Morgunblaðið - 12.09.1993, Blaðsíða 11

MQRGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUJl .12. SFPTEMBER.l?ft3
heildarútbreiðslusvæði og stærð
stofnsins. Mælingar á honum hafa
verið misvísandi. Þó hallast menn að
því að stofninn sé ekki ofnýttur.
Búið er að skipuleggja auknar rann-
sóknir á næsta sumri. Jón B. Jónas-
son, starfsmaður sjávarútvegsráðu-
neytisins, segir að karfaveiðar Norð-
manna séu ekki sambærilegar við
þorskeiðar íslendinga í Smugunni að
því leyti að ekki er kvóti á karfanum
og stofninn er vannýttur að mati
fiskifræðinga.
Frakkar hafa verið að veiða blá-
löngu sunnan við íslensku lögsöguna.
Fiskifræðingar eru ekki vissir um
hvort þar er um sama stofn að ræða
og þann sem veiðist innan okkar lög-
sögu.
Vaxandi áhugi hefur verið á búra-
veiðum enda fæst hátt verð fýrir
hann. íslendingar hafa aðallega veitt
búrann innan lögsögunnar en skip frá
öðrum ríkjum hafa einnig veitt búra
sunnar. Enn sem komið er er afar
lítið vitað um búrann. Norðmenn eru
nú að gera út rannsóknarleiðangur
t'í! að finna hrvgningarslóð búrans
en mikil leynd hvílir yfír förinni,
líkega til að koma í veg fyrir að ís-
lendingar og Frakkar verði einhvers
vísari. Norski togaraflotinn bíður eft-
ir niðurstöðum rannsóknanna reiðu-
búinn að fara á miðin.
Til eru karfastofnar, djúpkarfi og
gullkarfi, sem fínnast í íslensku,
grænlensku, færeysku og e.t.v.
norsku lögsögunni. Nokkrar rann-
sóknir hafa verið gerðar á þeim en
ekki verið samið um veiðar.
Minna er af kolmunna í íslensku
lögsögunni nú en áður. Það hefur í
sjálfu sér ekki komið að sök því okk-
ur hafa boðist veiðiheimildir hjá Fær-
eyingum. En kolmunnaveiðar hafa
samt lítið verið stundaðar héðan.
Ennfremur eru rækjumið á mörkum
lögsagna Færeyja og íslands.
Nú gera menn sér vonir um að
síldarstofninn norðaustur af landinu
sé að braggast og vart þætti íslend-
ingum gott til þess að vita ef hann
yrði þurrkaður upp í smugunni milli
lögsagnia íslands, Grænlands og Nor-
egs, sbr. það sem sjávarútvegsráð-
herra, Þorsteinn Pálsson, sagði hér í
blaðinu 25. ágúst síðastliðinn: „Ef
[norsk-íslenski síldarstofninn] vex
eins og spár gera ráð fyrir, mun hann
fara um alþjóðlegt hafsvæði og það
ríður á mikíu að við náum samkomu-
lagi við Norðmenn um nýtingu á
honum.“
Árið 1982 voru allar laxveiðar í
N-Atlantshafí utan tólf mílna bann-
aðar nema við Færeyjar og Austur-
Grænland. Sett var á laggirnar al-
þjóðastofnun (NASCO) sem hefur séð
um ákvörðun hámarksafla á þessum
tveimur stöðum. Að frumkvæði Orra
Vigfússonar hafa þessir kvótar Fær-
eyinga og Grænlendinga verið keypt-
ir. Nú eru svo til engar laxveiðar
stundaðar utan tólf mílna. Undanfar-
in ár hafa verið stundaðar veiðar
utan 200 mílna af skipum undir hent-
ifána. Þessar veiðar hafa einnig verið
stöðvaðar.
Hlörk efnhags-
lögsögunnar
Danir og Grænlendingar viður-
kenna ekki Kolbeinsey sem grunnl-
ínupunkt þannig að deilt er um hvar
miðlínan milli Islands og Grænlands
skuli liggja. Þetta mál er í biðstöðu.
Einnig er deilt um miðlínu fyrir suð-
austan land vegna þess að Danir og
Færeyingar viðurkenna ekki Hvalbak
sem grunnlínupunkt. Gjöful mið eru
á gráa svæðinu og hafa færeysku
skipin verið að færa sig upp á skaft-
ið undanfarna daga. Deilt er um
svæðið milli Islands og Rockall. Fisk-
veiðilögsaga íslands var færð út í 200
sjómílur til suðurs árið 1975 án þess
að taka tillit til klettsins Rockall sem
skert hefði lögsöguna hefði miðlína
verið látin gilda.
Landgrunniö
íslendingar gera tilkall til svokall-
aðrar landgrunnslögsögu út fyrir 200
mílna mörkin. í henni felst sam-
kvæmt hafréttarsáttmálanum full-
veldisréttur að því er varðar rann-
sóknir á landgrunninu og hagnýtingu
náttúruauðlinda þess. Réttindi
strandríkis yfír landgrunninu hafa
ekki áhrif á réttarstöðu hafsins yfir
landgrunninu eða loftrýmisins yfír
hafinu. Allt frá árinu 1976 hafa stað-
ið yfír athuganir á hafsbotnsréttind-
um íslands til suðurs ísland og Dan-
mörk hafa sett reglugerðir um lög-
sögu á svæðinu og Bretland og Irland
hafa samið um skiptingu þess sín á
milli. íslensk stjórnvöld hafa fallist á
tvíhliða viðræður við bresk stjómvöld
en telja samt æskilegast að fram
fari viðræður milli landanna fjögurra.
Sumarið 1990 var Guðmundi Eiríks-
syni þjóðréttarfræðingi og David
Anderson þjóðréttarfræðingi í breska
utanríkisráðuneytinu falið að gera
sameiginlega skýrslu um málið sem
hægt væri að miða framhaldsviðræð-
ur við. Sú skýrslugerð stendur nú yfír.
Eins og sést á meðfylgjandi korti
nær landgrunnslögsaga sú sem ís-
lendingar hafa helgað sér ekki lengra
en 350 mílur í suður eftir Reykjanes-
hrygg. Er það vegna takmörkunar í
hafréttarsáttmálanum sem kemur í
veg fyrir að eyríki helgi sér svæði
langar leiðir eftir neðansÁstæðan er
sú að samkvæmt hafréttarsáttmálan-
um má landgrunnslögsagan ekki ná
lengra eftir neðansjávarhryggjum.
Væri þessi_ takmörkun ekki fyrir
hendi gætu íslendingar nefnilega far-
ið allt suður til Kanaríeyja.
ísland hefur fullgilt hafréttarsátt-
máiann er. hann hofur enn ekki tekið
gildi og ákvarðast réttarstaðan þ'vi
af venjurétti, sérstaklega þar sem
Danmörk, Bretland og Írland hafa
ekki fullgilt samninginn. Reglugerð
sem sett var 1985 byggir á því að
landgrunn íslands sé óslitið beint í
suður til Hatton-Rockall. Önnur rök
kunna að vega þyngra sem sé þau
að byggt sé á landgrunninu I suðaust-
ur í átt til Færeyja og þaðan aftur í
suðvestur. Segja íslendingar að á
þennan veg séu ekki fyrir hendi skýr
mörk landgrunns á Íslands-Færeyja-
hrygg fyrr en komið er að Hatton-
Rockall banka. Hafa menn í þessu
efni ekki sett fyrir sig að fara verður
yfír miðlínu milli íslands og Færeyja
áður en sveigt er í suðaustur. íslend-
ingar hafa fremur beitt landmótunar-
rökum í þessu máli ef svo má að
orði komast en jarðfræðirökum.
Flestir jarðfræðingar virðast nefni-
lega vera þeirrar hyggju að Færeyjar
og Hatton-Rockall séu jarðfræðilega
skyld svæði.
Réttarstaða Bretlands og írlands
er sem hér segir. Samkvæmt 121.
gr. hafréttarsáttmálans fá eyjar á
stærð við Roekall hvorki landgrunn
né efnahagslögsögu. Slík takmörkun
á víðáttu landgrunns efnahagslög-
sögunnar má teljast gildandi þjóða-
réttur og gstur því réttarstaða Bret-
lands og írlands á Hatton-Rockall
svæðinu ekki byggst á eyjunni. Á
milli Hatton-Rockall-svæðisins og ír-
lands/Skotlands liggur svokallað
Rockall-trog sem er 3.000 m djúpt
þar sem það er dýpst. Tilvera þess
veikir mjög kenningar um að Hatton-
Rockall-svæðið sé óslitið framhald
írlands og Bretlands. írsk og bresk
stjómvöld hafa hins vegar haldið því
fram að þar sem trogið liggi innan
marka efnahagslögsögunnar hafí það
ekki áhrif. Dómur alþjóðadómstólsins
I Haag í máli Túnis og Líbíu hefur
stutt þessa kenningu. Reyndar hefur
ríkt tilhneiging í nýlegum dómum
hans til að taka ekki tillit til jarð-
fræðilegra þátta, enda oft talið óvinn-
andi verk að ráða úr mismunandi
túlkunum vísindamanna.
Danir halda því fram að Hatton-
Rockall-svæðið tengist Færeyjum
sem „míkró-meginland“. Rannsóknir
hafa farið fram til þess að sýna fram
á að jarðskorpan á Hatton-Rockall-
^væðinu sé sama eðlis og skorpan
undir Færeyjum.
Hafsbotnsréttindi á
noröurslóöum
Vorið 1987 létu utanríkisráðuneyt-
ið og utanríkismáianéiiiu AlþlngiS
kanna hvaða réttindi ríki við Norður-
Atlantshaf, þ.e. ísland, Noregur og
Danmörk vegna Grænlands, gætu
hugsanlega helgað sér á svæði milli
Noregs og Grænlands sem liggur
utan efnahagslögsögu viðkomandi
ríkja. Um er að ræða ræmu sem ligg-
ur frá 65 gráðu norðlægrar breiddar
til 75. gráðu og er 100-300 km breið.
Til samráðs var fenginn dr. Manik
Talwani sem hafði verið ráðgjafi ut-
anríkisráðuneytisins í sambandi við
hafsbotnsréttindi til suðurs. Á fundi
fulltrúa íslands, Danmerkur og Nor-
egs í Reykjavík í janúar 1988 var
rætt kort sem Talwani hafði gert.
Var það byggt á túlkun á hafréttar-
sáttmálanum. Samkvæmt því náðu
landgrunn ríkjanna víða inn á þetta
alþjóðlega svæði. Fulltrúar íslands
vörpuðu fram hugmyndum um að
nýta svæðið sameiginlega eða loka
því fyrir öðrum þjóðum. Síðan hefur
öðru hverju verið fjallað um málið á
fundum ráðamanna ríkjanna og síð-
ast gerðist það 18. mars síðastliðinn
að þjóðréttarfræðingar ríkjanna hitt-
ust. Var niðurstaðan svipuð og áður
að hafa áfram náið samband um
málið og láta hver annan vita um
allt sem þýðingu hefði fyrir frum-
kvæði Islands.
I^egra
verbi
fyrra
Kanaríbæklingur Heimsferða fyrir veturinn 1993-'94 er kominn út.
Okkur er ánægja að kynna frábæra nýja valkosti í gistingu og hreint ótrúlega hagstæð kjör, því með
einstökum samningum okkar, hefur okkur tekist að lækka verðið frá því í fyrra, jafnvel
í krónum talið og er verðlækkunin allt að 18% á milli ára.
Þeir sem bóka og staðfesta ferðina fyrir 1. október, eða fyrstu 250 sætin,
njóta þessara sérkjara.
6. janúar - 3 vikur
43.900,-
Verð frá kr.
pr. mann. M.v. hjón með 2 börn, 2—11 ára.
Verð kr.
56.800,-
pr. mann. M.v. 2 í íbúð.
Jólaferð 17. des. - 20 dagar
59.800
Verð frá kr. J
pr. mann. M.v. hjón með 2 börn, 2-11 ára.
75.200,-
Verð kr.
pr. mann. M.v. 2 í íbúð, Las Isas.
BRASIL
Fyrstu 250
scetin ú sértilboði
Sjöttit þtiS Itfilti ú latgra i’erbi
í ui-KStýirfi viðfM’slz kiSttfhsffíttg í SfÍKi,
bjtíu Hrimsfcfðit ntamhó J/it hid faXrtil
Ka>un<tyi‘i tif Pwiíú rí \rtSi stm aUtri Ik fhr
tó r lUta Mt <í landl Þid ö-ti&um btint UijofÍKS
til Katwri mw) ikn^tnn nýjam Horinft 7$7
þttmn Mt f awjM Of ttMsnra ttjja tw/JUWf r
ýitintft t'yri/ fiirjvjttr cUat
Kc>:ari<yjjftr$.r}l/inn{<ri<a fn>Su fÍHstxiiir
utulietitiir fHtuta ifl* ox friu yfr 10G0
farjtf ir á oU.o vtjitm trí Kmr.at. fyitmai
HfruririiyjNr (.\Tifubua S0V
hkváúifit, «t»Ar <r fltúi so* vil/a styfía
SAUtusta úturankpl <% uí Jwfyt
ritfHosn aibúivt ? yteHft.fu wmitrtfi, sNr$
btiðu yfit
Mei riii ;tni tóðav prvV.rfcir, ^
I ,<LíÍm /<• sh.
AjMo Utr lc^AIfuwi I ‘
fru<»ic>noKÁi'.tjúr\
l8°/o ucyravgjA'i-
-3 «**■'.
HEIMSFERÐIR HF.
aUÍTU«8T«/KTI 1». 3. • DOX-. 2*2 121 neYxJÁ’^K . sVMlT'ír«*‘4*Ö*' ‘’FÁT''i‘l-C3«G:jÍ
air europa m TURAUIA
V/SA
HEIMSFERÐIR hf.
Austurstræti 17, 2. hæð • Sími 624600