Morgunblaðið - 18.11.1994, Qupperneq 20

Morgunblaðið - 18.11.1994, Qupperneq 20
20 FIMMTUDAGUR 17. NÓVEMBER 1994 LISTIR MORGUNBLAÐIÐ Tröllkona í mannheimum ANNA Guðný Guðmundsdóttir og Guðrún Birgisdóttir. Félag íslénskra hljómlistarmanna Anna Guðný og Guðrún á fyrstu tónleikunum GÁTTAÞEFUR er á leið til Lundúna. Leikbrúðuland Islenskir jóla- sveinar á leið til Lundúna ÍSLENSKIR jólasveinar í Leik- brúðulandi eru á leið til Lundúna og vegna leikferðarinnar verða fáar sýningar á Jólasveinar einn og átta, eða aðeins íjórar og ein á ensku. Fyrsta sýningin verður á morg- un sunnudag 20. nóvember, en næstu sýningar verða 27. nóv- ember, 3. og 4. desember. Ein sýn- ing verður á ensku og verður hún 26. nóvember. Leikritið er eftir Jón Hjartarson og tónlist eftir Magnús Kjartans- son. Þýðing á ensku er eftir Terry Gunnell. Brúðugerð Erna Guðna- dóttir, stjómendur leikbrúðanna, Bryndís Guðmarsdóttir, Ema Guðmarsdótir, Helga Stephensen, Þómnn Magnea Magnúsdótir og lýsing Sigurður Guðmundsson. Sýnt er á Fríkirkjuvegi 11 kl. 15. ---------» ♦ ♦.-..- Athugasemd VEGNA ummæla sem höfð eru eftir Baltasar Kormáki í Morgunblaðinu í gær, 17. nóvember, um aðsókn á leiksýningar langar mig að koma með smáupplýsingar. Ummælin eru þessi: „Hann segist ekki vita til að jafn margir gestir hefðu komið á eina sýningu á jafn skömmum tíma og á Hárið en það var frumsýnt í byijun sumars." Hann tekur jafnframt til samanburð- ar sýningar á Kæru Jelenu sem var sýnd 170 sinnum fyrir 15.000 áhorf- endur og það þótti óvenju góðar við- tökur. Leikritið Þrúgur reiðinnar, sem sýnt var hjá Leikfélagi Reykjavíkur 1992, var leikið 61 sinni fyrir 32.000 áhorfendur á rúmlega þremur og hálfum mánuði. Það er ekki óal- gengt í Borgarleikhúsinu að áhorf- endafjöldi sé á bilinu 15-20 þúsund á leikverki, má nefna Fló á skinni, Spanskfluguna, Eva Luna o.fl. Saga Jónsdóttir. BOKMENNTIR Ævisaga LIFIR EIK ÞÓTT LAUFIÐ FJÚKI eftir Önnu Ingólfsdóttur, Katrinu Jónasdóttur og Margréti Björgvins- dóttur. Eik, Hvolsvelli 1994 - 174 síður. „Hún er ekki fríð hún Árný. Hún er stórfalleg" á Kjarval að hafa sagt um Ámýju Filippusdótt- ur (1894-1977), skólastjóra kvennaskólanna á Blönduósi og á Hverabökkum. Og þannig kemur hún fyrir sjónir í bókinni „Lifir eik þó laufið fjúki“. Stórskorin og mikilfengleg rís þessi kona upp úr sögunni; hörð og föst fyrir eins og íslenskt berg, hlý og gefandi eins og grösug fjallshlíðin fyr- ir ofan bæinn þar sem hún fæddist. Er því vel við hæfi að les- andinn skuli leiddur í. upphafí sögu að Skarðsfjalli í Land- sveit, þar sem það „skagar upp úr slétt- unni“ - til þeirrar stundar sem þéttholda stúlkubarn heilsar heiminum með hraustlegu orgi, síðla veturs 1894. Það er Landsveitin, náttúra hennar og mannlíf sem myndar ramma sögunnar. Þar hefst ævi- ganga margbrotinnar konu, og þangað leitar hugur hennar að leiðarlokum áttatíu árum síðar. Á milli morgunroðans sem nærir vongleði bamsins undir Skarðs- fíalli og kvöldroðans sem stafar frá minningum öldungsins við sögulok, líður löng og stormasöm ævi. Það er baráttusaga fátækrar konu sem braust til mennta, þrátt fyrir erfiðar aðstæður. Námsþrá hennar „skildu fáir heima“ hvorki foreldrar né aðrir. Það kom þó ekki í veg fyrir að hún sigldi til Kaupmannahafnar og aflaði sér þar menntunar, samhliða því sem hún vann myrkranna á milli til að eiga fyrir mat. Eftir heimkomuna til íslands hefst ekki ómerkari kafli ílífi Ámýjar, en það var starf hennar og strit fyrir því að mennta ungar stúlkur í heimilisfræðum - verk- legum og bóklegum - og veita þeim þar með þann stuðning og undirbúning sem hún taldi þeim til framtíðarheilla. Virðist þetta hafa verið lífshugsjón hennar, svo heit og fölskvalaus að hún lagði allt undir: Byggði m.a. upp sinn eigin skóla á Hverabökkum, í orðs- ins fyllstu merkingu því hún mok- aði möl á bíla og hrærði steypu með meiru. Skólann sinn starfrækti Árný af fádæma dugnaði og útsjónar- semi í tuttugu ár. Þó fór svo að lokum að hún var ofurliði borin af öfundarmönnum og skilnings- vana samtíð. Sannaðist þar hið andstyggilega máltæki að „konur em konum jafnan verstar". Sagan byggir að miklu leyti á minn- ingabrotum sem birst hafa í blöðum og tíma- ritum eftir Arnýju sjálfa, viðtölum við hana, auk bréfa og skrifaðra hugleiðinga úr hennar fórum og annarra. Að auki er margvíslegt safn heimilda: endurminn- ingar samtíðarmanna, fundargerðir, þing- skjöl, þjóðsagnasöfn, minningabækur ofl. Er þeim efnivið oft haganlega fyrir komið og skilmerkilega til hans vitnað. Sumstaðar verða heimildirnar þó sundurleitar og samsetning þeirra ómarkviss. Til dæmis hefði víða mátt bæta tengingar á milli kafla og laga tímaröð. Komast hefði mátt hjá tímarápi með því að vinna betur upp úr heimildun- um sem stundum eru full ráðandi. Þetta gerir m.a. að verkum að eitt og annað er látið óútskýrt í bók- inni, og er það til baga. T.d. kem- ur ekki fram hvort Árný komst til Kaupmannahafnar af eigin rammleik, eða með góðra manna hjálp. Samband hennar við Her- bert Jónsson er sömuleiðis óljóst þó gefíð sé í skyn að þau hafí verið sambýlisfólk. Einnig hefði mátt skýra betur deilur hennar við Samband sunnlenskra kvenna og hvemig þær stigmögnuðust, svo fátt eitt sé nefnt. Bókin nýtur þess þó þrátt fyrir allt að hráefni hennar er gott og að heimildimar tala sínu eigin máli. Lesandinn kemst þessvegna ekki hjá því að fá innsýn í það aldarfar og þann tíðaranda sem ól Ámýju Filippusdóttur við sitt harða bijóst. Ogleymanlegir eru sumir kaflar úr lífí og starfí kvennaskólanna á Blönduósi og Hverabökkum fyrr á öldinni. Þrátt fyrir ýmsa ágalla er frá- sagnaraðferð bókarinnar kærkom- in tilbreyting frá hinu hvimleiða eintali sem einkennir svo mjög ís- lenskar ævisögur - einkum núlif- enda. Hér er ekki um slíkt að ræða, en augljóst þó að sagan er skrifuð af ást og aðdáun á við- fangsefninu. Þetta er sunnlensk saga - og leynir sér ekki að höf- undamir þrír unna þeim slóðum, sem og manneskjunni sem fjallað er um. Svo mjög, að það vill gleym- ast að ekki em allir íslendingar jafn kunnugir staðháttum á Suð- urlandi (sbr. frásögnina um ,jarð- eldana í Lambafít“ (36)). Heiti bókarinnar hæfír efni hennar vel. Það á ekki síður við um kápumyndina, Tröllkonu eftir Kjarval. í þeirri mynd er trúlega fólgin skemmtilegasta mannlýsing bókarinnar, lögð í munn Kjarvals þegar hann færði Ámýju myndina: „Þetta áttu að eiga, mín Liljan fríð. Þetta gætir verið þú að koma í mannheima." (156) Ólína Þorvarðardóttir FÉLAG íslenskra hljómlistarmanna mun í vetur standa fyrir röð klassískra tónleika. Næstkomandi laugardag, 19. nóvember, kl. 17.30 verða fyrstu tónleikar vetrarins í sal félagsins í Rauðagerði 27. Þetta em jafnframt fjórðu tónleikar árs- ins í þessari tónleikaröð FÍH og munu Guðrún Birgisdóttir flautu- leikari og Anna Guðný Guðmunds- dóttir píanóleikari flytja verk eftir Mozart, Reineeke, Messiaen og Martinu. Guðrún Birgisdóttir flautuleikari lauk námi frá Tónlistarskólanum í Reykjavík áður en hún varð nem- andi Per Oien við Tónlistarháskól- ann í Osló. Einleikaraprófí frá École Normale de Musuque í París lauk Guðrún 1979, en að því loknu tók við frekara nám í einkatímum til ársins 1982 þegar hún sneri til starfa á íslandi. Síðan þá hefur OPNUÐ hefur verið sýning í Nor- ræna húsinu á ljósmyndum frá Austur-Grænlandi, sem Roland Thomsen tók af fólki og mannlífi. Sýningin ber yfírskriftina Austur- Grænland, Fólk og samfélag á 9. áratugnum. Sýningin er gerð til þess að sýna lífshætti fólksins sem búið hefur á austurströndinni um langan aldur. Þetta er veiðimannasamfélag og sýnir íbúana við dagleg störf og á hátíðarstundum. FJÓRIR íslenskir listamenn taka nú þátt í sýningunni Nordiske , Naivister í Galleri-Gárden í Grindsted á Suður-Jótlandi. Þeir eru Bjarni Vilhjálmsson sem sýnir útskorna fugla og hunda, Halldóra Kristinsdóttir sem sýnir báta með fólki og vamingi úr mislitum pappír, Óskar M.B. Jónsson sem sýnir lágmyndir úr plasthúðaðri járn- klæðningu og Svava Skúladóttir sem sýnir vatnslitamyndir. Guðrún spilað á mörgum tónleikum, samleik og einleik, bæði hér heima og erlendis, ásamt því sem hún hefur mikið starfað við leikhúsin í Reykjavík. Anna Guðný Guðmundsdóttir píanóleikari lauk námi frá Tónlist- arskólanum í Reykjavík og nokkr- um árum síðar frá Guildhall School of Music í London. Frá árinu 1982 hefur hún starfað sem píanóleikari í Reykjavík. Ásamt því að koma víða fram sem einleikari hefur Anna starfað sem kammertónlistarmaður og sem meðleikari söngvará. Enn- fremur hefur hún leikið inn á hljóm- plötur og hljómdiska og komið fram á tónleikum víða í Evrópu. Tónleikarnir eru eins og áður sagði næstkomandi laugardag kl. 17.30, og aðgangseyrir er kr. 1.000 en kr. 500 fyrir nemendur og ellilíf- eyrisþega. Roland Thomsen er danskur en hefur verið búsettur í Grænlandi um árabil. Sýningin er gerð í tilefni af aldar- afmæli Ammassalik-bæjarfélagsins á þessu ári og var hún opnuð þann 12. júlí í sumar í Ammassalik-safn- inu í Tasiilaq. Grænlenska heimastjórnin og Konunglegi Grænlandssjóðurinn veittu styrk til sýningarinnar. Sýningin verður opin daglega og stendur til 27. nóvember. Sýningin er styrkt af mennta- málaráðuneytinu, umsjónar- maður með íslenskum hluta sýn- ingarinnar, höfundur greinar og texta í sýningarskrá er Níels Hafstein. Honum til aðstoðar var Magnhildur Sigurðardóttir, Ragnheiður Ragnarsdóttir þýddi yfir á dönsku og hannaði skrá, Sæmundur Rristinsson tók ljósmyndir en Tímaritið Skák prentaði. J ‘TónCeifcjir Styrktartónleikar fyrir Samtök krabbameinssjúkra barna í Kristskirkju, Landakoti, sunnudaginn 20. nóvember kl. 17 Flutt verða m.a. verk eftir ‘Bacíi, íMozart, BocfteíBeí og ‘Vivaídi. Flytjendur: Alina Dubic, alt, Andrzej Kleina, fiðla, Einar Jóhannesson og blásarakvin tett Reykjavíkur ásamt félögum, Hallfríður Ólafsdóttir, flauta, Margrét Bóasdóttir, sópran, Sigurður Snorrason og Tríó Chalumeaux, Szymon Kuran, fiðla, Úlrik Ólason, orgel, Zbygniew Dubik, fiðla. Auk þess koma fram nokkrir ungir listamenn. Miöar seldir viö innganginn. Caritas ísland Hjálparstofnun kaþólsku kirkjunnar Árný Filippusdóttir Norræna húsið Ljósmyndir frá Grænlandi BJARNI Vilhjálmsson sýnir útskorna fugla og hunda. íslendingar sýna á Nordiske Naivister

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.