Morgunblaðið - 28.10.1993, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 28. OKTÓBER 1993
13
Um sóknarfæri sjávarútvegs,
lokanir og löggiafarvald
eftir ÓrlygHnefil
Jónsson
í framhal^di af afskiptum Norð-
manna af veiðum íslenskra skipa í
Smugunni og stöðugra frétta þaðan
um smáfískadráp Islendinga gefur
sjávarútvegsráðherra út reglugerð
13. september sl. nr. 379/1993 um
verndun smáfisks á alþjóðlegu haf-
svæði í Barentshafi.
Þetta hefur vakið óánægju sjó-
manna, sem einir eru að beijast á
Qarlægum miðum án teljandi stuðn-
ings að heiman. Bera daglegar féttir
þessu vitni. Hvergi hefi ég þó séð,
þrátt fyrir ákall úr norðri, að fjallað
hafi verið efnislega um reglugerðina
eða þau lög sem hún byggist á, nr.
34/1976 um veiðar íslenskra skipa
utan fiskveiðilandhelgi íslands.
Hagsmunir vegna lokunar veiði-
svæða tengjast ekki eingöngu Is-
landsmiðum og Smugunni, heldur
heimshöfunum sjö, því íslénsk skip
veiða víðar og stöðugt eru nefnd ný
hafsvæði. Hér er að hefjast sókn sem
vandséð er að verði stöðvuð. Þetta
gefur ástæðu til að réyna að skoða
þessi mál nánar og hefðu hagsmuna-
aðilar átt að ríða þar á vaðið.
Lög nr. 34/19,76 eru að mínu
mati sérkennileg löggjöf af hálfu
Alþingis og með eindæmum. Þarna
er löggjafinn í raun ekki að setja lög
heldur er efnið það eitt að löggjafinn
framselur allt vald til, stjórnunar
veiða utan fiskveiðilandhelgi íslands
„Hagsmunir vegna lok-
unar veiðisvæða tengj-
ast ekki eingöngu Is-
landsmiðum og Smug-
unni, heldur heimshöf-
unum sjö“.
til sjávarútvegsráðherra.
Samkvæmt 2. gr. stjórnarskrár
lýðveldisins fer Alþingi með löggjaf-
arvaldið. Alþingi á þannig að setja
þegnunum lög. Algengt er hins veg-
ar að í niðurlagi lagabálka um ein-
stök efni sé heimild til framkvæmda-
valdshafa að setja reglur um nánari
útfærslu viðkomandi laga. Það er
þannig hlutverk löggjafans að marka
meginreglur og stefnur í lagasetn-
ingunni, en kemur í hlut fram-
kvæmdavaldsins að móta þær í smá-
atriðum og laga þær að hveiju ein-
stöku viðfangsefni. Á undanförnum
árum hefur Alþingi gengið stöðugt
lengra í þeim efnum að framselja
vald sitt með þessum hætti til fram-
kvæmdavaldshafa. Má í því sam-
bandi auk löggjafar um sjávarút-
vegsmál nefna löggjöf um landbún-
aðarmál. Hins vegar virðast þing-
menn hvorki hafa áhyggjur af þessu
né áhuga á að kryfja þessi mál sem
varða grundvöll sjálfrar stjórnskip-
unarinnar. Ég tel svo komið að Al-
þingi þurfi að taka þessi mál til alvar-
legrar skoðunar og þó fyrr hefði
verið. Þegnar landsins eiga að fá
lagasetningu frá þjóðkjörnum þing-
mönnum, en ekki frá starfsmönnum
ráðuneyta eða stofnana, sem enginn
hefur kjörið til að setja landsmönnum
lög.
Ef lög nr. 34/1976 eru skoðuð út
frá þessu sést að löggjafinn gengur
þar lengra en nokkru tali tekur og
selur sjávarútvegsráðherra sjálf-
dæmi í öllum máluin varðandi veiði
íslenskra skipa utan fiskveiðilögsögu
íslands. Lög þessi eru stutt, aðeins
tvær greinar svohljóðandi:
1. gr. „Sjávarútvegsráðherra setur
með reglugerð þær reglur um veiðar
íslenskra skipa utan fiskveiðiland-
helgi íslands, sem nauðsynlegar
þykja til þess að framfylgft verði
ákvæðum alþjóðasamninga, sem Is-
lendingar eru að gerast aðilar að,
eða þá samninga, sem gerðir eru
milli íslenskra aðila og erlendra
stjórnvalda. — Ráðherra er auk þess
heimilt að setja aðrar þær reglur um
þessar veiðar, sem honum þykir
þurfa, svo sem til samræmingar við
reglur þær, er gilda um veiðar ís-
lenskra skipa í fiskveiðlandhelgi ís-
lands.“
2. gr. „Brot gegn reglum settum
samkvæmt lögum þessum varða
sektum, 1.000-15.000 gullkrónum,
sbr. lög nr. 4/11. apríl 1924. Enn
fremur er heimilt að gera afla og
veiðarfæri upptæk. — Um mál þau,
sem rísa út af broturn gegn lögum
þessum skal fara að hætti opinberra
mála.“
Sameining hjúkrunarfræð-
ingafélaganna undirbúin
FÉLAG háskólamenntaðra hjúkrunarfræðinga (Fhh) og Hjúkrunarfé-
lag íslands (HFÍ) vinna nú að sameiningu. Þessa dagana gangast þau
fyrir kynningarfundum um málið og dagana 5. til 18. nóvember greiða
félagsmenn þeirra beggja atkvæði um hvort þeir vilji leggja sitt félag
niður í því skyni að stofna nýtt, sameiginlegt fag- og stéttarfélag.
Undirbúningur að sameiningu fé-
laganna hefur staðið í langan tíma
en þau hafa um nokkurt árabil átt
með sér samvinnu á ýmsum sviðum,
t.d. staðið fyrir fræðsludegi 12. maí
sem er alþjóðadagur hjúkrunarfræð-
inga. Þá hafa félögin þegar gert
samning um að gefa sameiginlega
út nýtt fagtímarit í hjúkrun.
Allsherjaratkvæðagreiðsla
Að sögn Ástu Möller, formanns
Fhh, verða atkvæðaseðlar sendir út
5. nóvember til félagsmanna beggja
félaga. Þar verða þeir spurðir hvort
leggja eigi niður félag þeirra í þeim
tilgangi að stofna nýtt. Frestur til
að skila atkvæðaseðlum verður gef-
inn til 18. nóvember. Ef niðurstaðan
verður jákvæð verður næsta skref
að senda öllum félagsmönnum bréf
sem þeir skrifa undir að á ákveðnum
tímapunkti gangi þeir úr gamla fé-
laginu sínu og í það nýja en lagt
hefur verið til að það hljóti nafnið
Félag íslenskra hjúkrunarfræðinga.
í HFÍ, sem stofnað var 1919, eru
um 2.000 félagsmenn en í Fhh, sem
stofnað var 1978, tæplega 600. Fé-
lagsmenn í Félagi íslenskra hjúkrun-
arfræðinga gætu því orðið rúmlega
2.500.
Drög að kjara-
og menntastefnu
Þegar hafa verið samin drög að
lögum hins nýja félags. Þá hafa
hugmyndir að kjara- og mennta-
stefnu þess verið kynntar. 1 kjara-
stefnunni er m.a. gerð sú krafa að
hjúkrunarfræðingar fái sömu laun
og aðrir starfshópar sem hafi sam-
bærilega menntun og ábyrgð en
þeir bera sig saman við háskóla-
menntaða starfsmenn, hvort sem
þeir vinna hjá hinu opinbera eða á
„fijálsum markaði“.
Vilborg Ingólfsdóttir, forrhaður
HFÍ, segir það vera jákvætt hve
mikla áherslu eigi að leggja á fag-
lega þáttinn á vettvangi hins nýja
félags. Þar er gert ráð fyrir að hjúkr-
unarþing verði haldið annað hvert
ár þar sem mörkuð verði stefna í
heilbrigðis- og hjúkrunarmálum.
„Þetta þýðir þó engan veginn að við
ætlum að undanskilja kjaraþáttinn
því meiningin er að byggja upp
sterkt stéttarfélag,“ sagði Vilborg.
Sameiginlegir
kynningarfundir
Stjórnir Fhh og HFÍ hafa ákveðið
að halda sameiginlega kynningar-
fundi um sameiningarmálin um allt
land á næstunni. Þeir verða í Reykja-
vík, Keflavík, Vestmannaeyjum, á
Akureyri, Egilsstöðum, Selfossi,
ísafirði, Akranesi og Sauðárkróki.
Samkvæmt þessu sést að löggjaf-
inn markar enga stefnu sjálfur í lög-
um þessum, heldur ganga þau ein-
göngu út á það að framselja vald til
sjávarútvegsráðherra. Ljóst má þó
vera að lög þessi varða ekki minni
hagsmuni en atvinnufrelsi á öllum
heimsins höfum utan fiskveiðiland-
helgi íslands. Hér framselur Alþingi
þetta vald til ráðherra þrátt fyrir 69.
gr. stjórnarskrár sem segir að engin
bönd megi leggja á atvinnufrelsi
manna, nema almenningsheill kreQi,
enda þurfi lagaboð til. Alþingismönn-
um á einnig að vera ljóst hvaða
möguleikar sjávarútvegurinn á utan
fiskveiðilandhelgi, því á góðum dög-
um hefur maður heyrt þingmenn
tala um að við þurfum að sækja á
íjarlæg mið og þar liggi vaxtarbrodd-
ur í íslenskum sjávarútvegi. Þing-
menn eiga að sjá sóma sinn í því að
setja vandaða löggjöf um þessi mál
sem hvetur útgerðarmenn og sjó-
menn til að fiska á fjarlægum miðum
og styður við þá viðleitni-að auka
hér vinnu; ekki að framselja þetta
vald til ráðherra.
Ekki er ástæða til að flalla mikið
um þá reglugerð sem sett hefur ver-
ið á grundvelli laganna, þ.e. reglu-
gerð nr. 379/1993 um verndun smá-
fisks á alþjóðlegu hafsvæði í Barents-
hafi. Ljóst er að tilgangur og efni
reglugerðarinnar er að banna frá og
með 24. september 1993 til og með
31. desember 1993 allar togveiðar
íslenskra fiskiskipa á nánar tilgreind-
um hluta alþjóða hafsvæðisins í Bar-
entshafi. En í athugasemdum við
frumvarp til laga nr. 34/1976 er
ekkert minnst á lokunarheimildir,
enda gerðu þágildandi lokunarheim-
ildir laga nr. 102/1973 um veiðar
með botnvörpu, flotvörpu og dragnót
í fiskveiðilandhelginni ráð fyrir um-
sögn Hafrannsóknastofnunar fyrir
lokun og fyrir opnun. Menn hafa því
líkast til ekki séð það í kristalkúl-
unni þá að íslenskur ráðherra myndi
loka hafsvæði í Barentshafi á haust-
mánuðum 1993. Með tilliti til þess
sem hér er rakið tel ég setningu
reglugerðar nr. 379/1993 orka tví-
mælis. Aðrir geta svo haft sínar
skoðanir.
Daglega sé ég fjall sem heitir
þremur nöfnum og fara þau eftir því
hvaðan til þess er horft. í íslands-
klukku Laxness vitnar Arnes Arnæ-
us til þessa fallega fjalls í umræðu
um tvenns konar réttan sannleika
og segir: „Það er til fjall í Kinninni
fyrir norðan, sem heitir Bakrángi ef
Örlygur Hnefill Jónsson
maður sér austaná það, Ógaungu-
fjall ef maður stendur fyrir vestan
það, en utanaf Skjálfanda kalla sjófa-
rendur það Galta.“ Líkt er farið með
sjávarútveginn og misvísandi skoð-
anir fólks hann varðandi, sjónarhorn-
ið ræður miklu. Það að menn sam-
mælist er ekki öllu til framdráttar.
Sjávarútvegi eru mismunandi sjónar-
mið nauðsyn. En hvað sem því líður
tel ég svo komið með stöðugt auknu
eftirliti og stjórnun ótaldra aðila að
þessi mikilvægasta atvinnugein okk-
ar sé sett í stóra hættu. Sjómenn fá
nánast engan frið við störf sín, enda
er það eðli eftirlitsstarfs að loka og
taka. Þannig sannast þörfin fyrir til-
vist starfans. Því er brýnt að fá
meira frelsi til athafna í sjávarút-
vegi. Vegna þess ber sjórnvöldum
að róa með í þessum málum en ekki
á móti, því þá mun skuturinn ekki
eftir liggja. Alþingi á svo að setja
þessum atvinnuvegi þann laga-
ramma að þessi markmið náist.
Höfundur er héraðsdóms-
lögmaður á Húsavík.
[
FRYSTIKISTUR
]
^uiiiiii/wTTTTTmiiiiiriiiirix^
210 Itr. 1 karfa 38.990 stgr.
320 Itr. 1 karfa 43.990 stgr.
234 Itr. 2 körfur 42.990 stgr.
348 Itr. 3 körfur 48.990 stgr.
462 Itr. 4 körfur 56.990 stgr.
VISA og EURO raðgreiðslur IIpððöI
án útb. MUNALÁN m/25% Otb.
ZZm /FOniX
HATUN 6B - SIMI (91)24420
Hjortans þakklœti fœri ég öllum þeim, er
heiðruÖu mig nirœÖan með heimsóknum,
gjöfum og skeytum.
GuÖ blessi ykkur öll, leiði og verndi.
Karvel Ögmundsson,
Bjargi, Ytri-Njarövík.
HVERFAFUNDIR BORG ARSTIÓRA 1993 I
^^úfjjiÍíC'*^|ÍbÍ11IB8ÍP^* Komdu hugmyndum þínum á framfæri við Markús Örn Antonsson borgarstjóra milliliðalaust. Þín skobun skiptir máli! \
Laugarneshverfi - Langholtshverfi Fimmtudagur 28. október kl. 20.30 í Fóstbræðraheimilinu, Langholtsvegi 109. Fundarstjóri: Júlíus S. Ólafsson. Fundarritari: Axel Eiríksson. ^ REYKJAVIK ÖFLUG BORG í ÖRUGGUM HÖNDUM