Morgunblaðið - 19.09.1993, Blaðsíða 4

4 FRETTIR/YFIRLIT
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 19. SEPTEMBER 1993
ERLENT
INNLENT
Skattsvikin
11 milljarðar
í NÝRRI skýrslu um umfang
skattsvika hérlendis kemur fram
að ekki hefur dregið úr skattsvik-
um frá árinu 1985 þrátt fyrir
skattkerfísbreytingar frá þeim
tíma. Áætlað tekjutap ríkis og
sveitarfélaga vegna skattsvika
nemur 11 milljörðum króna á ári.
Fjármálaráðherra hefur boðað
hertar aðgerðir gegn skattsvikum
í framhaldi af niðurstöðum skýrsl-
unnar.
Reykjavík frá Gróttu
í Hvalfjörð?
Svæðisumdæmanefnd um sam-
einingu sveitarfélaga á höfuðborg-
arsvæðinu leggur til sameiningu
Seltjamamess, Mosfellsbæjar,
Kjalameshrepps, Kjósarhrepps og
Reykjavíkur. Svæðið allt frá
Gróttu og upp í Hvalfjarðarbotn
yrði því eitt sveitarfélag með um
110.000 íbúa. Jafnframt leggur
nefndin til að Bessastaðahreppur
og Garðabær sameinist. Greidd
verða atkvæði um þessar tillögur
20. nóvember.
Nauðasamningar Miklalax
Fiskeldisfyrirtækið Miklilax í
Fljótum hefur fengið leyfí héraðs-
dóms til að leita nauðasamninga
við lánardrottna sína um niðurfell-
ingu skulda. Fyrirtækið skuldar
800 milljónir króna en bókfært
verðmæti eigna er 655 millj. Stjóm
Byggðastofnunar hefur gefið skil-
yrt samþykki fyrir því að afskrifa
eða breyta í víkjandi lán um 440
milljónum af 562 millj. kröfu stofn-
unarinnar í fyrirtækið.
Færri stórar eignir seldar
Raunverð þeirra íbúða sem
Fasteignamat ríkisins hefur upp-
lýsingar um að hafí verið seldar í
Reykjavík á 2. fjórðungi þessa árs
er 1,5% lægra en raunverð þeirra
íbúða sem seldar voru á fyrsta
ERLENT
Sögulegi
friðarsam-
komulag
Friðarsamkomulag Frelsjssam-
taka Palestínu (PLO) og ísraela
var undirritað við hátíðlega athöfn
í Washington í Bandaríkjunum á
mánudag. Samkomulagið kveður á
um heimastjórn Palestínumanna á
Gaza-svæðinu og í borginni Jeríkó
auk takmarkaðrar sjálfsstjómar á
Vesturbakka Jórdanar. Mikla at-
hygli vakti er þeir Yitzhak Rab-
in,forsætisráðherra ísraels, og
Yasser Arafat, leiðtogi PLO, inn-
sigluðu samkomulagið með handa-
bandi en þeir hafa verið svamir
fjendur í áratugi. Samkomulaginu
var fagnað víða um heim en for-
dæmingar og gífuryrði bárust frá
klerkastjóminni í íran. Á þriðjudag
var síðan skýrt frá því að samkomu-
lag hefði náðst með ísraelum og
Jórdönum að hefja viðræður um frið.
Gro Harlem áfram við völd
Þingkosningamar sem fram
fóm í Noregi á mánudag þóttu
skila nokkuð mótsagnarkenndum
niðurstöðum. Verkamannaflokk-
urinn, flokkur Gro Harlem
Brundtlandforsætisráðherra,
bætti við sig fylgi og verður hún
áfram við völd. Var þetta túlkað
sem sigur fyrir efnahagsstefnu
minnihlutastjómar Gro Harlem. Á
hinn bóginn jókst fylgi Miðflokks-
ins um rúm tíu prósent og þrefald-
aðist tala þingmanna flokksins á
norska Stórþinginu. Flokkurinn er
öldungis andvígur aðild Norð-
manna að Evrópubandalaginu
(EB) og telja fréttaskýrendur sýnt
fjórðungi ársins. Miðað við sama
ársfjórðung í fyrra er raunverðs-
lækkunin 2,5%. Meira en helmingi
færri einbýlishús hafa selst á fyrri
helmingi ársins í ár en á sama
árstíma fyrir tveimur árum og
rúmlega þriðjungi færri en á sama
tíma í fyrra.
Kalkúnalæri með flugi
Jóhannes Jónsson í Bónus fær
í dag um 200 kíló af dönskum
kalkúnalærum til landsins með
flugi og er áætlað að kílóið kosti
260 krónur útúr Bónus. Óvíst er
hvort innflutningurinn verður
heimilaður.
Sterar flokkaðir
með fíkniefnum
Á aðalfundi Félags íslenskra
heimilislækna var samþykkt álykt-
un, þar sem skorað er á land-
lækni, heilbrigðisráðherra og fjár-
málaráðherra að beita sér fyrir því
að þegar verði sett lög, sem banna
einstaklingum innflutning og
dreifíngu anabólískra stera og
skyldra efna. Lagt er til að þau
verði í samræmi við lög um fíkni-
efni.
Frystiskip fyrir Guðbjörgu IS
Hrönn hf. á ísafírði hefur gert
samning við skipasmíðastöðina
Flekkefjord í Noregi um smíði á
nýjum frystitogara fyrir fyrirtækið
í stað ísfísktogarans Guðbjargar
ÍS-46. Skipið, sem er um 2.100
tonn að stærð, verður afhent í sept-
ember á næsta ári og kostar 147
milljónir norskra króna. Það jafn-
gildir um 1.440 milljónum ís-
lenskra króna, en þegar tekið er
tillit til 11,5% niðurgreiðslna á
smíðaverði skipsins er endanlegt
verð 1.275 milljónir íslenskra
króna.
Skagamenn skora mörkin
Skagamenn unnu Feyenoord 1:0
i fyrri leik liðanna í Evrópukeppni
meistaraliða í knattspymu í vik-
unni. Ólafur Þórðarson skoraði
markið að viðstöddum um 7 þús-
und áhorfendum. KR tapaði 1:2
fyrir ungverska liðinu MTK í
keppni félagsliða og Valur 0:3 fyr-
ir Aberdeen í keppni bikarhafa.
að líkumar á því að norskir menn
taki þátt í samrunaferlinu suður í
álfu hafí dvínað. Hægri flokkurinn,
öflugasti stjórnarandstöðuflokkur-
inn, tapaði níu þingmönnum.
Bosníu-viðræður teknar upp
Sarhkomulag náðist á fimmtudag
um að hafnar verði á ný í Genf
viðræður um hvemig binda beri
enda á stríðið í Bosníu. Viðræðum-
ar hefjast á þriðjudag og kom þessi
fregn á óvart þar sem talið var
að vikur og jafnvel mánuðir myndu
líða þar til stríðandi fyikingar
múslima, Serba og Króata fengjust
til að setjast að samningaborðinu
á ný. Owen lávarður, milligöngu-
maður Evrópubandalagsins í Bos-
níu-deilunni, kvaðst telja að líkur
á að tækist að koma á friði hefðu
aukist verulega.
Farþegaþotu rænt
Þrír múhameðstrúarmenn rændu
rússneskri þotu á leið frá Az-
erbajdzhan til rússnesku borgar-
innar Perm í Úralfjöllum á mið-
vikudag. Neyddu þeir flugmennina
til að fljúga þotunni til Noregs og
gáfust upp nokkrum klukkustund-
um eftir lendingu á Gardemoen-
flugvelii norðan við ósló. Mennirn-
ar dveljast í Noregi á meðan fjall-
að verður um umsókn þeirra um
pólitískt hæli.
Átök I Georgíu
Leiðtogi Georgíu, Edúard She-
vardnadze, hótaði á þriðjudag að
segja af sér embætti þingforseta
veitti þingheimur honum ekki leyfi
til að setja neyðarlög í landinu.
Þingið sem áður hafði lagst gegn
þessari beiðni forsetans gaf eftir
og verður það ekki starfrækt
næstu þrjá mánuði á meðan lögin
eru í gildi. Blóðugir bardagar
stjómarhersins og aðskilnaðar-
sinna í Abkhasíu-héraði urðu þess
valdandi að forsetinn tók sér tíma-
bundið alræðisvald.
Reuter
Forsetafressið í opinbera heimsókn
SOKKI, heimilisköttur í Hvíta húsinu, fór í óvænta opinbera heimsókn í fyrradag er hann leit inn
til þeirra sem sjá um að flokka póst forsetans og annarra íbúa Hvíta hússins. Það eru vistmenn
á elliheimili fyrrum liðsmanna landhers og flughers sem sinna póstinum og tóku þeir Sokka opnum
örmum.
Danir taka fyrstu skóflustunguna að Eyrarsundsbrúnni
Svíar fyrtast við og
mótmæla harðlega
Kaupmannahöfn. Frá Sigrúnu Davíðsdóttur, fréttaritara Morgunblaðsins.
FYRSTA skóflustungan að Eyrarsundsbrúnni var tekin undir
lögregluvernd, vegna mótmælaaðgerða. En mótmælt var víðar,
því Görel Thurdin, skipulagsráðherra Svía, hefur harðlega
mótmælt skóflustungunni, þar sem málið sé enn ekki afgreitt í
Svíþjóð. Hún hefur aflýst fyrirætluðum fundi með dönskum
fulltrúum um brúna. í Danmörku hefur verið ákveðið að óvil-
höll nefnd athugi hvort áætlanir um fjármögnum framkvæmd-
anna standist.
Helge Mortensen samgönguráð-
herra tók fyrstu skóflustunguna við
Kastrup-flugvöll, en þar er gert ráð
fyrir járnbrautarstöð neðanjarðar,
sem tengi brúarumferðina við al-
menna samgöngunetið, en um
brúna á að vera bílaumferð og járn-
brautarumferð um jarðgöng. Lög-
reglan varð að girða svæðið af
vegna mótmælahópa. Nokkrir voru
teknir fastir.
Ráðherrann hélt fast við að brúin
yrði að veruleika, þó að sænskar
gagnrýnisraddir verði æ háværari.
Gagnrýnin varðar bæði umhverfis-
áhrif og nú upp á síðkastið hefur
einnig verið bent á að fjármögnun-
aráætlanir standist ekki. Helge
Mortensen heldur fast við að fram-
kvæmdir verði fjármagnaðar með
brúargjaldi. Jan Owen Jansson, pró-
fessor við sænsku samgöngustofn-
unina, segir að annaðhvort verði
að láta af þeim áætlunum eða
stefna á stórumferð með lágu gjaldi,
en mikil bílaumferð muni hafa skað-
leg áhrif á umhverfíð. Mortensen
hefur nú lofað að óháðir danskir
aðilar meti fjárhagsgrundvöll fram-
kvæmdanna.
Þegar fréttir bárust í sjónvarps-
fréttum að brúin yrði byggð, sendi
Görel Thurdin óðar mótmælabréf
til ráðherrans, þar sem hún bendir
á að málið hafi enn ekki verið af-
greitt í sænsku stjórninni, þar sem
athugun þess sé ekki lokið. Hún
segir yfírlýsingar ráðherrans ögrun,
því samkvæmt samkomulagi land-
anna byggist framkvæmdin á sam-
eiginlegri ákvörðun þeirra. Thurdin
hefur nú hætt við að halda fund
sem átti að verða í Stokkhólmi 19.
nóvember um brúna og þar sem
Helge Mortensen átti að mæta.
Mortensen segir sænsku viðbrögðin
byggð á misskilningi, því hann hafi
aðeins verið að taka skóflustungu
að járnbrautarstöð við Kast'rup, sem
ákveðin hafi verið fyrir löngu, óháð
brúarframkvæmdunum. Eftir
stánda samt sem áður orð ráðherr-
ans, sem hann getur ekki svarið
fyrir.
Bæði í Svíþjóð og Danmörku er
öruggur þingmeirihluti fyrir brúar-
framkvæmdunum, en ýmsar
sænskar stofnanir eiga að gefa álit
og umsögn um framkvæmdirnar og
þær virðast margar vera neikvæð-
ar. Jens Bilgrav-Nielsen, formaður
þingflokks Róttæka vinstriflokksins
í Danmörku og ákafur andstæðing-
ur brúarinnar segir það móðgun við
Svía að taka fyrstu skóflustunguna
nú, þegar gagnrýnin fari vaxandi
hjá þeim. Hann setur allt sitt traust
á að Svíar dragi sig út úr fram-
kvæmdunum.
EESum
næstu
áramót?
Brussel. Reuter.
WOLFGANG Schiissel, efna-
hagsmálaráðherra Austur-
ríkis, sagði á föstudag að
hann ætti von á að Evrópska
efnahagssvæðið tæki gildi
þann 1. janúar á næsta ári.
„Ef engar frekari tafir koma
upp þá ætti EES að geta tekið
gildi þann 1. desember [á
þessu árij. Persónulega á ég
hins vegar von á að það muni
gerast þann 1. janúar 1994,“
sagði Schússel, en hann er nú
í forsæti EFTA-ráðsins.
Einungis Bretar, Frakkar
og Spánverjar eiga eftir að
staðfesta samkomulagið.
Sikorskijarð-
settur í Póllandi
Krakow. Reuter, The Daily Tclegraph.
JARÐNESKAR leifar Wladyslaws Sikorski hershöfðingja voru á
föstudag jarðsettar við hlið konunga Póllands í grafhýsi dómkirkj-
unnar í borginni Krakow í Póllandi. Sikorski, sem var í forsæti
pólsku útlagastjórnarinnar í London í síðar heimsstyrjöldinni, lést
í flugslysi við Gíbraltar árið 1943.
Ekkja Sikorskis hafði krafist
þess að hann yrði ekki jarðsettur
í Póllandi fyrr en Pólland væri
orðið „fijálst og lýðræðislegt" ríki.
Viðstaddir athöfnina voru m.a.
Lech Walesa, forseti Póllands, og
Fillipus prins, eiginmaður Elísa-
betar Bretadrottningar.
Þúsundir Pólveija gengu á eftur
kistu Sikorskis, er hún var borin
til grafar, en í augum Pólveija var
hann persónugervingur baráttun-
ar gegn nasistum.
Borið hefur á gagnrýni vegna
tímasetningarinnar, tveimur dög-
um áður en gengið er til kosninga
í Póllandi, og hefur því verið hald-
ið fram að Walesa hafi verið að
reyna að slá sig til riddara í augum
almennings.