Morgunblaðið - 29.05.1994, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 29. MAÍ 1994 19
mikill hugsjónamaður sem íýnir í
tákn myndmálsins og áhrif auglýs-
inga-áreitis á mótun unglinga. „Við
eigum í stöðugri baráttu við blekk-
ingar,“ segir hann fastmæltur. „Sú
mynd af tilverunni, sem við erum
að gefa ungu kynslóðinni, er aigjör
blekking! Hið sífellda auglýsinga-
áreiti minnir á herbrögð Göbbels."
Ein prófspurning í sálfræði í
Reykholtsskóla er svohljóðandi:
„Hver er skynjun þín við upplifun
þessarar myndar?“ Birt er mynd af
mótorhjóli. Einn nemandinn, strák-
ur, svarar því svona: „Þegar ég
horfi á mótorhjól, fæ ég sterka löng-
un til að eignast það og aka því.“
Síðan þarf viðkomandi að rökstyðja
af hverju hann fær þessa tilfinningu
fyrir myndinni.
„í þessum unglingaheimi kemur
mjög skýrt fram, hvað er búið að
stimpla inn í krakkana. Einriig hvað
máttur auglýsinganna er mikill. Það
er mikilvægt að krakkamir geri sér
grein fyrir þessu áreiti. Þess vegna
leggjum við mikið upp úr því að
kenna þeim að vera gagnrýnin, svo
að þau geti séð í gegnum þennan
blekkingaheim, reyni ekki að lifa
samkvæmt honum.“ Oddur tiltekur
sérstaklega, hvað kvenímynd aug-
lýsinganna geri venjulegum ungl-
ingsstúlkum erfitt fyrir.
Þroska nemendur í
lýðræðislegri samvinnu
Lýðháskóla-stórfjölskyldu-hug-
myndafræðin sem Reykholtsskóli
vinnur eftir er metnaðarfull mann-
gildishugsjón þar sem hver einstak-
lingur er tekinn á nafnverði og sköp-
unarkraftur nemenda virkjaður.
Fögur orð, en hvemig em þau í
framkvæmd?
í fylgd með Oddi er gengið upp
í turnstofu yfir skrifstofu skóla-
meistara. Turnstofan er einstaklega
skemmtilega hönnuð, með góðum
útsýnisgluggum yfír menningar-
setrið. Hornréttar raufar em greipt-
ar inn í einskonar hvolfþak, sem
gera það mögulegt að nema hvísl
úr sitt hvomm enda herbergisins.
Hér var áður tölvuver skólans. Nú
er búið að koma fyrir gömlum,
virðulegum stólum og skrifborðum.
Hátíðleg málverk af fyrri skóla-
meisturum hanga á veggjum. Virðu-
leiki hvílir yfír tumstofunni sem
sérhver skóli mætti vera fullsæmdur
af.
„í skólum erlendis gegnir turninn
alltaf virðulegu hlutverki. Því fannst
mér tilheyra að ALÞINGI Reyk-
holtsskóla yrði haldið hér í tumstof-
unni,“ segir skólameistari, „en
ALLSHERJARÞING em haldin á
sal vikulega.
„Hér fá nemendur að snerta birt-
ingarform lýðræðis, taka þátt í
kosningum, fínna lausnir á „prak-
tískum" og félagslegum málum.
Fjórir nemendafulltrúar sitja á Al-
þingi og skipa þannig 1/3 af skóla-
ráði, en allir nemendur sitja Alls-
heijarþing. Undir nemendafulltrú-
um starfa síðan klúbbar og stjórn-
arhlutverkum er dreift til nemenda,
sem taka ábyrgð á heimavist, að
hún sé þrifín og allt sé komið í ró
og næði um miðnætti. í öðmm skól-
um er oft einangraður hópur nem-
enda, lokuð klíka, sem er í valda-
stöðunum. Hér er miklu minna bil
á milli nemenda, eins og vera ber
hjá menntastofnun í anda íýðræðis-
hugsjónar."
Skóli er ekki hús, heldur fólk
Skólahúsið frá 1931, eftir teikn-
ingum Guðjóns Samúelssonar húsa-
meistara ríkisins, ér sannarlega ver-
ið að laga að breyttum kröfum nem-
enda og kennara. I fylgd með skóla-
meistara er gengið um húsið - „al-
veg stórkostlegt hús sem auðvelt er
að móta að kröfum nútímakennslu-
hátta,“ segir hann.
í litlum kennslustofum er kenn-
arinn svo nálægur þegar kennt er í
hringlaga formi, ef nemandinn er
ósjálfstæður í vinnubrögðum. í litlu
herbergi situr Sævar Einarsson frá
Isafirði önnum kafínn við að klippa
saman þætti um Simpson-fjölskyld-
una. „Þetta er útvarps- og kvik-
myndaverið okkar,“ segir Oddur.
„Við erum með útvarpsráð og hingað
kemur gestakennari til að kenna
gerð útvarpsþátta. Nemendur sjá
sjálfur um vikulega skemmtiþætti
en yfírleitt er það valin tónlist sem
útvarpað er yfír á heimavist.“
í stórri ráðstefnu- og kennslustofu
gefur að líta dýnustafla til hliðar.
„Þetta er líka bíósalurinn okkar. Við
erum með myndbandsvarpa á dúk
eins og í kvikmyndahúsi. Það er
ekki nema 5% nýting á sjónvarpi í
stórri skólastofu."
í stórum sal, sem áður var hluti
af eldhúsi skólans, er nú björt og
skemmtileg raungreinastofa. Hér
fara fram líffræði- og efnarannsókn-
ir. En gamli matsalurinn og eldhúsið
nýtast vel í allt sullið sem fylgir list-
sköpuninni. Sveinn Víkingur er
myndlistarkennari skólans og hefur
kennt við Reykholtsskóla í þijá ára-
tugi.
- Hvað hefur aðallega breyst í
kennslunni?
„Áður var kennt eftir ákveðnum
línum í námskrá sem ekki mátti
breyta út af. Nú kenni ég vel undir-
stöðuatriðin, leyfi þeim síðan að
þreifa fyrir sér með litum og sköp-
unargleði. Þetta er orðið miklu víð-
tækara," segir Sveinn.
Arkitekta- og handverkshópur
skólans fékk að spreyta sig við að
skipuleggja setustofuna sína í sam-
ráði við innanhússarkitekt. Krakk-
arnir völdu skærbláa veggliti, rauð-
brúna sófa, halógen-ljós og parkett
á gólfíð. Litasamsetningin er nýstár-
leg og útkoman býsna góð.
I kjallara er fullkomin ljósmynda-
stofa með lömpum, skermum og
bakgrunnstjöldum. Nemendur fram-
kalla allt sjálfír og eiga orðið safn
ljósmynda, - sumir komnir með
skemmtileg tilþrif í faginu. Hér er
líka snókerklúbbur skólans til húsa.
Litagleði ræður ríkjum, einkum
vekja litskrúðug gólf eftirtekt.
„Krakkarnir munsturmála gójfin
með vatnslitum, síðan er lakkað yfir
með slitþolnu efni,“ segir Oddur.
I litlu bakhúsi á skólalóð fengu
krakkamir að útbúa sér reykinga-
stofu. Tilfínningaríkar veggskreyt-
ingar æpa á móti gestinum, í þeim
fá ýmsir sinn skerf, bæði hugmynda-
fræðingar og pólitíkusar. Hér situr
framtíðarkynslóðin á rökstólum. En
skólameistari hefur áhyggjur af
hvað ofbeldið er ríkur þáttur í allri
myndskreytingu þessa aldurshóps.
„Einnig þegar þau fara að vinna
kvikmyndir, þá bregst það ekki að
ofbeldi í einhverri mynd er vinsæl-
asta myndefnið."
Nemendahópurinn í hnotskurn
Þetta eru aðallega 16-17 ára ungl-
ingar, en örfáir fara yfír tvítugt.
Um 15% eru úr sveitinni í kring, um
35% frá Reykjavík og nágrenni, tölu-
vert margir frá Snæfellsnesi, og
Vestfjörðum eftir að Núpsskóli
hætti, einnig nokkrir frá Austfjörð-
um.
- Ef þú ættir að skipta þeim nið-
ur, gætirðu þá skilgreint ákveðna
hópa?
Skólameistarinn er ekki lengi að
hugsa sig um. „Þorpara, sveita-
krakka og Reykjavíkurkrakka. Svei-
takrakkarnir skera sig úr, eru róleg-
ir og samviskusamir, en lítill munur
er á milli þorpara og Reykjavíkur-
krakka. Segja má að þarna mætist
tveir menningarhópar. Sveitakrakk-
arnir kynnast hinum stóra heimi í
félagsskap við Reykjavíkurkrakk-
ana, en þau aftur á móti fá að kynn-
ast gömlum gildum þjóðfélagsins í
gegnum sveitakrakkana.
Samkvæmt skýrslu Barna-
verndarnefndar eru engin vandamál
úti á landi. Það tel ég ekki rétt,
vandamálin eru meira hulin þar sem
fólk þekkist vel innbyrðis. Aftur á
móti hefur einstaklingurinn meira
gildi í litlum samfélögum, þannig
að vandamálin verða færri.“
Samkvæmt námsgetu má skipta
nemendahópnum í þijá undirhópa:
a) Hópur með metnað í námi, mætir
vel í skólann, góðir skólaþegnar. b)
Hópur sem hefur metnað til að ná
sér á strik, en skortir undirstöðu í
einstökum fögum, góðir skólaþegn-
ar, oft litríkir persónuleikar, en skap-
andi og samvinnuþýðir. c) Hópur
sendur í skólann af Félagsmála-
stofnum Reykjavíkur, öðrum sveit-
arfélögum eða foreldrum. Lítill
metnaður, slæmar mætingar, sífellt
eftirlit nauðsynlegt.
„Nemendur í b-hóp njóta sín vel
í minni skólum og ná sér yfirleitt
vel á strik, sömuleiðis hópur a sem
verður oft leiðandi í skólastarfínu,
en c-hópurinn má ekki fara yfír
5%,“ segir skólameistari. „Skóli fyr-
ir vandræðaunglinga verður að vera
minni, ef til vill fyrir 20 nemendur,
þeir þurfa það mikið eftirlit, félags-
og sálfræðilega aðstoð.
Tákn- og tungumál unglinga
segir margt
Oddur segir að sænska orðið
FOLK BILDNING yfír lýðháskóla
sé lýsandi fyrir það sem þar fer
fram. „Okkur skortir íslenska orðið,
sem er kannski mannrækt og „að
fínna sjálfan sig“- ferlið. Þau skila-
boð sem ég les út úr tungumáli
unglinganna, hegðun alla og jafnvel
fatnað eru skýr. Þau óska eftir end-
urnýjuðu sambandi við foreldrakyn-
slóðina. Þau vilja sálarleg sam-
skipti, ekki efnisleg. Þau vilja sam-
skipti sem byggjast á manneskja/
manneskja-hugmyndinni, - ekki
skjárúða/ manneskja-forminu.
Þessi mannskilningur er ekki nýr
heldur runninn undan rifjum
klassískrar“menningar sem reiknar
með því að maðurinn sé ekki fuli-
mótaður, og mótist ekki af patent-
lausnum í bókum, heldur með því
að eiga möguleika á að uppgötva
eitthvað nýtt á hveijum degi, vera
leitandi félagsvera á sífelldri þroska-
braut.
Dagleg uppörvun er m.a. fólgin
í því að kynslóðir og menningarhóp-
ar skiptist á reynslu, sérþekkingu
og táknum. Unga fólkið er með lyk-
il að hröðum myndlestri á meðan
fullorðna fólkið er með sögulegt
yfirlit sem ungmennin skortir. Báðir
hópar eru kannski of einangraðir
til afj fá heildarmynd af heiminum,
en gætu þeir ekki skipst á myndlykl-
um?“ - spyr Oddur.“
Þegar horft er tilbaka á menning-
arsetrið Reykholt, er sem ólgandi
straumur tilfinninga svífí yfír skóla
og heimavist. Það er ekki skrítið.
Tilfínningalífíð á þessum mótunará-
rum er oft býsna sterkt og óhamið.
Það er ekki sama hvernig skólinn
brúar bilið á milli unglings- og full-
orðinsára. Á því byggist oft hvernig
líf einstaklingsins mótast.
INDESÍT INDESIT INDESIT INDESiT ÍNDESIT INDESIT INDESIT
ui
Q
1
35
Ul
2
fc:
UI
Q
2
i/i
m
z
Heimilistœkin frá Indesit hafa fyrir löngu
sannað gildi sitt í Evrópu. Þér bjóðast þessi
sterku ítölsku tœki á einstöku verði!
m
ut
a
z
tz
m
Z
m
a
z
&
0
Kæliskápur A
R2600 W
H-152 B-55 D-óO
187 I kælir
67 I frystir
VeríS kr. 49.664,-
47.181,- stgr.
▲ Eldavél
KN 6043 WY
H-85 B-óO D-óO
Undir/yfirhiti
Grill.Snúningsteinn
Vei* kr. 51.492,-
48»917fm stgr.
Þvottavél A
WN 802 W
VindingahraSi 400-800 sn/mín.
Stigalaus hitarofi
14 þvottakerfi Tekur 4,5 kg.
Verb kr. 59.876,-
56.882,- stgr.
Uppþvottavél
D3010W
7 þvottakerfi
Fyri 12 manns
Ver& kr. 56.544,-
53.717,- stgr.
Umbofismenn Reykjavík
og nágrennl:
BrœOurnir Ormsson Reykjavík
BYKO Reykjavlk, Hafnarfiröi
og Kópavogi
Byggt & Búiö, Reykjavík
Brúnás innréttingar.Reykjavlk
Fit, Hafnarfiröi
Þorsteinn Bergmann.Reykjavik
H.G. Guöjónsson, Reykjavík
Rafbúöin, Kópavogi.
Vesturland:
Málningarþjónustan, Akranesi
Kf. Borgfiröinga, Borgarnesi
Blómsturvellir, Hellissandi
Guöni Hallgrímsson, Grundarfiröi
Ásubúö.Búöardal
Vestfiröir:
Rafbúö Jónasar Þór.Patreksfiröi
Edinborg, Bíldudal
Verslun Gunnars Sigurössonar
Þingeyri
Straumur.lsafiröi
Noröurland:
Kf. Steingrlmsfjaröar.Hólmavík
Kf. V-hún., Hvammstanga
Kf. Húnvetninga, Blönduósi
Skagfiröingabúö, Sauöárkróki
KEA, Akureyri
KEA, Dalvík
Bókabúö, Rannveigar, Laugum
Sel.Mývatnssveit
Kf. Þingeyinga, Húsavlk
Urö, Raufarhöfn
Austurland:
Sveinn Guömundsson, Egilsstööum
Kf. Vopnfiröinga. Vopnafiröi
Stál, Seyölsfiröi
Verslunin Vik, Neskaupsstaö
Hjalti Sigurösson, Eskifiröi
Rafnet, Reyöarfiröi
Kf. Fáskrúösfiröinga, Fáskrúösfiröi
KASK, Höfn
Sufiurland:
Kt. Rangæinga, Hvolsvelli
Mosfell, Hellu
Árvirkinn, Selfossi
Rás, Þorlákshöfn
Brimnes, Vestmannaeyjum
Jón Þorbergsson Kirkjubæjarklaustri
Reykjanes:
Stapafeíl, Keflavík
Rafborg, Grindavík.
Heimilistæki
Umbo&smertn um land allt
as!

Sönglög eftir
Wilhelm Furtwángler,
Karl Böhm, Robert
Heger, Siegfried
OWagner, Hans
Knappertsbusch,
Richard Strauss
• - þekkta
hljómsveitarstjóra í
Bayreuth.
o.
Islenska óperan
Mánudaginn 30. maí
kl. 20:00
f f gf
: ^ I K'J
i , . í!
} w

§ rt
s cSa*
Kammertónleikar
Flutt verða verk eftir
Mozart, Bozza, Poulenc og
Rimsky - Korsakov.
íslenska óperan
miðvikud. 1. júní
kl. 20:00