Morgunblaðið - 19.09.1993, Blaðsíða 47

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 19. SEPTEMBER 1993
47
Gárur
eftir Elínu Pálmadóttur
Með aurana
undir koddanum
"IlTvernig ætli þessi hversdags-
-tl legu peningaviðskipti
manns verði að ári? Skyldi mað-
ur verða farinn að geyma aur-
ana sína undir koddanum, eins
og áar okkar? Ætli þeir hafi
ekki fundið til meira öryggis og
dreymt betur með svo áþreifan-
legan auð undir vanga en nú-
tímamaðurinn með skuldina á
vísakortinu
sínu upp í
væntanlegt
kaup?
Þessi hug-
mynd er ekki
út í loftið. Ef
maður reynir
að sjá fyrir sér
áhrif boðaðra
debetkorta
bankanna,
eftir því sem
hægt hefur
verið að henda
reiður á þeirri
hugmynd og
framkvæmd
hennar, virð-
ist núverandi
háttur á með-
ferð launanna
verða illbrúk-
legur. Þ.e.
fyrir okkur venjulegt launafólk.
Hingað til hefur nær öll skoðun
á málinu í blöðum beinst að
þeim sem selja eða veita þjón-
ustu annars vegar og bankanna
eða kortafyrirtækjanna hins
vegar. Þama einhvers staðar á
milli eru nú samt launþegarnir,
viðskiptavinir bankanna og við-
skiptavinir seljendanna, eins og
lýs á kambi.
í stórum dráttum hefur sá
háttur komist á, að launin em
greidd inn á ávísanareikning í
einhveijum ákveðnum banka
eða bankaútibúi sem vinnuveit-
andi semur við. Síðan greiðir
launþeginn út af reikningnum
smám saman eftir þörfum. Með
ávísunum eða kreditkortinu,
sem tekur sjálfkrafa út af hon-
um eftir einhvern tíma. Ágætt
fyrirkomulag. Bankinn fær
þama tiygga peninga inn í velt-
una hjá sér á ákveðnum degi.
Að vísu fer oft hratt út af reikn-
ingunum, þar sem flestir fastir
reikningar koma um mánaða-
mót, en hins vegar innheimtast
vísagreiðslumar ekki strax.
Menn fá að skulda, sem flestum
launþegum hefur reynst svika-
logn. Seljandi lánar greiðanda
til nokkurs tíma. Lánaglaðir ís-
lendingar voru fljótir að komast
upp á að nýta sér þessa lánafyr-
irgreiðslu og eru orðnir hæstir
allra þjóða í kretitkortaviðskipt-
um. Menn borga með kortinu
sínu smáviðskipti.' Ég hefí séð
konu borga með korti tvo litla
ísa handa börnum sínum. Það
kúnstuga er að fólk hér á landi
notar ávísanir líka eins og smá-
peninga, jafnvel þótt hvert blað
kosti 10 krónur. Þessi skrifari
er slíkur auli að nota yfirleitt
ekki vísakortið nema í útlöndum,
þar í öryggisskyni. Nýtir ekki
greiðslufrestinn og lætur ekki
taka sjálfvirkt út af kortinu.
Finnst maður hafa miklu betri
stjórn á og tilfinningu fyrir
eyðslunni og hve mikið er eftir
af kaupinu með því að nota ávís-
un með útskift. á svuntunni, sem
ávallt er auðsæ. En sá sem ekki
vill fá aukakostnað á hvað eina,
skrifar ekki smáupphæðir á
ávísun. Með því að framvísa
bankakorti má fá lausaaura með
því að greiða heldur hærri upp-
hæð. Yfírleitt engin vandræði
með það.
En nú eru boðuð ný kort,
debetkort, sem eiga að taka við
af kreditkortagreiðslunum og
ávísununum. Svosem skiljan-
legt, eins og þetta hefur verið
notað hér, að það hafi orðið of
dýrt í rekstri með öllum þessum
færslum.
Reynum nú að gera okkur í
hugarlund
hvemig mynd-
in verður - þ.e.
fyrir handhafa
nýju kort-
anna, eftir því
sem hægt hef-
ur verið að
henda reiður á
hvernig fyrir-
komulagið á
að vera. Ætl-
unin mun vera
sú að hand-
hafar kort-
anna, þ.e. ég
og þú, greið-
um árgjald og
að auki
færslugjald,
fasta upphæð
í hvert sinn
sem kortið er
notað. Hafa
verið nefndar 10-20 kr. á hveija
einustu færslu, smáa jafnt sem
háa upphæð. En þarna getur
maður væntanlega ekki borgað
hærri upphæð og fengið til baka
í reiðufé, ef manni blöskrar álag-
ið á smáinnkaupin. Það er að
vísu leyfilegt eins og á ávísun-
um. En hvaða heilvita kaupmað-
ur eða þjónustuaðili vill taka á
sig þá aukagreiðslu. Hann á
nefnilega líka að borga af þess-
um viðskiptum, hundraðshluta
af veltu. Hann yrði semsagt líka
að borga prósentur af upphæð-
inni sem hann gefur til baka.
Við sjáum okkur launþegana
borga með nýja kortinu gjald
ofan á hver smáinnkaup eða
greiðslu. En um leið munu ávís-
anablöðin hafa hækkað svo mik-
ið, tífalt að sagt er, til að fækka
eða útrýma þeim vegna of mik-
ils kostnaðar í bönkunum og til
að ýta fólki yfír á kortin. Sem-
sagt, laun þess sem ætlar að
nota sama kerfi sem fyrr, að
kaupið sé lagt á ávísanareikn-
ing, er þvingaður yfir á nýju
debetkortin. Laun hans rýrna
allverulega við umskiptin, mjatl-
ast af þeim við allar þessar
aukagreiðslur. Nú veit ég ekki
til þess að neinn hafi spurt laun-
þega og viðskiptavini bankanna
hvort þeir játist undir þessa
breytingu. Ætli þeir sætti sig
orðalaust við svona sjálfkrafa
breytingu?
Hvað er þá til ráða? Jú, segja
upp viðskiptunum auðvitað.
Þannig ganga viðskiptin á eyr-
inni ef óásættanlegir skilmálar
eru settir einhliða. Þá sættir
maður sig einfaldlega ekki við
að launin séu greidd sjálfvirkt
inn á slíkan ávísanareikning.
Er ekki í samningum sumra
launþegafélaga a.m.k. að ef
launþegi krefst þess að fá greitt
í beinhörðum peningum, þá á
hann rétt á að fá seðla? Svo
getur maður laus við milliliðinn
ráðstafað peningum sínum að
vild. Sofið með þá undir koddan-
um ef maður vill. Reikninga má
borga þá strax í byijun mánað-
ar. Að minnsta kosti þarf hver
launþegi að gera upp við sig
hvort hann vill láta rýra launin
sín með slíkum kúnstum. Nú eða
félögin þeirra. Það heitir víst að
ráða aurunum sínum sjálfur.
ÆRÐU
LÉTTA
DANSSVEIFLU
ÁTVEIM
DÖGUMI
æstu námskeið
9. og 10. október '93
mrtTPgWTl 620700
Áhugahópur um almenna dansþátttöku á íslandi
KVIDASTJORNUN
Námskeið um stjórnun streitu, kvíða
og spennu í mannlegum samskiptum.
Kenndar eru og æfðar aðferðir til að
fyrirbyggja og takast á við þessi ein-
kenni.
Upplýsingar um helgar og öll kvöld
ísíma 39109.
Oddi Erlingsson, sálfræðingur.
Komdu í sólina á
í'Jrváda!
Fyrsta flokks
gisting í banda-
rískum klassa
miðsvæöis í
Orlando,
veitingastaöur,
sundlaug,
bamasundlaug,
heitur pottur,
skyndibitastaöur,
leikherbergi,
gjafavöruverslun.
6 nætur: 33.800 kr,
8 nætur: 35.100 kr.
13 nætur: 38.100 kr,
15 nætur: 39.300 kr,
20 nætur: 42.400 kr,
á mann með flugvallarsköttum m.v. 4 í herbergi
(2 fullorðna og 2 börn, 2ja-l 1 ára).
2 fullorönir í herbergi: 6 nætur: 47.100 kr.;
8 nætur: 49.480 kr.;13 nætur: 55.580 kr.;
15 nætur: 57.980 kr.; 20 nætur: 64.100 kr.
( flug og gisting og flugvallarskattar).
Bjóðum eirtnig
gistingu á hag-
stæöu veröiá
öðrum gisti-
stöðum í Orlando,
t.d. Ramada Inn,
Sheraton hótel-
unum og íbúóa-
hótelunum Tango
Bay Su'ites og
Enclave Suites.
Kynniö ykkur
möguleikana.
Haustferðir í
Orlandosólina
eru að verða fullbókaðar!
Brottför 6 nætur 8 nætur 13 nætur 15 nætur 20 nætur
27.sept. örfá sæti laus | uppselt | fá sæti laus fá sæti laus fá sæti laus
2.okt. ********** | uppselt | ************* | uppselt | ***********
4.okt. | uppselt | uppselt J I uppselt 1 l uppseliTl | uppselt 1
9.okt. ********** fá sæti laus ************* fá sæti laus ************
11 .okt. | uppselt ij uppselt ] | uppselt | 1 uppselt | § uppselt |
16.okt. ********** fá sæti laus ************* örfá sæti laus ************
18.okt. fá sæti laus | uppselt J | uppselt J laus sæti ************
23.okt. ********** örfá sæti laus ************ *********** ************
25.okt. örfá sæti laus laus sæti ************ | uppselt | ************
Enginn bókunarfyrirvari - en þaö borgar sig aö ganga strax frá pöntun.
Hafðu samband við söluskrifstofur okkar, umboðsmenn um allt land, ferðaskrifstofurnar eða í síma
690300 (svarað alla 7 daga vikunnar frá kl. 8 -18.)
Forfallagjald, 1.200 kr., er ekki innifalið í verði. Forfallagjald er valfrjálst en Flugleiðir hvetja
farþega til að greiða það til að firra sig óþarfa áhættu.
QATþAS^
FLUGLEIDIR
Traustur íslenskur ferðafélagi