Morgunblaðið - 11.05.1993, Page 14

14 MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 11. MAÍ 1993
Ríkey Ingimundardóttir myndhöggvari
Dýrkun hnoðsins
Teikningar
________Myndlist_____________
Bragi Ásgeirsson
Vegir listarinnar eru órannsak-
anlegir að segja má og ásjóna henn-
ar hefur tekið stakkaskiptum á hverj-
um áratug á þessari öld uppstokkana
á öllum sviðum mannlífsins.
Listin fylgir nefnilega mannlífinu
og er æðasláttur þess. Endurvarpar
þeim gildum sem framarlega standa
hverju sinni og eins og ég hef marg-
bent á í skrifum mínum, þá er lista-
maðurinn ekki á undan samtíð sinni
heldur stendur báðum fótum í henni
og horfíst í augu við hana. Alit ann-
að er óhugsandi og óeðlilegt.
Þannig opnaði t.d. efnaiðnaðurinn
myndlistarmönnum 19. aldar ótak-
markaða möguleika til notkunar
sterkra litasambanda, sem áður var
hreinn lúxus, og það átti dijúgan
þátt í fæðingu impressjónismans og
fleiri stílbragða. Eftir því sem leið á
öldina urðu litir ódýrari og að lokum
gátu menn jafnvel gengið að fágæt-
ustu litategundum í næstu litavöru-
búð.
Glaðbeittir héldu listamenn klyfj-
aðir ölium litum litrófsins út í nátt-
úruna í fyrsta skipti í sögunni og
vildu sýna hiða sanna eðli hennar,
litadýrð og ljósbrigði.
Kúbisminn var svo afkvæmi nýrra
rannsókna á myndfletinum, sem hin
fersku viðhorf höfðu m.a. framkall-
að, og liststefnumar expressjónismi
og les Fauves urðu m.a. til fyrir þá
sök, að menn stóðu ölvaðir af sköp-
unargleði mitt í öllum þessum litarík-
dómi, sem þeir nú höfðu aðgang að
og breiddu úr þeim á strigann í ótak-
markaðri sköpunargleði. Vélaöldin
fæddi svo af sér sérstakt afbrigði
listarinnar, sem skýrlega kemur fram
í málverkum Fernand Légers.
Þá höfðu nýjar kenningar í sálar-
fræði mikil áhrif á myndlistarmenn
og nægir að nefna tvo risa, þá
Nietsche og Freud, og svo sigruðust
menn á þyngdarlögmálinu og lyftu
sér upp frá jörðinni og tóku að svífa
um loftin blá.
Lengra þarf ég ekki að halda til
að útskýra mál mitt en auðvitað kem-
ur margt annað til og gleymum svo
alls ekki tveim heimsstyijöldum, sem
rústuðu ekki aðeins borgir og breyttu
landamærum, heldur kostuðu millj-
ónatugi mannslífa, krömdu hjörtu og
skóku sálarlíf fólks.
Á síðustu tveim áratugum hefur
orðið mikil breyting á gildismati í
listum og má segja að hlutimir svífí
nú í lausu lofti, þó að menn séu að
reyna að jarðtengja fyrirbærin með
hvers konar heimspeki og tilvitnun-
um í goðafræði fornaldarinnar.
Hið nýjasta er m.a. tileinkunar-
stefnan, sem felst í því að menn taka
hluti úr umhverfinu, t.d. ódýra list
og hnoð, setja á stall og segja: „Þetta
er listin í dag.“
Gylltir Tivolibangsar í yfírstærð-
um hafa þannig ratað inn á listasöfn
ásamt ýmsum fyrirbærum teikni-
myndasagnanna og ýmis fyrirbæri,
sem hið þjálfaða auga dáðist áður að
í hlutveruleikanum, rata nú á söfn
sem nýuppgötvuð sannindi. Ætli
heita vatnið verði ekki bráðum orðið
að sýningargrip á núlistasafni sem
nýuppgötvuð sannindi ferskra og
framsækinna fijósprota listarinnar?
Frægastur fulltrúi hnoðsins og
glingurlistarinnar telst um þessar
mundir Ameríkumaðurinn Jeff
Koons, fyrrum eiginmaður gljád-
rósarinnar Ciccolínu, og hann hefur
að sjálfsögðu margt til síns máls í
tiltektum sínum en það er annar
umræðugrundvöllur. Að þessu öllu
er vikið vegna sýningar Ríkeyjar
Ingimundardóttur í Menningarstofn-
un Bandaríkjanna, sem stendur til
14. maí. Einhvern veginn minna
skúlptúrar Ríkeyjar mig á svo margt
í nútímanum, bæði í listinni og af
vettvangi dagsins, þannig endur-
spegla verk hennar á sinn hátt nútím-
ann og öðlast fyrir það ákveðinn til-
verurétt og vísa ég hér einkum til
postulínslágmyndanna á sýningunni.
Og hver yrðu viðbrögð „framsæk-
inna“ íslenzkra núlistamanna ef
þetta væri nýjasta æðið frá New
York, t.d. úr listhúsum Leo Castelli
eða Mary Boone og væri eftir útlend-
ing með fjarrænt nafn, stutt og
hljómmikið, svo hæfí einræðisherra,
segjum t.d. Bolus Krím?
Það er hin stóra spuming.. .
Málarinn Kjartan Guðjónsson er
þekktur fyrir að ganga umbúðalaus
til verks og tala tæpitungulaust um
hlutina. Fyrir margt löngu á tímum
Septembersýninganna var hann
reiður ungur maður og talaði máli
núlista tímanna af mikilli einurð og
ósveigjanleika. Þeir ungu menn, er
þá voru, vissu að þeir höfðu góðan
málstað að veija eins og komið hef-
ur á daginn, því að list þeirra var í
takt við hjartslátt og sál nýrra tíma.
Menn voru einungis ekki reiðubúnir
til að meðtaka slíkar nýjungar utan
úr heimi hér á útskerinu og spyrntu
því fast við fótunum.
Samt þróuðust hlutirnir mun hæg-
ar en seinna varð og áttu sér lengri
aðdraganda, því ennþá var vald list-
höndlara og fræðinga ekki eins mik-
ið, og myndlistin ekki orðin að skól-
afagi með miðstýrðu námsmati.
Fæstum hafði þá dottið námsmat
og próf í hug, þótt slíkt væri til í
skrítnum skólum sem brosað var að,
jafnvel skellihlegið, því að þrátt fyr-
ir prýðilega menntun snillinga tím-
anna á myndlistarsviðinu veifuðu
þeir engum slíkum gráðum sér til
framdráttar.
Og þá þurfti ekki heldur að standa
yfir listspírum í skólum né koma
með lausnir á silfurbakka, því fátt
vanpst nema með hörðum höndum
og því hugviti sem manni var gefið.
En þetta var veröld sem var, og
nú eru nýir tímar. Málin hafa þróast
þannig að Kjartan er orðinn reiður
gamall maður, og enn sern fyrr er
hann í fylkingarbtjósti þeirra sem
hispurslaust tala um hlutina og
fínnst sumum nóg um orðgnóttina
og sannfæringarhitann.
Það getur líka verið fjári flókið
að vera myndlistarmaður í jafn lítlu
og einangruðu þjóðfélagi, þar sem
jafnvel höfuðborgin er líkust of-
vöxnu smáþorpi, þar sem köld skyn-
semi efnishyggjunnar hefur oftast
borið sigur af hólmi yfir heitum til-
finningum og skapandi kenndum.
Listamaðurinn Kjartan Guðjóns-
son hefur víða komið við eins og
margur veit og haldið fjölda mál-
verkasýninga, en eitt hefur hann
aldrei gert áður sem vekur furðu,
og það er að halda sérsýningu á
teikningum. Hann er nefnilega löngu
viðurkenndur sem afbragðs teiknari,
sem hefur m.a. myndlýst bækur og
fornsögur auk þess að vera í auglýs-
ingastússi um árabil þar sem hann
beitti teiknikunnáttunni óspart.
Vanmat á öllum hliðargeirum
málverksins hefur verið mikið hér í
einangruninni, en nú hefur orðið
nokkur breyting á og Kjartan hefur
þess vegna fundið hjá sér þörf til
að ráðast í sýningu á teikningum
einum sér.
Sýningin er í Listhúsinu í Laugar-
dal, er bæði í aðalsal og miðrými
og stendur til 16. maí.
Það er mikill fjöldi teikninga sam-
ankominn á þessari sýningu og flest-
ar eru þær nýjar af nálinni sem seg-
ir sína sögu, en mikill móður rann
á listamanninn eftir að hann hætti
kennslu við MHÍ. En einnig eru
þarna nokkrar stækkaðar ljósprent-
anir fornsögumynda hans og frum-
myndir úr Þorpinu eftir Jón úr Vör.
Án nokkurs vafa er teikningin
sterkasta hlið Kjartans og er skaði
að menn skuli ekki hafa nýtt sér
betur þessa hæfileika hans og fyrir
vikið eru íslenskar bókmenntir, blöð
og tímarit mun fátækari af myndlýs-
ingum.
Leiða má getum að því, að auglýs-
ingatímabilið hafi leitt til þess að
VEGNA SAMVINNU VIÐ
HEIMSFRÆGA
TEPPAFRAMLEIÐENDUR
GETUM VIÐ BOÐIÐ
VÖNDUÐ EINLIT OG
MYNSTRUÐ ULLARTEPPI
TILBOÐ ÞETTA GILDIR
TIL 15. MAÍ 1993
Morgunblaðið/Sigurgeir Jónasson
Eigendur Gallerís Prýði ásamt listamanninum Bennó og eiginkonu
hans í nýja sýningarsalnuin. F.v. Unnur Siguijónsdóttir, Bennó Ge-
org Ægisson, Róbert Sigurmundsson og Svanhildur Gísladóttir.
V estmannaeyjar
Sýningarsalur Gall-
erís Prýði opnaður
Vestmannaeyjum.
GALLERÍ Prýði, sem hjónin Rób-
ert Sigurmundsson og Svanhild-
ur Gísladóttir hafa rekið að
Kirkjuvegi 12 undanfarin ár,
hefur nú fært starfsemi sína. I
Prýði hefur verið rekin verslun
auk þess sem málverk hafa verið
til sýnis og sölu en nú hefur ver-
ið opnaður 100 fermetra sýning-
arsalur á vegum Prýði á Kirkju-
vegi 10.
Sýningarsalurinn var opnaður
fyrir skömmu með sýningu á 30
vatnslitamyndum Eyjamannsins
Bennó Georgs Ægissonar. Að sögn
Róberts Sigurmundssonar, eiganda
Prýði, hefur sýning Bennó gengið
vel, verið vel sótt og talsvert af
myndum selst. Þá sagði hann að
margir Eyjamenn hafi lýst ánægju
með opnun sýningasalar Gallerís
Prýði sem muni án efa ýta undir
myndlistarsýningar í bænum. Rób-
ert sagði að ætlunin væri að verða
Bennó Georg Ægisson við eitt
verka sinna á sýningunni í Gall-
erí Prýði.
alltaf með einhveijar myndir ýmissa
listamanna til sýnis í salnum og
einnig yrði salurinn til reiðu fyrir
þá listamenn sem áhuga hefðu á
að setja þar upp sýningar.
- Grímur.