Morgunblaðið - 29.05.1994, Blaðsíða 6

6 SUNNUDAGUR 29. MAÍ 1994
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Vaxandi efasemdir um ágæti Evrópusamrunans
Er draumurinn umsam-
bandsríkið í andarslitrunum?
Viðhorfsbreyting virðist vera
að eiga sér stað suður í álfu,
segir Asgeir Sverrisson í þess-
ari grein um yfirvofandi tilvist-
arkreppu evrópskra sambands-
sinna
Viðskiptalífíð í Evrópu er enn í fjötr-
um óhóflegra tilskipana og reglu-
gerða.“ Þessi fullyrðing er falin í
nýrri skýrslu um sköpun nýrra
atvinnutækifæra í Evrópu sem unnin var á
vegum framkvæmdastjórnar Evrópusam-
bandsins. Höfundur þessara orða er enginn
annar en Gunther Rexrodt, efnahagsmálaráð-
herra Þýskalands og eru þau til marks um
að viðhorfsbreyting sé að eiga sér stað suður
í álfu. Efasemdir um ágæti Evrópusamrun-
ans; myndun sambandsríkis í Evrópu, fara
vaxandi jafnt á meðal almennings sem hinna
ýmsu stjórnmálahreyfinga. Bretar eru ekki
íengur einir á báti.
Þetta ár ætlar að reynast Jacques Delors,
fráfarandi forseta framkvæmdastjórnar Evr-
ópusambandsins (ESB), erfitt. Fram til þessa
hafa Bretar einir alið með sér efasemdir um
ágæti viðleitni hans til að sameina aðildarrík-
in á sem flestum sviðum. Nú þegar tíu ár
eru liðin frá því Delors kynnti samrunaáætl-
anir sínar bendir allt tii þess að fylgi við
kenningar hans fari óðum minnkandi.
Þessi viðhorfsbreyting hefur orðið með
óvenju snöggum hætti. Samrunaþróunin virt-
ist óstöðvandi er Maastricht-sáttmálinn var
undirritaður 1992; sameiginlegur gjaldmiðili
var á næsta leiti, sameiginlegar iöggæslu-
sveitir og sameiginleg utanríkisstefna voru
innan seilingar og draumurinn um Evrópu-
herinn virtist ekki svo ýkja fjariægur.
Öfl þau sem andstæð eru myndun hins
evrópska sambandsríkis eru að sækja í sig
veðrið. Þetta á við um Ítalíu, Frakkiand,
Þýskaland, Holland og fleiri aðildarríki. Þótt
sósíalistir verði áfram stærsta fylkingin á
Evrópuþinginu eftir kosningamar í næsta
mánuði fer þeim fjölgandi í röðum evrópskra
hægrimanna sem telja að tímabært sé að
veita mótbárum Breta meiri athygli. Hægri
menn eru ráðandi í Evrópu og fari svo að
Forza Italia, flokkur Silvio Berlusconi, for-
sætisráðherra Ítalíu, og franskir gaullistar
gangi til liðs við hreyfmgu hægri flokkanna
á Evrópuþinginu mun fyikingin sú frekar
bera keim af breskri íhaldsemi en hefðbund-
inni hugmyndafræði kristilegra demókrata í
Evrópu.
Margt bendir til þess að hreyfing þessi
geti sameinast um að draga úr áhrifum fram-
kvæmdastjómarinnar í Brussel. Fullyrðing
sú sem höfð var eftir efnahagsmálaráðherra
Þýskalands hér að framan vakti litla hrifn-
ingu innan framkvæmdastjórnarinnar og sagt
er að Delors hafi orðið öskuillur vegna þessar-
ar lítt dulbúnu árásar á skriffinnskuna í
Evrópusambandinu.
Stjórnmálamenn hafa ekki einungis af því
áhyggjur að skriffinnskan hafi í för með sér
óskilvirkni og ótilhlýðilegt valdaafsal. Þeir
hafa einnig áttað sig á að alþýða manna
hefur vaxandi efasemdir um gildi samræm-
ingar á flestöllum sviðum mannlífs og tján-
ingar. Með öðrum orðum; það kann að verða
unnt að vinna atkvæði með andstöðu við
myndun hins evrópska sambandsríkis.
Að Bretum frátöldum kom andstaðan við
gagnrýnislausan Evrópusamruna fyrst fram
í Danmörku er Maastricht-sáttmálinn var
borinn undir þjóðaratkvæði. Nú fer tæpast á
milli mála að þessi afstaða verður sífellt al-
mennari í mörgum aðildarríkjanna. í nýlegri
könnun sem gerð var fyrir vikuritið The
Jacques Delors,
helsti hug-
myndafræðingur
Evrópusamrun-
ans og fráfar-
andi forseti
framkvæmda-
stjórnar ESB.
Kohl
mun
Andófið hófst í Danmörku
AUGLÝSINGAR andstæðinga Evrópusamrunans sett svip sinn á baráttuna fyrir
þjóðaratkvæðagreiðsluna í Danmörku í fyrra. Landsmenn samþykktu um síðir Ma-
astricht-sáttmálann nokkuð breyttan. Nú virðist sem efasémdir um myndun sam-
bandsríkis magnist á meginlandinu.
Helmut Kohl kanslsari, sem er í ágætum
kosningaham um þessar mundir, hefur lýst
yfir því að Þjóðverjar hyggist nota for-
mennsku sína til að „berjast gegn þeim við-
tekna skilningi að allt það sem talist getur
hafa evrópskar skírskotanir heyri sjálfkrafa
undir framkvæmdastjórnina í Brussel.“ í raun
er þetta herhvatning gegn heimspeki Jacques
Delors.
Atvinnuleysisvandinn í Evrópu hefur einn-
ig gefið efasemdarmönnum byr undir báða
vængi. Sú skoðun nýtur vaxandi fylgis að
reglugerðafargan og ríkisrekinn eftirlits-
iðnaður komi í veg fyrir sköpun nýrra at-
vinnutækifæra í Evrópu og lami fram-
kvæmdavilja hinna áræðnu. Um þetta hafa
lærðir menn fjallað en stjómmálamenn sjá
þarna atkvæðamið sem geta reynst fengsæl.
Kjósendur virðast ekki fá séð að valdaafsalið
skili alþýðu manna bættum kjörum. Það virð-
ist eingöngu til þess fallið að skapa stétt
skriffinna og treysta hagsmuni stjórnmála-
manna. Valdið er fjarlægara en áður og hags- •
munamatið annað.
Á næstu vikum verður gengið til kosninga
til þings Evrópubandalagsins sem mun hafa
mun meiri völd en áður samkvæmt ákvæðum
Maastricht-sáttmálans. Þær kosningar munu
að sönnu reynast mikilvægar. Afdrifaríkari
ákvarðanir um framtíð Evrópusambandsins
verða þó teknar síðar á þessu ári. Eftirmaður
Delors verður valinn og fram mun fara
þjóðaratkvæðagreiðsla um aðild að ESB í
EFTA-ríkjunum fjórum. í að minnsta kosti
tveimur þeirra hafa komið fram almennar
efasemdir um gildi Evrópusamrunans sam-
kvæmt forskrift Jaques Delors. Þá ber að
hafa í huga að tveir áhrifamiklir evrópskir
stjómmálamenn standa þessa dagana höllum
fæti og kunna að sjá sér hag í því að halda
uppi gagnrýni á óhófleg áhrif framkvæmda-
stjórnarinnar; John Major, forsætisráðherra
Bretlands og Kohl Þýskalandskanslari. Auk
þeirra eiga ráðamenn á Ítalíu og í Frakk-
landi pólitískt framhaldslíf sitt undir því að
takast muni að lina efnahagsþrengingarnar
og bæta atvinnuástandið. Þar sem við blasir
að því ófremdarástandi verður ekki við snúið
á næstunni kann að reynast hagstætt að
geta kennt reglugerðafargani evrópsku og
möppudýrum um hversu hægt miðar.
Helmut
kanslari
berjast gegn
þeirri hugsun að
flest öll evrópsk
viðfangsefni
heyri undir
framkvæmda-
stjórnina.
European í öllum 12 ríkjum ESB kom fram
að aðeins 32% aðspurðra voru að meðaltali
hlynnt myndun evrópsks sambandsríkis en
49% kváðust því andvíg. Stuðningurinn er
enn mestur að öllu jöfnu í suðurríkjum banda-
lagsins einkum í Grikklandi og á Ítalíu og
Belgar eru enn sannfærðir um ágæti þessa.
Meirihluti Lúxemborgara reyndist andvigur
slíkum samruna og á óvart kom að 73% hinna
prýðilega Evrópusinnuðu Hollendinga voru
sama sinnis. Kannanir hafa ennfremur leitt
í ljós að um helmingur Þjóðveija er því and-
vígur að ECU verði tekið upp í stað marks-
ins þýska og 67% þeirra hafa lýst yfir því
að þau efist um ágæti samrunaákvæða Ma-
astricht-sáttmálans. Vaxandi andstöðu hefur
orðið vart í Frakklandi og geta það tæpast
talist gleðitíðindi fyrir Delors sem orðaður
heíúr verið við forsetaembættið.
Reynist viðhorfsbreyting sú sem hér hefur
verið gerð að umtalsefni meira en gárur ein-
ar mun það koma í ljós á næstu mánuðum.
Þjóðverjar taka við formennsku í Ráðherrar-
áðinu í lok júnímánaðar og þeir hafa þegar
boðað til fundar með Frökkum fyrir leiðtoga-
fund sambandsins sem þá verður haldinn.
Major seg-
ir betlur-
um stríð á
hendur
London. Reuter.
JOHN Major forsætisráðherra Bret- :
lands vill að herör verði skorin upp :
gegn „uppáþrengjandi" betlurum
og hvetur fólk til þess að kæra
framferði þeirra til lögreglunnar.
„Betl er viðbjóðslegt og óþarft,"
sagði Major í viðtali við Brístol
Evening Post í gær undir fyrirsögn-
inni „Major í stríð við betlarana.“
Betl er vandamál í flestum stærri
borgum Bretlands. „Það er óþolandi
að sjá fólk ganga með betlistaf um
götur, ekkert réttlætir það,“ sagði
forsætisráðherrann. Sagði hann
betlara skaða ferðaþjónustuna.
„Það eru til viðurlög við betli og
ég tel að fólk eigi að bregðast hart
við beiningamönnum, tilkynna lög-
reglunni um framferði þeirra.“
----------» ------
Bensínverðið
Lækkunin
nýtttil
hækkunar
London. Reuter.
ÞÓTT heimsmarkaðsverð á bensíni
hafi verið töluvert lægra á þessu ári
en 1993 verða evrópskir ökumenn
samt sem áður að greiða meira fyr-
ir lítrann. Er ástæðan sú, að stjórn-
völd hafa víða hækkað bensínskatt-
ana gott betur en nemur lækkuninni.
Um síðustu mánaðamót var olíu-
verð á Rotterdam-markaði allt að
25% lægra en á sama tíma fyrir ári
og þegar við það bætist, að dregið
hefur úr eftirspurn eftir bensíni
vegna efnahagssamdráttarins, þá
mætti ætla, að bensínverð hefði
lækkað. Svo er alls ekki, heldur hef-
qr það hækkað um 5% að meðaltali
á einu ári og búist er við, að það
muni hækka enn meira.
Af hveijum 100 krónum, sem
breskir ökumenn greiða fyrir bensín,
fær ríkið 71 krónu. Fyrir ári fékk
það 67 krónur en ekki nema 46,30
kr. 1980. Samt eru breskir ökumenn
vel settir miðað við flesta Evrópu-
menn því að bensínverð í Bretlandi
er næstlægst á eftir Lúxemborg.
Breski lítrinn kostar nú um 53 ísl.
kr. en 71 kr. í Hollandi.
-----♦ ♦ ♦----
Hálfrar
milljónar
ára manna-
bein fundin
BRESKIR fornleifafræðingar hafa
fundið bein manns sem verið hefur
uppi fyrir hálfri milljón ára og hafa
ekki áður fundist jafn gömul manna-
bein í Evrópu. Elstu bein sem áður
höfðu fundist voru talin vera
400.000 ára gömul eða 100.000
árum yngri.
Beinið sem fannst var sköflungur
og var það á 30 metra dýpi undir
yfirborði jarðar. Mælingar á því
benda til þess að maðurinn hafi ver-
ið 1,82 metra hár og mjög sterklega
byggður.
Sköflungsbeinið fannst við forn-
leifagröft í gamalli gijótnámu ná-
lægt bænum Boxgrove sem er 90
kílómetra suður af London. Þar voru
að verki fornleifafræðingar frá Uni-
versity College í London undir for-
ystu Mark Roberts. Munu þeir halda
greftri áfram á næsta ári og vonast
þeir til að finna þá fleirj bein Box-
grove-mannsins.