Morgunblaðið - 11.05.1993, Blaðsíða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 11. MAÍ 1993
Þingi var frest-
að á átakafundi
Búvörulagabreytingar til umræðu en ekki atkvæðagreiðslu
ALÞINGI íslendinga hefur gert hlé á störfum sínum til hausts.
Um kl. hálfeitt aðfaranótt síðasta sunnudags las Davíð Odds-
son forsætisráðherra upp forsetabréf um frestun á fundum
116. löggjafarþings til septemberloka. Síðustu fundir þingsins
drógu mark sitt mjög af deilum um afgreiðslu á 504. máli
þingsins, þ.e.a.s. breytingu á búvörulögum vegna EES. Kröf-
um eða tillögum sljórnarandstæðinga um atkvæðagreiðslu
um málið var hafnað.
176. fundur Alþingis var settur
kl. 9 á laugardagsmorgun. Á dag-
skrá þess fundar var m.a. 2. um-
ræða um frumvarp til laga um
breytingu á búvörulögum og breyt-
ingartillögur meirihluta land-
búnaðarnefndar við þetta frum-
varp. Það var alkunna að breyting-
artillögurnar voru mjög umdeildar
innan stjómarflokkanna, voru
a.m.k. þrír ráðherrar þeim andvíg-
ir. Hins vegar var sú fullyrðing
Egils Jónssonar (S-Al), formanns
landbúnaðarnefndar, að breyting-
artillögurnar nytu meirihlutafylgis
í þinginu, talin mjög líkleg. Málið
var tekið til umræðu á þessum
þingfundi og lauk henni um kvöld-
matarleytið, en atkvæðagreiðslu
var frestað.
Grunsemdir vakna
Á níunda tímanum á laugar-
dagskvöldið var tekin til umræðu
þingsályktun um heimild á frestun
á fundum Alþingis. Steingrímur
J. Sigfússon (Ab-Ne) lýsti undrun
á því að að þessi tillaga væri tekin
fyrir nú áður en dagskrá fundarins
væri lokið, gengið til atkvæða um
útrædd mál og óvíst væri um af-
greiðslu þingmála. Salome Þor-
kelsdóttir, forseti Alþingis, sagði
það ekki ætlunina að greiða at-
kvæði um þingfrestunartillöguna á
þessum fundi.
Stjómarandstæðingar spurðu
sérstaklega hvað væri fyrirhugað
um afgreiðslu 504. þingmáls,
þ.e.a.s. búvömlagabreytinganna.
Létu sumir þeirra í ljós gmnsemd-
ir um að ríkistjórnin ætlaði sér að
láta það mál ekki koma til at-
kvæða. Þingforseti sagði að á dag-
skrá næsta fundar yrðu öll þau
mál sem ætti eftir að greiða at-
kvæði um.
Ólafur Þ. Þórðarson (F-Vf)
sagði oft hafa verið hita í kringum
þingslit og nefndi þingrofið 1931
í því sambandi. Framsóknarmönn-
um væri því ekki brugðið. Ólafur
sagði að sumir stjórnarsinnar
hefðu haft stór orð um að „ákveð-
ið mál“ yrði að fara í gegn. Ólafur
vænti þess að þeir hinir sömu
myndu greiða atkvæði gegn þing-
frestuninni ef það mál væri óaf-
greitt.
Að lokinni umræðu um tillögu
til þingfrestunar var 176. þing-
fundi slitið en 177. þingfundur
boðaður með nýrri dagskrá.
Nýr fundur
í upphafi 177. fundar var kosið
í stjórnir nokkurra stofnana og rík-
isfyrirtækja. Einnig voru greidd
atkvæði um nokkur þingmál,
þ. á m. um tillöguna um þingfrest-
un. Hins vegar voru ekki greidd
atkvæði um hið umdeilda búvöru-
lagafrumvarp. Tillagan um þing-
frestun var samþykkt með 29 at-
kvæðum stjómarsinna gegn 18
atkvæðum stjórnarandstæðinga.
Við þessa atkvæðagreiðslu greindu
sumir stjórnarandstæðingar frá
grunsemdum um að nú væri verið
að undirbúa það að vilji meirihluta
Alþingis varðandi búvömlaga-
frumvarpið fengi ekki að koma
fram í atkvæðagreiðslu. Þeir fóru
fram á fundarhlé svo þeir gætu
borið saman bækur sínar.
Ráðherra ráði málum
í þessu fundarhléi ræddu þing-
flokksformenn eða varamenn
þeirra við forseta Alþingis og for-
sætisráðherra. Að loknu fundarhléi
kvaddi Jóna Valgerður Kristj-
ánsdóttir (S-Vf), varaformaður
þingflokks Samtaka um kvenna-
lista, sér hljóðs um gæslu þing-
skapa. Jóna Valgerður sagði: „Því
miður er það svo að það er hæst-
virtur forsætisráðherra sem segir
fyrir um það hvaða mál skuli fá
afgreiðslu og í hvaða röð.“ Jóna
Valgerður tilgreindi 11 mál á dag-
skránni sem hún sagði að forsætis-
ráðherrann hefði ákveðið að fengju
afgreiðslu. Þetta væri listi forsæt-
isráðherrans, „stjórn þingsins hef-
ur ekki gefið þetta upp“. Hún
mótmælti þessum vinnubröðum.
Steingrímur J. Sigfússon sagði
það mikil tíðindi að ríkisstjórn Is-
lands stöðvaði eigin mál vegna
þess að hún væri að því „komin
að springa útaf ágreiningi um eig-
in frumvörp". Steingrímur talaði
um „hreina valdníðslu forsætisráð-
herra gagnvart þinginu og þin-
græðinu“. Steingrímur sagði Egil
Jónsson, formann ' landbúnaðar-
nefndar, hafa notað orðin „pólitískt
ofbeldi“ ef 16. dagskrármál, þ.e.
búvörulagabreytingarnar næði
ekki fram að ganga.
Útaf dagskrá
Gengið var til dagskrár og mál
voru tekin fyrir samkvæmt núm-
eraröð fram að 16. máli, þ.e.a.s.
búvörulagafrumvarpinu. Að lok-
inni afgreiðslu 15. máls var 17.
mál tekið fyrir. Stjómarandstæð-
ingar mótmæltu og sögðu að hér
væri „minnihlutinn að níðast á
meirihlutanum“. Þeir kröfðust þess
að forseti bæri það undir þingið
hvort 16. mál kæmi til atkvæða.
Fimm stjómarandstæðingar lögðu
fram dagskrártillögu þess efnis að
þegar í stað yrði gengið til at-
kvæða um 16. mál. Þingforseti
AIMAOI
minnti á að hún hefði verið búin
að taka fyrir 17. mál þegar þing-
skapaumræða hefði hafist. Hún
frestaði fundi í tíu mínútur.
Að loknu fundarhléi kvað þing-
forseti upp þann úrskurð að tillaga
stjómarandstæðinga ætti sér ekki
stoð í þingskapalögum og málið
því tekið útaf dagskrá. Steingrím-
ur J. Sigfússon mótmælti þessu
og sagði það sagði leiða af 4. kafla
þingskapalaga um fundarsköp að
það væri meirihluti þingfundar sem
í raun hefði vald um framgang
fundarmála á þingfundinum. Hann
sagði einnig ljóst að samkvæmt
62. grein þingskapalaga væri þing-
mönnum heimilt að krefjast þess
að gengið væri til atkvæða um
eitthvert þingmál umræðulaust.
Nú hefðu fimm þingmenn farið
fram á nákvæmlega þetta. Var
vitnað til 62. greinar: „Heimilt er
þingmanni að krefjast þess að
gengið sé til atkvæða um eitthvert
þingmál umræðulaust, en það skal
aðeins gert að tveir þriðju hlutar
fundarmanna séu því samþykkir.“
Steingrímur óskaði eindregið eftir
því að þingforseti endurskoðaði
úrskurð sinn. Salome Þorkels-
dóttir þingforseti kvaðst hafa
kannað þetta mál, úrskurður sinn
væri sá sami. Hvað varðaði tilvísun
til fyrri málsgreinar 62. greinar
þingskapa, þá ætti hún við þegar
óskað væri eftir því við tiltekna
umræðu um mál, að hún færi ekki
fram. Hún benti á að umræða um
búvörulagabreytingafrumvarpið
hefði farið fram. Steingrímur J.
Sigfússon bar eigi að síður fram
munnlega ósk um að 16. mál yrði
tekið til atkvæða með vísan til 62.
greinar. Salome Þorkelsdóttir
forseti minnti á að 16. mál hefði
verið tekið útaf dagskrá.
Óvænt frestun
Það kom til harkalegrar umræðu
um túlkun 62. greinar þingskapa-
laganna. Steingrímur J. Sigfús-
son talaði um „hreint ofbeldi við
fundarstjórnina“. Svavar Gests-
son (Ab-Rv) sagði það „valdníðslu"
að greiða ekki atkvæði um einfalda
tillögu stjórnarandstæðinga. Þessi
framkoma myndi spilla samstarfí
stjórnar og stjórnarandstöðu, ekki
bara á þessu þingi heldur og því
næsta. Hann skoraði á þingforseta
að láta ganga til atkvæða um ann-
aðhvort hina munnlegu tillögu
Steingríms eða hina skriflegu til-
lögu stjómarandstæðinga. Ef það
væri ekki gert, þá væri það eins
og „köld vatnsgusa framan í þing-
menn stjórnarandstöðu og þing-
ræðið sjálft“.
Vilhjálmur Egilsson (S-Nv)
benti á það að umræðu væri lokið
um 16. dagskrármálið og 62. grein
þingskapa ætti fyrst og fremst við
þegar koma ætti í veg fyrir um-
ræðu um eitthvert mál. Úrskurður
forseta væri því hárréttur. „Ég
skil bara ekkert í háttvirtum þing-
mönnum að vera byrsta sig svona
með allskonar hótanir."
Þegar hér var komið sögu steig
Davíð Oddsson forsætisráðherra
I ræðustól og las forsetabréf um
umboð til forsætisráðherra, að til-
skyldu samþykki Alþingi, til að
fresta fundum Alþingis ef nauðsyn
krefði til septemberloka. Sam-
kvæmt þessu umboði og með tilvís-
un til samþykktar Alþingis frestaði
Davíð Oddsson forsætisráðherra
fundum 116. löggjafarþingis.
Þegar forsætisráðherra frestaði
Alþingi voru 17. mál óafgreidd,
þ. á m. þrjú mál sem hann hafði
fyrr um kvöldið sagt að ætti að
afgreiða á þessum fundi.
Sökum þess hve þingfrestunina
bar brátt að var ekki mögulegt að
fylgja þeirri venju að forseti Al-
þingis ávarpaði þingheim og gerði
grein fyrir störfum þingsins.
Forsætisráðherra um stöðu búvörulaga vegna aðildar að EES
Forræði á imiflutningi land-
búnaðarvara yrði óbreytt
DAVÍÐ Oddsson forsætisráðherra sagði í þingumræðum á
laugardag að ljóst væri að breyta þyrfti búvörulögum vegna
aðildar íslands að Evrópsku efnahagssvæði, EES. Einnig sagði
forsætisráðherrann að ef umrætt frumvarp um breytingar á
búvörulögum yrði ekki afgreitt yrði forræði með innflutningi
landbúnaðarvara óbreytt. Steingrímur J. Sigfússon (Ab-Ne),
fyrrverandi landbúnaðarráðherra, túlkaði orð forsætisráð-
herra þannig að landbúnaðarráðuneyti hefði allt forræði á
innflutningi landbúnaðarvara í „víðustu merkingu þess orðs“.
Frumvarp um breytingar á bú-
vörulögum vegna aðildar íslands
að EES var til annarrar umræðu
síðasta laugardag og laugardags-
kvöld. Allkunnugt var um skoðana-
ágreining milli landbúnaðaráðherra
annars vegar og utanríkisráðherra,
iðnaðar- og viðskiptaráðherra og
fjármálaráðherra hins vegar um
skipan þessara mála.
Steingrímur J. Sigfússon (Ab-
Ne), fyrrum landbúnaðarráðherra,
gagnrýndi ríkisstjórnina fyrir að
hafa gengið á hlut landbúnaðarins
með samningum um Evrópskt efna-
hagssvæði, EES. En úr því sem
komið væri, væri sá hluturinn
skástur að ganga sem allra tryggi-
legast frá þeim þáttum sem væru
í valdi íslendinga.
Steingrímur J. Sigfússon sagði
tillögur meirihluta landbúnaðar-
nefndar vera til bóta. Ræðumaður
sagði lögfræðileg álit vera fyrir því
að landbúnaðarráðuneytið færi með
innflutningsmál á búvörum. Stein-
grímur vissi ekki betur en það væri
þannig skilgreint að þar undir féllu
allar landbúnaðarvörur sem teldust
búvörur í skilningi búvörulaga.
Steingrímur taldi nauðsynlegt að
eyða óvissu um forræði þessara
mála, ef eitthvert væri. Fyrrum
landbúnaðarráðherra taldi þann
lagatexta sem nú lægi fyrir gera
það með nokkuð ótvíræðum hætti.
En til að taka af öll tvímæli vildi
hann spyija forsætisráðherra hvort
hann væri tilbúinn að staðfesta að
það væri hans skilningur og stefna
að landbúnaðarráðherra færi með
allt forræði innflutnings á landbún-
aðarvörum?
Davíð Oddsson forsætisráð-
herra sagði að ef svo færi að þetta
mál yrði ekki endanlega afgreitt á
þinginu „er það algjörlega ljóst í
mínum huga að forræði í þessum
málum hefur ekkert breyst, frá því
sem hefur verið“. Forsætisráðherra
sagði einnig: „Það er alveg ljóst í
mínum huga að ef við ætlum að
fylgja eftir samnmgnum um hið
Evrópska efnahagssvæði hvað
þetta varðar þá þarf lagasetning
af þessu tagi að koma til, hvort sem
það er nú eða á haustdögum."
Allt forræði
landbúnaðarráðuneytis?
Steingrímur J. Sigfússon sagði
forsætisráðherra hafa staðfest að
forræði landbúnaðarráðherra skyldi
haldast óbreytt. Steingrímur vonaði
að forsætisráðherra væri sammála
sér í þeirri túlkun að um það væri
engin deila að landbúnaðarráðu-
neytið færi með allt forræði sem
lyti að innflutningi landbúnaðar-
vara í víðustu merkingu þess orðs.
Steingrímur sagði að þar með
gæti ekki verið neinn ágreiningur
um að afgreiða þetta frumvarp um
breytingar á búvörulögum. Og þar
með gætu ráðherrar í ríkisstjórninni
ekki lagst gegn þessu frumvarpi;
með því væru þeir að leggjast gegn
skilningi forsætisráðherrans á
verkaskiptingu í stjórnarráðinu.
Steingrímur taldi því að andstaða
við þetta frumvarp uni breytingu á
búvörulögum væri byggt á „mis-
skilningi" eins og „einn ráðherra
leyfði sér stundum að orða það
þegar hann fjallaði um skoðanir og
meiningar annarra manna“.
Annarri umræðu um þetta frum-
varp lauk en málið kom ekki til
atkvæða og varð því ekki að lögum
á 116. löggjafarþingi.