Morgunblaðið - 27.11.1994, Blaðsíða 4

4 SUNNUDAGUR 27. NÓVEMBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
VIKAN 20/11-26/11.
i^raniíiidíLi
► Lúðvík Jósepsson fyrr-
verandi sjávarútvegsráð-
herra er látinn 80 ára að
aldri. Hann var sjávarút-
vegsráðherra frá 1956-
1958 og frá 1971-1974 og
átti sem slíkur þátt í út-
færslu landhelginnar í 12
og síðar 50 mílur. Lúðvík
sat á Alþingi frá 1942-1979.
var formaður Alþýðubanda-
lagsins 1977-1980. Lúðvik
var forystumaður sósíalista
í Neskaupstað og sat þar í
bæjarstjórn frá 1938-1970.
► Umboðsmaður Alþingis
hefur gagnrýnt að ekki hafi
verið farið nægilega að
veigamiklum reglum um
framkvæmd útboða þegar
smíði Vestmannaeyjafeij-
unnar Herjólfs var boðin út
þegar ekki var tekin afstaða
til tilboða að loknum áskild-
um fresti.
► Jóhannes R. Jóhannes-
son mun leika um heims-
meistaratitil áhugamanna í
snóker við 42 ára Pakistana
á heimsmeistaramótinu í
S-Afríku. í 4 manna úrslit-
um vann hann Tælending
sem spáð hafði verið sigri á
mótinu.
► VerkfaJH FÍA hjá flugfé-
laginu Atlanta var aflýst
eftir að samningar tókust
milli deiluaðila aðfaranótt
sunnudags.'
► Geisladiskur Sinfóníu-
hljómsveitar íslands hlaut
hæstu einkunn gagnrýn-
anda i breska tónlistartíma-
ritinu BBC Music Magazine
og var hljómsveitin sögð
meðal hinna bestu í Evrópu.
Tilboðs vænst frá
sjúkraliðum
BÚIST er við að sjúkraliðar leggi
fram tilboð í kjaradeilu þeirra við rík-
ið um helgina, en ríkissáttasemjari
hefur lagt hart að þeim að gera til-
boð. Ágreiningi um hveijar kröfur
sjúkraliða séu var eytt á föstudag
og segir Kristín Á. Guðmundsdóttir,
formaður félags sjúkraliða, að upp-
haflegum kröfum um 6% kauphækk-
un hafí verið breytt eftir hækkanir
til hjúkrunarfræðinga. Meginkrafa
sjúkraliða væri nú að launabil þeirra
og hjúkrunarfræðinga ykist ekki.
Verkfall hefur staðið í á þriðju viku.
Biðlistar sjúkrahúsa lengjast og mik-
ið álag er á þá sem halda uppi starf-
semi þeirra.
Verkalýðsforingjar
segja fordæmið gefið
VERKALÝÐSFORINGJAR telja að
með kjarasamningum, sem undanfar-
in tvö ár hafí fært hjúkrunarfræðing-
um og fleiri háskólamenntuðum ríkis-
starfsmönnum hækkanir umfram
aðra, hafí verið sett fordæmi í samn-
ingaviðræðum á almennum markaði,
en samningar flestra verkalýðsfélaga
eru lausir um áramót. Formaður VSÍ
segir fyrrgreinda samninga alvarleg
mistök og almenn 7-10% launa-
hækkun muni leiða til kollsteypu í
efnahagslífínu og gera árangur und-
anfarinna tveggja ára að engu.
80% hærri fjárhags
aðstoð
BEIN fjárhagsaðstoð sveitarfélaga
til einstaklinga hefur aukist um 80%
í flórum stærstu sveitarfélögum
landsins frá 1992-1994. „Hjá sæmi-
legri félagsmálastofnun fær fólk núna
einfaldlega hærri telqur í íjarhagsað-
stoð heldur en af margri vinnunni
átta tíma á dag,“ segir Jón Bjöms-
son, félagsmálastjóri á Akureyri.
Serbar þrengja að
múslimum í Bihac
BOSNÍU-Serbar sóttu að múslima-
borginni Bihac í vikunni sem Ieið og
beittu meðal annars napalmsprengj-
um, þrátt fyrir loftárásir herflugvéla
Atlantshafsbandalagsins (NATO) á
flugvöll Serba í Krajina-héraði á
mánudag, mestu hernaðaraðgerð
bandalagsins í 45 ára sögu þess.
NATO gerði einnig loftárásir á fiug-
skeytastöðvar Serba í grennd við borg-
ina á miðvikudag eftir að þær höfðu
ógnað herþotum bandalagsins. Á fundi
sendiherra NATO á fímmtudag náðist
ekki samkomulag um tillögur Banda-
ríkjamanna þess efnis að „griðasvæð-
ið“ í Bihac yrði stækkað og serbnesk-
um hersveitum gert að fara þaðan,
ella yrðu gerðar loftárásir á þær. Serb-
ar settu fjölda friðargæsluliða á veg-
um Sameinuðu þjóðanna í herkví og
John Major, forsætisráðherra Bret-
lands, sagði hættu á að friðargæslulið-
ið yrði að fara frá Bosníu ef allsheijar-
styijöld blossaði upp að nýju.
Útilokar ekki stjórn-
arskrárbreytingu
GRO Harlem Brundtland, forsætis-
ráðherra Noregs, kvaðst á fímmtudag
ekki útiloka að
stjómarskránni
yrði breytt þannig
að ijúfa mætti
þing, efna til
kosninga og
freista þess að
nýtt þing sam-
þykkti aðild að
Evrópusamband-
inu (ESB), yrði
ekki tilskilinn
meirihluti fyrir
aðildinni á þinginu þótt hún yrði sam-
þykkt í þjóðaratkvæðinu á mánudag.
► SILVIO Berlusconi, for-
sætisráðherra Ítalíu, sem
sætir rannsókn vegna
meintra mútugreiðslna,
kvaðst á miðvikudag
myndu segja af sér og boða
til kosninga ef hann nyti
ekki stuðnings samstarfs-
flokkanna í stjórninni.
► BRESKA stjórnin ætlar
að standa eða falla með
frumvarpi um aukin fram-
lög til Evrópusambandsins
þegar það verður tekið fyr-
ir á þingi á mánudag. ESB-
andstæðingar í íhalds-
flokknum hóta að fella það
en þá hyggst John Major
forsætisráðherra ijúfa þing
og boða til kosninga.
► BILL Clinton Banda-
ríkjaforseti og Bob Dole,
leiðtogi repúblikana í öld-
ungadeild Bandaríkja-
þings, hafa komist að sam-
komulagi sem gerir Dole
kleift að styðja GATT-
samninginn, sem kemur til
atkvæða í deildinni í vik-
unni. Margir repúblikanar
eru andvígir stofnun
Heimsviðskiptastofnun-
arinnar, arftaka GATT.
► SJÁVARÚTVEGS-
NEFND Evrópuþingsins
hafnaði á miðvikudag til-
lögum framkvæmdastjórn-
arinnar um hvernig standa
bæri að fullri aðild Spán-
veija og Portúgala að sam-
eiginlegri sjávarútvegs-
stefnu ESB. Spánverjar
höfðu hótað því að hindra
aðild EFTA-ríkja að ESB
um áramót ef ekki fyndist
lausn fyrir þann tíma.
FRÉTTIR
Samtök um tónlistarhús minna á baráttumál sitt
Perludjass og átta
tenórar í íþróttaliúsi
SAMTÖK um tónlistarhús gangast
fyrir tvennum stórtónleikum í des-
ember til að minna á það sem þau
kalia „helsta baráttumál íslensks
menningarlífs". Annars vegar eru
djasstónleikar í Perlunni 3. desem-
ber, þar sem margir helstu tónlistar-
menn landsins á því sviði leika ásamt
danska bassaleikaranum Niels-
Henning 0rsted Pedersen. Hinsveg-
ar er „tenóraveisla" í íþróttahúsinu
Kaplakrika 11. desember, þar sem
átta eða níu af helstu tenórsöngvur-
um landsins syngja með Sinfóníu-
hljómsveit íslands og Óperukómum.
Það að stórtónleikar á borð við
„Tenórar fyrir tónleikahús" þurfa
að fara fram í íþróttahúsi sýnir þörf-
ina fyrir byggingu sérstaks húss til
tónlistarflutnings, að sögn Inga R.
Helgasonar, formanns samtakanna.
Ekki tókst að fá Laugardalshöllina
til afnota á tilskyldum tíma og þó
að Kaplakriki rúmi yfír 3.000 manns
er það ekki erfiðleikalaust að breyta
íþróttahúsi í tónlistarsal með litlum
fyrirvara: Samtök um tónlistarhús
þurfa að setja upp svið þar á innan
við sólarhring og taka það síðan
niður strax að tónleikum loknum.
Tenórar og poppstjörnur
Á tenóratónleikunum syngja
bræðurnir Gunnar og Guðbjörn Guð-
bjömssynir, Jóhann Már Jóhanns-
son, Jón Þorsteinsson, Kolbeinn Ket-
ilsson, Ólafur Ámi Bjarnason, Óskar
Pétursson, Þorgeir Ándrésson og að
öllum líkindum Garðar Cortes.
Margir af þessum söngvurum koma
sérstaklega til landsins af þessu til-
efni og allir gefa þeir vinnu sína,
eins og reyndar allir þeir tónlistar-
menn sem koma fram á tónleikum
á vegum samtakanna.
Kristján Jóhannsson gaf vilyrði
fyrir því að syngja með á tenóratón-
leikunum, en vegna skuldbindinga
hans í Munchen gat hann ekki verið
með 11. desember og það var ekki
auðvelt að hnika dagsetningunni, að
sögn Inga. Kristján hefði hins vegar
áhuga að hjálpa samtökunum við
síðara tækifæri.
Á tónleikunum í Perlunni verða
margar helstu stjörnur íslendinga á
djass- og poppsviðinu, þar á meðal
Andrea Gylfadóttir, Björn Thorodd-
sen og Bubbi Morthens. Styrktarfé-
lagar Samtaka um tónlistarhús geta
fengið miða á aðra hvora tónleik-
ana, sem er þakklættisvottur sam-
takanna til þeirra, en aðrir geta einn-
ig keypt miða á tónleikana. Ingi
sagði að það sýndi breidd samtak-
anna að þau gætu haldið tvenna
tónleika, djass og sígilda, til stuðn-
ings málefninu, enda væri ætlunin
að tónlist af öllu tagi fengi inni í
væntanlegu tónlistarhúsi, auk þess
sem það yrði heimili Sinfóníuhljóm-
sveitar íslands.
Annað dæmi Um samstarf ólíkra
listamanna væri geisladiskurinn Lif-
un, þar sem Sinfóníuhljómsveitin
flytur hið þekkta verk hljómsveitar-
innar Trúbrots ásamt mörgum af
helstu popptónlistarmönnum þjóðar-
innar. Diskurinn er nú í vinnslu og
fá styrktarfélgar samtakanna hann
sendan í desember.
1.400 nýir félagar
Samtök um tónlistarhús standa
nú fyrir átaki til að fjölga styrktarfé-
lögum. Um 1.400 nýir félagar hafa
gengið til liðs við samtökin í þessum
mánuði til viðbótar 1.500 félögum (
sem voru á skrá í upphafi mánaðar-
ins, að sögn Þórhalls Vilhjálmsson-
ar, starfsmanns samtakanna.
Samtök um tónlistarhús voru
stofnuð árið 1983 og stefndu eitt
sinn á að fyrsta skóflustungan að
húsinu yrði tekin á þessu ári á 50
ára afmæli lýðveldisins. Samtökin
eiga nú fullbúna hönnun að tónleika-
húsi, sem þau telja vera um 70 millj-
óna króna virði, en vonin um skóflu- )
stunguna hefur ekki ræst. Ingi seg- )
ir að það hafí alltaf verið ljóst að
húsið yrði ekki byggt eingöngu fyrir
samskotafé velunnara hugmyndar-
innar og fulltrúar Samtaka um tón-
listarhús hafa því rætt meðal annars
við fulltrúa ríkisins og Reykjavíkur-
borgar.
Meðal þeirra hugmynda sem upp
hafa komið er að sameina undir einu
þaki tónleikahús og ráðstefnuhöll.
Sú hugmynd var rædd á fundi í sam- I
gönguráðuneytinu í vor og var Stef- i
áni P. Eggertssyni falið að gera yfir-
lit um stærðir og fjárhæðir viðvíkj-
andi verkefninu. Athugun hans er
nú lokið og nú stendur til að stofna
nefnd fjögurra aðila um hugmynd-
ina, að sögn Inga.
Morgunblaðið/Ásdís
TALSMENN Samtaka um tónlistarhús. Frá vinstri: Ólafur B.
Thors, Ingi R. Helgason, formaður, og Þórhallur Vilhjálmsson.
Formaður Dagsbrúnar um aðgerðir gegn brotum verktaka
Góð samvinna tekist við
ríki og Reykj avíkurborg
GUÐMUNDUR J. Guðmundsson,
formaður verkamannafélagsins
Dagsbrúnar, segir að mjög góð sam-
vinna hafí tekist við fjármálaráðu-
neytið, Reykjavíkurborg og skatta-
yfírvöld um að stemma stigu við
ýmis konar brotum sumra verktaka
gagnvart verkamönnum, gerviverk-
töku og ítrekuðum kennitöluskiptum
sumra verktaka, í framhaldi af fundi
sem Dagsbrún boðaði til með þessum
aðilum og Vinnuveitendasamband-
inu seinnihluta septembermánaðar,
þar sem þessi mál voru til umræðu.
Hann segir að árangur af þessari
samvinnu sé þegar farinn að sjást
og hann bindi vonir við að frekari
árangurs sé að vænta af þessum
aðgerðum í framtíðinni.
Guðmundur sagði að félagið hafí
staðið í baráttu vegna þessara mála
undanfarin 5-6 ár. Baráttan hafi
byijað fyrir dómstólunum og þegar
það hafí ekki dugað til eitt sér hafí
verið ákveðið að reyna þá leið að
leita eftir samvinnu við þessa aðila,
og freista þess að ná árangri með
þeim hætti. Hann segist fagna nýtil-
komnum áhuga Alþýðusambandsins
á þessum málum, en þeir hafi ekki
heyrt frá ASÍ í þessum efnum.
Guðmundur sagði að það væri
ekki ásættanlegt að ríki og sveitarfé-
lög eigi ítrekað viðskipti við verktaka
sem svíkist um að skila sköttum og
skyldum af því fólki sem vinnur hjá
þeim, eins og lög mæli fyrir um,
enda séu fjárhagslegir hagsmunir
ríkisins mestir af því að farið sé að
lögum og reglum. Til dæmis tapi
ríkið tekjum af tryggingargjaldi sem
skylt sé að greiða af launum launa-
manns og öðrum gjöldum, sem menn
losni við að borga.
Skekkir samkeppnisstöðuna
Hann segir að auk þessa skekki
það samkeppnisstöðu verktaka ef
sumir þeirra komist upp með að
greiða ekki launatengd gjöld á sama
tíma og aðrir geri það. Þeir sem
ekki greiði launatengd gjöld geti
þannig boðið lægra í verkin en þeir
sem standi skil á öllum lög- og samn-
ingsbundnum gjöldum, eins og
greiðslum í lífeyrissjóð, orlofi, fé-
lagsgjöldum, tryggingargjaldi og
öðru sem skylt sé að greiða. Dags-
brún sé dálítið annt um þá verktaka
sem standi sig í stykkinu og Vinnu-
veitendasambandið hafí ekki beitt )
sér nægilega í þessum efnum.
Guðmundur sagði að margur '
launamaðurinn léti freistast til að )
vera verktaki með því að hluta af
launatengdum gjöldum væri bætt
ofan á kaupið. Það liti vel út á yfír-
borðinu að vera með hærra tíma-
kaup, en það vegi engan veginn upp
þann réttindamissi sem um sé að
ræða. Menn hugsi um líðandi stund
en ekki um framtíðina og því miður
geri margir sér ekki grein fyrir af- i
leiðingunum fyrr en þeir standi
frammi fyrir atvinnumissi.
Guðmundur segir að félagið hafí )
fundað með embættismönnum ríkis
og borgar um að verktakar sem far-
ið hafi í gegnum gjaldþrot, jafnvel
ítrekað, og ekki staðið í skilum gagn-
vart starfsmönnum eða öðrum, geti
ekki gengið í verk hjá þessum aðilum
og endurtekið leikinn. Þá sé félagið
einnig í góðu samstarfí við skattrann-
sóknarstjóraembættið og bindi félag-
ið miklar vonir við að þessar aðgerð-
ir skili árangri, auk þess sem í fjár-
málaráðuneytinu séu í undirbúningi
frumvarp til íaga sem eigi eftir að
breyta ástandinu í þessum efnum. J