Morgunblaðið - 12.09.1993, Blaðsíða 27

sem ekki feðrar barn að sjálfsögðu
ekki nýtt sér. Þrátt fyrir verri fjár-
hagsstöðu að þessu leyti er alltaf
nokkur hópur kvenna sem ekki
feðra börn. Hversu margar láta
það hjá líða vegna þess að þær
geti það ekki og hveijar vegna
þess að þær vilji ekki, er erfitt að
segja því einhverjar segjast ekki
vita hver faðirinn er eða að um sé
að ræða mann sem þær vita að
ekki er hægt að ná í til að öðlast
rétt til barnalífeyris.
Margar konur telja sig hafa full-
gildar ástæður til að hafna barns-
feðrum sínum en það hangir fleira
á spýtunni en hann einn. Það eru
amma og afi, sem gjarnan vildu
taka við barnabarni, frænkur og
frændur sem gaman væri að kynn-
ast og jafnvel hálfsystkini. Á okkar
litla landi hefur alltaf þótt gott að
þekkja frændgarð sinn og jafnvel
talið nauðsynlegt. Opinberum aðil-
um svo sem hjúkrunarfólki, lækn-
um, félagsráðgjöfum og öðrum er
nálægt koma er uppálagt að leggja
hart að konum að feðra börn sín
enda er það talið horfa til almanna-
heilla.
Löggjafinn hugsar um
hagsmuni barnsins
Margrét Steinarsdóttir lögfræð-
ingur hefur undanfarið ár unnið
sem ráðgjafi hjá Kvennaráðgjöf-
inni. í gegnum starf sitt þar hefur
hún kynnst nýju Barnaverndarlög-
unum.
Formaður félags forsjárlausra
foreldra segir í grein í Morgunblað-
inu að nýju barnavemdarlögin hafi
verið samin af konum fyrir konur
og að réttur feðra sé þar fýrir
borð borin, er þetta rétt?
„Nei því fer fjarri. Þessi lög
ganga út frá rétti og hagsmunum
barnsins. Með þeim var ekki ætlun-
in að auka eða minnka rétt for-
eldra heldur tryggja velferð barna
í þessu þjóðfélagi. Foreldrar eru
oft mjög uppteknir af því hvaða
rétt þau eigi til samvista við börn
sín og gæta þess þá jafnvel ekki
að mikilvægast hlýtur að vera það
sem er barninu fyrir bestu.
Hann gagnrýnir einnig að ein-
göngu konur hafi fengið lögin til
umsagnar áður en þau voru sam-
þykkt á þingi? „Fjölmargir aðilar
fengu lögin til umsagnar áður en
þau voru samþykkt. Allt aðilar sem
lengi hafa starfað með málefni
barna og börn. Þeirra á meðal má
nefna Kvennaathvarfið, athvarf
Rauða krosssins, Stígamót og að
sjálfsögðu allir innan félagsmála-
kerfisins sem starfa með börn. Ef
konur eru í meirihluta í öllum þess-
um stofnunum og samtökum segir
það kannski ekki annað en að kon-
ur hafi almennt meiri áhuga á
starfi með börn og fyrir börn en
karlar. Ég vil líka minna á að ekk-
ert frumvarp verður að lögum án
þess að vera samþykkt á Alþingi
og meirihluti þingmanna eru karl-
ar. Nú, svo eru í þessum nýju lög-
um tvær mikilvægar breytingar á
meðferð forsjármála. Önnur er sú
að ekki er lengur úrskurðað í dóms-
málaráðuneyti hver fer með forsjá
barns nema báðir aðilar séu sam-
mála, annars eru slík mál rekin
fyrir dómstólum. Flestir dómarar
á íslandi eru karlmenn svo það
ætti að draga úr áhrifum kvenna
í bamaverndarlögunum þegar
karlmenn túlka þau. Hin breyting-
in er sameiginleg forsjá en það
þýðir að foreldrar geta nú samið
um umgengni og forsjá hvernig
sem þeim hentar. Þannig gæti
barn búið sex mánuði á ári hjá
föður sínum og hina sex hjá móður-
inni. Þetta krefst hins vegar mikils
og góðs samkomulags en án þess
er vonlaust að slíkt takist.
Því miður hef ég vitneskju um
mörg mál þar sem lögin þyrftu að
ganga enn lengra barninu til
verndar. Það er því miður of al-
gengt að t.d. sé sterkur grunur
um kynferðislega misnotkun eða
annað ofbeldi og þá getur reynst
erfitt að vernda bamið fyrir for-
eldri nema hægt sé að sanna að
sá grunur sé á rökum reistur.
Ætli hér sé ekki á ferðinni þau
MORGUNBLAÐIÐ SKODUN SUNNUDAGÚR 12: SEPTEMBER 1993
27
gömlu sannindi að margir góðir
menn verða að þjást vegna fárra
slæmra.“
Börn þurfa að þekkja feður
sína
Húgó Þórisson, sálfræðingur, er
nú yfirmaður unglingadeildar Fé-
lagsmálastofnunar en hann hefur
áralanga reynslu af starfi með
börn og unglinga. Hann var fyrst
spurður hvaða áhrif það hefði á
sjálfsmynd barns að hafa einungis
tengsl við móður sína?
„Ég þekki úr starfi sársauka
þessara unglinga sem hafa lítið eða
ekkert samband haft við föður
sinn. Hvort sem það er nú vegna
afskiptaleysis hans eða vegna
áhrifa móður finna þau sterkt til
þess að þeim hafi verið hafnað.
Þau eru oft búin að reyna að banka
upp á hjá föðurnum en hann verið
upptekinn af öðru svo þau fá ekk-
ert svar. Þau eru full reiði í garð
foreldra sinna en jafnframt ásaka
þau sjálf sig. Það hlýtur að vera
eitthvað að mér fyrst mér er hafn-
að.
Ef þú biður barn að teikna fjöl-
skyldu, teiknar það undantekn-
ingalítið mömmu, pabba og börn.
Þessi þörf fyrir hvorttveggja er
mjög rík í börnum hvort sem hún
er af líffræðilegum eða samfélags-
legum toga. Þessir drengir sem í
dag bijótast inn og stela bílum
hafa fæstir búið við jákvæða karl-
mannsímynd í æsku. í þeirra lífi
hefur ekki verið karlmaður sem
gefur og þeir hafa aldrei séð eðli-
leg samskipti föður og bams. Þeir
sækja sínar ímyndir í kvikmyndir
og eiga það sameiginlegt að velja
hörðustu karlmennskuímyndina.
Þeir ganga í fötum og velja afþrey-
ingu sem endurspeglar þetta. Þeg-
ar kemur til árekstra gefast þessir
drengir ekki upp heldur bregðast
við af stöðugt meiri hörku því karl-
hetja bíómyndanna gefst ekki upp.
Þeir hafa aldrei kynnst mjúku hlið-
um karlmanna.“
Hvað með stelpurnar?
„Þær eru mjög tortryggnar í
garð karlmanna og lenda oft í að
karlmenn hafi not af þeim. Einnig
er algengt að þær sæki í sér eldri
stráka eða fullorðna menn. Þær
eins og reyndar strákarnir verða
oft mjög hissa þegar þær komast
í kynni við eðlilegt fjölskyldulíf og
kynnast karlmönnum sem hægt
er að treysta." Þegar mæður reyna
að eitra hugi barna sinna gagn-
vart feðrunum hefur það þessar
sömu afleiðingar? „Afleiðingum
slíks má líkja við boomerrang. Það
kemur alltaf aftur í haus þess sem
sendi það af stað. Þetta gengur
meðan börnin eru lítil og verða að
treysta mömmu, samt leynist efi
einhvers staðar innst inni. Þau vita
oft ekki að pabbi reynir að hafa
samband né af gjöfum sem hann
hefur sent. Seinna þegar þau verða
unglingar og fara að verða gagn-
rýnin og skoða hlutina gera þau
sér ljóst að hlutirnir eru ekki svona
svart-hvítir og þá kemur óhjá-
kvæmilega til uppgjörs milli þeirra
og móðurinnar. Þau ásaka hana
fyrir að hafa svipt þau föðurnum
og hún uppsker reiði og fyrirlitn-
ingu.“
Hvað með þau tilfelli þegar
konur feðra ekki börn sín?
„Börn vilja þekkja feður sína og
reyna að ná sambandi við þá. I
sjálfu sér er í lagi að kenna börn
við mæður sínar ef faðirinn er
óhæfur eða ef um var að ræða
skyndikynni sem aldrei urðu meira,
en börnin verða að vita hver hann
er hvort sem þau hafa samband
við hann eða ekki. Menn geta kall-
að það þörf fyrir að þekkja rætur
sínar eða eitthvað annað, en ef
barn ekki veit hver faðir þess var
mun það óhjákvæmilega reyna að
leita að honum. Þessi leit á ekki
vera átak fyrir barnið því það get-
ur leitt til sársaukfulls uppgjörs."
Höfundur er BA í ensku og fjöl-
miðlafræði og hefur lokið náms-
braut í hagnýtri fjölmiðlafræði frá
Háskóla Islands og starfar nú sem
blaðamaður í lausamennsku.
ÁRNAÐ HEILLA
Ljósmynd: Valdimar Leifsson
HJÓNABAND. Gefin voru saman
þann 17. júlí sl. í Bústaðakirkju af
sr. Pálma Matthíassyni, Karen
Theodórsdóttir og Jörgen Árni Al-
bertsson.
Góður sumarbústaöur
í rólegu umhverfi við sjóinn. Bátaskýli. Ca 7.000 fm
leigulóð. 20 mín. akstur frá Reykjavík. Verð 1.400 þús.
Upplýsingar í síma 21047.
VERÐLISTINN
LIGGUR FYRIR!
Kynniá ytkur
ótrúlegt verÓ okkar á
vetrarsólarf erÓunum.
56.3401
zr. meá öllu miáaá viá 3 í ítúé í 3 vik
C* • •• / •
0)0 nyir
Lrottfararáag’ar.
16., 23. og 30. okt.
6., 13., 20. og 27. nóv.
Staágreiásluveré:
23.050 lec
meé öllu miéaé vié 1 nótt á Hótel Gresli
QATLAÍv®
EUHOCARD

Samviniitilerlíir-Laiiilsj/ii
Reykjavik: Austurstræti 12 • S. 91 - 69 10 10 • Innanlandsferðir S. 91 - 69 10 7Ú • Símbréf 91 - 2 77 96 / 69 10 95 • Telex 2241 • Hótel Sögu við Hagatorg • S. 91 - 62 22 77 • Símbréf
91 - 62 24 60 Hafnarljörður: Reykjavíkurvegur 72 • S. 91 - 511 55 Ketlavík: Hafnargötu 35 • S. 92 -13 400 • Simbréf 92-13 490 Akranes: Breiðargötu 1 • S. 93 -1 33 86 • Slmbréf
93 - 1 11 95 Akureyri: Ráðhústorgi 1 • S. 96 - 27200 • Sfmbréf 96 - 1 10 35 Vestmannaeyjan Vestmannabraut 38 • S. 98 - 1 12 71 • Símbréf 98 -1 27 92