Morgunblaðið - 29.05.1994, Blaðsíða 13

h
MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 29. MAÍ 1994 13
Hérerdökkt
strik ó gólfinu
sem dapureyg
gamalmenni
geta litiö á
sem misfellu
á gólfinu.
rými þar sem fólk geti hist og horft
á sjónvarp saman. Eg held hins veg-
ar að á flestum stöðum séu slík rými
mjög lítið notuð. Fólk safnast gjarn-
an saman í kringum innganginn, þar
sem eitthvað er að gerast, fólk fer
inn og út, þar er gott að hafa rými
en sameiginleg sjónvarpsherbergi
eru ekki það sem fólk kærir sig um,
það horfa langflestir á sjónvarpið
inni í eigin íbúð, fólk breytist ekki
þótt það sé orðið 67 ára. íslendingar
eru ekki svo opnir yfirleitt. Hið sam-
eiginlega rými er líka sjaldnast
hannað með þarfir sjúkra fyrir aug-
um, afleiðingin er sú að lasburða
jlólk og fatlað hefur kannski hvorki
sæmilega aðstöðu inni í íbúð sinni
né heldur í hinu sameiginlega rými.
Þetta leiðir til þess að þörf fyrir
hjúkrunarheimili verður meiri og
meiri. Það er verið að byggja hér
hjúkrunarheimili á mörgum stöðum
á sama tíma og allar aðrar þjóðir í
kringum okkur eru hættar að byggja
slík heimili. Þar eru hjúkrunarheimil-
Þefta kvaó Margareta A. Christ-
enson daemi um góóa iýsingu og
rétta hönnun á handriói.
in lögð niður og þeim breytt í heppi-
legar íbúðir fyrir aldraða. Þróunin
hér á landi hefur að sumu leyti ver-
ið öfug við það sem gerst hefur í
nágrannaríkjunum.
Þessi þróun varð til þess að fólk
reyndi að tryggja sér pláss á hjúkr-
unarheimili áður en það þurfti á slíku
að halda. Nú er komið kerfi sem
metur þörf á úrræðum í vistun sem
talin eru henta hverjum og einum.
Það breytir hins vegar ekki því að
við sitjum uppi með fjölda íbúða sem
byggðar eru fyrir aldraða en fólk
getur hvorki orðið ellihrumt eða
veikt í. Svo höfum við hjúkrun-
arheimili fyrir þá sem eru algerlega
upp á aðstoð annarra komnir, en
okkur vantar heppilega lausn sem
er þarna mitt á milli. Við þurfum
íbúðir sem hannaðar eru með þarfir
aldraðra í huga og við þurfum að
hafa góða þjónustu við þá, ekki síst
á hjúkrunarsviðinu.
Loks þurfum við þjónustu sem
veitt er eriendis og gefist hefur vel,
það er aðstoð við að breyta gömlum
íbúðum þannig að fólk geti verið í
þeim þótt það sé orðið hrumt eða
lasið. Til að svo megi vera þarf oft
að breyta dyrum, taka þröskuld og
jafnvel byggja við og stækka her-
bergi. Hér er hægt að fá lán hjá
Húsnæðisstofnun til þess að breyta
húsnæði en það vex öldruðum oft í
augum að standa í slíkum fram-
kvæmdum á eigin vegum. Erlendis
er hægt að sækja um styrk til slíkra
breytinga og oft er hægt að breyta
gömlu húsnæði svo haganlega að
fólk getur verið miklu lengur í
heimahúsum en annars er unnt.
Einföld ráö
en áhrifarik
IÐJUÞJÁLFAFÉLAG íslands og Arkitektafélag íslands héldu fyrir
skömmu námskeið í félagi við Endurmenntunarstofnun Háskóla Is-
iands. Hönnun og aðlögun á umhverfi aldraðra var yfirskrift nám-
skeiðsins. Leiðbeinandi þar var Margaret A. Christenson kennari við
Háskólann í Minnesota. Hún veitir ráðgjöf til arkitekta og annarra sem
vinna við hönnun og þróun húsnæðis fyrir aidraða. Margaret hefur
haldið fjölda fyrirlestra og skrifað bók og greinar um þessi mál.
♦
Ifyrirlestri sínum lagði Margaret
A. Christenson áherslu á ýmis ráð
til þess að auðvelda öldruðum að
bjarga sér sem best í umhverfi sínu.
Oft voru lausnir hennar mjög einfald-
ar en áhrifaríkar. Hún sýndi á glærum
dæmi um slíkar lausnir, t.d. að hafa
síma í öðrum lit en veggurinn sem
hann er festur á, svo og klukkur og
hafa stafina stóra.
Hafa stigaganga í
stórum húsum í skýr-
um en mismunandi
litum þannig að fólk
geti strax áttað sig á
hvar það sé statt.
Merkja tröppur
þannig að fólk sjái
þær nógu fljótt. Hafa
handrið í öðrum lit
en vegginn. Hafa
gólfefni ekki gljáandi
svo birtan endur-
speglist ekki í gólf-
fletinum, slíkan gljáa
sjá öldruð augu oft
sem vatnspolla og
reyna þá að ganga í
kringum þá. Símyns-
truð teppi eru líka
slæm fyrir þá sem þjást af jafnvægis-
truflunum og þannig mætti lengi
telja. Hún leyfði ráðstefnugestum að
horfa í gegnum gulleitt plast, æði oft
hefur sjón aldraðs fólk daprast og
misst litaskyn sitt að ákveðnu marki.
Mildir litir reyndust renna ótrúlega
saman í einn þegar horft var í gegn-
um plastið sem sýnir veröldin í svip-
uðu ljósi og dapureygir sjá hana.
Einnig var bent á hvemig raða mætti
húsgögnum svo vel færi og hafa hill-
ur í þeirri hæð að aldrað fólk sjái það
sem á þeim er, í stað þess að sjá upp
undir hillirnar eins og of oft er.
Eftir fyrirlesturinn skoðaði Marg-
aret íbúðir hannaðar fyrir aldraða og
hjúkrunarheimili í Reykjavík. Blaða-
maður Morgunblaðsins fylgdi henni
eftir í skoðunarferð á Eir í Grafar-
vogi, nýjasta hjúkrunarheimili borg-
arinnar. Margaret sagði að í raun
væri verið að stríða við sömu vanda-
málin alls staðar. Erfitt væri fyrir
yngra fólk að gera sér grein fyrir
ýmsu sem aldrað fólk þyrfti að glíma
við. Það sæi oft óskýrt og umhverfið
með gulri slikju. Þeir yngri sem skipu-
legðu og hönnuðu umhverfi hinna
öldruðu þyrftu því nauðsynlega að
hlusta vel á umsagnir aldraðs fólks
og reyna að taka tillit til þeirra. Með
því að búa öldruðu þægilegara um-
hverfi mætti fá það til að taka meiri
þátt í lífínu. „Við þurfum að þjálfa
okkur í og venja okkur á að horfa á
umhverfið eins og þeir öldmðu sjá
það,“ sagði Margaret. Hún sagðist
hafa séð ýmislegt jákvætt við athugún
sína á nýja hjúkrunarheimilinu Eir,
en hvað af því væri fyrir markvissa
hönnun og hvað ekki
gæti hún ekki um
sagt. Baðherbergin
væru t.d. sérstaklega
vel hönnuð.
Hún sagði einnig
að hún hefði ekki séð
mikið af hjólastóla-
fólki hér á ferli og
það vekti grunsemdir
um að umhverfíð
væri kannski ekki
nægilega vel sniðið
að þess þörfum. Yfír-
leitt væri hægt að
segja að ef fátt væri
um hreyfihamlaða á
ferð í umhverfinu
væri það ekki vegna
þess að þeir væru
ekki til heldur væri
þeim gert erfitt um vik í þessum efn-
um.
Loks sagði Margaret að vandamál
hinna öldruðu væru mörg og ólík og
þarfimar einstaklingsbundnar. Miklu
skipti að reyna að finna leiðir til þess
að gera fólk sjálfstætt og opna því
leiðir til þess að bjarga sér, þetta
þyrfti ekki að kosta mikla peninga
en kostaði oft talsverða umhugsun.
„Ef ekki er hægt lengur að hjálpa
fólki með læknisfræðilegum aðferðum
eða þjálfun má oft aðstoða það með
því að sníða umhverfið betur að þörf-
um þess og þannig hjálpa því að
bjarga sér sjálft," sagði Margaret. „Ef
fólk er á annað borð að byggja hús-
næði fyrir aldraða þá munar ekki svo
miklu að hafa dyrnar aðeins breiðari
en gengur og fleira í þeim dúr, ef
hugsað er fyrir slíku við hönnun húss-
ins frá upphafi er kostnaður við slíka
byggingu ekki mikið meiri en annan-a
húsa. Sé hins vegar farið út í breyting-
ar eftir á getur það kostað mikið.
Þróunin í Bandaríkjunum þar sem ég
þekki til er sú að huga að svona lög-
uðu áður en hafist er handa og reyna
með öllum ráðum að gera húsnæði
þannig úr garði að fólk geti verið í
því þótt elli og sjúkdóma beri að
garði.“
Margaret S.
Chrístenson.
þ
TIL BARŒLONA MEÐ FLUGLEIÐUM • TILBARCELONA MEÐ FLUGi
iÐUM • TIL BARCELONA MEÐ FLUGLEIÐUM
á márminn í tvíþyii 17 diigii og 6 nætijt á Kamfctös Hotel.
Hafðu samband við söluskrifstoftir okkar,
umboðsmenn um ailr lantl.
ferðaskriísröfurnar eða í síma 69Ö300
(svarað rnánud. - föstud, frá kl. 8 - 19
og á laugard. frá kl. 8 - 16.)
a manninn í viku m.v. 4 (2 fullorðna og 2 börn, 2-11 ára) í bíl í A-flokki.
39.940 kr.* á imntiinn í vikn m.v. 2 í bjl í Á-flokki.
Náðu þér í ferðabæklinga Flugléiða,
*’* Út í heim og Út í sól.
FLUGLEIDIR
Traustur ísJémkur ferðafélagi,
** Fíugvallarskattar ekki innifáldir. 21 dags bókunaríý'rírvari.
* Flugvallarskáttar itinifaldi r. 14 daga bókunaríyrirvari.
FLUC OC GISTINC
FLUC OCÞILL