Morgunblaðið - 07.02.1995, Blaðsíða 22

22 ÞRIÐJUDAGUR 7. FEBRÚAR 1995
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Gullin
hugskot
MYNDUST
Gallerí Sölon
íslandus
MÁLVERK
LÍSBET SVEINSDÓTTIR
Opið alla daga til 20. febrúar. Að-
gangur ókeypis
SAMBÚÐ myndlistarsýninga og
annars rekstur getur verið erfíð á
stundum, og ekki hefur alltaf tekist
að varðveita virðingu fyrir mynd-
listinni í slíku samhengi. Oft hefur
myndlistin verið notuð á óviðeigandi
hátt sem skreyting á óskyldum vett-
vangi, og sett niður fyrir vikið.
A nokkrum stöðum hefur þetta
sambýli þó tekist með ágætum, og
er Gallerí Sólon íslandus einn
þeirra. Þessi sýningarstaður fyrir
ofan kaffíhúsið hefur reynst henta
vel ólíkri myndlist og innsetningum,
en nýtur sín þó best þegar á ferð-
inni eru stór myndverk. Þá verður
rýmið einnig virkur þáttur í sýning-
unni, og einstök verk verða sterk-
ari fyrir augum áhorfandans.
Sýning Lísbetar Sveinsdóttur
nýtir þessa kosti til hins ítrasta.
Listakonan sýnir hér sex gríðarstór-
ar myndir, sem allar eru unnar í
pappír og olíulit. Verkin hefur hún
unnið í vetur, og er hin gulli slegna
birta þeirra, umfang og viðfangs-
efni í skýrri andstöðu við drunga
skammdegisins sem þau lýsa nú
upp.
Fyrir nokkru bjó Lísbet um
tveggja ára skeið í Portúgal, og
virðist sú dvöl hafa haft umtalsverð
áhrif á list hennar. Hér er hinn
guli litur sólbakaðs lands rílq'andi,
og er efldur eða tempraður til skipt-
is með gylltum innskotum eða
Morgunblaðið/Kristinn
LÍSBET Sveinsdóttir: Horfðu á lífið.
gráum ofanlit, sem þó nær ekki að
hylja þann hlýleika, sem býr undir.
Allt er þetta unnið í þeirri grófu
myndgerð expressionismans, sem
listakonan hefur sýnt áður. Til við-
bótar vægi litanna og hinni breiðu
útlínumálun sem hún beitir hefur
Lísbet hér nýtt sér texta úr rúmlega
hálfrar aldar gömlu sendibréfí, sem
hún stækkar upp og klippir niður
í fletina, þannig að áhorfandinn nær
aðeins að lesa nokkur orð á stangli,
án þess að skilja samhengið. Þann-
ig verða þessir textar líkt og hug-
skot í myndunum, sem gera hvoru
tveggja í senn að efla þau á mynd-
rænan hátt og fylla þau ákveðinni
óræðni og dulúð.
Verkin njóta sín vel í uppsetning-
unni. Málaður pappírinn er settur
á milli tveggja platna úr plexigleri,
og verða myndimar þannig léttar
og svífandi, þrátt fyrir stærðina.
Einstök myndefni ná einnig að
greina verkin vel frá hvert öðru,
þrátt fyrir nátengt litaspil og heild-
arsvip.
Þannig virkar t.d. „Tónsmiður-
inn“ (nr. 1) afar sterkur í einfaldri
andlitsmyndinni, og gyllt eyrað
bendir til mikilvægasta skilningar-
vits þessa listamanns. „Horfðu á
lífíð" (nr. 4) byggir einnig á manns-
höfði, en hér er undrun hins opin-
mynnta í raun undrun okkar allra
gagnvart því góða jafnt sem hinu
illa sem blasir við okkur daglega;
textamir em hér sterkur þáttur,
og vísa ef til vill til þeirrar orrahríð-
ar fjölmiðlunar, sem umlykur okkur
alla tíð.
Þegar svo fá verk fylla heila sýn-
ingu er freistandi að taka hvert og
eitt þeirra til nánari skoðunar, en
hér skal staðar numið með því að
benda að síðustu á myndina „Hemp-
an“ (nr. 3). Hið trúarlega inntak
er hér einkar vel dregið fram, bæði
með þeim gráa krossi sorgarinnar
sem er markaður með litunum, og
síðan útlínum hempunnar sem tekur
inn á sig allt það sem í krossmark-
inu felst.
Þessi sýning Lísbetar ber með
sér að listakonan vinnur vel að list
sinni og leggur mikla alúð í hvert
smáatriði. Hér eru á ferðinni verk
sem ættu að hreyfa við hveijum
manni og er rétt að hvetja sem
flesta til að skoða hana á komandi
vikum.
Eiríkur Þorláksson
Leturmálverk
MYNDIIST
Hafnarhúsið
MÁLVERK
KRISTJÁN JÓNSSON
Opið kl. 14-18 alla daga. Til 12. febr-
úar. Aðgangur ókeypis.
MYNDLISTARMENN hafa hag-
nýtt sér letur og tákn á ýmsa vegu
í nútímalist og á stundum er allt lista-
verkið einungis ein setning á ritmáli.
Málarar hafa svo einnig lætt letr-
inu inn í myndheildir sínar, í formi
einstakra táknrænna bókstafa, brot-
um af bókstöfum og heilla setninga.
Þeir hafa iðulega sótt í hina magn-
þrungnu hrynjandi aust-
urlenzks leturs, en þó oft-
ar á þann veg' að hin
myndrænu lögmál eru
dregin fram og gegna
meginhlutverkinu. •
Það er hins vegar mun
sjaldgæfara, að málarar
hræri þessu saman á þann
veg að það vefjist fyrir
skoðandanum, hvort um
sé að ræða myndheild sem
er borin uppi af ritmáli,
eða málverk sem nýtur
stuðnings frá hrynjandi
letursins og stundum ekki
gott að sjá hvort hafi bet-
ur.
Kristján Jónsson er
einn þeirra sem hefur tekið letrið í
þjónustu málverksins, en hann nam
í eitt ár við myndlistarskólana tvo. í
Reykjavík, en flutti sig svo til Barcel-
ona þar sem hann stundaði nám í
málara- og grafíkdeild við Escuela
Massana í fjögur ár. Ekki þekki ég
til skólans, en myndir Kristjáns bera
vott um að meginveigurinn hafí síður
verið grunnmenntun og teikning,
mun frekar hrynjandin á myndfletin-
um, og nemendum þannig frekar
uppálagt, að mála eftir innblæstri
en skipulögðum lita- og formrann-
sóknum.
Eftir öllum sólarmerkjum að
dæma, er þetta fyrsta einkasýning
Kristjáns, ekki þó fyrir óstýrilæti og
margvíslegar formrannsóknir, mun
frekar sama stefíð sem gengur eins
og rauður þráður í gegnum myndferl-
ið allt. Þetta er táknrænt einkenni
nútímans hjá ungum, sem leitast við
að vera samstæðir en um leið sér á
báti og öðruvísi — líkt og allir hinir.
Það er þrennt sem einkennir
myndir Kristjáns öðru fremur, borg-
arlandslag, letur og misturkennd
form. Fátt er klárt og ákveðið og
er líkast sem óformlegum (infomel)
vinnubrögðum sé stefnt á móti form-
legum, en takist honum að samræma
letur og mjúka hrynjandi eins og t.d.
í myndinni „Bárugata 3, 5 og 7 geng-
ur dæmið upp. Skýrleiki í formum
reynist einnig styrkur gerandans og
má þar helst nefna myndimar „Bær
„Bárugata 3, 5 og 7“ (Terra firma),
blönduð tækni 124x94 sm.
(Petra Genetrix)" og „En Arkadia
Ego“ í tveim útgáfum. (nr. 9 og 11).
En svo eru aðrar myndir þar sem
sér móta fyrir mannverum í bak-
grunninum og hér er teikningin mjög
formlaus og ósannfærandi og býr þar
fyrir utan ekki yfir innri styrk. Burð-
argrindín er lin og tjákraftinum eftir
því ábótavant. En taki maður mið
af því, að þetta mun vera frumraun
Kristjáns, gefur sýningin ýmis loforð
um framhaldið en hann þarf að ein-
beita sér til muna um formræna
ögun þegar það á annað borð við á
myndfletinum.
Bragi Ásgeirsson
Yefir o g vinnuaðstaða
MYNDUST
Hveragerdi
ÓSKAR MAGNÚSSON
ÍBÚÐ OG VINNUSTOFA
GESTAVINNUSTOFUM lista-
manna, þ.e. þeim sem úthlutað er
í afmarkaðan tíma, er stöðugt að
Ijölga á landinu og eru það væn
tíðindi. Um helgina var með viðhöfn
opnuð fyrsta gestavinnustofan í
Hveragerði, og henni tengist lítið
hús skammt frá er nefnist Varma-
hlíð, og í því tilefni voru hengd upp
nokkur veggteppi eftir hinn bemska
Óskar Magnússon og stóð Gylfí
Gíslason listamaður að þeirri fram-
kvæmd. Þá ber að nefna, að um
þessi mánaðamót er tilbúin gesta-
vinnustofa og íbúð fyrir myndlistar-
menn í Deiglunni á Akureyri.
Vinnuaðstaðan í Hveragerði er
bæði ætluð myndlistarmönnum og
rithöfundum enda settu þeir svip á
bæinn hér áður fyrr og gera jafn-
vel enn. Er mér í fersku minni hve
ævintýralegt þetta þorp var í mín-
um augum er ég var í fyrirhleðslu-
vinnu við Markarfljót á árunum
eftir stríð og átti iðulega leið þar
framhjá. Bæði var að gufustrókam-
ir stóðu upp úr ótal smáhveram um
allt þorpið og nágrenni þess og svo
bar ég ótakmarkaða virðingu fyrir
listamönnunum á staðnum, en af
þeim fóru ýmsar sögur.
Frá þeim tíma hafa orðið miklar
breytingar á Hveragerði, gufu-
strókamir era að mestu horfnir,
listamennimir einnig og andstæð-
umar eru orðnar mun meiri vegna
viðamikilla byggingaframkvæmda.
Hin Iitlu og vinalegu hús, sem sum
eru nánast dvergvaxin, standa þó
ennþá og flaug mér í hug er rútan
ók framhjá þeim að borðleggjandi
væri að ekki er stundað útræði frá
þorpinu (!), en um leið að mögulegt
væri að beisla hina miklu orku til
íjölþættari gagns en upphitun gróð-
urhúsa og heilsuræktar.
Hinir nævu vefir Óskar Magnús-
HVERAGERÐI
Bamsleg fegurð
prýðir verkin, sem eru
fyrir sumt af pólitísk-
um toga, en tengjast
sonar, sem lést fyrir
rúmu ári, setja sér-
stæðan blæ á veggi
dvalarhússins, sem er
endurgert fyrsta
íbúðarhúsið í Hvera-
gerði og var byggt af
Guðmundi Sólmundar-
syni árið 1929. Óskar
telst sértækur kvistur
í hópi hinna mörgu bemsku mynd-
listarmanna, sem auðgað hafa ís-
lenzkan myndlistarvettvang á und-
anfömum áratugum og frá upphafi
hafa átt sinn þrönga aðdáendahóp,
sem farið hefur stækkandi hin síð-
ari ár, þvi bemsk list virðist eiga
mun greiðari Ieið til almennings en
sú er byggist á skólun. Eftir sýn-
ingu á verkum Óskars og Blómeyj-
ar Stefánsdóttur konu hans fyrir
allnokkrum árum sem dijúga at-
hygli vakti, hefur verið hljótt um
þau bæði. Þetta var alþýðufólk sem
bjó í furðuhúsi í Blesugrófínni, sem
var líkast lokinhamri eða álfabyggð
og vakti óskipta athygli þeirra er
þó aðallega þjóðlegum
minnum. í svefnskála
eru svó nokkrar mynd-
ir af hinu sérstæða
húsi og þeim sjálfum
sem tekið hafa Leifur
Þorsteinsson og Jó-
hanna Ólafsdóttir.
Skal mælt með
þessari litlu sýningu
sem opin verður sunnudaginn 5.
laugardaginn 11. og sunnudaginn
12. febrúar frá 14-18 alla dagana
og getur fólk um leið skoðað húsa-
kynnin.
Vinnustofan er aflangur skáli 45
fermetrar að stærð, þar sem áður
vora geymd garðyrkjuáhöld.
Gluggar vita í suður og telst það
öllu frekar galli en ávinningur fyrir
myndlistarmenn, og þyrfti því nauð-
synlega að útbúa sérstök glugga-
tjöld til að dempa sólarljósið.
Gert er ráð fyrir að myndlistar-
menn fái húsið til afnota þrisvar
sinnum tvo mánuði á ári, en rithöf-
undar tvisvar sinnum tvo mánuði.
Tveir mánuðir skulu svo til fijálsrar
úthlutunar og þá einkum til lista-
manna sem hvorki teljast myndlist-
armenn né rithöfundar.
Það er menningarmálanefnd
Hveragerðis sem stendur að baki
hinna lofsverðu framkvæmda, en í
henni sitja um þessar mundir Knút-
ur Braun forseti bæjarstjómar, Ein-
ar Mathiesen, bæjarstjóri og Grétar
Einarsson. Sérstök úthlutunarnefnd
hefur verið skipuð sem í sitja Bryn-
hildur Þorgeirsdóttir tilnefnd af
Sambandi íslenzkra ‘ myndlistar-
manna, Egill Egilsson tilnefndur
af Rithöfundasambandi íslands og
Knútur Braun frá Hveragerðisbæ.
Hér er vel og viturlega að verki
staðið og vonandi verður vinnuað-
staðan til að lífga upp á menningar-
lífið í Hveragerði, eins og lista-
mennimir nafnkenndu gerðu forð-
um. Listamönnum skal bent á, að
kjörið tækifæri er til að breyta um
umhverfi og loka að sér um stund,
einbeita sér að einhveiju afmörkuðu
verkefni, eða einfaldlega slappa af
og endumærast. Hlaða birgðar-
geyma skapandi kennda í takt við
kraumandi hveraorkuna.
Bragi Ásgeirsson.
Ertu ekki búinn að tryggja þér
númer í Happdrættinu?