Morgunblaðið - 19.09.1993, Blaðsíða 29

29
MORGUNBLAÐIÐ MINNINGAR SUNNUDAGUR 19. SEPTEMBER 1993
fyrir margt lðngu, þar er samankom-
inn allur sá léttleiki, sú kæti og
ferðagleði sem þeir töldu þennan
anda einkennast af. Söngur afa míns
var því ferð í sjálfu sér. Ég hugsaði
með mér að hann væri í andanum
kominn upp í Vesturfjöllin, að hann
væri þar einn á hesti og þó svo að
lævís þoka settist að honum mitt í
hjarðsælunni vissi hann fyrir vlst að
hann var þar ekki einn á ferð heldur
ferðaðist heil veröld með honum.
Þeir sem bjuggu í þessari veröld
vissu meira en við hin um hvort og
hvenær menn kæmu heim úr slíkum
ferðum og afi minn vissi sjálfur að
það dugaði ekkert að væla yfir því
þótt hann væri ekki hafður þar með
í ráðum, hann yrði að ríða áfram
þangað til yfir lyki. Þannig lauk
hann söngnum, þakkaði okkur fyrir
að hafa fylgt honum og skálaði við
viðstadda.
Kristján B. Jónasson.
Foreldrar: Steinunn Sigutjóns-
dóttir og Jónas Gunnarsson. Sigur-
jón var elstur af tíu systkina hópi.
Maki: Sigrún Júlíusdóttir. Börn:
Unnbjörg Eygló, búsett í Reykjavík;
Júlía Sjöfn, búsett á Akureyri; Jónas
Hreinn, búsettur á Sauðárkróki;
Ásdís Sigrún, búsett á Syðra-
Skörðugili.
Bamabörnin eru 11 og eitt lang-
afabarn. Búfræðingur frá Hólaskóla
1939. Bóndi á Syðra-Skörðugili frá
1940 til æviloka.
Hann fæddist í sveit, ól allan sinn
aldur í sveit og var bóndi í sveit í
hálfa öld. Á þeim tæþu 80 árum sem
hann lifði varð bylting í landbúnaði,
bylting í gerð þjóðfélagsins og bylt-
ing í hugsunarhætti fólks.
„Allt er breytt,“ mælti hann eitt
sinn, „nema Austurfjöllin og Eylend-
ið,“ sem hann leit til flesta daga
ævina alla.
Víst er að fátt er nú líkt með því
sem var á uppvaxtarskeiði hans, og
enginn samjöfnuður kemur til greina
á fyrstu og síðustu tíu árunum sem
hann lifði.
Fyrir 70-80 árum bjó þjóðin nær
alfarið við hinn sama frumbúskap
og tíðkast hafði í 1000 ár. Nú leit-
ast þessi sama þjóð við að haga sér
1 eftir háttum stórvelda jarðarinnar.
Og tekst það víst á stundum. Og
| Dúddi, en svo var Sigurjón jafnan
' nefndur, var góður liðsmaður í því
sköpunarverki, þótt hann væri
stundum efins um að það besta, eða
hið rétta, hefði verið höndlað. Og
þá hafði Dúddi ævinlega almanna-
heill í huga, ekki þá sérhyggju sem
alls staðar ríður nú húsum.
Hann vígðist ungur til starfa í
tveimur félagshreyfingum, sem
óumdeilaniega færðu þjóðina fram á
veg. Hann var lengi í forystusveit
Ungmennafélagsins Fram í Seylu-
hreppi og hann studdi. samvinnu-
hreyfinguna dyggilega og mætti,
sem fulltrúi, á aðalfundi Kaupfélags
Skagfirðinga í áratugi. Hann var,
ásamt félaga sínum og vini, Sigurði
í Krossanesi, forgöngumaður að
stofnun Hestamannafélagsins Stíg-
anda, og var lengi í stjórn og vara-
stjórn þess félags. Hann söng með
Karlakórnum Heimi í 32 ár og var
sl. vetur heiðraður fyrir starfið þar.
| Hann var í mörg ár í safnaðarstjórn
Glaumbæjarsóknar, og enn var hann
eldheitur stuðningsmaður, og lengi
í forystusveit, sálarrannsóknar-
manna í Skagafirði.
Dúddi var fremur hár vexti,
grannur og teinréttur, liðlega vax-
inn, hreyfingar mjúkar, ljós yfirlitum
og bar sig vel. Hann var snyrtilegur
til fara, gjarnan með hatt á höfði,
sem hann hnikaði til, eins og bisk-
upi á tafjborði, ýmist niður á ennið
eða hnakkann, eftir því hvernig viðr-
aði. En Dúdda var annt um gripinn.
Augun voru grá og glettnisleg, svip-
urinn löngum hýr og stundum eins
og tvíræður. Yfirbragðið brosmilt,
g hlýtt og drengilegt, ávallt einhver
tindrandi heiðríkja yfir svip hans og
öllu fasi. Hann var geðprúður og
glaðsinna.
Dúddi var fyndinn og oft bein-
skeyttur. En í skeytum hans var
sjaldan falinn broddur, þeim var
| aldrei ætlað að særa. Þau flugu
bara fyrirhafnarlaust, stundum
kannski ósjálfrátt, og því var oft í
þeim fólgin ósvikin list.
Hann var hveijum manni-vinsælli
1 og alls staðar aufúsugestur. Svo gat
virst sem þar væri Dúddi allur, sem
fjörið var og gáskinn og glaðværðin.
Svo var þó ekki. Það fann maður
best er setið var á einmæli við hann
og þá gjarnan heima á Skörðugili.
En þau hjón voru höfðingjar heim
að sækja, gestrisin og veitul. Hún
með látlaust fas og falslaust hjarta.
Lagvirk og listfeng. Svipmót heimil-
isins bar vott um hugkvæmni og
snyrtimennsku húsfreyjunnar og
hógvær framkoma og göfug-
mennska hennar gleymist ekki. Sig-
rún er skemmtileg í viðræðum, vel
minnug og orðhög. Samúð og góð-
vild eru sterkir þættir í fari þessarar
hlédrægnu og prúðu konu, sem helg-
að hefur heimili og fjölskyldu starfs-
krafta sína alla óskipta, sem um-
hyggjusöm móðir og húsmóðir. Hús-
bóndinn gleðimaður og kátastur
allra í kunningjahópi.
Hvar sem Dúddi lét til sín taka
rumsakði hann við mönnum. Hann
tók oft til máls á fundum og lét þá
margt fjúka — ýmist til að eggja
menn eða vekja hlátur, honum leidd-
ist lognmollan. Hann var oft hnytt-
inn í máli. Hélt heilu ræðurnar skelli-
hlæjandi og kætti þá hvers manns
lund. En bak við bros og kæti sló
hlýtt hjarta.
Með Dúdda var gott að vera, enda
var hann drengur hinn besti, sem
átti sér engan óvin, en var öllum
samferðamönnum minnisstæður.
Dúddi hafði víða farið, hérlendis og
erlendis. Hann þekkti ógrynni fólks
og margir kynntust honum. Hann
kveið ekki síðustu ferðinni, sagði
aðeins við okkur: „Þar bíða mín
margir vinir í varpa." Svo kvaddi
hann og fór. Hann var trúaður mað-
ur og hafði lengi hugsað um eilífðar-
málin.
Stundum er rætt um gæfu eða
gæfuleysi manna. Án efa eru skiptar
skoðanir um mat og merkingu þess
hugtaks og kemur sjálfsagt margt
til. En er sá maður ekki gæfumaður
sem hefur ánægju af hinu tíma-
bundna lífí, hefur góða heilsu, góða
skapgerð, er ánægður með umhverfi
sitt, heimili sitt og finnur sig í því
starfí sem hann valdi sér og vinnur
að? Sé mannleg auðna metin að ein-
hvetju eftir því hvernig til tekst með
þessa þætti, má fullyrða að Dúddi
hafði verið gæfumaður. Efalítið hef-
ur honum þó fundist, er hann leit
um öxl í lokin, að margt mætti á
annan veg vera en það er, bæði fjær
og nær. Vel má vera að honum hafi
einnig fundist, að hann hafi fengið
minna áorkað en hann hefði gjarnan
kosið.
En hvað sem um það er, þá er
víst að honum tókst að gera líf sam-
ferðamanna sinna auðugra, betra
og umfram allt skemmtilegra. Og
það er líka gæfa. Dúddi safnaði ekki
þeim veraldarauði, sem mölur og ryð
fá grandað. Hann hafði oft á orði,
að hann kærði sig ekkert um að
burðast með poka á baki yfir landa-
mærin. hann mælti aldrei blótsyrði,
virtist aldrei sjá né vita af neinum
vandamálum. Hann var sérstæður
maður, eftirminnilegur og engum
líkur.
Konráð Gíslason.
„Það er sól um þennan mann,
þótt hann rigni á hina.“
Þessi spekiorð fermingarföður
míns, séra Helga Sveinssonar, skildi
eg ekki til fulls, fyrr en eg kynntist
náið Dúdda á Skörðugili. Því miður
var eg þá tekinn að staulast niður
lífsfjallið aftur. Víst hafði eg ungur
heyrt hans getið, af kynnum við
frændgarð hans, vissi að hann hafði
lært á Hólum að umgangast fénað,
og líka að breyta mó og mýri í iða-
völl, hefði hafizt frá fátækt í merkra
bænda tölu. En hvert sólskinsbarn
hann var, það grunaði mig ekki af
orðum þeirra, og framsækna bændur
þekkti eg víða, svo eg var ekkert
að gera lykkju á leið að Syðra-
Skörðugili. Svo af tilviljun bar fundi
okkar saman, og síðan naga eg mig
í handarbök að ekki varð fyrr. I
geislandi gleði leiddi hann mig um
víðlend tún; reisulegar byggingar;
sýndi mér verðlaunagripi við garða
og stall. Vissulega hafði streð hans
og sviti verið blessað, og eg hafði
orð á, en karl hélt fast að mér, að
lánið hans væri mest í fjölskyldunni
sem hann hefði eignazt. Hér var
hann að draga loku frá eigin brjósti,
opna tröð að gullhjartanu er hann
bar. í bjarma þess tók eg að skilja
smitandi gleði hans — sumarylinn í
augum og dillandi hlátur. Hann var
lotningarfullt bam í faðmi skapar-
ans, sem hann efaðist ekki um að
yfir okkur vakir, og hann réð sér
ekki fyrir kæti yfir þeim kærleiksyl
er vefur lífsins veg. Því var hann á
þönum í félagsmálavafstri, til að
spyija fólk, hvort það skynjaði ekki
hið sama. Hann söng og hafði
spaugsyrði á vör, bætti við tyllidög-
um, ef þeir gömlu nægðu ekki, úr
þessu var púltið hans við lestur í lífs-
ins bók. Spurult barn sem þráði að
kynnast þeim gullum sem samferða-
fólkið ber í bijósti. Hann munaði í
að skoða þær stoðir er við reisum
lífshallir okkar úr, reyna þær, átti
kjark til að meta, og hirti þá ekki
um annarra álit. Er eg spurði,
kannske, um merkisbændur, þá
leiddi hann mig að lágreistu húsi
einsetukonunnar. Ytri dýrð villti
honum ekki sýn, kjarninn einn skipti
máli.
Oft brosti eg er miðlar kvörtuðu
undan spurnum hans. Hann lét sér
ekki nægja, að afi gamli væri í
pijónabrók og illa rakaður, vildi vita,
hvað sá gamli væri að bjástra, og
hvort ekki væri mynd á vegg af ble-
sóttum gæðingi eða lagðprúðum
hrút. Seinna munu menn skilja, að
hér voru ekki hrekkjagildrur, heldur
þrá til að sjá yfir .jarðlífsins mark-
aða baug“. Það voru sem sé fleiri
handan grafar vafðir bænum Dúdda
en Miklabæjar-Sólveig, fleirum sem
hann vildi sýna kærleik, ræktarsemi
— hljóta ráð frá. Innan eins og sama
faðms voru heimarnir margir, og
hann vildi gleði og sólskin í þá alla.
Þetta hjartans mál okkar ræddum
við oft, líka um annað — hesta.
Síðast er eg hitti hann, nýkominn
á sjúkrahús, var eg með myndir af
monthestum. Dúddi skoðaði og lýsti
hveijum fyrir sig af slíkri ná-
kvæmni, að áralöng kynni mín
leyfðu mér ekki að gera betur. Gang-
ur, burðir, geðslag og vilji, allt var
þetta honum sem opin bók. Og tak-
ið eftir: Hann las þetta allt AF
MYNDUM. Kunnur knapi var á för
með stóðrekstur. Haldið var um fjöll
og dali í átt til Skagafjarðar. Þar
hitti hann fyrir vinina Dúdda og
Svein á Varmalæk. Sveinn gaukar
að Dúdda, að hann skuli gefa gætur
hryssunni er knapinn sat, hún væri
annáluð fyrir skeiðhraða. Dúddi vík-
ur hrossi sínu að hlið knapans, hefir
á orði, að illgeng sé merin á brokki,
hljóti að kunna annan gang betur.
Reynum skeiðið! Knapinn tregur,
enda lúinn, en'lætur að lokum undan
frýjuorðum. Dúddi á fagurskeið en
hinn þenur merina á brokki, þar til
hún sprengir upp vekring bóndans,
þá knýr knapinn merina til fluga-
skeiðs af stökki, og slík voru tilþrif-
in, að rekstrarstóðið tvístraðist af
götu. Sigurreifur beið knapinn
Dúdda. „Ómark góði, ekkert að
marka. Eg legg ekki í vana minn
að ríða yfir hross." Svo hló hann,
og knapinn hafði eignazt nýjan vin.
Dúddi vék sér að hlið Sveins: „Nú
er eg til í hestakaup og gef mikið í
milli!“ Já, það voru ekki aðeins blind-
ar hænur er jöfnuðu vogarskálar
þeirra vina í hestakaupum, hinni
skagfirzku íþrótt. Knapinn sagði
mér, að úr ævintýraferðinni, norður,
væru kynnin við Dúdda sér eftir-
minnilegust. Margra daga reið þeirra
virði.
Já, Dúddi kunni þá list að ljúka
upp gleðiheimum tilverunnar fyrir
öðrum, þar feta fáir í bóndans spor.
Slíkt hefði hann aldrei getað nema
af þeirri sátt sem hann var í við eig-
ið bijóst. Þeirri sátt hefði hann ekki
náð nema af því að hann átti Sig-
rúnu að maka, og börn, bæði af
holdi og í tengslum, sem skildu, að
slíkur drengur þrífst ekki nema hann
geri gælur við vöggugjafir sínar.
Næturgali hljóðnar, ef hann er lok-
aður í búri! Þetta vissi Dúddi og
mat, og sjálfsagt hefir það valdið,
að alltaf er hann var að dásama
sólstafina sem um hann léku, þá
byijaði hann á að leiða mig í garð
konu sinnar, benda mér á hennar
verk. Án hennar enginn Dúddi, það
er trúa mín.
Síðasta samtal okkar var í síma.
Báðir vissum við, að stutt væri til
sólarlags, en Dúddi jós yfir mig fróð-
leik og glettni, stríddi mér á að eg
gæti hætt að telja í buddu minni,
gersemi sem hann átti væri seld.
„Heldurðu ekki að Sjónvarpið hafi
gert um mig þátt! Hann verð eg að
sjá, svo er eg farinn.“ Þessi orð sagði
hann í afmælisveizlu sinni 27. ágúst
síðastliðinn. 5. september sl. var
þátturinn sýndur. Tímans hjól tók
að telja nýjan dag. Dúddi hélt á
sólvæng innar í faðm skaparans. Þar
sé eg hann með hönd í glófaxi fola
vera að ræða gátur lífsins við þann
er allt veit. Þökk sé honum er Dúdda
gaf. Lífið er svo miklu bjartara og
hlýrra eftir.
Kveðjur okkar hjóna, norður yfir
íjöllin, til þeirra er hjarta hans sló
fyrir.
Sig. Haukur.
„Fólk verður að hafa vit á því að
vera í góðu skapi,“ sagði Dúddi
gjarnan og nokkuð er víst að fáir
menn höfðu meira vit á siíku en ein-
mitt þessi einstaki maður sem heils-
aði hveijum degi og hveiju verkefni
geislandi af lífsgleði, bjartsýni og
jákvæðu hugarfari. Dúdda verður
fyrir vikið minnst af öllum þeim sem
kynntust honum fyrst og fremst fyr-
ir þá óendanlegu gleði sem hann bar
með sér og miðlaði á augabragði til
allra þeirra sem hann mögulega
náði til. Þannig fyllti hann hvert hús
og hvert samkvæmi, hvern mann og
hveijar samræður af kímni, náði til
sín athygli viðstaddra á andartaki
og laðaði fram bros og hnyttin tils-
vör án þess að hafa hið minnsta
fyrir því. Dúddi var ekki í neinu
sérstöku hlutverki sem gleðigjafi,
hann hafði einfaldlega tekið glað-
væran pól í hæðina, hafði gaman
af því að hitta fólk og þótti ekki
verra ef það var skemmtilegt.
Það er því ekki auðvelt að „hafa
vit á því að vera í góðu skapi“ þeg-
ar Dúddi er dáinn. Glaðværrar og
gefandi nærveru hans er saknað af
hans nánustu fjölskyldu, fjölmörgum
vinum og þúsundum kunningja um
land allt. Með Dúdda er genginn
maður sem a.m.k. í röðum hesta-
manna náði því að verða ódauðlegur
í lifanda lífí. Á meðal þeirra munu
lífsviðhorf Dúdda, orðatiltæki hans
og framsögn, minningin um einstaka
fæmi hans til þess að greina og
meta hross á augabragði o.m.fi. lifa
um langa tíð og þannig á Dúddi
eftir að halda áfram að lýsa upp í
hugum og hjörtum vina sinna og
kunningja löngu eftir að hann er
genginn á vit feðra sinna.
Símtölin með alls kyns óvæntum
spurningum og bollaleggingum
verða hins vegar ekki fleiri. Úr
Skagafirði verður ekki lengur spurt
um brúnu merina eða þá ljósu né
folann sem „lyftir svo vel um hnéð“.
Ekki verður lengur sagt frá ræktun-
armerinni góðu eða skeggrætt um
hina og þessa „vita gæðinga“ víðs
vegar um landið. Eftir sitja hins
vegar endalausar minningar og ekki
síður brot af þeirri þekkingu sem
Dúddi miðlaði svo ríkulega af. Fyrst
og fremst munu þó hjá fjölmörgum
endast lengi þau áhrif sem Dúddi
hafði á almenna lífssýn og gildismat
samferðamanna sinna.
„Þegar menn eru ánægðir með
það sem þeir eiga þá eru þeir ríkir,"
hefur verið haft eftir Dúdda. Það
var ekki fyrirhafnarlaust sem hann
kom sér fyrir ásamt Sigrúnu konu
sinni á Skörðugili en þar hafði hann
allt sem hann þurfti og lifði einstak-
lega hamingjuríku lífi. Þangað var
enda gott að koma, í stofunni þeirra
hjóna voru menn hólpnir, gátu andað
léttar og gleymt áhyggjum sínum.
Fólki leið eins og það væri komið
heim til sín þótt oft kæmi það langt
að. Á milli þeirra hjóna ríkti hlýja
og stundum var eins og hjá þeim
mynduðust tónar sem gætu minnt á
samspil fiðlu og knéfiðlu. Þessara
tóna nutu gestirnir einnig og í öllum
hornum stofunnar á Skörðugili var
væntumþykja og vellíðan.
En það voru fleiri en aðkomumenn
sem létu sér líða vel hjá Dúdda og
Sigrúnu - og þar voru ekki síður
miklir aðdáendur á ferð. Þeir kalla
húsið „ömmubæ“. Ekki minnumst
við þess að hafa setið í stofunni á
Skörðugili án þess að einhver af
dóttursonum Dúdda og Sigrúnar í
næsta húsi litu þar inn. Það var
sérstaklega gaman að fylgjast með
samræðum afans við strákana. Allt
þeirra samband einkenndist af
trausti, einlægni og óþvinguðu við-
móti enda gildir það jafnt um dreng-
ina sem Dúdda að þeir koma til
dyranna eins og þeir eru klæddir,
hispurslausir, hreinskilnir og gegn-
heiiir sómamenn.
Dúddi hafði vit á þvi að vera í
góðu skapi og framkvæma helst
strax það sem honum datt í hug að
gæti verið skemmtilegt. Þegar hann
ók fram á góða söngmenn einhvers
staðar á hestbaki dreif hann sig út
úr bílnum og tók með þeim lagið,
ef hann langaði að tala við útlenskt
fólk setti hann síst fyrir sig tungu-
málaerfiðleika og þegar óhöpp urðu
og smærri áföll hafði hann einstakt
lag á að líta á björtu hliðarnar ein-
göngu. Hið sama gilti þegar hann
fékk úrskurðinn um að sjúkdómur
hans væri ólæknandi. Dúddi hélt
sínu striki, hafði uppi gamanmá! við
gesti sína og stofufélaga á sjúkra-
húsinu, tók Iagið á sjúkrastofunni
með tugum vina sinna á 78 ára af-
mælisdegi sínum og naut hvers dags
til hins ýtrasta.
Við vorum heppin að fá að njóta
félagsskapar Dúdda og læra af hon-
um. Við þökkum Guði fyrir þau
kynni og biðjum Hann að blessa
ástvini Dúdda og varðveita með þeim
minningu um einstakan dreng.
Þórdís og Gunnar,
Dallandi.
IÐNSKÓLINN í
HAFNARFIRÐI
REYKJAVÍKURVEGI 74 OG FLATAHRAUNI
SIMAR 51490 OG 53190
TREFJAPLASTSNAM
Trefjaplastnámskeið verður haldið nú á haust-
önn 1993.
Upphaf námsins verður í formi heimanáms
(fjarnáms), þar sem nemendur kynna sér
bóklegt kennsluefni námskeiðsins og leysa
verkefni er tengjast námsefninu. í lokin verð-
ur tveggja vikna námskeið þar sem farið verð-
ur ítarlegar í efnisþætti og unnar verklegar
æfingar.
Námskeiðið er ætlað þeim, sem hafa unnið
eitthvað við trefjaplast. Þeir, sem eru að öllu
leyti ókunnir trefjapiasti, þurfa að sækja
fornámskeið (helgarnámskeið) í notkun efnis-
ins áður en bóklega námið hefst.
Innritun í námskeiðið þarf að berast Iðnskól-
anum í Hafnarfirði fyrir 24. september nk.
Gjald fyrir námskeiðið er kr. 19.000 auk
kennslugagna. Þeir er þurfa að sækja fornám-
skeið, greiða auk þess kr. 5.000.