Morgunblaðið - 18.11.1994, Page 8

8 FÖSTUDAGUR 18. NÓVEMBER 1994
FRETTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Þetta gera menn ekki
Umræðan um bamaskattana tók dramatíska en
ánægjulega kúvendingu á einni svipstundu. Davíö Odds-
son forsætisráðherra kom á sjónvarpsskjáinn í fyrra-
kvöld og sagði einfaldlega, aðspurður um skattlagning-
una: Þetta gera menn ekki. ' 11111
Við sjálfstæðismenn erum nú aldrei svona blankir góði . . .
Dagpeningar hækka
um 17,7% milli ára
í YFIRLITI Þjóðhagsstofnunar
vegna helstu tekjuliða sem taldir
voru fram til skatts frá 1990 til
1993, kemur fram að framtaldur
kostnaður á móti ökutækjastyrk
lækkar um 9,9% á milli 1992-1993,
eða úr 2,224 milljörðum króna í
rétt rúma 2 milljarða. Á sama tíma
hækkuðu framtaldar dagpeninga-
greiðslur um 17,7%, eða úr 1,762
milljarði króna í 2,074 milljarða,
sem er mesta hækkun milli ára frá
1990 en þeir hafa farið stighækk-
andi frá þeim tíma.
Sigurður Á. Snævarr, forstöðu-
maður tekjuáætlunar Þjóðhags-
stofnunar, kveðst telja að skýring
á lækkun framtalins kostnaðar á
móti ökutækjastyrk megi að mestu
rekja til herts skatteftirlits á þeim
tíma sem yfirlitið nær til. Annað
hvort hafi skattyfirvöld viðurkennt
lægri fjárhæðir til frádráttar en
áður eða launþegar fært minni
kostnað á móti, þannig að í raun
sé um að aukna skattlagningu á
bílastyrki að ræða. Hann þekki
hins vegar ekki frambærilegar
skýringar á mikilli hækkun dag-
peninga á sama tíma. Aðspurður
segir hann að ekki sé hægt að úti-
loka að verið sé að fela launahækk-
anir, en skýringin kunni einnig að
vera einfaldari, eða mikil fjölgun
ferða á milli ára innnlands og utan
með tilheyrandi hækkun dagpen-
inga.
Tekjuhækkun kvenna
í yfirlitinu kemur einnig fram
að nettóeignatekjur framteljanda
lækkuðu um 34,2% milli 1992 og
1993, eða úr 1,211 milljörðum í 796
milljónir króna, og er þessi mikla
lækkun rakin til lækkunar nafn-
vaxta. Hreinar tekjur af atvinnu-
rekstri drógust saman um 17,8% á
sama tíma sem rakið er til sam-
dráttar í búrekstri, en hreinar tekj-
ur af atvinnurekstri eru einkum
vegna búrekstrar.
I yfirlitinu sem byggt er á skatt-
framtölum, kemur einnig fram að
hlutfall atvinnutekna af tekjum
karla hefur hækkað úr 46,6% í
51,4% frá 1980 til 1993. Árið 1992
námu atvinnutekjur kvenna 50,8%
af atvinnutekjum karla og er hækk-
unin milli ára rakin til meiri tekju-
hækkunar kvenna en karla. Á þessu
tímabili fjölgaði konum með at-
vinnutekjur um 0,7% en fjöldi karla
var því sem næst sá sami. Giftum
konum með atvinnutekjur hefur
fjölgað um 2,6% en kvæntum körl-
um um 1,6% en af þessum upplýs-
ingum dregur stofnunin þá ályktun
að atvinnuþátttaka giftra kvenna
hafi aukist.
Einnig kemur fram að atvinnu-
tekjur yngstu aldusárganga hafa
dregist saman eða hækkað til muna
minna en eldri árganganna. Frá
1988 hefur bilið á milli atvinnu-
tekna fólks undir þrítugu og þeirra
sem eru á aldrinum 30-60 ára auk-
ist, sem rakið er til erfiðleika skóla-
fólks með sumarvinnu eða vinnu
með námi síðast liðin ár. Störfum
í einkageiranum fyrir námsmenn
hafi fækkað.
Alls voru 200.340 einstaklingar
framtalsskyldir á árinu 1994 en
198.612 árið 1993, og er fjölgunin
á milli ára 0,9% Framtalsskyld hjón
og sambýlisfólk voru 55.744 og ein-
hleypir 88.852. Atvinnutekjur eru
hæstar á Vestfjörðum, því næst á
Reykjarnesi og Reykjavík, en lægst-
ar á Norðurlandi vestra.
Loksins veiddist
Loðna
útaf
Langanesi
LOÐNA veiddist norðaustur af
Langanesi í fyrrinótt. Fjögur skip
fengu um 50 tonn hvert og eitt
skip, Háberg frá Grindavík, fékk
150 tonn. Að sögn Magnúsar Þor-
valdssonar, skipstjóra á Sunnu-
bergi, er þetta þokkalega góð
loðna.
Sex skip eru á veiðisvæðinu.
Víkingur, sem leitaði árangurs-
laust að loðnu á svæðinu í fjóra
sólarhringa, var farinn norður með
landi. Skipið snéri við í gær þegar
fréttist af veiðinni. Búist er við að
skipum fjölgi fljótt á miðunum ef
framhald verður á veiðinni.
„Loðnan er mjög dreifð, en þetta
er sæmilegasta loðna. Vonandi er
þetta byijunin á einhverju, maður
vonar það allavega,“ sagði Magn-
ús.
Félag heilablóðfallsskaðaðra
„Viljum sinna
því mannlega“
Hjalti Ragnarsson
HJALTI Ragnars-
son fékk heilablóð-
fall árið 1991 og
hefur stofnað, í félagi við
fjóra aðra, félag til stuðn-
ings þeim, sem hafa feng-
ið heilablóðfall, og að-
standendum þeirra.
Ásamt Hjalta stóðu að
stofnuninni Sigþór Rafns-
son, Heiðar Þór Braga-
son, Trausti Jónsson og
Eyjólfur Kr. Siguijónsson
sem voru á Reykjalundi á
sama tíma en einnig hefur
Helgi Seljan verið þeim
mikið innan handar að
sögn Hjalta.
- Hvað heitir féiagið
og hvenær var það stofn-
að?
„Félagið var stofnað
27. september síðastliðinn
en við höfum verið í vand-
ræðum með nafngiftina. Þetta er
kallað helftarlömun en allir voru
ósáttir við það nafn svo félagið
heitir til að byija með Félag heila-
blóðfallsskaðaðra og er fyrir þá
sem svo er ástatt um, aðstandend-
ur og annað áhugafólk."
- Hver er tilgangur félagsins?
„Hann er sá að vinna að kynn-
ingar- og fræðslumálum meðal
þeirra sem hafa fengið heilablóð-
fall og aðstandenda þeirra. Áhrifin
eru svo misjöfn. Til dæmis verða
margir fyrir minnistapi, aðrir lam-
ast, svo getur sjónin brenglast,
röddin tapast og svo framvegis.
Það er ekkert félag til sem þjónar
þessum hópi sjúklinga og við rák-
um okkur á hvað þetta leggst
misjafnt á fólk. Margt fólk fær
þetta á sálina og margir aðstand-
endur fara illa út úr þessu. Þeir
spyija sig af hveiju þetta hafi
gerst og sama gerir sjúklingurinn.
Ef andlega líðanin er slæm er
mjög erfitt að ná því út úr kollin-
um á fólki. Það fær þetta á heil-
ann.“
- Hvernig ætlið þið að starfa?
„Ég er búin að tala við Hjördísi
Jónsdóttur lækni á Reykjalundi
um það að fá hana og hennar fólk,
til dæmis talmeinafræðing, félags-
fræðing, iðjuþjálfa og hjúkrunar-
fræðing til þess að halda fyrir-
lestra fyrir sjúklinga og aðstand-
endur og hún tók strax mjög vel
í það.“
- Ætlið þið að vera með skrif-
stofu?
„Nei við höfum ekki efni á því.
Við höfum fengið fundarherbergi
til afnota á Flókagötu 65, en þar
er endurskoðunar-
skrifstofa til húsa, og
einnig höfum við feng-
ið leyfi til að nota
heimilisfangið þar fyr-
ir félagið. Þar er stúlka
sem svarar í símann fyrir skrif-
stofuna og við höfum fengið leyfi
til þess að gefa upp númerið þar,
627900, fyrir þá sem hafa áhuga
á að ganga í félagið eða styrkja
það á annan hátt en á síðasta
fund mætti 31. Því má bæta við
að við höfum áhuga á því að gera
félagið að landssambandi sem
gæti heyrt undir Sjálfsbjörg."
- Mun starfsemin þá einkum
ganga út á fræðslu?"
„Já, og það að fólk kynnist. Það
á náttúrlega eftir að móta þetta
en það gerist svo oft að fólk hætt-
ir að fara út og einangrast þar
með. Þess vegna var ég með það
í huga að þeir okkar sem væru
ferðafærir gætu heimsótt hina
sem ekki eiga heimangengt eða
hringst á á tilteknum dögum eða
tímum. Mér finnst mikilvægast að
fólk útilokist ekki frá umheimin-
um. Því ekki eru allir eins skapi
farnir og þótt uppgjöf sé ekki til
► HJALTI Ragnarsson fæddist
12. janúar árið 1925 á ísafirði.
Foreldrar hans voru Ragnar
Benedikt Bjarnason, f. 23. maí
1899 í Naustahvammi í Norð-
firði, d. 18. feb. 1941, og Guð-
rún Arnbjörg Hjaltadóttir, f.
25. júní 1903 á ísafirði. Að
loknu gagnfræðaprófi stundaði
Hjalti vélvirkjanám í Héðni og
lauk vélstjóraprófi 1955. Hann
var vélsljóri hjá Eimskipafélagi
íslands 1955-66, verkstjóri hjá
Fjölvirkjanum hf. og Loftorku
sf. 1966-70 og vélstjóri hjá
Eimskipum og fleiri frá 1970.
Árið 1990 hætti Hjalti til sjós
fyrir aldurs sakir og stofnaði
innflutningsfyrirtæki ásamt
öðrum sem hann vann við þar
til hann fékk heilablóðfall í
nóvember 1991. Hjalti kvæntist
Sigríði Ellen Konráðsdóttur, f.
23. mars 1932, dóttur Stefáns
Óskars Guðmundssonar og Að-
alheiðar Nönnu Einarsdóttur.
Þau eiga fjögur börn.
í minni orðabók gefast margir
upp. Við ætlum að sinna mannlegu
hliðinni. Gefa fólki kost á því að
geta talað hvert við annað svo það
sé ekki að velta sér uppúr eigin
eymd.“
- Hvar verða fyrirlestrarnir
þá?
„Þeir verða haldnir upp á
Reykjalundi, þar eru tveir salir þar
sem hægt er að halda fundi eftir
nánara samkomulagi. Einnig hef
ég nefnt félagið við sjúkrahús-
prestinn á Landakoti og hann hef-
ur sagt að fólk geti
hringt í hann. Margir
eiga auðveldara með að
tjá sig í gegnum símann
heldur en augliti til aug-
litis.
Það verður haldinn framhalds-
stofnfundur 22. nóvember í Odds-
húsi, Sléttuvegi 7, kl. 20.30, og
þá verður kosin þriggja manna
stjóm til eins árs, farið yfir lögin
og nafn félagsins sem við höfum
verið að bijóta heilann um. Ef ein-
hver getur fundið betra nafn þá
eru tillögur vel þegnar."
- Hvernig ætli þið að fjár-
magna starfsemina?
„Við verðum með einhver fé-
lagsgjöld sem ákveðin verða á
næsta fundi. Einnig ætlum við að
tala við heilbrigðis- og félagsmála-
ráðherra og reyna að fá styrk fyr-
ir hvem félaga þegar búið er að
ganga frá félagaskrá. Svo getur
verið að félagsmenn stingi upp á
leiðum til fjármögnunar. En þetta
verður ekki þróað á nokkmm
mánuðum. Ég vona að okkur tak-
ist að leggja einhveijar línur og
móta starfið fram að aðalfundi
sem haldinn verður að ári.“
Fólk útilokist
ekki frá um-
heiminum