Morgunblaðið - 29.05.1994, Blaðsíða 18

18 SUNNUDAGUR 29. MAÍ 1994
MORGUNBLAÐIÐ
Menningarsetrið að Reykholti
er baðað í sól, þegar blaða-
mann ber að garði. Hros-
sagaukur og lóa kyrja vor-
söngva og nemendur í
próflestri sitja utan við heimavist
til að njóta veðurblíðunnar. Nokkrir
eni í prófum, aðrir inni í tölvustofu
við ritgerðasmíð, enn aðrir á hlaup-
um milli skóla og heimavistar.
- Skólastjórinn er uppi á skrif-
stofu, gakktu bara upp stigann
þama!
Hurðin á skrifstofu skólameist-
ara Reykholtsskóla er galopin, og
nemendur ganga þar inn og út, eins
og á eigin heimili. Spurningarnar
eru svo brennandi:
- Hvort búið sé að fara yfir próf-
ið?
- Hvort komið hafi símbréf til
þeirra?
- Hvort búið sé að senda umsögn
um þau?
Og síminn glymur, foreldrar að
spyija um árangur bama sinna.
Ungi maðurinn í skólameistara-
stólnum sýnist ekki miklu eldri en
nemendumir. Hann brosir til blaða-
manns, eins og hann geti lesið hugs-
anir, segir síðan: „Uppreisnargjam-
ir unglingar tala oft um sjálfa sig
sem „við-liðið“, okkur kennarana
sem „þau-liðið.“ Ef skólastjórinn
er ungur og nálægt nemendum í
hugsun, þá er uppreisnartilfinning-
in Tangt undan.“
Á skrifborði skólameistara suðar
lítil ferðatölva í miðri prófblaða-
hrúgu. í hillum er lítið um skjöl og
þykka doðranta. Aftur á móti gefur
hér að líta ótal myndbandaspólur
af þekktum kvikmyndum og full-
komna upptökuvél á borði til hlið-
ar. Oddur Albertsson mætir ungl-
ingunum í myndheiminum, þeim
heimi sem þau þekkja best.
„Unga fólkið kann vel myndmál-
ið og auðvitað reynum við að not-
færa okkur það, skapa tengingu frá
myndmáli yfir í lesmál. Árangurinn
lýsir sér kannski best með nemanda
okkar sem vann þriðja sæti í sam-
keppni um stuttmyndir í vor. Dug-
mikill strákur, en hafði lent í ein-
elti. Ástæðan? Hann var búinn að
vera lokaður einn inni í herbergi í
fjögur ár - yfír myndböndum og
tölvu, segir Oddur.“
- Það er greinilegt að nýi tíminn
hefur haldið innreið sína í skóla-
stjórastofuna, en hvemig viltu gera
grein fyrir breytingum í skólastarf-
inu?
„Fyrir tveimur árum var gamli
Reykholtsskóli kominn út á enda -
ekki lengur inni í umræðunni. Núps-
skóli var í svipaðri stöðu, aðeins
20 nemendur sóttu um skólavist þar
árið 1991, markaðslögmálið ræður
og skólinn var lagður niður. Eg
kynnti lýðháskóla-stórfjölskyldu-
hugmyndina fyrir skólanefndinni,
sem féllst á að gera smátilraun með
nýjar áherslur í heimavistarskólan-
um hérna. Hvernig tilraunin hefur
tekist sést best á því, að nemendum
fjölgaði um 40 milli ára - og nú er
ljóst að hægt verður að velja úr
nemendaumsóknum næsta vetur."
- Viltu segja með þessu að hefð-
bundinn heimavistarskóli i gamla
forminu sé að líða undir lok?
„Ég vil breyta ímynd heimavist-
arskólans. Áður var
hann staður þang-
að sem hægt var
að senda vand-
ræðagemlinga.
Hér erum við
að skapa vett-
vang fyrir
hressa skáta-
krakka, skap
andi listamenn
- andstöðuna
við skemmd-
arvarga og
vandræða-
gemlinga.
I heima-
vistarskóla
er hægt að
dekra við
þá krakka
sem eru metn-
aðarfullir og nenna að
læra, fá þau til að skilja bet-
ur sín fög, sína stöðu í samfélag-
inu.
mota
ungliifflno
Ruóningsliðið í
heimavistinni!
Oddur Albertsson skólameistari
eftir Oddný Sv. Björgvins
Á TVEIMUR síðustu árum heíur framhaldsskólinn að
Reykholti risið úr öskustó, trá hví að vera að logn-
ast út af vegna nemendaskorts, upp í hað
að vera skóli har sem færri kom-
ast að en vilja. Hvað veldur?
Hvað er hér að mútast? Til
að fá heim spurningum
svarað, var
Reykholt
sútt
heim.
Hermann Hermannsson fró Akureyri sýn-
ist býsna efnilegur kokkur - matartækna-
nóm gefur 43 einingar
Þau mega hafa vini
sína með sér. Það er
Sigríður Ellingsen fró
Kópavogi sem lætur vel
að hestinum sínum
Nýjar áherslur í
fjölbrautakerfinu
Gamli menntaskólinn er dæmi um
hús sem þú gekkst inn og út þegar
þú varst búinn að fullnægja öllum
fastmótuðum, hefðbundnum kröfum
skólans. Fjölbrautaskólinn byggist
á þeirri hugmyndafræði að leyfa
öllum að koma inn til að fá að njóta
sín. - En hver er árangurinn? Éinn
þriðji nemenda fær stúdentshúfu;
einn þriðji fer úr skóla, geymir nám-
ið í nokkur dýrmæt ár; einn þriðji
týnist og gleymist.“
Að áliti Odds er nauðsynlegt að
opna fleiri leiðir, fara út úr húsinu
tímabilsbundið. „Skóli er ekki hús,
heldur fólk“ er slagorð kynning-
arbæklings Reykholtsskóla, sem
býður upp á tveggja ára nám í
ýmsum kjarnagreinum til 70 ein-
inga. Síðan geta krakkarnir haldið
áfram eins og þau vilja, fá prófskír-
teini sem gilda allsstaðar.
„Reykholtsskóli er 100 manna
fjölskylda, þar sem nemendur og
kennarar eru alltaf saman. Við borð-
um saman, höldum veislur saman,
heilsumst á hverjum morgni á hlað-
inu. Hér er allt til staðar sem krökk-
um býðst á ríkmannlegum heimilum
- og miklu meira, því að hér er fólk
og mannleg samskipti í fyrirrúmi.
Unglinga skortir geysilega ör-
yggistilfinningu, en hana fá þau hér
í skólanum. Nemendum er skipt nið-
ur í 10 manna stöðuhópa sem einn
kennari starfar með og ber ábyrgð
á - gegnir hlutverki mjúkrar móður.
Hjúkrunarfræðingur skólans sér um
að svara spurningum um kynferðis-
mál sem brenna mjög á þessum ald-
ursflokki. Félagsfræðingur og kenn-
arar aðstoða nemendur við lausn
samskiptavandamála. Fjölskylda
getur yfírleitt ekki veitt unglingum
sambærilegt öryggi."
- Ertu að segja með þessu, að
íslenska íjölskyldan sé í upplausn?
„Samsetning fjölskyldunnar hef-
ur breyst mikið. Kynningarbækling-
ar um íslensku þjóðina hafa logið
mjög lengi. Við erum ekki lengur
þessi bókmenntaþjóð á kafi í menn-
ingu. íslendingar eru Vesturlanda-
þjóð í andlegri og félagslegri
kreppu. Horfum á lestrarkunnáttu
þjóðarinnar. Notkun myndbanda er
mikil og 20-30% íslendinga geta
ekki lengur lesið sér til gagns og
ánægju."
Nú er öldin önnur!
Um aldamótin, þegar kennari
kom inn í skólastofuna, stóðu börn-
in á bak við stóla sína og sögðu:
Góðan dag, herra kennari. Sextíu-
ogátta-kynslóðin sat sem fastast og
sagði: „Halló kennari, við erum í
hópvinnu, viltu ekki bara fara í
kaffi.“ í dag, þegar kennarinn kem-
ur inn og segir „góðan dag“ - skrifa
þau setninguna niður, dauðhrædd
um að missa af einhverju í þessu
samkeppnisþjóðfélagi. Krakkarnir
skapa ekki lengur sjálf, heldur
herma!“
Oddur segir að í Reykholtsskóla
sé barist við að glæða sköpunar-
kraftinn, en það taki langan tíma
að leiðrétta þetta hermi-form. „Því
miður eru þessir gömlu, skapandi
hugsjóna-uppeldisfræðingar orðnir
rykfallnir í nútímanum, eins og
Freire, Freinet, Dewey og Brunet.
En við störfum í þeirra anda, reyn-
um að fá nemendur til að skynja,
að hver einstaklingur er einstakur
og á að vera skapandi í merking-
unni að þora að hafa frumkvæði til
að leysa hin ýmsu mál án hræðslutil-
finningar við umhverfið. Einelti er
stór þáttur. Það verður að hjálpa
þeim sem er eineltur að skapa lausn
á sínum vanda.
Þannig tölum við um rétt hvers
og eins til að tjá sig, skyldu hans
til að koma sínum sjónarmiðum á
framfæri í rétt töluðu máli,“ segir
Oddur. „Hjá bældu ungmenni segir
innri rödd: „þú ert svo vitlaus - átt
engan rétt á að segja neitt!“ Þessa
rödd verðum við að uppræta og
tölum í því sambandi um einlægn-
ina. Ef einhver stendur upp, þorir
að tjá sig í einlægni, sigrar hann
salinn, jafnvel þó að hann tali ekki
í réttu formi.“
Auglýsinga-áreitið og
herbrögð Göbbels
Skólameistari Reykholtsskóla er