Morgunblaðið - 08.06.1993, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 8. JÚNÍ 1993
h
Skipulagt kaos
V erkalýðshreyfingin verður að stokka upp skipulag sitt
eftir Svein Helgason
Skipulag íslenskrar verkalýðs-
hreyfingar er bæði flókið og óhag-
kvæmt. Verkalýðsfélögin eru alltof
mörg og smá þannig að stór hluti
þeirra getur ekki sinnt nægilega
vel því tvíþætta hlutverki að beijast
fyrir kjörum meðlima sinna og veita
þeim ýmsa þjónustu. Rekstur
„stéttarfélagakerfisins" er of dýr
og óhagkvæmur fyrir utan allar þær
flækjur og uppákomur sem beinlín-
is má rekja til óreiðunnar í skipu-
lagsmálum.
Þetta hefur glögglega mátt sjá
að undanfömu, t.d. í Herjólfsdeil-
unni þar sem 16 manna áhöfn skipt-
ist á ein fimm verkalýðsfélög. Hefur
það verulega torveldað lausn þeirrar
deilu. Vissuiega hefur verkalýðs-
hreyfingin reynt að taka til hjá sér
en alltof hægt hefur gengið og
benda má á að samkvæmt tölum
frá því í fyrra voru níu félög innan
Verkamannasambands íslands með
færri en 100 félagsmenn og 26 með
100-400 félagsmenn.
Sundrung og óreiða
Margvíslegar skýringar eru á því
hvers vegna þróunin í skipulags-
málum verkalýðshreyfingarinnar
varð eins og raun bar vitni. Nefna
má skiptingu milli faglærðra og
ófaglærðra sem hefur verið talsvert
föst í sessi, skiptingu launafólks í
verkalýðsfélög eftir kyni og eins
þá staðreynd að ísland er tiltölulega
strjálbýlt land þar sem samgöngur
milli staða hafa oft verið erfíðar.
Það hefur eðlilega stuðlað að því
að mörg lítil verkalýðsfélög hafa
orðið til úti á landsbyggðinni. Þessi
landfræðilega skýring dugar þó
skammt á höfuðborgarsvæðinu og
samgöngur eru miklu betri nú en
fyrir 20-30 árum þannig að víða
úti á landi á hún heldur ekki við.
Ef litið er á stærstu heildarsam-
tök launafólks á íslandi, Alþýðu-
samband íslands, er þar víða pottur
brotinn. Langt er síðan forystu-
mönnum ASI varð þetta ljóst og
árið 1958 var samþykkt stefnuyfir-
lýsing um rótttækar skipulags-
breytingar á samtökunum. Þar var
sú stefna mörkuð að taka upp at-
vinnugreinaskipulag þar sem vinnu-
staðurinn væn undirstaðan í upp-
byggingu ASÍ. Allir á sama vinnu-
stað eða hjá sama fyrirtæki væru
þá í einu félagi, faglærðir, ófag-
lærðir, konur og karlar. Milliþinga-
nefnd útfærði síðan nánar þessar
tillögur og lagði fram á sambands-
þinginu 1960. Þar fengu þær þó
ekki fullt brautargengi en sam-
þykkt var ályktun um að stefnt
skyldi að atvinnugreinaskipulagi og
skipulagsbreytingunum yrði hrint í
framkvæmd á næsta kjörtímabili
„eftir því sem unnt er“ svo vitnað
sé \ ályktunina.
í ítarlegri greinargerð með tillög-
unum voru talin upp níu atvinnu-
greinasambönd sem stofnuð yrðu
innan ASÍ. Sem dæmi má nefna
sérstakt atvinnugreinasamband í
byggingariðnaði en í aðildarfélög-
um þess væru þá saman allir þeir
sem í þeirri atvinnugrein störfuðu,
jafnt faglærðir trésmiðir, járnsmiðir
og múrarar sem ófaglærðir verka-
menn. í hveijum bæ ætti því aðeins
að vera eitt félag í hverri atvinnu-
ÓDÝRARI GISTING
Breyttu til!
Breiðfírskar sumarnætur
Gisting og golf
Gisting, morgunverður innifalinn, aðgangur að níu
holu golfvelli, sauna sem staðsett er í hótelinu og
sundlaug staðarins. Gestir geta lagt bflum sínum á
bflastæði hóteisins og þurfa ekki að hreyfa hann
fyrr en þeir fara.
Verð kr. 3.600 á mann í tveggja manna herb.
Gisting og eyjaferðir
Gisting, morgunverður innifalinn, sigling með
Eyjaferðum um Suðureyjar, ca. tvær klst.
Verð kr. 5.660 á mann
í tveggja manna herb.
Gisting og Flateyjarferð
Gisting með morgunverði, sigling með ferjunni
Baldri til Flateyjar.
Verð kr. 5.300 á mann í tveggja manna herb.
Flateyjarferð og útsýnisferð
um Vestureyjar
Gisting, morgunverður innifalinn, sigling með
ferjunni Baldri til Flateyjar og útsýnisferð frá Flatey
um Vestureyjar.
Verð kr. 6.300 á mann
í tveggja manna herb.
Hádegisverður frá kr. 795. Kvöldverður frá kr. 1.195.
Hótel
ftykkishólmur
1 Sími 93-81330 - Fax 93-81579
Sveinn Helgason
„í ónefndum fram-
haldsskóla úti á landi
eru starfsmenn í sex
stéttarfélögum, tveim-
ur félögum kennara,
tveimur félögum innan
BSRB, félagi ófaglærðs
verkafólks og verslun-
armannafélagi. Sumir
eru jafnvel í tveimur
félögum!“
grein og þannig væru starfsmenn
byggingarfyrirtækis í Reykjavík
allir í félagi sem gæti heitið Félag
byggingariðnaðarmanna í Reykja-
vík. Trésmiður sem ynni við viðhald
hjá stóru fiskvinnslufyrirtæki í
Reykjavík væri hinsvegar í Félagi
fiskiðnaðarfólks í Reykjavík ásamt
vinnufélögum sínum.
Þessum tillögum hefur í raun
aldrei verið hrint í framkvæmd þó
það hafi ítrekað verið samþykkt á
sambandsþingum ASI og nú hefur
þeim að miklu leyti verið lagt.
Starfsmenn hjá einstökum fyrir-
tækjum í byggingariðnaði eru því
enn í mörgum félögum og lands-
samböndum. Faglærðir iðnaðar-
menn eru í sínum landssamböndum,
ófaglærðir verkamenn í aðildarfé-
lögum Verkamannasambands ís-
lands og skrifstofufólkið er væntan-
lega í verslunarmannafélögum inn-
an vébanda Eandssambands ís-
lenskra verslunarmanna.
Tína má til fjölmörg dæmi þar
sem starfsmenn í einu og sama
fyrirtækinu eru í mörgum stéttarfé-
lögum og landssamböndum eða
heildarsamtökum. Þeir skiptast þá
í félög eftir því hvort þeir eru iðn-
menntaðir, háskólamenntaðir,
ófaglærðir, konur eða karlar, Reyk-
víkingar eða Suðumesjamenn og
svona mætti áfram telja. í álverinu
í Straumsvík eru tíu verkalýðsfélög
og hjá Flugleiðum skipta þau tug-
um. Að vísu eru Flugleiðir með
starfsemi víða um land og vissulega
hlýtur skipting landsins í sveitarfé-
lög að hafa einhver áhrif í þessu
efni. Fyrirkomulag sem þetta hlýtur
samt að leiða af sér margvíslegt
óhagræði, bæði fyrir atvinnurek-
endur og launþega.
Skilin milli opinbera geirans og
einkageirans eru heldur ekki alltaf
skörp. Þannig eru starfsmenn
stofnana á borð við framhaldsskóla
ekkert endilega allir í félögum opin-
berra starfsmanna þó að þeir þiggi
laun sín frá ríkinu. í ónefndum
framhaldsskóla úti á landi eru
starfsmenn í sex stéttarfélögum,
tveimur félögum kennara, tveimur
félögum innan BSRB, félagi ófag-
lærðs verkafólks og verslunar-
mannafélagi. Sumir eru jafnvel í
tveimur félögum!
íhaldssemi og smákóngarígur
Margir telja og það með réttu
að megin skýringin á því hversu
hægt hefur gengið að endurskipu-
leggja verkalýðshreyfinguna sé
íhaldssemi og rígur milli forystu-
manna einstakra félaga. Þeir séu
hræddir um að missa spón úr aski
sínum þegar sameina á félög og
einfalda skipulagið vegna þess að
forystustöðunum fækki. Þessar
skýringar nefnir t.d .Guðmundur
J. Guðmundsson, formaður Dags-
brúnar, í seinna bindi ævisögu sinn-
ar. Til viðbótar má benda á þá stað-
reynd að erfítt getur verið að stokka
upp skipulagið vegna þess að stétt-
arfélögin eru misjafnlega stæð.
Sum félög myndu þá hugsanlega
„tapa“ á endurskipulagningu með-
an önnur myndu „græða."
Tregðuna gegn róttækum breyt-
ingum er þó einnig að finna hjá
almennum félagsmönnum. Fag-
lærðir eru hræddir um að sameining
við ófaglærða dragi þá niður í laun-
um, konur (og karlar) vilja halda
áfram í sín sérstöku félög og
Torfi Ólafsson og Tryggvi Hiibner, aðalkennarar og ábyrgðarmenn
hins nýja gítarskóla.
Nýr gítarskóli
Stofnaður hefur verið nýr
gítarskóli, GÍS - Gitarskóli Is-
lands. Stofnendur skólans eru
þeir Torfi Ólafsson og Tryggvi
Hiibner og verða þeir aðalkenn-
arar og ábyrgðarmenn hans.
Þeir Torfi og Tryggvi eru báðir
kennarar að mennt og atvinnu-
menn í tónlist og kennslu og
bjóða nemendum skólans (fólki
á öllum aldri) nám við sitt hæfi
eftir áhuga og getu hvers og
eins.
Skólinn er til húsa á Grensás-
vegi 5 og verður boðið upp á
sumarnámskeið sem hefst 21. júni
nk. og stendur í átta vikur. Á
haustönn og vorönn verða 3ja
mánaða námskeið í senn.
V^terkur og
Ll hagkvæmur
auglýsingamiðill!

I
.
:

i
i
i