Morgunblaðið - 30.06.1994, Blaðsíða 20

20 FIMMTUDAGUR 30. JÚNÍ 1994
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
á tíðum í kirkjutóntegundum og
samstiga fimmundir eru einkenn-
andi eins og í hinum forna tví-
söng. Sum verkin eru í einföldum
hljómbundnum stíl, og hljóma eins
og útsetningar á ósviknum þjóð-
lögum, meðan fjölbreyttari tón-
smíðaaðferðum, sem þó eiga rætur
sínar í þjóðlegu hefðinni, er beitt
í öðrum tónverkum, oft á frumleg-
an og hugmyndaríkan hátt. Jón
Nordal og Þorkell Sigurbjömsson
finna sig best í þessum einfalda
þjóðlega stíl, en Atli Heimir og
Hjálmar Ragnarsson eru trúverð-
ugri þegar sótt er í nýrri hljóð-
heima.
Mögnuðustu verkin á þessari
plötu eru auk verks Jóns Leifs
tónverkin Recessionale eftir Þor-
kel Sigurbjörnsson og Haustmynd-
ir eftir Atla Heimi Sveinsson. Verk
Þorkels er sérstaklega samið fyrir
Hamrahlíðarkórinn og er sett við
stuttan latínutexta frá miðöldum.
Það minnir um margt á tónlist
miðaldatónskáldsins Pérotins,
einkum vegna þeirra minimalísku
aðferða sem Þorkell beitir. Þetta
á þó einkum við miðhluta verksins
þar sem raddirnar endurtaka í sí-
fellu litlar hendingar hver eftir
annarri. Endurtekningin er líka
einkenni á Haustmyndum Atla
Heimis, sem er lengsta verkið á
plötunni og það eina sem er með
undirleik hljóðfæra. Allir fjórir
þættir verksins eru hægir og er
sá fyrsti ekki ólíkur tónlist Arvo
Párt, þar sem stutt módal hending
er endurtekin aftur og aftur með
misjöfnum styrk og færir sönginn
um síðir í mikilfenglega klasa sem
eru ómstríðir þrátt fyrir diatóníska
uppbyggingu. (...) Hæg fram-
vinda tónlistarinnar vekur unaðs-
lega kyrrð, og hugmyndaauðgi
tónvefsins dregur fram áhrif
skáldlegra haustmynda.
Hamrahlíðarkórinn syngur
þetta verk Atla Heimis með
óvenjumiklum næmleika. Kórinn
hefur í reynd verið eins konar til-
raunastofa íslenskra tónskálda, og
í honum eru eingöngu núverandi
og fyrrverandi nemendur Mennta-
skólans við Hamrahlíð. Raddimar
eru ungar og blandast vel þótt
samstillingin sé ekki óbrigðul.
Sum verkanna á þessari plötu
þyrftu fyllri hljóm. Þann hljóm
heyrum við hjá hinum frábæra
kammerkór Hljómeyki, sem á skil-
ið ótakmarkað lof fyrir hljóðritanir
sínar á verkum Hjálmars H. Ragn-
arssonar.
Munurinn á kórunum tveimur
verður augljós í því verki sem er
á efnisskrá þeirra beggja, Kvöld-
vísum um sumarmál frá 1984.
Hjálmar notar hljómaklasa á
áhrifaríkan hátt í þessu hæga
verki, sem er þó að öðru leyti
byggt á stórum og litlum þríund-
um, sem í lokin streyma fram í
D-dúr hljóm. Kvöldvísumar eru
næstum þremur mínútum lengri í
flutningi Hamrahlíðarkórsins en í
flutningi Hljómeykis og við það
hægist framvindan um of. Ungu
söngvararnir dvelja ástúðlega við
hverja hendingu, en ná ekki tökum
á því flæði laglínunnar sem við
heyrum í hinni hljóðrituninni.
Bæjar-
bragur
Reykja-
víkur
KOMIN er út seinna bindi
Sögu Reykjavíkur-Bærinn
vaknar 1870-1940 eftir Guðjón
Friðriksson rithöfund og sagn-
fræðing. Að sögn Guðjóns fjall-
ar þetta bindi að mestu um
tímabilið 1916-1940 en fyrra
bindið eftir hann um tímabilið
milli 1870 og 1916. í seinna
bindinu er fjallað um atvinnulíf,
framkvæmdir í borginni, menn-
ingarlíf og margt fleira. Guðjón
sagði að einstakir þættir væru
skiptir á milli bindanna en aðrir
ekki t.d. væri fjallað um heil-
brigðismál og lögreglumál frá
1870 í seinna bindinni.
Guðjón sagði að óvenjumiklar
heimildir væru til um sögu
Reykjavíkur. Fyrir utan efnið
sem Reykjavíkurborg ætti væru
öll dagblöð t.d. heimildir. Hann
hefði þurft að velja út hvað fór
í bókina.
í Sögu Reykjavíkur er reynt
að gera bæjarbragnum skil og
fjallað um allt frá slúður- og
hneykslissögum til þróunar
sjávarútvegs og verslunar. Gerð
er grein fyrir lífsháttum og lífs-
kjörum bæjarbúa, og híbýlum,
neyslu, klæðnaði og mataræði
lýst ítarlega. Sagt er frá breyt-
ingum í bygginarstíl, allt frá
torfkofum tómthúsmanna til
fyrstu blokkanna. Einnig er
sagt frá vaxandi iðnaði og fjall-
að um hið mikilvæga hlutverk
sem hefðbundinn búskapur
gegndi lengi vel í bæjarlífinu.
Samgöngumálum eru helgaðir
kaflar og skemmatanalífí af
ýmsu tagi gerð skil, t.d. fjallað
um fyrstu fegurðarsamkeppn-
ina og kaffihúsalífið í borginni.
Framhaldið tilbúið
Guðjón tók eingöngu að sér
að skrifa um tímabilið 1870-
1940. Að sögn hans var hann
búinn að skrifa bæði bindinn
fyrir þremur árum þegar fyrsta
bindið var gefið út en það hlaut
íslensku bókmenntaverðlaunin
1992 í flokki fræðirita. Útgáfa
seinna bindins um tímabilið
1870-1940 dróst og kom þess
vegna fyrst út í ár. Guðjón
sagði að næstu tvö bindin um
sögu Reykjavíkur eftir Eggert
Þór Bernharðsson væru tilbú-
inn og kæmu þau að öllum lík-
indum út á næsta ári.
Kor Langholtskirkju.
Óvenjumikill
næmleiki
í nýjasta hefti tímarits-
ins Choir& Organ er
að finna gagnrýni um
þrjár íslenskar geisla-
plötur Kveðið í bjargi,
með Hamrahlíðarkóm-
um; Kórtónlist eftir
Hjálmar H. Ragnarsson
í flutningi Hljómeykis;
og Úrval íslenskrar kór-
tónlistar með Kór Lang-
holtskirkju.
ÍSLENSK tónverkamiðstöð gefur
út plötur Hamrahlíðarkórsins og
Hljómeykis, en BlS-útgáfan
sænska gefur út plötu Kórs Lang-
holtskirkju. Peter Aston skrifar
greinina sem er löng og ítarleg.
Hann byijar á því að segja al-
mennt frá þeim breytingum sem
orðið hafa í íslensku tónlistarlífi á
síðustu áratugum, og hann ieggur
áherslu á að íslensk tónskáld eigi
það sameiginlegt að vera undir
áhrifamætti þjóðlagahefðarinnar
þótt í verkum þeirra megi greini-
íega heyra áhrif alþjóðlegra
strauma. Um plöturnar þijár skrif-
ar hann eftirfarandi:
Hamrahlíðarkórinn.
Hljómeyki.
LOKAUTKALL
atta sæh
Mallorca
4. iúlí
4 4
ÆHMLUTSYN
saKsifis* m trvgging ijrir gæóum
IJgmúla 4,
{ Hafnarfirði, ( Keflavík,
á Akureyri, á Selfossi
- og bjá umboðsmönnum um land allt.
Á plötu Hamrahlíðarkórsins er
Requiem frá fimmta áratugnum
eftir Jón Leifs, en hann var frum-
kvöðull í smíði nútímalegrar tón-
listar á íslandi. Textinn er þjóðvísa
þar sem dauðanum er líkt við
svefn. Tónefnið er mjög einfalt; —
neðri raddirnar syngja víðast í
verkinu í opinni fímmund, sem
hvílir sem grunnur fyrir hægferð-
uga laglínu í efri röddum. Lag-
línan, sem í raun er fimmtóna,
einkennist af því að stöðugt er
víxlað á milli dúrs og moll. Þessi
tónlist hefur yfir sér afar fornan
blæ, þótt verkið sé augljóslega
samið á þessari öld og höfundurinn
vel heima í klassískum tónlistar-
hefðum Evrópu.
Þjóðlegar hefðir
Hin fjögur tónskáldin á plötu
Hamrahlíðarkórsins — Jón Nor-
dal, Þorkell Sigurbjörnsson, Atli
Heimir Sveinsson og Hjálmar H.
Ragnarsson — eru líka menntuð í
klassískri hefð, en sækja þó ýmis-
legt í þjóðlögin. Laglínur eru oft