Morgunblaðið - 02.12.1994, Síða 9

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 2. DESEMBER 1994 9
FRÉTTIR
Breska læknablaðið The Lancet fjallar í leiðara um ósannar
játningar í sakamálum eg rannsóknir dr. Gísla Guðjónssonar
Lykill að skiln-
ingi á fyrirbærinu
RANNSOKNIR dr. Gísla Guðjóns-
sonar undanfarinn áratug hafa
verið lykillinn að skilningi á fyrir-
bærinu ósannar játningar, segir í
leiðara nýjasta tölublaðs breska
læknaritsins The Lancet, sem
fjallar um þetta efni undir fyrir-
sögninni Sekir sakleysingjar: Ieið-
in að ósönnum játningum.
Undanfarin ár hefur dr. Gísli
Guðjónsson, réttarsálfræðingur við
Lundúnaháskóla, átt þátt í að
sanna að í nokkrum umtöluðum
sakamálum í Bretlandi hafi sak-
laust fóik gefið ósannar játningar
við lögregluyfirheyrslur sem leiddu
til þess að það var dæmt fyrir
verknað sem það ekki hafði framið.
I leiðara læknaritsins er fjallað
um þá umræðu sem orðið hefur í
þjóðfélaginu í kjölfar þessa; hvað
hún hafi leitt í ljós um sakamála-
réttarfar þar í landi og um gagn-
rýnisverð vinnubrögð geðlækna og
annarra lækna sem kvaddir hafa
verið til vegna rannsókna saka-
mála. Blaðið telur að í mörgum
málanna hafi orðalag umsagna
geðlækna gefið til kynna að sekt
viðkomandi væri óumdeild og um-
sagnir þeirra hafi í reynd verið til-
raun til að skýra aðild einstaklings-
ins að verknaðinum með vísan til
andfélagslegra tilhneiginga, van-
þroska og áhrifagirni hans. í engu
tilvikanna hafi möguleikinn á
ósannri játningu verið skoðaður frá
læknisfræði- eða sálfræðilegu
sjónarhorni.
í leiðaranum segir að nú þegar
Bretar hafi tekið á mörgum þeirra
eldri mala þar sem menn voru
ranglega sakfelldir vegna ósannra
játninga eigi þeir að setja sér það
markmið að koma í veg fyrir að
fleiri verði ranglega sakfelldir
vegna ósannra játninga. Engra
einfaldra leiða sé völ til að þekkja
úr þá einstaklinga sem sé hættara
en öðrum við að bregðast þannig
. við yfirheyrslum að leiði til ós-
, annra játninga.
Öflugar og frumlegar aðferðir
Gísli Guðjónsson hafi hins vegar
þróað tvenna mælikvarða sem
hannaðir séu með það fyrir augum
að mæla á hlutlægan hátt hversu
líklegur einstaklingur sé til þess
að láta undan þrýstingi og leiðandi
spurningum við yfirheyrslur. Að-
ferðir Gísla séu öflugar og frum-
legar rannsóknaraðferðir þótt hag-
nýting þeirra við matsgerðir fýrir
dómstóla sé háð þeim takmörkun-
um að tilfinningalegt ástand og
► DR. Gísli H. Guðjónsson er
fæddur í Reykjavik 26. október
1947. Undanfarin 16 ár hefur
hann búið og starfað í Englandi
þar sem hann hefur í starfi sínu
sem yfirréttarsálfræðingur við
Lundúnaháskóla rutt réttarsál-
fræði braut sem nýrri fræði-
grein. Gísli starfar við öryggis-
stofnun þar sem unnið er að
geðrannsóknum á afbrotamönn-
um og meðhöndlun geðsjúkra
afbrotamanna. Hann leiðbeinir
jafnframt nemendum í klínísku
sálfræðinámi og doktorsnámi við
Lundúnaháskóla. Eiginkona
hans er Julie Guðjónsson.
kvíði sakborningsins geti haft
veruleg áhrif á niðurstöður og enn-
fremur sé óljóst hvort aðrir en sér-
þjálfaðir sálfræðingar kunni á að-
ferðunum svo góð skil áð þeim
megi treysta til að áreiðanlegar
niðurstöður fáist. -*
Rannsóknir Gísla undanfarin 10
ár hafi fært mönnum almennan
skilning á ósönnum játningum og
hann hafi aflað góðra rannsóknar-
gagna sem styðji kenningu hans
um yfirheyrslusefjun; það hve ein-
staklingum sé mismunandi hætt
við að beygja sig undir vald við
yfirheyrslur.
Mælikvarðar Gísla á þetta,
ásamt geðlæknisfræðilegum at-
hugunum samstarfsmanns hans,
breska læknisins J.A.C. MacKeith,
séu mikilvæg framför á leið til
skilnings á fyrirbæri sem geti graf-
ið undan trausti á réttarfari í saka-
málum.
The Lancet kallar í leiðaranum
eftir því að settar verði siðareglur
um störf lækna og sálfræðinga við
gerð matsgerða til notkunar í saka-
málum og um hefðbundna læknis-
fræðilega þjónustu við gæslu-
fanga, sem hafi verið gagnrýnis-
verð. Niðurstaða blaðsins er að
læknisfræði og sálfræði eigi að
beita til að koma í veg fyrir réttar-
morð en ekki til að stuðla með
beinum eða óbeinum hætti að þeim
málalokum sem séu skaðvænlegust
alls óréttlætis.
LABJALLAN1994
Handmálaður safngripur,
kr. 1.980
Qull - silfur - skartgrípír -
hru'fapör - postulín - kristall.
SILFURBÚÐIN
Kringlunni 8 -l 2 - Sfmi 689066
PÓSTUR OG SÍMI
Sölustaðir um allt land
...°g gjafirnar
Telepocket 200
Verð: 32.774 kr. staðgreitt.
Franskar, skósíðar,
hnepptar peysur.
TESSV
Neðst við
Dunhaga,
sími 622230
Opið virka daga
kl. 9-18,
laugardaga
kl. 10-16.
Aðalfundur
íþróttadeildar Fáks
verður haldinn í félagsheimilinu mánudaginn
5. desember kl. 19.30.
Venjuleg aðalfundarstörf.
Stjóm Í.D.F.
Haustsmölun
Smalað verður í haustbeitarlöndum félagsins
sunnudaginn 4. des. Flutningabílar verða í
Arnarholti kl. 11.00 í Saltvík kl. 12.00 og í
Geldinganesi kl. 15.00.
Þeir sem hafa hug á að taka hross sín eru
vinsamlegast beðnir um að vera á staðnum.
Vegna mikillar aðsóknar í félagshúsin eru
þeir sem hafa hug á því að vera í vetur,
beðnir um að panta og staðfesta með
greiðslu sem fyrst.
Fákur.
Fólk er alltaf
að vinna
íGullnámunni:
48 milljónir
Vikuna 24. til 30. nóvember voru
samtals 48.383.446 kr. greiddar út
í happdrættisvélum um allt land.
Þetta voru bæöi veglegir Silfurpottar og
fjöldinn allur af öörum vinningum.
Silfurpottar í vikunni:
Staöur: Upphæö kr.:
Háspenna, Laugavegi.... 284.532
Háspenna, Hafnarstræti. 215.979
Mónakó.............. 206.076
Háspenna, Laugavegi. 52.818
Mónakó.............. 111.341
Staöa Gullpottsins 1. desember, kl. 12:00
var 3.510.550 krónur.
Silfurpottarnir byrja alltaf 150.000 kr. og Gullpottarnir i 2.000.000 kr.
og hækka sföan jafnt og þétt þar til þeir detta.
Dags.
25. nóv.
28. nóv.
29. nóv.
30. nóv.
30. nóv.