Morgunblaðið - 28.10.1993, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 28. OKTÓBER 1993
37
Minning
Jón Hermanns-
son verkstjóri
Hann afi okkar er dáinn. Hann
afi sem færði okkur rósir. Hann
kenndi okkur svo margt. Afi kenndi
okkur að bera virðingu fyrir jörðinni
og öllu sem á henni er. Hann gaf
okkur hest og við lærðum að um-
gangast dýr með natni og þolin-
mæði. Hann ræktaði grænmeti, kart-
öflur og kál, og við lærðum að rækta
jörðina. Hann kenndi okkur einnig
að meta aðrar gjafir jarðar, saman
tíndum við sveppi og kræklinga.
Við börnin lékum okkur oft í litla
húsinu á Keldnaholti og þaðan eigum
við margar okkar bestu minningar.
Þar ríkti ró og friður og tíminn virt-
ist ekki skipta máli. Það var alltaf
stund fyrir okkur og nóg um að vera.
Á vorin riðum við út á hestinum
okkar og fylgdumst mep jörðinni
klæðast sumarskt'úða. Á haustin
tíndum við ber og pressuðum lauf
til þess að varðveita dásamlega
haustlitina sem lengst. En nú er
kominn vetur og hann áfi er dáinn.
Við, litlu börnin sem hann klapp-
aði svo ástúðlega á kollinum, erum
orðin stór og enn hefur afi kennt
okkur eitthvað nýtt. Nú þekkjum við
dauðann og sorgina.
Eftir vetri kemur vor og þegar við
göngum saman um jörðina, sem hon-
um þótti svo vænt um, þá minnumst
við hans og hann lifnar við í hjörtum
okkar.
Elsku amma, við fylgjum þér á
þessum erfiðu stundum.
Barnabörnin.
Hann Jón Hermannsson mágur
minn lést hinn 19. þ.m. Þegar góður
vinur lýkur lífsgöngu sinni sitjum
við, sem ekki erum komin á leiðar-
enda, við ylinn frá góðum minning-
um.
Við Jón kynntumst fyrst að ráði
á Siglufirði árið 1945 sem var
skömmu eftir að hann og Elín systir
mín giftust en ég vann þar part úr
sumri. Um hverja helgi fórum við
að Hamri í Fljótum sem var æsku-
heimili Jóns. Þar veiddum við lax og
silung eða renndum fyrir þorsk.
Þegar þau Jón og Elín bjuggu í
félögum ferðafélagsins Útivistar og
heiðursfélagi þess frá árinu 1985.
Það er á engan hallað, þó að ég
telji Gísla vera þann velunnara fé-
lagsins, sem mestan þátt átti í að
byggður var skáli Útivistar í Básum
á Goðalandi.
Árið 1980 var ákveðið að hefja
byggingu skála í Básum, en íjárhag-
ur félagsins á þeim tíma var mjög
bágborinn og þá kom Gísli og af-
henti félaginu væna fjárupphæð, er
varð til þess að hafist var handa.
Þessi gjöf ásamt ótal mörgum
vinnufúsum höndum, varð til að lyfta
því Grettistaki sem bygging skálans
var á þeim tíma og skal hún þökkuð
hér.
Gísli var afar góður ferðafélagi,
hljóðlátur, en glaðvær og sporléttur
mjög. Hann var ákaflega barngóður
og hljómelskur og hafði fagra söng-
rödd. Hann ferðaðist mikið með
Útivist meðan honum entist heilsa
og á kvöldvökum félagsins átti hann
til að syngja fyrir okkur.
Sérstaklega er mér minnisstætt
hans uppáhaldslag, en það var „Það
var kátt hérna á laugardagskvöldið
á Gili“ en af því ljóði kunni hann
fleiri erindi en ég hef nokkursstaðar
séð á prenti.
Eftir að Gísli ekki gat lengur tek-
ið þátt í ferðum félagsins, kom hann
gjarnan á skrifstofuna og þáði kaffi.
Heilsa hans leyfði það þó ekki nú
síðustu árin, en hann fylgdist vel
með högum okkar og síðast er ég
hitti hann fyrir um einu og hálfu
ári spurði hann um framgang mála
í félaginu.
Það er með virðingu og þökk sem
við kveðjum þennan velgjörðarmann
okkar.
Blessuð sé minning hans.
F.h. ferðafélagsins Útivistar,
Lovísa Christiansen, form.
Vík og á Sigríðarstöðum dvaldist ég
oft hjá þeim í sumarleyfum. Þá var
veiðin stunduð af alúð því að báðir
höfðum við gaman af stangveiði og
Jón var mjög fiskinn. Eftir að þau
fluttust til Reykjavíkur urðu sam-
verustundirnar fleiri. í rólegu spjalli
um dægurmál og við skákborð naut
ég samvistanna við Jón. Rósemi hans
og íhygli var svo notaleg.
Við sendum Elínu, börnum þeirra
og fjölskyldum samúðarkveðjur okk-
ar.
Bergur Jónsson.
Ég hrökk mikið við, þegar á mánu-
dagsmorguninn, Elín ekkja Jóns
hringdi í mig og tjáði mér að Jón
hefði orðið bráðkvaddur á heimili
þeirra 19. október. Við hjónin vorum
utanbæjar og því hafði fréttin ekki
náð hlustum okkar, frá útvarpi. Ég
vil með fáum orðum minnast Jóns
Hermannssonar, en það eru 54 ár
síðan leiðir okkar lágu saman og
vinátta okkar festi rætur.
Jón var fæddur á Reykjarkoti í
Fljótum 19. febrúar 1920. Foreldrar
hans voru Hermann Jónsson seinna
bóndi á Hamri og kona hans Petra
Stefánsdóttir, bæði voru þau ættuð
úr Fljótum. Börn þeirra hjóna voru
þrjú; Jón var elstur, næstur var
Steindór sjómaður fyrir norðan, lát-
inn, ógiftur og barnlaus. Yngst er
Guðmunda gift Haraldi Hermanns-
syni frá Ysta-Mói í Fljótum. Hann
er starfsmaður Kf. Skagfirðinga á
Sauðárkróki.
Leiðir okkar Jóns lágu saman
haustið 1939 þegar við hófum nám
í Hólaskóla, ásamt fjölda annarra
ungra manna, sem komu víðsvegar
að af landinu til tveggja vetra dvalar
á Hólum í Hjaltadal. Við komum frá
ólíkum landshlutum, með mjög óiíka
reynslu og nokkuð ójafnir að árum.
En hvemig sem á því stóð tókst þess-
um ungu mönnum að skapa sam-
stæðan hóp, að gera margt saman
og að hafa metnað til að standa sig,
bæði á Hólum og í lífsbaráttunni sem
á eftir fór. Jón var góður knatt-
spyrnumaður og skíðamaður var
hann ágætur. Hann hafði mikið og
gott keppnisskap. Við kynntumst vel
á þessum árum og þá hófst vinátta
okkar sem staðið hefur alla tíð síðan
og vaxið með árunum. Eftir dvöl sína
á Hólum fór Jón að vinna hjá foreldr-
um sínum að Hamri. Þá gerðist hann
virtur í ungmennafélaginu og þar var
hann formaður um skeið. Hann
stundaði áfram íþróttir en minna var
um fótbolta í Fljótum og lagði hann
þá meiri áherslu á skíðin og þar
náði hann umtalsverðum árangri og
leikni.
Á þessum árum kom ung reykvísk
stúlka, Elín Jónsdóttir, norður í Fljót
til að kenna þar kjólasaum. Til að
gera þá sögu stutta, felldu þau hugi
saman og fóru heim til hennar í
Reykjavík og giftu sig 1945. Foreldr-
ar Elínar voru Jón Bergsson ættaður
austur úr Suðursveit, búfræðingur
frá Hvanneyri, bóndi í Fagradal í
Sogamýri og síðast vörubílstjóri í
Reykjavík og kona hans Elínbjört
Hróbjartsdóttir ættuð austan úr
Hreppum. Ungu hjónin Jón og Elín
héldu síðan norður á Siglufjörð þar
sem Jón gerðist verkstjóri við bygg-
ingu Síldarverksmiðju ríkisins. Þaðan
lá leið þeirra að Bræðraá í Hrol-
laugsdal í Sléttuhlíð. Þau festu kaup
á þeirri jörð og þar bjuggu þau um
skeið. En heilsa Jóns var ekki góð og
í ljós kom að um hjartavandamál var
að ræða. Þau færðu sig um set að
Vík í Haganeshreppi. Þar hafði Jón
lítið bú en starfaði sem afgreiðslu-
maður hjá Samvinnufélagi Fljóta-
manna. 1 Haganesvík var Jón for-
maður verkalýðsfélagsins og þar átti
hann sæti í hreppsnefnd Haganes-
hrepps. En enn var áhugi Jóns á
búskap og í von um að heilsan hefði
batnað fóru þau að Sigríðarstöðum
í Flókadal og bjuggu þar til 1957
að þau fluttust til Reykjavíkur. Jón
hafði lánið með sér og gerðist verk-
stjóri hjá Almenna byggingarfélag-
inu hf.
Þar starfaði' hann m.a. við raf-
stöðvarbyggingu við Sogið, við hita-
veituframkvæmdir, gatnagerð og
stórbyggingu sem Almenna stóð fyr-
ir. Þarna voru kraftmiklir menn, þeir
Gústaf Pálsson og Árni Snævar og
fleiri, sem fengu mörg stór verk sem
gengu yfirleitt vel. Á þessum vinnu-
stað líkaði Jóni ágætlega og þar var
hann virtur bæði af yfirmönnum sín-
um og þeim sem hann stjórnaði. Jón
var mikill verkmaður og hafði vak-
andi yfirsýn yfir þau verk sem hann
stjórnaði.
Eftir að Jón hætti störfum hjá
Almenna byggingarfélaginu gerðist
hann svæðisvörður hjá stofnunum
Rannsóknaráðs á Keldnaholti. Þar
var ekki eins mikið að gera og við
byggingarframkvæmdir sem boðnar
höfðu verið út og því meiri ró yfir
öllu. Jón naut þess að taka í spil.
Hann var einn af stofnendum „Ás-
anna“ en það er bridsfélag sem enn
starfar í Kópavogi. Þá fékk hann á
Keldnaholti aðstöðu til að koma sér
upp hesthúsi, en af hestum hafði Jón
alltaf mikla ánægju. Þar átti hann
m.a. gullfallega hryssu, Perlu, sem
var undan Kengálu frá Langholt-
skoti. Systir Kengálu var Gola og
undan henni var Blær sá undurfagri
hæfíleikahestur sem Hermann í
Langholtskoti átti og var besti hestur
landsins um tíma. Jón naut þess að
eiga og umgangast þessi fallegu og
góðu hross.
Eftir Jón hætti á Keldnaholti flutt-
ust þessi hjón aftur í Kópavoginn og
þá tók Jón að sér að sjá um að stjórna
spilum fyrir aldraða bæði í Kópavogi
og í Reykjavík. Hitt hef ég fólk sem
lofaði Jón mikið fyrir þessi störf
hans. Jón og Elín eiga fjögur börn
sem öll eru gift og búa á Stór-Reykja-
víkursvæðinu. Barnalán þeirra er
mikið: Elínbjört vefnaðarkennari,
maki hennar er Tryggvi Páll Frið-
riksson listmunasali, þau eiga þijú
börn og eitt barnabarn; Petra hár-
greiðslumeistari og klæðskeri, gift
Kristjáni J. Karlssyni stýrimanni,
framkvæmdastjóra hjá Blástri sf.,
þau eiga eitt barn; Arnþrúður, maki
Sveinn Magnússon framkvæmda-
stjóri ESS ÉMM auglýsingastofu;
Hermann framkvæmdastjóri fyrir
Skínanda, maki Guðrún Einarsdóttir,
hann á þijú börn.
Jón Hermannsson var kraftmikill
og ötull starfsmaður. Hann kom sér
vel við þá sem hann stjórnaði og þá
sem við hann þurftu að skipta. Hann
var vinamargur og vinfastur. Það
þekkir sá sem þessar línur ritar. í
einkalífi sínu var Jón Hermannsson
gæfumaður. Hann eignaðist kraftm-
ikla, listræna ágætiskonu, Elínu
Jónsdóttur, og fjögur böm þeirra sem
öll eru uppkomin. Við Ingigerður
sendum Elínu, börnum hennar og
mökum þeirra einlægar samúðar-
kveðjur á þessum tímamótum.
Hjalti Pálsson.
„Það hefur eitthvað komið fyrir
hann Jón.“ Þesi setning kom mér
fyrst í hugann til að skýra hvers
vegna sá er við kveðjum í dag mætti
ekki til að stjórna bridgekeppni á
tilsettum tíma hjá Bridgeklúbbi fé-
lags eldri borgara í Kópavogi. Þessi
setning segir hvaða mann ég áleit
Jón Hermannsson hafa að geyma.
Jón var kominn af bændafólki,
fæddur norður í Fljótum í Skaga-
firði. Hann var af kynslóð foreldra
minna, en sú kynslóð hefur upplifað
miklar breytingar á íslensku þjóðfé-
lagi, svo miklar að líkja má þeim við
stökkbreytingar.
Jón kom mér fyrir sjónir sem
hægur og traustur maður. Hann var
skapríkur, en um leið yfirvegaður.
Með sinni hógværð vann hann traust
samferðamannanna. Hann var virkur
í Félagi eldri borgara í Kópavogi og
stjórnaði eins og áður sagði bridge-
keppni hjá bridgeklúbbnum þeirra.
Hann hafði gaman af að grípa í spil
og var slyngur spilamaður.
Mínar bernskuminningar um Jón
Hermannsson tengjast einni jólatrés-
skemmtun sem haldin varí gamla
Ungmennafélagshúsinu í Hagane-
svík. Þar man ég eftir konu hans,
Elínu Jónsdóttur, og dætrum þeirra.
Dæturnar þijár voru í svo fallegum
kjólum að ég líkti þeim við prinsess-
ur. Þar var handbragð húsmóðurinn-
ar á ferðinni.
Jón og Elín fluttust suður í Kópa-
vog eins og svo margir aðrir Fljóta-
menn. Ég hitti Jón alltaf öðru hvoru
ef ég fór að spila félagsvist. Hann
gaf sér alltaf tíma til að spyija hvern-
ig foreldrar mínir hefðu það. Eftir
að ég fór að sinna félagsstörfum í
Kópavogi hafa leiðir okkar Jóns leg-
ið meira saman og mest þó nú síð-
ustu mánuði eftir að ég tók við starfi
forstöðumanns í Gjábakka, sem er
félagsheimili eldri borgara í Kópa-
vogi.
Elsku Elín! Ég vil með þessum
fátæklegu orðum votta þér og niðjum
ykkar Jóns mína dýpstu samúð.
Ég kveð sveitunga minn, Jón Her-
mannsson, og þakka honum sam-
fylgdina með ljóðlínum skáldsins:
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Gekkst þú með Guði,
Guð þér nú fylgi,
hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt.
(V. Briém)
Sigurbjörg Björgvinsdóttir.
Fyrir um aldarfjórðungi varð ég
þeirrar ánægju aðnjótandi að kynn-
ast heiðurshjónunum Jóni Her-
mannssyni og Elínu Jónsdóttur sem
síðar urðu tengdaforeldrar mínir. í
dag er Jón kvaddur hinstu kveðju
af fjölmörgum vinum og vandamönn-
um.
Þegar ég kynntist Jóni hafði hann
um árabil starfað sem verkstjóri við
ýmsar framkvæmdir, stórar og smá-
ar, meðal annars Steingrímsvirkjun
við Sog, Umferðarmiðstöðina í
Reykjavík, hitaveituframkvæmdir og
byggingu Hótels Loftleiða. Hafði ég
fyrir satt að fáir hafi verið jafn vel
liðnir, jafnt af yfirmönnum sem und-
irmönnum, enda kynntist ég því fljótt
að samviskusemi og réttlæti var
ávallt efst í huga hans.
Menntun Jóns Hermannssonar var
reyndar á allt öðru sviði, en hann
var útskrifaður búfræðingur frá
Bændaskólanum á Hvanneyri árið
1941. Eftir búnaðarnámið kynntist
hann Elínu Jónsdóttur, sem síðar
varð eiginkona hans og förunautur
til æviloka. Elín fæddist og bjó í
Reykjavík, en starfaði meðal annars
sem farandkennari fyrir Kvenfélaga-
samband Eyjafjarðar. Gisti hún á
ýmsum sveitabæjum á ferðum sínum
um landið og þar á meðal í einni
ferðinni á heimili Jóns 1 Fljótum.
Bæði voru þau Elín og Jón glæsileg
ásýndum, hvort á sinn hátt, hún ljós
yfirlitum og nett, hann dökkur á
brún og brá og mikill herramaður.
Þau gengu í hjónaband árið 1945
og bjuggu fyrst á Siglufirði þar sem
Jón var verkstjóri yið byggingu síld-
arverksmiðjanna. Árið 1947 hófu þau
búskap á Bræðraá í Sléttuhlíð, en
Hún elsku langamma okkar hefur
nú kvatt þennan heim.
Við minnumst ömmu Gunnu með
miklum söknuði, því að hún gaf okk-
ur öllum svo mikið. Hver man ekki
eftir öllum þeim góðu stundum í
Skipó þar sem amma Gunna var
ávallt hress og kát, og kom okkur
öllum til að hlæja.
Við eigum aldrei eftir að gleyma
afmælisveislu ömmu Gunnu sem bar
upp á gamlársdag. Þá hittumst við
öll í Skipó hjá ömmu Gunnu og Jó-
hönnú og var þetta stærsta afmæli-
sveisla í augum okkar allra.
Á síðustu þrem árum hafði heilsu
ömmu Gunnu hrakað það mikið að
hún gat ekki verið við fermingu
þriggja barnabarna sinna. En það
síðar bjuggu þau í Vík, Haganesvík,
og því næst á Sigríðarstöðum í Flóka-
dal. Á þessum árum, sem ég hef á
tilfinningunni að hafi reynst þeim
nokkuð erfið, eignuðust þau fyögur
börn; Elínbjörtu eiginkonu mína,
Petru, Arnþrúði og Hermann.
Árið 1957 fluttist fjöiskyldan bú- -
ferlum til Reykjavíkur og síðar í
Kópavog. Jón vann að ýmsum verk-
efnum sem fyrr segir, en 1974 gerð-
ist Jón svæðisvörður á athafnasvæði
rannsóknarstofnana ríkisins að
Keldnaholti. Bjuggu þau hjónin þar
meðan Jón gegndi starfinu, en flutt-
ust síðan aftur í Kópavoginn þegar
Jón lét af störfum fyrir aldurssakir.
í Furugrundinni áttu þau sérlega
hlýlegt og fallegt heimili.
Jón Hermannsson kom mér ávallt
fyrir sjónir sem afar heilstæður mað-
ur. Hann var hlédrægur og einlæg-
ur, hæglátur og ljúfur, nærgætinn *
og réttlátur, frekar alvarlegur í
bragði, en þó fljótur að sjá broslegu
hliðarnar á hverju máli. Hann var
afar glöggur maður og fáir munu
hafa verið gleggri á fé og aðrar
skepnur eða natnari við umhirðu
þeirra. Hann var fljótur að átta sig
á tölum og skýrslur sem hann þurfti
að vinna mikinn fjölda af um ævina,
þóttu einstaklega áreiðanlegar og vel
unnar. Jón var einn af þeim mönnum
sem hefðu getað unnið óaðfínnanlega
á fjölmörgum sviðum.
Áhugamál Jóns voru margvísleg.
Hann stundaði veiðar og var vel fisk-
inn, enda átti hann ættir að rekja
til mikilla veiðimanna. Hann átti
hesta og hafði yndi af reiðmennsku. *
Hann var liðtækur skákmaður og
ágætur bridsspilari. Á síðustu árum
stjórnaði hann bridsspilamennsku hjá
eldri borgurum bæði í Kópavogi og
Reykjavík við góðan orðstír. En
umhyggja hans fyrir fjölskyldunni
var honum þó ávallt efst í huga.
Sérstaklega var honum umhugað um
barnabörn sín og mikið ánægjuefni
að nýlega varð hann langafi. Otaldar
eru þær stundir sem hann átti með
þessum ungu vinum sínum, ávallt
tilbúinn að taka við þeim, ræða við ^
þau og uppfræða, en þó aldrei uppá-
þrengjandi. Þegar þau áttu afmæli
færði hann þeim ávallt fallega, rauða
rós, afmælisbörnunum til mikillar
ánægju. Hann kenndi þeim að borða
kæstan hákarl, sem hann átti oftast
tiltækan í ísskápnum og lýsir það
ef til vill best þjóðlegu lífsviðhorfi
hans. Þegar hann hafði aðstöðu tii
að halda hesta gaf hann barnabörn-
unum hest, svo að þau fengju að
njóta^ hestamennskunnar með hon-
um. Ég helda að börnunum hafi liðið
afar vel í návist hans.
Þegar dauðinn sækir á hrannast
minningarnar upp. Hvað viðkemur
Jóni Hermannssyni eru minningar
mínar um hann aðeins góðar. Hann
var ávallt reiðubúinn til hjálpar og
þau hjónin góð heim að sækja. Svo
vildi til að þegar Jón féll frá var
Elín stödd í Bandaríkjunum ásamt
okkur Elínbjörtu og syni okkar Frið-
riki. Styrkur hennar undir þessum
kringumstæðum var aðdáunarverð-
ur. Um leið og við kveðjum Jón Her-
mannsson hinstu kveðju og þökkum
fyrir þær stundir sem við áttum með
honum, sameinast hugir okkar hjá
Elínu, börnum þeirra og unga fólkinu
sem nú sér á bak afa sínum og lang-
afa að minnsta kosti um stundar
sakir. Góður Guð varðveiti þau öll.
Tryggvi P. Friðriksson.
aftraði þeim ekki frá að heimsækja
hana inn í Skipó á fermingardaginn
sinn. Við gleymum aldrei spenningn-
um í Hafsteini bróður okkar eftir því
að komast til ömmu Gunnu á ferm-
ingardaginn sinn.
Við þökkum góðum Guði fyrir all-
ar þær góðu stundir sem við fengum
að njóta með ömmu Gunnu og biðjum
hann að varðveita hana um ókomna
tíð.
Legg ég nú bæði líf og önd,
ljúfi Jesús, í þína hönd,
síðast þegar ég sofna fer
sitji Guðs englar yfir mér.
(H.P.)
Sigurborg, Hólmfríður og
Hafsteinn.
Guðný Guðrún Jóns-
dóttir — Minning