirmyndar á
boðssýningum sem þessum. Ljós-
myndirnar í skránni sýna hins veg-
ar verkin (sem eru tiltölulega jöfn
að stærð) frá mismunandi sjónar-
hornum og misstór, sem kann að
virka villandi. Auk þess eru þama
ljósmyndir af fleiri verkum, sem
ekki hafa ratað á sýninguna af ein-
hveijum orsökum; hví eru þær þá
í skránni (sem ætti eðli málsins
samkvæmt að vera heimild um sýn-
inguna, en ekki annað)?
Verk Svövu Björnsdóttur eru af-
ar sérstök og formrannsóknir henn-
ar í þessu efni hafa eignast marga
aðdáendur hér á landi og víðar.
Listakonan er í starfi sínu að þenja
út mörk höggmyndalistarinnar og
það er ávallt áhugaverk að fylgjast
með framgangi þeirra listamanna
sem þannig leggja sitt af mörkum
í listalífinu.
Sýning Svövu Björnsdóttur í
austursal Kjarvalsstaða stendur til
sunnudagsins 16. maí.
Linda Vilhjálmsdóttir
Ljóðasýningar hafa nú í nokkur
misseri verið fastur hluti af sýning-
ardagskrá Kjarvalsstaða og hefur
það orðið til að auka gildi Kjarvals-
staða sem menningarmiðstöðvar
fyrir Reykjavík. Hins vegar hafa
þessar ljóðasýningar tekist misvel
vegna þess hversu erfitt hefur
reynst að finna ljóðunum þann sjón-
ræna vettvang sem hentar þeim á
þessum stað. Eftir því sem sýning-
arnar hafa orðið fleiri hefur upp-
setning þeirra þó batnað, þannig
að hin sjónræna reynsla áhorfand-
ans/lesandans/hlustandans hefur
orðið jafnmikilvægur hluti ljóðasýn-
ingarinnar og orð skáldsins.
Nú stendur yfir í vesturgangi
Kjarvalsstaða sýning á ljóðum
ungrar skáldkonu, Lindu Vilhjálms-
dóttur. Hún hefur sent frá sér tvær
ljóðabækur, Bláþráð (1990) og
Klakabörnin (1992). Ljóðin á sýn-
ingunni eru að mestu fengin úr
þessum tveimur bókum.
Fyrirkomulag sýningarinnar að
þessu sinni er nýstárlegt og það
gerir nokkrar kröfur til forvitni og
einbeitingar sýningargesta. Þeim
sem eru vanir alvarlegra umhverfi
fyrir ljóðið kann að finnast þetta
vanvirða, en aðrir munu líklega sjá
hér nýtt samhengi fyrir innihald
ljóðanna.
Hið fyrsta sem menn reka augu
í er sjálfsali á vegg, þar sem kaupa
má ljóð í lausasölu; þannig eru ljóð-
ið sett í svipað samhengi og sígar-
ettur, sælgæti eða smokkar, sem
hægt er að kaupa í líkum vélum.
Það er ekki oft sem ljóð er þannig
gert að söluvöru, en þessi vél bend-
ir kankvíslega á að ljóðið er afurð
mannshugans og getur þannig ver-
ið markaðsvara eins og hvað annað.
Næst ber að nefna ljósaborða,
þar sem ljóðin renna í gegn líkt og
fréttaskeyti. Slíkir borðar tengjast
oftast fréttum, því sem er að ger-
ast í augnablikinu, í hraða dagsins.
Það er ákveðin kaidhæðni að setja
ljóð, sem er ætlað að vera hugskot,
Linda
Vil-
hjálmsdóttir
andstætt dag-
legu amstri, í
slíkt samhengi.
Mest áber-
andi þáttur sýn-
ingarinnar er þó
fimm sjónvarps-'
skjáir. Þar
ganga mynd-
bönd, sem sýna
fimm kunnug-
legar konur
(þulur Ríkis-
sjónvarpsins) lesa upp nokkur ljóð
Lindu. Þarna er að finna góðan og
skýran upplestur, sem beinir at-
hyglinni að einföldum lýsingum
ljóðanna, skýrleika þeirra og mynd-
rænum tilvísunum. Myndbandið
gengur nokkuð á víxl á skjáunum
fimm, þannig að með nokkru milli-
bili má heyra sama ljóðið lesið upp
á mörgum skjám, og verður þessi
aðferð til þess að styrkja hin stuttu
ljóð Lindu og auka kraft þeirra.
Hér er á ferðinni ein best heppn-
aða Ijóðasýning Kjarvalsstaða til
þessa og er rétt að hvetja gesti stað-
arins til að staldra við stundarkorn
og njóta ljóðlistarinnar.
Sýningin á ljóðum Lindu Vil-
hjálmsdóttur á Kjarvalsstöðum
stendur, líkt og aðrar sýningar sem
þar eru nú uppi, til sunnudagsins
16. maí.
V^terkurog
kJ hagkvæmur
auglýsingamidill!