Morgunblaðið - 08.06.1993, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 8. JÚNÍ 1993
t-
Ljóðrænt inntak
_______Myndlist____________
Bragi Ásgeirsson
Myndlistarkonan Hjördís Frí-
mann, sem um þessar mundir og
fram til 9. júní sýnir í Listhúsi
Sævars Karls, kynnir vinnuferli
sitt á þennan veg í sýningarskrá:
„Um daginn reyndi ég að mála
hest, og hann leit út eins og skurð-
grafa og ég reyndi að mála borð
og alveg sama sagan, það leit út
eins og skurðgrafa, - svo ég hætti
að reyna að mála hest og borð og
málaði bara.“ Hér er hreyft við
mikilvægri staðreynd varðandi
vinnubrögð núlistamanna, sem
Picasso hefur kannski orðað skil-
merkilegast er hann sagði: „Þegar
ég mála andlit veit ég ekki fyrr
en það er orðið að eggi, og er ég
mála egg veit ég ekki fyrr en það
er orðið að andliti."
í báðum tilvikum er verið að
höfða til svipaðra viðhorfa til skap-
andi athafna og um leið inntaksins
í öllum núlistum aldarinnar, sem
er ný og fersk lifun myndefnisins
hveiju sinni, en hvorki endurtekn-
ing né hlutlæg skjalfesting þess. Á
þetta hvort heldur við er viðhöfð
eru huglæg sem hlutlæg vinnu-
brögð, því að hér skipta hugtök
eins og ferskleiki, dýpt og nánd
mestu máli, - lifandi kenndir ger-
andans gagnvart viðfangsefni
sínu.
Á tímum er menn dýrka stærð-
irnar í myndverkum ákafar en
nokkru sinni fyrr, er ekki svo lítil
fróun í því að rekast inn á sýning-
ar undirstærða eða „miniatúría"
eins og slíkt nefnist á fagmáli.
í listhúsinu Úmbru sýnir fram
til 9. júní Lísa K. Guðjónsdóttir
hvorki meira né minna en 30
málmætingar, og eins og nærri
má geta eru þær af smærri gerð-
inni með hliðsjón af hinu takmark-
aða rými.
Lísa er vel kunnur grafíklista-
maður og hefur oft komið fram
með 'ithyglisverðar sýningar þar
sem einkum tilfinningarík með-
höndlun línunnar hefur vakið at-
hygli. Þá hefur hún haldið mikinn
fjölda smærri grafíksýninga út um
allar trissur, að segja má, bæði
hér heima og í útlöndum.
Myndir hennar á þessari sýn-
ingu byggjast á mikilli fágun í
útfærslu og eru allar eins konar
landslagsstemmur, eða kannski
leikur með landslag sem þema.
Mjög margar myndanna sker fer-
hyrnt línuform eins og til að
styrkja bygginguna, en slíkur leik-
ur hefur oft sést á grafíksýningum
og hefur verið iðkaður í margri
Hjördís Frímann fór nokkuð
geyst af stað með sýningu í Ný-
listasafninu 1987, sýndi svo aftur
árið eftir í Galleríi List og var þá
á svipuðum nótum, en er hún svo
kom næst fram í Ásmundarsal
1990 höfðu orðið drjúgar breyting-
ar á myndheimi hennar og nú er
hún heldur litla sýningu í listhorni
Sævars Karls, má vera Ijóst að hún
er enn að aga myndmál sitt.
Grunntónninn frá sýningunni í
Ásmundarsal er þó enn merkjan-
legur í myndunum 15 á sýning-
unni, sem eru rómantísk viðhorf
ásamt ljóðrænni æð.
Ég fann sitthvað líkt með mynd-
um hennar og norska málarans
Kai Fjell á síðustu sýningu, þótt
ég efaðist stórlega um að hún
þekkti mikið til hins gagnmerka
listamanns. Hins vegar sé ég nú
sitthvað sameiginlegt með þessum
myndverkum Hjördísar, er hún
vinnur í ljósbrigðum litrófsins í
bland við hjartslátt tímans, og
snillingsins Paul Klee. Allir þekkja
þann mikla meistara, og margur
hefur leitað í smiðju hans og telst
síst minni fyrir vikið, og vafalítið
öllum hollt sem áhuga hafa á
næmi litbrigðanna.
Þetta virðist mér Hjördís Frí-
mann hafa gert, og hún hefur fyr-
ir vikið dýpkað til muna tilfínningu
sína fyrir samspili litanna og
hljómfegurðar þeirra. I einni
myndanna, „Tímamótaverk" (1),
mynd í áratugi. Hugmyndin er að
nokkru sótt í myndheim Francis
Bacon, en í einfaldaðri mynd.
En það voru þó ekki slíkar
myndir, sem helst vöktu athygli
mína, öllu frekar hreinar, beinar
og fyrir sumt dulúðugar stemmur,
eins og kemur fram í myndunum
„Landið dularfulla" (12), „Bakka-
bær“ (18), „Þverá“ (22) og „E.Þ.“
(28).
I slíkum myndum fínnst mér að
komi mest fram af grafíklista-
manninum í gerandanum, og er
það skoðun mín að hér eigi hann
að huga að frekari landvinningum,
en gefa hjáleitri reglufestu reisup-
assann.
Það eru einfaldlega svo miklir
möguleikar faldir í hreinum vinnu-
brögðum þar sem kennd lista-
mannsins fyrir miðlinum og því
sem hann er að túlka hveiju sinni
kemur umbúðalaust fram. Hitt er
annað mál að gerð slíkra smá-
mynda getur stuðlað að agaðri
vinnubrögðum í gerð stærri mynd-
heilda, enda mikið þolinmæðisverk.
Þá er ekki úr vegi að geta þess,
að margur grafíklistamaðurinn kýs
frekar að gera tilraunir með sömu
plötunni, frekar en að nota alltaf
Eitt verka Hjördísar Frímann
sem nú sýnir í Listhúsi Sævars
Karls.
minnir hún beinlínis á tímann með
því að staðsetja klukkuverk inn í
myndflötinn, eins og til að undir-
strika undirtón málverkanna og
ferst það vel úr hendi.
Annars eru þær myndir áber-
andi bestar sem minna á upp-
sprettuna eins og t.d. „Frá degi
tii dags“ (3), „Klukkan í þorpinu"
(4), „Vorkoma" (8) og „Vor með
angan hvítra blóma“ (9). Þá er á
sýningunni röð lítilla mynda sem
eru frísklega málaðar og þá eink-
um „í morgunsól" (II).
Það má slá því föstu, að Hjördís
Frímann vaxi með hverri sýningu,
en vafalaust mætti hún einnig
grípa til kjarkmeiri vinnubragða
inn á milli eins og fram kom á
fyrstu sýningu hennar.
Lísa K. Guðjónsdóttir sýnir 30
málmætingar af smærri gerð-
inni í listhúsinu Úmbru.
sömu þrykkáferðina og þá einkum
á tímum hins fullkomna prent-
verks. Hér áður fyrr, og eru raun-
ar ekki nema fáir áratugir síðan,
var mikil áhersla lögð á sjálft óum-
breytanlegt lokaþrykkið og sæist
mismunur var þrykkið dæmt ónýtt!
Það er auðvitað ennþá mikil list
að ná fullkomnu þrykki, en það
þarf ekki að vera nákvæmlega eins
í Ijölföldun og listamenn eru síður
að keppa við þrykkvélarnar en
áður fyrr.
Frelsi í grafíkinni er þannig mun
meira en áður þekktist, en þó eru
hrein vinnubrögð ávallt það sem
helst ber að stéfna að.
Dregið saman í hnotskurð er
þetta menningarleg sýning, en fyr-
ir mína parta vil ég sjá átakameiri
hluti af hálfu Lísu K. Guðjónsdótt-
ur.
Smámyndir
Opið söngnámskeið
haldið í Gerðubergi
ÓPERUSÖNGKONAN Virgina Zeani, heldur opið söngnámskeið í
Gerðubergi miðvikudaginn 9. júní klukkan 17-20, föstudaginn 11. júní
klukkan 17-20 og laugardaginn 12. júní klukkan 14-17.
Zeani á að baki iangan og glæsi-
lega feril sem óperusöngkona í öllum
helstu óperuhúsum heims, svo sem
Metropoiltan, Scala, Covent Garden
o.s.fr. Hún fór m.a. með hlutverk
Violettu í La Traviata yfir sex hund-
ruð sinnum auk 65 annarra óperu-
hlutverka, sem spönnuðu ákaflega
vítt svið, allt frá flúrsöng Luciu di
Lammermoor til dramatískra hlut-
verka eins og Elsu í Lohengrin. Hún
hlaut hvarvetna einróma lof gagn-
rýnenda fyrir fádæma raddfegurð,
frábæra raddtækni og sjaidgæfa
leikræna og dramatíska hæfíleika.
Hún er fædd og uppalin í Rúm-
eníu, en ól mestallan aldur sinn á
Ítalíu. Hún er nú virtur prófessor við
Bloomington-háskólann í Indiana.
Öllum er heimiit að hlýða á nám-
skeiðið meðan húsrúm leyfir.
V ALÞIÓOLEC
. í LISTAHATIÐ
I HAFNARFIRÐI
4.-30.1ÚNÍ
1993
HAFNARFIÖROUR
irrrERNATiONAL
ARTF«EPVAL
Dagskráin í dag
Á Listahátíð í Hafnarfirði
mun Mariana Yampolsky ljós-
myndari halda fyrirlestur um
sögu ijósmyndunar í Mexíkó og
rómönsku Ameríku og fjalla
auk þess um eigin verk.
Fyrirlesturinn verður haldinn
í Straumi kl. 20.30.
Olivier Messiaen
Bókin um heilagt sakramenti
_________Tónlist____________
Ragnar Björnsson
Margir biðu forvitnir og margir
voru mættir í Hallgrímskirkju föstu-
daginn 4. júní til að hlýða á Almut
Rössler flytja okkur síðasta orgel-
verk Messiaens, átján þætti út frá
ritningarorðum hinnar helgu bókar
og fleiri trúarritum. Þetta hálfs ann-
ars klukkutíma verk kallar hann
„Bókina um heilagt sakramenti".
Þetta verk. mun hafa fengið nokkuð
misjafnar undirtektir þar sem það
hefur verið flutt og víst er að þetta
er nokkuð stór skammtur að kyngja,
en foivitnilegt er það. Ekki er svo
að textarnir allir hafi bein tengsl við
heilaga kvöldmáltíð, t.d. lýsir hann
því í tónum hvernig „vötnin klofnuðu
og ísraelsmenn gengu á þurru mitt
í gegn um hafið", næst á eftir kem-
ur undurfögur „Bæn fyrir berg-
ingu“, þannig ferðast Messiaen milli
guðspjalla Nýja testamentisins, bóka
Gamla testamentisins og ýmissa til-
vitnana annarra. Kannske er ekki
síður hægt að hugsa sér verkið sem
Rekvíem, eða sálumessu, Messiaens
sjálfs og e.t.v. ætti maður að líta á
lífið sjálft, frá vöggu til grafar, sem
óslitið sakramenti. Flestir þættir
verksins eru hægferðugir, hér eru
fyrstu verk Messiaens löngu kvödd,
nýr Messiaen á gamals aldri. Hvert
atriði er sem hugleiðing og nær því
hvert atriði endar hann á löngum
hljómi, eins og hver þáttur sé bók
út af fyrir sig, þú lokar bókinni og
íhugar - þú ert ekki samur á eftir.
Þó virðast mörg atriðin einföld í
smíðum, „prógram“-tónlist eða
spuni ekki íjarri lagi, litir og hljóm-
hvörf. Almut Rössler er frábær org-
anisti og kannske lítur maður á
Messiaen sem hennar sérgrein og
a.m.k. flutti hún okkur þessar átján
bækur á áhrifamikinn hátt og á
miklar þakkir fyrir. Þessari fátæk-
iegu umíjöllun mætti ljúka með átj-
ándu tilvitnun Messiaens sjálfs:
„Með hinni mestu guðrækni og
brennandi kærleika, með einlægri
ást og ákefð hjartans þrái ég að
meðtaka þig, Drottinn..."
Islenskt miðalda-
kvæði í norskri þýð-
ingu Ivars Orglands
IVAR Orgland hefur þýtt á norsku fjölda verka eftir íslensk samtíma-
skáld og einnig gamlan skáldskap. Meðal þýðinga eldri verka eru
Rósa eftir Sigurð blind og Harmsól.
Miðaldakvæðið Milska er nýlega
komið út í Noregi í þýðingu Ivars
Orglands. Það er myndskreytt af lis-
takonunni Anne-Lise Knoff. útgef-
andi er Solum Forlag.
Milska, sem þýðir „sætur hun-
angsdrykkur“, er líklega skylt orðinu
mjöður, en hefur fleiri merkingar.
Höfundur kvæðisins er ókunnur.
Þetta er hrynhent Maríukvæði, ekki
óskylt Lilju og Rósu. Það er 90 erindi.
Eins og Orgland bendir á í ítarleg-
um fræðilegum inngangi koma ekki
kenningar og heiti fram í Milsku svo
að kvæðið verður
af þeim sökum
auðveldara aflestr-
ar og stendur nær
nútímanum en
mörg önnur gömul
kvæði.
Milska hefur
ekki verið gefíð út
í sérstakri útgáfu
hér á landi, en
kvæðið er að finna í íslenzkum mið-
aldakvæðum í útgáfu Jóns Helgason-
ar, Kaupmannahöfn 1936.
Barnakór Hallgrímskirkju ásamt stjórnanda, Kristínu Sigfúsdóttur,
á tónleikum í safnaðarheimili Landakirkju 23. maí sl.
Fyrstu opinberu tónleikar
bamakórs Hallgrímskirkju
BARNAKÓR Hallgrímskirkju í Reykjavík hélt sína fyrstu opinberu
tónleika í Vestmannaeyjum, sunnudaginn 23. maí sl. Voru tónleikarnir
haldnir í hinu nýja og glæsilega safnaðarheimili Landakirkju í Vest-
mannaeyjum. Efnisskráin var hin fjölbreyttasta og var ýmist sungið
og einraddað eða margraddað, með og án undirleiks. Tónleikarnir
heppnuðust vel og voru undirtektir tónleikagesta hinar ágætustu.
Barnakór Hallgrímskirkju var
stofnaður haustið 1992. í kómum
eru 22 börn á aldrinum 9-13 ára.
Að undanförnu hefur barnakórinn
leitt söng við almennar messur í
Hallgrímskirkju einu sinni í mánuði.
Stjómandi barnakórs Hallgríms-
kirkju er Kristín Sigfúsdóttir, tón-
menntakennari.
Auk tónleikahalds í safnaðarheim-
ili Landakirkju söng barnakórinn
fyrir vistmenn á elliheimilinu Hraun-
búðum og á sjúkrahúsinu í Vest-
mannaeyjum. Fararstjóri í ferð
barnakórsins til Vestmannaeyja var
séra Karl Sigurbjömsson sóknar-
prestur í Hallgrímskirkju. Með í för
var hópur foreldra kórbama. Hópur-
inn frá Hallgrímskirkju skoðaði sig
um í Vestmannaeyjum á landi og á
sjó og naut gestrisni Eyjamanna
undir forystu séra Bjama Karlssonar
sóknarprests í Landakirkju.
g^Taknivai
Skeifan 17, sími 68 16 65
I
1.
»
»
&
»
»
»
i
»
»
»