Morgunblaðið - 31.07.1993, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 31. JÚLÍ 1993
23
Sérviskan ekki íullmótuð
Þar sem þúsund
blóm spretta
„Mig langaðLalltaf til þess að eiga
blómagarð, alveg frá því að ég var
krakki," segir Elín en hún ólst upp
í Grafningnum. „Ég laumaðist
stundum til þess að setja blóm í
kartöflugarðinn hjá mömmu en það
varð ekki mikið úr ræktun þá. Hins
vegar lærði ég að jjekkja íslensku
jurtirnar af bók Askels Löve og
mamma þekkti líka margar jurtir.“
Núna hefur draumur Elínar ræst
því að hún hefur komið sér upp fjöl-
skrúðugum garði við skilyrði sem
ekki þykja þau hentugustu. Það er
vindasamt á Seltjarnarnesi, selta í
loftinu og hitastig á sumrum oftast
nokkru lægra en inni í Reykjavík.
Auk þess segir Elín að garðyrkjan
sé stöðug barátta við illgresið sem
berist inn i garðinn frá óbyggðum
svæðum. „Það sprettur líka ógrynni
af fíflum í sumum görðum hér,“
segir hún.
„Hérna vantar mjög skjól og
jarðvegurinn er líka fremur rýr,“
segir Sveinn. „Það eru ekki nema
tuttugu sentímetrar niður á sand.
Mér þykir með ólíkindum hvað Elín
er eljusöm og iðin við garðyrkjuna.
Þetta er allt hennar verk. Ég hef
mikið unnið uppi við Búrfellsvirkjun
og því ekki verið mikið heima. En
auðvitað hef ég hjálpað henni við
þau verkefni sem hún hefur ekki
ráðið við, grafið holur og flutt stór-
vaxnar plöntur. Og svo sé ég um
að slá grasið í garðinum."
„Sumar tegundir þrífast alls ekki
hérna,“ segir Elín og bendir á asp-
irnar sem standa yst í lóðinni. „Um
leið og þær gægðust upp fyrir skjól-
vegginn hættu þær að þrífast. Fjöl-
æru blómin standa sig hins vegar
miklu betur og í steinhæðabeðunum
á ég yfir fjögur hundruð tegundir
af plöntum. I garðinum eru alls nær
eitt þúsund tegundir jurta."
Elín neitar því ekki að það sé
mikið starf að annast garð eins og
hennar. „Áhuginn drífur mig
áfram,“ segir hún. „Ég hef sáð til
flestra fjölæru blómanna í garðin-
um, en sumt er fengið frá blómavin-
um og stöku blóm hef ég keypt.
Ég hef gaman af því að fá nýjar
tegundir í garðinn og stundum kem-
ur fyrir að ég eignast jurtir sem
ég hef alls ekki pantað. Þá hafa
fræsafnararnir eitthvað ruglast og
ekki merkt fræpokana rétt. Þetta
kemur fyrir jafnt hjá fagmönnum
og áhugafólki en er alls ekki í þeim
mæli að það komi verulega að sök.
Mér finnst bara skemmtilegt að
fylgjast með því hvað kemur upp
og greina þær jurtir.“
Elín segist hafa aflað sér þekk-
ingar sinnar á garðyrkju bæði af
reynslunni og með því að lesa bæk-
ur um blóm og ræktun. Hún segir
að íslensku heitin á blómunum liggi
sér léttar á tungu en þau latnesku
en þau kann hún samt öll enda
nauðsynlegt þegar lesnar eru er-
lendar bækur um garðrækt. .„Og
það kemur fyrir að blómin fá nýtt
nafn,“ segir Elín. „Hérria í garðin-
um er blóm sem við köllum
Kríumóaklukku. Það nafn er þannig
til komið að við fórum í ferðalag
um landið og þá kenndi ég einum
syni okkar, sem þá var níu eða tíu
ára, að þekkja bláklukku. Þá var
allt svæðið hérna norðaustan við
óbyggt og við kölluðum það
Kríumóa því að þar var mikið kríu-
varp. Stuttu eftir að við komum
heim sagði drengurinn við mig að
það yxi bláklukka í Kríumóanum.
Ég trúði honum varla fyrst og fór
með honum að skoða blómið. Ég
hélt fyrst að þetta væri íslensk blá-
klukka en það reyndist ekki vera.
Þarna var enginn garður nærri svo
að ég veit ekki hvernig blómið var
tilkomið í Kríumóanum. Kannski
krían hafi borið það með sér yfir
hafið.“
Monika segist vera alger ný-
græðingur í garðyrkjunni en Hilmar
ólst upp á Guðrúnargötunni jþar sem
voru fallegir rósarunnar. „Ég lærði
snemma að hræra út kúamykju á
rósirnar einu sinni í viku“, segir
hann, „og hafði alltaf gaman af því
að vinna í garðinum. Það þótti ekki
góð latína hjá kunningjum mínum
þegar ég var í kringum tvítugt og
var ekki til í tuskið af því að ég var
á kafi í garðvinnu. Ég er ekki far-
inn að nota kúamykjuna á rósimar
hér enn sem komið er, óttast að
HILMAR EINARSSON
OG MONIKA BALD-
URSDÓTTIR EIGA
SKRÚÐGARÐ VIÐ
HÚS SITT AÐ HVERA-
FOLD 46 í GRAFAR-
VOGI
það verði kvartað undan lyktinni."
Hilmar og Monika hönnuðu garð-
inn sjálf og hann er að nær öllu
Ieyti þeirra verk. „Þetta er ekki svo
dýrt þegar maður leggur fram alla
vinnuna sjálfur", segir Monika.
„Vinnan er mest í upphafi því að
þegar garðurinn er orðinn sæmilega
gróinn þá heldur hann sér mikið
við sjálfur. Hér hefur aldrei verið
neinn arfí. Ef þess er gætt að slíta
hann upp áður en hann nær að
bera fræ er auðvelt að halda honum
í skefjum. Og það gerist næstum
eins og af sjálfu sér þegar maður
fer út á kvöldin til að skoða blómin
og fylgjast með þeim.“
Hilmar tekur undir það að garð-
yrkjan sé alls ekki tímafrek. „Ef
fólk vill búa í einbýlishúsi kemst
það ekki hjá því að rækta garðinn
sinn með einhverjum hætti“, segir
hann. Þá er mikilvægt að finna
lausn sem hentar hveijum og ein-
um. Mér finnst mest gaman að
blómunum og vinnan við þau hentar
mér vel. Þetta eru vorverk og haust-
verk. Þess á milli er vinnan í garðin-
um einkum fólgin í því að vökva
og slá. Það er mikill misskilningur
hjá mönnum að þeir spari sér vinnu
með því að vera með stórar grasflat-
ir í görðum sínum.“
Hilmar segir að plönturnar í
ÓLAFUR MARÍUS-
SON OG JÓHANNA
JÓNSDÓTTIR KONA
HANS EIGA FALLEG-
AN GARÐ AÐ HEIÐ-
VANGI 7 í HAFNAR-
FIRÐI
Hugsar um grasið eins og blóm
ÓLAFUR Maríusson hafði áhuga á myndlist þegar hann var ungur
maður og lagði svolitla stund á hana. Þegar hann stofnaði Herradeild
PÓ ásamt félaga sínum Pétri Sigurðssyni lagði hann myndlistina að
mestu á hilluna en þekking hans á litameðferð og myndbyggingu
hefur komið honum að góðum notum við garðyrkjuna, en hann og
Jóhanna Jónsdóttir kona hans eiga fallegan garð að Heiðvangi 7 í
Hafnarfirði.
„Ég er fyrst og fremst fagurkeri
og hef gaman af því sem er vel
gert og gleður augað,“ segir Ólafur.
„í garðinum legg ég mikið upp úr
litasamsetningum. Fjölæru jurtirnar
mynda baksvið fyrir sumarblómin.
Þau nota ég næstum eins og lita-
spjaldið og hef yndi af því að setja
saman liti í beðunum. Ég byija á
því snemma í mars að sá til sumar-
blómanna í bílskúrnum, flyt þau út
í gróðurhúsið þegar þau fara að
koma upp og þaðan planta ég þeim
í beðin. Mér finnst afskaplega gam-
an að sjá þau þroskast. Það er svo
merkilegt að allir þessir eiginleikar
skuli vera til í því litla korni sem
fræið er.“
Ólafur kveðst leggja mikið upp
úr því að grasflatir í garðinum séu
fallegar. „Það kom hingað heill dal-
íuklúbbur í sumar til þess að skoða
garðinn," segir hann. „Þetta fólk
vildi fá að vita hvaða grastegund
ég væri með, því að það vakti at-
hygli þeirra hvað grasið var faliegt.
Ég gat ekki leyst úr þeim spurning-
um en ég hugsa vel um grasið, slæ
oft og geng mikið á grasinu. Og
eftir hvern slátt gef ég flötinni svolít-
inn áburð, tek hnefa af blákorni og
kasta honum upp í loftið til þess að
áburðurinn dreifist vel. Ég hugsa
um grasið eins og hvert annað blóm.
Mér finnst líka mjög mikilvægt að
kantarnir séu vel skornir og fallega
formaðir."
Þau Ólafur og Jóhanna keyptu
húsið við Heiðvang árið 1980. Áður
bjuggu þau í þríbýlishúsi við Mel-
haga. Þar var garðurinn ekki neitt
aðalatriði fyrir íbúana þó að honum
væri haldið snyrtilegum. Þegar þau
fluttu í Hafnarfjörðinn var búið að
undirbúa jarðveginn kringum húsið
og gera þar vísi að góðum garði.
„Þetta voru drög að listaverki og
við lofuðum fyrri eigendum því að
gera eitthvað fyrir garðinn," segir
Ólafur. „Það loforð höfum við haldið
eftir fremsta megni. Garðurinn hefur
vitaskuld breyst mikið en hjónin sem
lögðu drög að honum koma hingað
á hveiju sumri til að fylgjast með
honum og ég hef ekki orðið var við
annað en að þau séu ánægð með
hann.“
Árið 1986 seldu þeir Ólafur og
Pétur verslun sina og síðan hefur
Ólafur að eigin sögn haft nægan
tíma til að sinna garðinum og kveðst
hafa haft af .því ómælt yndi. Jó-
hanna segist ekki vinna að ráði í
garðyrkjunni núorðið. „Þetta er allt
orðið í höndum Ólafs," segir hún.
„En mér finnst eins og honum gam-
an að sjá það sem vel er gert og
nýt þess að fylgjast með garðinum
dafna og þroskast."
Ólafur kveðst aldrei hafa saknað
kaupmennskunnar þó að árin sem
hann varði í verslun hafi verið
skemmtileg og gjöful. „Ég er ekki
þannig skapi farinn að ég sýti það
liðna,“ segir hann. „Sem betur fer
get ég kvatt það sem búið er. Ég
gæti þess vegna kvatt garðinn ef
ég hætti að geta hugsað um hann
sjálfur. Það er ekki eftir mínu höfði
að kaupa vinnu í garðinn. Garðyrkj-
an veitir mér mikla lífsfyllingu."
HILMAR Einarsson og Monika
Baldursdóttir eiga skrúðgarð við
hús sitt að Hverafold 46 í Grafar-
vogi. Garðurinn þeirra er ekki
nema fimm ára því að þau hófust
handa við aðstandsetja hann sum-
arið 1988. Árið éftir unnu þau
einnig mikið i garðinum en síðan
hefur barnauppeldið orðið meira
aðalatriði á heimilinu. Dóttirin
Hildur María fæddist sumarið
1990 og sonurinn Einar Örn er eins og hálfs árs. Áður áttu þau
Monika og Hilmar Margréti Steinunni sem nú er ellefu ára.
UNGUR
GARÐUR
EN FULLUR
AFGRÓ-
ANDI LÍFI.
garðinumn séu fengnar með ýmsum
hætti. Fjölærar blómjurtir mest frá
velviljuðum ættingjum og vinum,
megnið af runnum og tijám frá
Helgu Rögnu Pálsdóttur í Kjarri í
Ölfusi en til sumarblómanna og
sumra fjölæringanna hefur Hilmar
sjálfur sáð í gróðurhúsi sem þau
hjónin hafa komið sér upp í garðin-
um. Fræin fær Hilmar ýmist hjá
fræbanka Garðyrkjuféiags íslands
eða hann pantar þau frá erlendum
garðyrkjufélögum.
„Garðurinn okkar er auðvitað
enn að mótast“, segir Hilmar, „og
ég er enn að læra heitin á plöntun-
um sem við erum með. En mín sér-
viska í garðyrkju er ekki fullmótuð.
Við erum ennþá með allt mögulegt.
Maður var óhræddur við það að
gera innrás í garðana hjá kunningj-
unum á vorin, fylla skottið af fjölær-
ingum og búa til beð fyrir afrakst-
urinn þegar heim kom. Þetta hafði
vitaskuld þær afleiðingar að sumt
í garðinum er ekki þaulhugsað enda
finnst mér að skrautgarðar eigi að
vera í stöðugri mótun.“