Morgunblaðið - 18.11.1994, Blaðsíða 22

Morgunblaðið - 18.11.1994, Blaðsíða 22
22 FÖSTUDAGUR 18. NÓVEMBER 1994 LISTIR MORGUNBLAÐIÐ MARGRÉT Vilhjálmsdóttir í hlutverki hinnar grimmlyndu Birnu. Ærslafull alvara LEIKUST Borgarlcikhús ÓFÆLNA STÚLKAN Höfundur: Anton Helgi Jónsson. Leikstjóri: Hlín Agnarsdóttir. Leikmynd og búningar: Stígur Steinþórsson. Hljóðmynd: Þórólf- ur Eiríksson. Lýsing: Ögmundur Þór Jóhannesson. Það er „hrollvekja" þegar hættulegur maður gengur laus; maður sem ræðst á konur. Það er „gamanleikur" þegar lítil stelpa rífur kjaft og ullar á allt og alla; ekki hrædd við neitt. Það er „harmleikur" að ekkert skuli snerta hana; hún kann ekki frekar að hrífast en hræðast. Þannig er Birna, ófælna stúlk- an, sem er á flótta undan lögregl- unni vegna þess að hún nennir ekki að láta planta sér niður á prestssetri úti á landi. Hún hittir Úlfhildi, sem vorkennir henni og býður upp á hamborgara og hjálpar henni til að finna felu- stað. Drengurinn Högni er hrif- inn af Úlfhildi og leggur þeim lið; fer með þær í yfirgefna vöru- skemmu þar sem Birna getur falið sig. Það kemur þó í ljós að hin yfirgefna vöruskemma er bækistöð margra og misjafnra karaktera og varla dvalarstaður fyrir litlar stúlkur. Úlfhildur og Högni eru ósköp venjulegir unglingar sem óttast eðlilega og það er auðvelt fyrir þá sem eldri og sterkari eru að kúga þau til hlýðni í myrkum rangölum vöruskemmunnar. Birna, hinsvegar, er hvorki hrædd við rangala, myrkur, karla, skrímsli né neitt. Hún býður öllu birginn. Hún er sjálf svo ofbeldis- hneigð og hefur svo mikla þjálfun af götunni að hún veit’að fáir eru hættulegri en hún. Þeir karlmenn sem mæta til leiks í skemmunni eiga fremur erfítt með að þola þetta og ætla sko að kenna henni lexíu. En án árangurs. Bima verð- ur ekki hrædd fyrr en hún gerir sér grein fyrir því að eina mann- eskjan sem hún þarf að hræðast er hún sjálf. Faðir Högna sem er í áhugalög- reglunni mætir til leiks, svo og hættulegur maður. Eltingaleikur persónanna, sem og feluleikur, tekur á sig farsakenndan blæ, þótt verkið sé í rauninni tryllir. Textinn er hnyttinn og skemmti- legur og það er mjög mikil spenna í þessu óvenjulega verki. Margrét Vilhjálmsdóttir fer mjög vel með hlutverk hinnar óstýrilátu Bimu; hún er grimm um leið og hún afhjúpar hyldýpi tómleikans. Hún er götubarn, sem hefur farið á mis við umhyggju og ástúð; lítið skarpgreint villidýr sem reynir að komast af. Benedikt Erlingsson leikur hinn 15 ára Högna af einstöku innsæi, bæði hvað textameðferð og hreyf- ingar varðar. Hann er drengur á gelgjuskeiði sem reynir að vera karlmaður. Vill vera kaldur en hefur ekkert í hinn grimma heim götunnar að gera. Jóhanna Jónas er Úlfhildur og fannst mér hún eiga fremur erfítt með hlutverkið. I stað þess að leika ósköp venjulega stelpu sem er eðlilega hrædd við þær aðstæð- ur og andrúmsloft sem hún er komin í, var eins og Úlfhildur væri sauðheimsk. Mér finnst ekki ganga upp að unglingsstúlkur sem verða fyrir ofbeldi þess sem sterkari er, séu heimskar. Þá kom- ast þau skilaboð ekki á leiðarenda að gatan og yfirgefnar skemmur séu ekki staður fyrir þær. Hún verður fremur fórnarlamb eigin heimsku en þeirra grimmu afla sem hún mætir. Árni Pétur Guðmjónsson leikur föður Högna mjög skemmtilega; hann er nokkuð skopleg persóna sem er full af alvöru; vill mjög vel en verður hlægilegur í þeim undirgrundarheimi sem hann hef- ur ratað í og telur sig geta betr- umbætt. Ellert A. Ingimundarson er hættulegi maðurinn í verkinu og skilar því hlutverki prýðilega. Leikmyndin er unnin inn í leik- myndina á Óskinni og lausnirnar eru aldeilis frábærar; gefa mynd af ótal útgönguleiðum og rangöl- um á mörgum hæðum. Búningar eiga vel við persónurnar sem bera þá. Ofælna stúlkan er stórgóð sýn- ing; verkið vel skrifað og bráð- skemmtilegt, mikil spenna í sýn- ingunni; framvinda hröð, hreyfing mikil og jafnvægið milli gamans og alvöru unnið af mikilli ná- kvæmni. Þetta er tvímælalaust besta sýningin á fjölum Borgar- leikhússins það sem af er leikár- inu. Súsanna Svavarsdóttir Af háum sjónarhóli BOKMENNTIR Ritgerðir MÁLSEFNI Jóhannes Nordal: Málsefni. Ritgerða- safn gefið út á sjötugsafmæli höfund- ar 11. maí 1994.474 bls. Hið íslenska bókmenntafélag. Reykjavík, 1994. Verð kr. 4.905. RITGERÐASAFN þetta er fjöl- breytt að efni en tengist mest ævi- starfi höfundar, bankastjórn og efnahagsmálum. Spyija má hversu brýnt erindi þess háttar eigi til hins almenna lesanda þar sem hagfræð- in er óumdeilanlega fræðigrein, sér- grein. Því er til að svara að kvarði hennar tekur líka til smáu mál- anna, það er að segja daglega lífs- ins og heimilishaldsins hjá hveijum og einum. Sömuleiðis er hagfræðin meginstuðningsgrein stjórnmál- anna. Að sjálfsögðu verður hún að gjalda þess jafnt og njóta eins og annað sem við kemur pólitík. Nokk- urt mið er tekið af öllu þessu í rit- gerðum Jóhannesar Nordals. En hann er ekki aðeins kunnur vegna skrifa sinna og starfa i opinbera þágu heldur allt eins vegna kynn- ingar þeirrar sem hann hefur hlotið í fjölmiðlum á löngum embættis- ferli. Málflutningur hans er jafnan ljós og vafningalaus. Og öðrum betur lætur honum að reifa svo fræðileg málefni að almenningi skiljist að þau komi honum sjálfum við. Annars eru ritgerðir þessar frá ýmsum tíma og spanna fleiri svið, hin elsta frá árinu 1942 þegar höf- undur var nemandi í menntaskóla. Þar beindi hann orðum til skóla- systra sem að hans mati héldu sig um of til hlés í félagslífinu. Þessa lexíu sendi hann þeim meðal ann- ars: »Ein höfuðbreyting- in, sem er að verða, er sú, að kvenfólkið er að losna úr viðjum og er að byija að gegna skyldustörfum þjóðfé- lagsins til jafns við karlmenn.« Þó fullyrðing þessi muni varla þykja rót- tæk nú mátti þetta heita spámannlega mælt i upphafí fimmta áratugarins því konur voru þá lítið sem ekk- ert teknar að láta að sér kveða hjá því sem síðar varð. Þróun sú, sem höfundur sá þama fyrir, hófst ekki að marki fyrr en aldarfjórð- ungi síðar. Eftir að höfundur varð banka- stjóri féll það í hans hlut öðrum fremur að móta og kynna efnahags- stefnu þjóðarbúsins í samvinnu við stjómvöld á hveijum tíma. íslenskir atvinnuvegir voru þá búnir að laga sig svo mjög að haftastefnu þeirri sem tekin var upp á kreppuárunum að viðskiptafrelsi hljómaði eins og hvert annað fjarlægt hugtak sem átt gæti við annars staðar — en ekki hér! Hagfræðingurinn sá fyrir að verndarstefnan mundi ekki ganga mikið lengur. Þegar árið 1959 skrifaði hann: »Úr þessum ógöngum virðist ekki vera nema um tvær meginleiðir að ræða. Onn- ur er sú, að þjóðin herði að sér ólina og treysti á höft og vöruskiptaversl- un til að koma á jafnvægi út á við ... Hin leiðin er að koma á jafnvægi í efnahagsmálum inn á við og út á við með róttækum aðgerðum gegn verðþenslu og með leiðréttingu gengisskráningar í því skyni að geta komið á sem fijálsustum við- skiptum við aðrar þjóðir og gerzt þátttakendur í viðskiptabandalög- um Vestur-Evrópu.« Þijátíu og fímm ár eru síðan orð þessi voru í letur færð. Þróun sú, sem nú er orðin að veruleika, var þá rétt að hefjast. Vafalaust hefur einhveijum sýnst sem mál þessi mættu bíða. Allt orkar tví- mælis þá gert er. Nema hvað komið er á daginn að málefni þessi, sem þá vóru fjar- læg, eru nú komin í þá nálægð sem hag- fræðingurinn sá þama fyrir. Tíminn hefur unnið með skoðunum hans. Viðskiptafrelsi er orðin staðreynd sem allir viðurkenna, að minnsta kosti í orði kveðnu. Ekki hefur þó hvaðeina stefnt í sólarátt fyrir þjóð þeirri sem höf- undur hefur helgað krafta sína. Fyrir aldarfjórðungi sendi Jóhannes Nordal frá sér grein sem hann nefndi Úr sjálfheldu einhæfs út- flutnings. Báglega hefur gengið að komast úr þeirri sjálfheldu. Nærri þrem áratugum síðar flutti höfund- ur erindi á ráðstefnu Verkfræðinga sem hann nefndi: Stóriðja á íslandi — hugmyndir og veruleiki og hóf mál sitt með þessum orðum: »Um- ræður um stóriðju á íslandi hafa allt frá upphafi þeirra á fyrsta ára- tug þessarar aldar haft tilhneigingu til þess að mótast af öfgum og hugsmíðum.« Hér er mikið sagt en varla of mikið. Þegar öllu er á botn- inn hvolft er sjálfheldan líkast til huglæg, öðru fremur. En Jóhannes Nordal skrifar ekki aðeins um málefni heldur líka um menn, bregður upp svipmyndum af minnisstæðum samtíðarmönnum, þeirra á meðal forystumönnum sem stóðu í hringiðu atburðanna eins og Bjama Benediktssyni og Geir Hallgrímssyni en einnig mönnum sem gegndu ábyrgðarstörfum en vom þó lítt kunnir eins og Jóni G. Maríassyni. Þótt nafn hans gæfí að líta á peningaseðlunum á árum áður vissi þjóðin lítt hver hann var. Bankastjóri þurfti þá ekki að standa í sviðsljósinu fremur en hann sjálfur kaus. Með tilkomu vaxandi fjölmiðl- unar, einkum sjónvarps, var sú tíð á enda. Almannatengsl urðu brátt í verkahring þeirra sem gegndu opinberum ábyrgðarstörfum. Naumast þarf að taka fram að bók þessi fjallar mest um alvöru- mál. Minna er um léttara hjal. Því bregður þó fyrir svo sem í þættinum Leyndarráðstjórn þar sem höfundur leggur út af nefndaráliti nokkru frá árinu 1956, frumlegu mjög svo ekki sé fastara að orði kveðið. Var því ætlað að binda enda á árvissar deilur vegna úthlutunar lista- mannalauna en varð víst aldrei meira en stafkrókar á blaði. Sá er meginkostur þessara rit- gerða að fjallað er um málefni, sem alla varðar, af reynslu og þekkingu en jafnframt á einfaldan hátt og auðskilinn. Þótt höfundur tali tæpit- ungulaust hefur hann aldrei látið hávaða þann, sem dægurmálum fylgir, koma sér úr jafnvægi. Hann hefur jafnan lagt hlutlægt mat á aðstæður og málefni, horft af háum sjónarhóli og oftar en ekki séð langt fram á veginn. Erlendur Jónsson Italskur mál- ari í Listhúsi Ófeigs ÍTALSKUR listmálari, Giovanni Le- ombianchi, opnar sýningu í Listhúsi Ófeigs á morgun, laugardaginn 18. nóvember. Hann hefur málað margar myndir hér og aðallega úr efnisheimi lax- veiðiáa og umhverfi þeirra. Giovanni hefur gert nokkrar myndamöppur, m.a. með myndum frá Grímsá, Laxá í Kjós og Norðurá. Þá eru myndir til frá öðrum laxveiði- ám. En fyrst og fremst er hann umhverfísverndar- og umhverfís- listamaður. Hann er fæddur í Mílanó 1935 og búsettur þar. Flestar myndir hans á sýningunni tengjast „stafrófi" því sem hann fann upp og nefnir „Eco- alfabeto" eða umhverfisstafrófiðs. ------------» ♦ »------ Þingleikar í tónum ÞINGLEIKAR í tónum verða haldnir í Nýlistasafninu, Vatnsstíg 3b, í dag, 19. nóvember. Þingleikarnir eru hluti af Sjónþingi Bjarna H. Þórar- inssonar, sem nú stendur yfir í Ný- listasafninu. Þingsetning hefst kl. 20.30. stundvíslega. Eftirfarandi listamenn koma fram á þingleikum: Andrew McKenzie, In- ferno 5, Dúettinn Súkkat, Exem, Liquid numbers, Seiður, Séra ísleifur og englabömin og INRI. Kynnir er Kokkur Kyijan Kvæsir. Safnið er opið daglega frá kl. 14-18 á sýningartíma. Tónleikar í Ráðhúsinu TÓNLISTARSKÓLI íslenska Suzukisambandsins býður borgarbú- um á tónleika í Ráðhúsinu á morg- un, laugardag, kl. 15. Þar koma fram nemendur skólans frá fimm ára aldri og flytja Qölbreytta dagskrá. Flutt verða einleiksatriði á fiðlu, selló og píanó og einnig koma fram hópar og strengjasveit. Tónlistarskóli íslenska Suzuki- sambandsins hefur starfað frá 1988 og stunda nú 170 nemendur nám við skólann. Kennt er á fíðlu, selló og píanó eftir Suzukiaðferðin'ni og einnig er kenndur söngur í anda Suzuki. Söngkennslan er ný af nál- ini og er þá byijað að kenna foreldr- unum að syngja meðan börnin eru enn í móðurkviði. í kynningu segir: „Suzukiaðferðin leggur áherslu á þátt umhverfisin í mótun fjölbreyttra hæfíleika barn- anna, þess vegna er leitast við að byija með börnin ung og fjölskyldan virkjuð til stuðnings". ------» ♦ ♦------ Síðasta sýning- arhelgi SÝNINGU spænska listamannsins Antonio Hervás Amezcua lýkur nú á sunnudag, 20. nóvember. Sýningin ber yfírskriftina „Straumar — Corriente“ og í kynn- ingu segir: „Þessi þekkti himnamál- ari hefur tekið að hneigja sig í átt til jarðar og uppgötvað fjölbreytileik litanna þar, þó himinninn sé aldrei langt undan. Litir eru vandmeðfarn- ir, en í höndum hans öðlast þeir sjálf- stæði, vídd og hefjast á flug.“ Sýningin er opin frá kl. 14-18. Jóhannes Nordal
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.