Morgunblaðið - 28.12.1994, Síða 40

40 MIÐVIKUDAGUR 28. DESEMBER 1994
MIIMNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
+ Páll Pálsson
fæddist í Hnífs-
dal 1. apríl 1914.
Hann lést í Landspít-
alanum 19. desem-
ber sl. Hann var son-
ur hjónanna Páls
Pálssonar útvegs-
bónda og formanns
í Hnífsdal og Guð-
rúnar Guðríðar Guð-
leifsdóttur frá Aðal-
vík. Systkini Páls
eru: Jóakim, f. 20.
júní 1915, Halldór,
f. 1. ágúst 1916, d.
6. júní 1917, Helga,
f. 19. september 1917, Leifur
Guðmundur, f. 28. nóvember
1918, Kristján, f. 25. maí 1920,
d. 1. desember 1941, og Halldór
Gunnar, f. 5. nóvember 1921.
Páll kvæntist 1. janúar 1942
Ólöfu Karvelsdóttur frá Hnífs-
dal, f. 15. nóvember 1916. For-
eldrar hennar voru þau Karvel
Jónsson skipsljóri og útgerðar-
maður frá Skutulsfirði og kona
hans Ólafía Guðfinna Sigurðar-
dóttir frá Hnífsdal. Börn þeirra
Páls og Ólafar eru: 1) Kristján,
f. 1. desember 1944, kvæntur
Sóleyju Höllu Þórhallsdóttur, f.
11. júlí 1953, og eiga þau tváer
dætur, var áður kvæntur Aða-
í DAG kveðjum við kæran tengda-
föður okkar, Pál Pálsson frá Hnífs-
dal við ísafjarðardjúp. Páll var af
miklum fiskimönnum kominn og var
einn af ljölmörgum aflasælum skip-
stjórum sem fluttu til Reykjavíkur í
kreppunni. Páll leitaði sér menntun-
ar eins og kostur var á þeim tíma
og stundaði nám við Héraðsskólann
á Laugarvatni í tvö ár eftir barna-
skólann í Hnífsdal. Þau Lóa og Palli
hafa oft talað um skólagönguna hjá
Kitts kennara í Hnífsdal en þar hafa
fræðin verið tekin alvarlega því þau
mundu ennþá flest af því sem kennt
var þar.
Páll stundaði sjómennsku frá
unga aldri með föður sínum þar til
að hann fór til Reykjavíkur í skiprúm
hjá aflaskipstjóranum Snæbimi
Olafssyni á Tryggva gamla. Páll leit-
aði sér þá menntunar í sjómennsku
og lauk hann fiskimannaprófi frá
Stýrimannaskólanum í Reykjavík við
Stýrimannastíg. Eftir það átti sjó-
mennskan hug hans ídlan eða allt
til fímmtugs. Hann var 1. stýrimað-
ur hjá Bjarna Ingimarssyni á Júpiter
allt stríðið og kom það í hans hlut
að stjóma skipinu í sölutúrum til
Englands öll stríðsárin.
Arið 1951 flytur Páll með fjöl-
skylduna til ísafjarðar þegar hann
tók við skipstjórn á nýsköpunartog-
aranum Sólborgu sem kom þá nýr
til ísafjarðar,_ annar af togurum Is-
firðings hf. Á Sólborgu nutu með-
fæddir skipstjórnarhæfileikar Páls
sín vel og þótti hann ávallt sérlega
farsæll skipstjóri alla sína skip-
stjórnartíð og af skipshöfn sinni vel
látinn og vinsæll. Fræknum sjó-
mönnum frá ísafirði þakkaði hann
ávallt mikla aflasæld sína en á Sól-
borgu náði hann því að verða einn
af aflahæstu skipstjórum landsins.
Árið 1963 flytur Páll aftur til
Reykjavíkur með fjölskyldu sína og
keypti hann þá hlut í Asiaco hf.,
fyrirtæki sem seldi útgerðarvörur
o.fl. og starfaði hann þar í mörg ár.
Síðar stofnaði hann ásamt fleirum
Nes hf., sem selur einnig útgerðar-
vömr og starfaði hann þar meðan
kraftar entust.
Hugur Páls var ávallt á sjónum
og veiðiskapur honum mjög hugleik-
inn. Hann var seinþreyttur að segja
veiðisögur og frá lífínu af sjónum
eða vestan, en hann sagði sérlega
skemmtilega frá og lék sögupersón-
urnar með tilþrifum.
Þannig kynntumst við tengda-
bömin Páli og heimili þeirra hjón-
anna, sem glaðvæm og hlýju þar
sem tekið var á móti okkur frá fyrsta
degi sem einu af börnunum. Það var
spilað á nikkuna við hvert tækifæri
og sungið dátt en þannig kunni Páll
best við sig í góðra vina hópi og
hrókur alls fagnaðar.
Okkur tengdabörnunum reyndist
leiði Unu Jóhann-
esdóttur, f. 6. apríl
1942, og átti með
henni tvær dætur.
2) Ólafur Karvel, f.
29. janúar 1946,
kvæntur Svandísi
Bjarnadóttur, f. 18.
apríl 1946, og eiga
þau tvær dætur. 3)
Guðrún Helga, f. 5.
ágúst 1949, var í
sambúð með Krist-
jáni Kárasyni, f. 4.
ágúst 1952, og eiga
þau . einn son. 4)
Ólafía Guðfinna, f.
24. júní 1951, gift Amari Guð-
jónssyni, f. 19. nóvember 1949,
og eiga þau þijá syni. 5) Guð-
laug Björg, f. 2. febrúar 1955,
lést af slysförum 9. febrúar
1986, barnlaus. Páll hóf sjó-
mennsku 12 ára gamall með
föður sínum. Hann lauk fiski-
mannsprófi frá Stýrimannaskó-
lanum í Reykjavík og stundaði
sjóinn til fimmtugs m.a. sem
skipstjóri á togaranum Sólborgu
frá Isafirði. Stundaði verslunar-
störf eftir það til dauðadags,
sem einn af eigendum Asiaco
hf. og síðar sem einn af eigend-
um Ness hf. Útför Páls fer fram
frá Langholtskirkju í dag.
hann afar vel og barnabörnin minn-
ast hans með hlýju og söknuði.
Þrátt fyrir erfið veikindi tapaði
Páll ekki glaðværðinni og hélt reisn
og frábæru minni til síðasta dags.
Að leiðarlokum viljum við þakka
Páli fyrir öll árin sem við áttum
samleið.
Elsku Lóa, Guð gefi þér styrk í
sorg þinni.
Svandís, Sóley Halla og Arnar.
í dag kveðjum við elskulegan afa
okkar hinstu kveðju. Afi er okkur
öllum eftirminnilegur sem ákveðinn
en jafnframt mjög einlægur og vel-
viljaður maður. Fyrsta minning okk-
ar flestra er af honum spilandi á
harmonikkuna í Bræðratungunni og
við syngjandi honum við hlið. Afi
var mjög mikill tónlistarunnandi.
Hann hafði stundum á orði að ef
hann væri ungur í dag myndi hann
verða dægurlagasöngvari.
Afi var óþreytandi í að leiðbeina
okkur, hvort sem um var að ræða
að leggja okkur almennar lífsreglur
eða að kenna okkur að standa á
haus eða synda. Afí hafði vestfirska
siði í hávegum og fræddi okkur um
ýmislegt í þeim efnum. Þó tókst
honum aldrei að kenna okkur að
borða kæsta skötu þrátt fyrir árleg-
ar skötuveislur á Þorláksmessu.
Afi hafði mikið dálæti á kvæðum
og ljóðum. Eitt af uppáhalds ljóð-
skáldum hans var Öm Amarson og
fór afi stundum með þessa vísu
skáldsins fyrir okkur:
Elsku litli Ijúfur minn
Ieiki við þig heimurinn.
Ástin gefi þér ylinn sinn,
þðtt einhver fyrir það Iíði.
Vertu eins og afí þinn
allra bænda prýði.
Okkur er minnisstætt hversu
ástríkt hjónaband afa og ömmu var
og hversu mikil samheldni ríkti milli
þeirra. I veikindum afa okkar stóð
amma ætíð eins og klettur við hlið
hans og var velferð hans henni allt-
af efst í huga.
Elsku amma, við biðjum góðan
guð að styrkja þig í sorg þinni og
að blessa minningu afa okkar, sem
mun æjtíð lifa í huga okkar.
Afabörnin.
Foreldrar Páls, hjónin Guðrún
Guðleifsdóttir og Páll Pálsson út-
vegsbóndi og skipstjóri, bjuggu á
Brekkunni í Hnífsdal. Páll yngri var
elstur af sjö börnum þeirra hjóna.
Hann byijaði snemma að vinna með
föður sínum og reyndist síst eftirbát-
ur annarra ungra samtíðarmanna
sinna og var þó ekki mulið undir
unga menn í þann tíma enda átti
hann til sterkra stofna að telja. Afi
hans og langafi í föðurætt af Arnar-
dalsætt voru orðlagðir dugnaðar-
menn og amma hans, Helga Jóak-
imsdóttir, komin af merkum þin-
geyskum bændaættum. Virðist mér
sem allmörg góð, skapgerðareinkenni
forfeðra hans hafí komið mjög í ljós
í lífi hans og starfi.
Vandamenn, vinir og kunningjar
hverfa unnvörpum af þessu ieiksviði
lífsins, þar sem þessi hnöttur okkar
er. Fólk sem maður var nýbúinn að
kveðja er allt í einu horfið af sjónar-
sviðinu og maður hrekkur við. Manni
verður ljóst hvað mannsævin er
raunverulega stutt. Einn lítill punkt-
ur í tímanum. Þó þekkjum við ekki
nema brot af þeim tíma, sem mann-
kynið hefur dvalið á þessum hnetti
og verið að baslast við að ná þeim
þroska, sem það nú hefur öðlast.
Einn gamall vinur minn var að
kveðja. Búinn að beijast árum sam-
an við erfiðan sjúkdóm. Fyrir fimm-
tíu og sjö árum vorum við skipsfélag-
ar á botnvörpungnum „Tryggva
gamla“. Skipstjóri var aflamaðurinn
og öðlingurinn Snæbjörn Ólafsson.
Við Páll vissum þá ekki mikið í ætt-
fræði og alls ekki að við værum
fimmmenningar í Arnardalsætt. En
við vorum báðir Vestfírðingar og frá
Hnífsdal og lögðum okkur fram um
að ekki hallaði á okkar heimabyggð.
Þessi fallegi og lífsglaði piltur, Páll
Pálsson, og undirritaður urðu því
fljótlega góðir vinir. Ég var þó allm-
iklu eldri, en fann þó margt sameig-
inlegt með okkur í viðhorfi til lífs-
ins. Þessi ungi fjörugi Vestfirðingur,
Páll Pálsson, varð strax hvers manns
hugljúfi um borð, alltaf glaður og
reifur og tilbúinn í alls konar sprell.
Það hefði verið dauður maður sem
ekki gat hlegið þegar Palli söng sína
uppáhaldsslagara við raust.
Við Páll vorum á sama skipi í tvö
ár og áttum saman marga glaða
stund. En svo skildu leiðir. Mér
bauðst skipsstjórn og hann fór á
Stýrimannaskólann. Eftir að Páll
hafði verið skipstjóri á nýsköpunar-
togaranum Sólborgu við góðan
orðstír, hættur til sjós og farinn að
stunda viðskipti í Reykjavík og ég
fluttur þangað aftur, bar fundum
okkar oft saman. Alltaf var sama
ljúfa glaða en hispurslausa viðmótið
hjá Páli og stutt í kímnina. Oft hef
ég undrast hið mikla æðruleysi og
jafnlyndi sem Páll hefur sýnt í veik-
indum sínum. Þó hefur hann orðið
fyrir áföllum sem urðu honum þung
í skauti og líklega aldrei borið sitt
barr eftir, en það var þegar þau Lóa
misstu yngsta barn sitt af slysförum,
Guðlaugu Björgu, hinn 9. febrúar
1986. Á síðustu árum, þegar við
Helga systir hans komum í heimsókn
og hann var sárþjáður af hinum ill-
víga sjúkdómi, Parkinsons-veikinni,
gat hann ávallt gert að gamni sínu
og hlegið með okkur. Það þarf sterka
og ljúfa skapgerð til að geta tekið
öllu sem að höndum ber með ljúf-
mennsku og þolinmæði. Hann var
líka svo heppinn að eiga að lífsföru-
naut mannkosta konu, gáfaða, fórn-
fúsa og hjartahlýja, sem vakti yfír
svo að segja hveiju hans fótmáli.
Margir munu minnast þess þáttar
í skapgerð Páls Pálssonar skipstjóra,
sem svo sterklega hefur komið fram
í vináttu hans og tryggð við þá sam-
ferðarmenn, sem á einn eða annan
hátt hafa átt við hann erindi.
Vertu blessaður vinur og þakka
þér liðnar samverustundir.
Konu hans, börnum, systkinum
og öðru venslafólki, votta ég dýpstu
samúð mína.
Ásgeir Ragnar
Þorsteinsson, Hnífsdal.
Mig langar í fáum orðum að
kveðja vin minn, Pál Pálsson. Ég
kynntist honum fyrst í júlímánuði á
þessu ári og voeu því kynni okkar
ekki löng. Eg hefði kosið að hafa
kynnst Páli miklu fyrr, en þessi stutti
tfmi verður mér ávallt minnisstæður.
Það duldist mér ekki, þegar við Páll
vorum lagðir inn á sömu stofu á
sjúkrahúsi og við fórum að spjalla
saman milli rúma, að hér var einkar
viðfeldinn maður á ferð, gæddur
góðum gáfum og stórfróður. Sjúkra-
húsvist er ekki það skemmtilegasta,
sem maður upplifir um ævina, því
er ekki lítið atriði að kynnast góðum
mönnum, sem gaman og fróðlegt
er að blanda geði við.
Þegar eftirlifandi eiginkona Páls,
Ólöf Karvelsdóttir, hringdi í mig og
tilkynnti mér lát hans kom mér það
svo sem ekkeit á óvart, þegar haft
er í huga hve mikill sjúklingur Páll
var orðinn. Samt sem áður hvarflaði
það ekki að mér, þegar ég tók í
hönd Páls fyrir fáum dögum og ósk-
aði honum gleðilegra jóla að hann
myndi ekki dvelja meðal okkar yfir
jólin, en enginn veit ævina fyrr en
öll er.
Ég vil að endingu þakka Páli
ógleymanlegar samverustundir, þær
mun ég varðveita í minningu minni
um okkar góðu kynni. Ég sendi eftir-
lifandi eiginkonu, börnum, barna-
börnum og öðrum ættingjum hug-
heilar samúðarkveðjur.
Gunnar Snorrason.
Við andlát góðs vinar setur að
manni sorg og trega. Svo fór fyrir
mér þegar frændi minn, Ólafur Kar-
vel, færði mér þá fregn 19. þ.m.,
að nú hefði skipstjórinn ýtt úr vör
í síðasta sinn - yfir móðuna miklu.
Eins og að líkum lætur hneigðist
hugur Páls yngri snemma til sjó-
mennsku, enda barn að aldri þegar
hann tók til við að hnýta á tauma
og setja upp og yfirfara lóðir. Sjó-
sókn hóf hann aðeins 11 ára gamall
með föður sínum, sem kokkur á
sumarvertíð á Helgu, sjö tonna báti.
Sá hét í höfuð á mönnu hans. Þessi
vertíð var honum einna minnisstæð-
ust allra, enda lítt harðnaður ung-
lingur á bátskel, sem reri til fiskjar
frá Hnífsdal allt norður í Húnaflóa.
Faðir hans var annálaður sjósóknari
og aflamaður og reri langt ef á þurfti
að halda. Ekki var óalgengt á þeirri
vertíð að fiskur væri hausaður til
að spara pláss og settur hvar sem
rými var, jafnvel í lúkarinn til kokks-
ins.
Eftir fermingu fór hann að stunda
sjómennskuna að fullu með föður
sínum til 16 ára aldurs, en fór þá
til náms að Laugarvatni í tvo vetur.
Og enn átti sjómennskan hug hans
allan. Nokkrir landsþekktir togara-
skipstjórar voru þá starfandi, sem
fæddir voru og uppaldir í Hnífsdal.
Hafa þeir sjálfsagt haft áhrif á að
hvað marki Páll stefndi. Hann ræður
sig sem háseta hjá Snæbirni Ólafs-
syni, skitstjóra á togaranum Ver,
árið 1932 og fylgir honum einu ári
síðar á togaranum Tryggva gamla.
Þar er hann næstum samfellt til
ársins 1941, er hann lýkur prófi frá
Stýrimannskólanum. Að því búnu
gerist hann fyrsti stýrimaður á Júp-
iter hjá hinum landsþekkta aflaskip-
stóra, Bjarna Ingimarssyni. Þegar
hér er komið er síðari heimsstyijöld-
in skollin á og siglingar togara með
afla til Englands orðnar miklar
hættufarir. Páll sigldi sem skipstjóri
á Júpiter í flestum ferðum tii Eng-
lands öll styrjaldarárin, allt upp í tíu
ferðir á ári. Ur þessum ferðum stýrði
hann skipi sínu ávallt heilu til hafn-
ar, Árið 1948 flytur Páll sig um set
og gerist stýrimaður á Karlsefni hjá
bróður Bjarna, Halldóri Ingimars-
syni. Hann fer síðan til ísafjarðar
árið 1951 til að taka að sér skip-
stjórn á nýjum togara ísfirðinga,
Sólborgu, og sækir hana til Aberde-
en. Flytur fjölskylda hans ári síðar
til ísafjarðar og býr þar til ársins
1963, en þá er Páll kominn í land
og hættur sjómennsku. Á undan
voru gengin erfiðleikaár í togaraút-
gerð, fyrst og fremst vegna kerfis
uppbóta, sem var togurum óhag-
stætt og var að mestu við lýði eftir
stríð til ársins 1960.
Flytur hann þá með fjölskyldu
sína aftur til Reykjavíkur og starfar
við veiðarfærasölu, þar til hann
stofnar ásamt öðrum fyrirtækið Nes
hf., árið 1982. Það fyrirtæki hefur
í fyrstu einnig sölu veiðarfæra en er
í dag jafnframt með mikil umsvif í
útflutningi sjávarafurða.
Kynni okkar Páls hófust fyrir al-
vöru, er hann kvæntist frænku minni
og föðursystur, Ólöfu Karvelsdóttur,
Jónssonar skipstjóra og Ólafíu Guð-
finnu Sigurðardóttur frá Hnífsdal.
Þau gengu í hjónaband 1. janúar
1942 og höfðu því búið í farsáelu
hjónabandi næstum 53 ár, er hann
lést. Ekki fór hjá því að ungi þorps-
búinn fylltist stolti yfir mági sínum,
sem var mikið glæsimenni, sigldur,
og bar með sér svip heimsborgar-
ans. Naut ég þess í gjöfum frá fjar-
lægu landi, sem ég hafði áður aðeins
látið mig dreyma um. Sama var
PALL PALSSON
raunin nokkrum árum síðar, þegar
ég dvaldi á heimili þeirra í þijá vet-
ur á námsárum mínum í Reykjavík.
Fyrir um 15 árum tók heilsu Páls
að hraka, sem sjálfsagt má rekja til
hinnar hörðu vinnu sjómannsins, oft
við hinar erfiðustu aðstæður. Hann
barðist hetjulegri baráttu í meira en
tíu ár við þann sjúkdóm, sem hann
að lokum hlaut að lúta í lægra haldi
fyrir.
Páll mágur minn var maður glæsi-
legur á velli og fríður sýnum. Hann
var glaðvær og hrókur alls fagnaðar
á góðri stund. Hann hafði á hrað-
bergi sögur og vísur frá langri sjó-
mannsævi og kunni þá list vel að
segja frá. Hann hafði mikla unun
af tónlist, einkum söng, og hafa
fagra söngrödd. Páll var á sínum
yngri árum liðtækur hljóðfæraleik-
ari, sem hann tileinkaði sér nánast
án tilsagnar. Þótt framkoma hans
öll einkenndist af prúðmennsku í
allra garð, þótti hann röggsamur
stýrimaður og skipstjóri og fara
ýmsar sögur af því. Hann var far-
sæll sjósóknari og aflamaður. Á
heimili Lóu og Palla var alltaf gest-
kvæmt, þar ríkti jafnan glaðværð
og lögðu húsráðendur sig fram við
að láta þeim líða vel, sem að garði
bar
Að leiðarlokum þakkar fjölskylda
mín og ég frábær kynni og sam-
skipti við Pál Pálsson. Lóu frænku
og fóstursystur vottum við einlæga
samúð, sem og börnum þeirra,
tengdabörnum og öðrum ættingjum.
Guð blessi minningu Páls Pálsson-
ar.
Þorvarður Alfonsson.
Andlátsfregn er alltaf frétt og
kemur við viðkvæma strengi þeirra
sem hún varðar þótt hún komi ekki
á óvart. Við sem þekktum Pál Páls-
son vissum að senn liði að lokaor-
ustu hans í stríði sem ekki gat end-
að nema á einn veg. Mig langar að
minnast þessa kæra vinar míns með
fátæklegum orðum.
Kynni mín af Páli fylgdu í kjölfar
þess að ég kynntist yngstu dóttur
hans, Guðlaugu Björgu, nöfnu
minni, jafnöldru og skólasystur. Við
stöllurnar tókum upp þann sið að
lesa saman fyrir latínupróf á hveiju
vori á menntaskólaárunum. Þá flutti
ég jafnvel í nokkra daga í Bræðrat-
unguna og við stöllurnar helltum
okkur í latínustaglið. Páll sat gjarna
í námunda við okkur og naut þess
að hlusta á okkur hafa yfír versjón-
ir af ræðum Síserós, Gallastríðum
Sesars og ljóðum Óvíds. Þau Lóa
gættu þess að okkur skorti ekkert
og þegar að prófi kom voru þau síst
óspenntari en við, ungu menntakon-
urnar.
Kynnin af þessari vestfirsku fjöl-
skyldu. ollu tímamótum í lífi mínu.
Við Gulla urðum nánar vinkonur og
áttum eftir að upplifa margt saman.
Allt í kringum Bræðratungufólkið
var stórbrotið og litríkt. Glaðlegt
viðmót, áhugi fyrir mönnum og
málefnum og heimsborgarbragur
einkenndi fólkið hennar nöfnu
minnar. Mér var vel tekið af fjöl-
skyldunni og til aðgreiningar kölluð
Gulla Gúmm.
Mér þótti það merkilegt við Gullu
þegar við kynntumst fyrst hversu
ræktarsöm hún var við foreldra sína.
Jafnaldrar okkar sem þá voru um
tvítugt voru uppteknari af flestu
öðru en foreldrum sínum. En Gulla
ferðaðist með þeim innanlands sem
utan og þegar hún hélt vinum sínum
veislur voru foreldrar hennar og
systkini jafnan efst á gestalistanum
þegar mikið lá við. En þetta reynd-
ist ofur skiljanlegt; þau kunnu
manna best að skemmta sér, voru
fagnaðarhrókar og í þessari fjöl-
skyldu var hugtakið kynslóðabil lítils
virt. Páll lék á harmónikku og allir
sungu við raust. Fúsalögin voru
m.a. vinsæl.
Veturinn 1983-84 deildum við
stöllurnar saman íbúð og þá var það
eitt sinn að við'héldum foreldrum
okkar veislu. Það var ekkert til spar-
að; vel veitt í mat og drykk. Við
nutum öll samverunnar og umræð-
urnar spönnuðu alla heima og geima.
Ég minnist þess að hafa hugsað að
þetta ætti maður að gera oftar.
Hver vissi hve lengi við fengjum að
njóta þess að vera öll hér í þessu
jarðlífi. Páll hafði þegar á þessum
tíma átt við vanheilsu að stríða um