Morgunblaðið - 18.05.1995, Qupperneq 30

30 FIMMTUDAGUR 18. MAÍ1995
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 18. MAÍ1995 31
_U
■ STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Haraldur Sveinsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
FRAMLEIÐNII
FYRIRTÆKJUM
FRAM KEMUR í niðurstöðum könnunar, sem gerð var meðal
evrópskra fyrirtækja, að stjórnendur fyrirtækja á íslandi
telja þróun framleiðni og arðsemi lakari hér á landi en hjá keppi-
nautum þeirra í Evrópu. Þetta kom fram á aðalfundi Vinnuveit-
endasambandsins í fyrradag.
Niðurstaðan ber vott um, að íslenzkir fyrirtækjastjórnendur
átti sig á einum mest aðkallandi vanda íslenzks atvinnulífs, sem
er lítil framleiðni og þar með verri nýting aðfanga og vinnuafls
en vera ætti.
Þetta má meðal annars ráða af því, að þrátt fyrir að landsfram-
leiðsla á mann sé meiri á íslandi en í mörgum öðrum ríkjum
OECD, eru laun lægri og koupmáttur þeirra minni en landsfram-
leiðslan gefur til kynna. íslendingar þurfa að vinna lengur en
margar aðrar þjóðir til að ná sambærilegum lífskjörum, sem sést
á því að árið 1991 var ísland í 18. sæti af 24 ríkjum OECD,
þegar litið var á landsframleiðslu á hverja vinnustund.
Aukning framleiðni er ein skynsamlegasta leiðin til að bæta
lífskjör á íslandi. Það er leið, sem getur skilað raunverulegum
kjarabótum, þótt sjávarafli standi í stað óg ný álver séu enn
ekki risin. Á undanförnum kreppuárum hefur orðið mikil breyt-
ing til hins betra í atvinnulífinu að þessu leyti. Fyrirtæki hafa
aukið framleiðslu en jafnframt fækkað fólki og komið á margvís-
legri annarri hagræðingu. Sennilega hefur mestur árangur náðst
í stærri fyrirtækjum, sem hafa haft fjárhagslegt bolmagn til
þess að takast á við þetta verkefni.
Þetta átak þarf hins vegar einnig að ná til smærri fyrirtækja
og opinbera geirans. Þáttur stjórnvalda getur annars vegar ver-
ið sá að stuðla almennt að hvetjandi andrúmi í atvinnulífinu
m.a. með margvíslegri fræðslustarfsemi og hins vegar að stuðla
að nauðsynlegri fyrirgreiðslu við smærri fyrirtæki, sem geri
þeim kleift að ráðast í aðgerðir á sínum vettvangi, sem stuðla
að aukinni framleiðni.
HVAÐ LEYFIST
SVEITARFÉLÖGUNUM?
JÓHANN G. Bergþórsson, bæjarfulltrúi í Hafnarfirði og fyrr-
verandi forstjóri Hagvirkis-Kletts, segir í samtali við Morg-
unblaðið í gær, að hefðu viðskipti bæjarsjóðs Hafnarfjarðar og
fyrirtækisins verið rannsökuð, eins og oddvitar núverandi meiri-
hluta í bæjarstjórn fóru fram á við félagsmálaráðuneytið, hefði
komið í ljós að kæra þeirra byggðist á röngum forsendum.
Jóhann segir jafnframt: „Ef [málið] hefði hins vegar verið
tekið til meðhöndlunar á þessum grunni, þá spyr maður sig hvað
hefði gerzt varðandi ákvarðanir út um allt land, þar sem menn
hafa beinlínis verið að leggja fram fjármuni til trygginga, bak-
ábyrgða, eða aðstoðar við atvinnurekstur og ekkert haft á móti
og það tapazt.“
Svarið við spurningu Jóhanns er það að hefði félagsmálaráðu-
neytið kveðið upp efnislegan úrskurð um það hvort viðskipti
Hafnarfjarðar og Hagvirkis-Kletts stæðust sveitarstjórnarlög —
þar sem segir að sveitarfélag megi ekki gangast í almennar
ábyrgðir fyrir fyrirtæki — hefði sá úrskurður væntanlega skapað
fordæmi, sem farið hefði verið eftir um allt land.
Eins og málalokin urðu í kærumálinu í Hafnarfirði er staðan
í þessum málum hins vegar áfram óljós. Morgunblaðið ítrekar
þá skoðun sína að niðurstaða verði að fást um það, hvort slík
aðstoð sveitarfélaga við einkafyrirtæki sé heimil, og hverjir beri
ábyrgðina, tapist fé skattgreiðenda. Fyrst félagsmálaráðuneytið,
sem á að hafa eftirlit með því að sveitarstjórnarlög séu haldin,
getur ekki kveðið upp úrskurð, er ástæða til að ræða stofnun
sérstaks stjórnsýsludómstóls eða sambærilegs úrskurðarvalds.
MARÍA MARKAN
MARÍA MARKAN var tvímælalaust einn merkasti tónlist-
arfrömuður, sem íslendingar hafa átt fyrr og síðar. Ung
að árum hóf hún söngnám í Berlín á þriðja áratug aldarinnar og
í kjölfarið fylgdi glæsilegur söngferill í mörgum þekktustu óperu-
húsum Evrópu, Ástralíu og Ameríku. Hvarvetna hreif María
Markan áheyrendur með sinni gullfallegu og öguðu söngrödd.
Landar hennar fylgdust heillaðir með ferli fyrstu íslenzku söng-
konunnar, sem gerði garðinn frægan á alþjóðlegum vettvangi.
Á hátindi ferils síns og frægðar starfaði María við Metropolitan
óperuna í New York, 1941-1942, en heimsstyrjöldin síðari gerði
strik í reikninginn eins og hjá svo mörgum öðrum listamönnum.
Eftir að María Markan fluttist aftur heim til íslands hófst nýr
þáttur í lífsstarfi hennar. Hún kenndi og þjálfaði marga af beztu
söngvurum landsins, sem sumir hveijir fetuðu síðar brautina,
sem María hafði rutt á fyrrihluta aldarinnar.
María Markan lézt í Reykjavík að morgni sl. þriðjudags, 89
ára að aldri, en hún fæddist í Ólafsvík 25. júní 1905. Að leiðar-
lokum þakka íslendingar þessari stórbrotnu listakonu fyrir braut-
ryðjendastarf hennar og þær ótöldu stundir, sem þeir hafa notið
hennar fagra og glæsilega söngs.
ENGAR UNDANÞÁGUR
FYRIR ÍSLENDINGA
• Þarf að flytja inn 53% alls fisks • Ég hef
aldrei beitt aðferðnm Machiavellis • Þeir vildu ein-
faldlega meira en þeim bar • Nauðsynlegt er að
byggj a upp fískistofnana á ný
Italska konan EMMA BONINO fer með sjáv-
arútvegsmál innan framkvæmdastjómar Evr-
ópusambandsins. Hún tók við því embætti í
lok janúar í ár og hefur síðan átt í harðvítug-
um deilum við Kanada og reynir nú að end-
umýja mikilvægan fískveiðisamning við Mar-
okkó. Hjörtur Gíslason fékk einkaviðtal við
Bonino í höfuðstöðvum ESB í Bmssel og
ræddi við hana um stjóm fískveiða og fleira
EG ER þeirra skoðunar að
mjög mikilvægt sé að
niðurstaða fáist á út-
hafsveiðiráðstefnu Sam-
einuðu þjóðanna,“ segir
Emma Bonino. „Það er
nauðsynlegt að samkomulag náist
um einhveijar þær reglur, sem geta
komið böndum á annars óheftar veið-
ar á úthöfunum. Virku eftirliti verður
að koma á með einhveijum hætti.
Ég er viss um að reynt verður að
fara nýjar leiðir í ljósi allra þeirra
deilna um veiðar á alþjóðlegum mið-
um, sem nú eiga sér stað. Vaxandi
þungi er nú lagður á það hjá mörgum
strandríkjum, ekki aðeins Kanada,
að færa yfirráð sín út fyrir 200 mílna
lögsöguna. Þar er Evrópusambandið
á öndverðum meiði, en á hinn bóginn
er það allra hagur að veiðunum sé
stjórnað og eftirlit haft með þeim.
Evrópusambandið mun ekki sætta
sig við frekari útfærslu fiskveiðilögu
strandríkjanna. Evrópusambandið er
í raun hvort tveggja í senn stórt
strandríkjasamband og öflugt fisk-
veiðisamband. Við þurfum því að
taka tillit til að minnsta kosti tveggja
þátta hvað varðar hagsmuni okkar
sem samband fiskveiðiþjóða, en
stærri lögsögu en 200 mílur sam-
þykkjum við ekki. Lög og reglur
þurfa að vera ljósar og afstaða til
þeirra sömuleiðis. Við getum ekki
stutt ein alþjóðleg lög og hafnað
öðrum eftir hvernig vindurinn blæs
hverju sinni. Þá missir fólk trúna á
okkur.
Grundvallaratriðið í veiðistjórnun
á úthöfunum er annars vegar 200
mílna lögsaga strandríkjanna, og
hins vegar hugsanleg niðurstaða ráð-
stefnu Sameinuðu þjóðanna um
stjórn veiða á úthöfunum. Nú liggur
fyrir lokatillaga forseta ráðstefnunn-
ar, Nandans, um niðurstöðu og hver
hún verður á eftir að koma í ljós.
Skoðun Evrópusambandsins í þeim
málum er sú, að 200 mílna mörkin
skuli standa óbreytt áfram hvað
strandríkin og réttindi þeirra varðar.
Tillögur um aflahámark utan fisk-
veiðilögsagna í Norður-Atlantshafi
heyra undir svæðastjórnunarnefnd-
irnar NAFO og NEAFC. Þar tel ég
vera sameiginlegan vettvang þeirra
ríkja, sem til sögunnar koma, til að
hafa stjórn á veiðunum og skipta
aflaheimildum á milli sín.“
Sami rammi fyrir alla
Ef ísland sækti um aðild að Evr-
ópusambandinu nú, kæmi til greina
að landið fengi full yfirráð yfir fisk-
veiðilögsögu sinni?
„Nei. ísland yrði, eins og önnur
aðildarlönd, að gangast undir hina
sameiginlegu fiskveiðistefnu Evrópu-
sambandsins. Hins vegar yrði örugg-
lega um einhvern aðlögunartíma að
ræða eins og við inngöngu Spánar
og Portúgal á sínum tíma og Svíþjóð-
ar og Finnlands nú. Sá aðlögunartími
getur verið langur, en meginreglan
er sú að sameiginleg stefna er öllum
sameiginleg, hvort sem um er að
ræða fiskveiðar eða landbúnað. Sami
rammi gildir fyrir alla.“
Háðir innflutningi
Sjómenn, einkum í Frakklandi,
hafa barizt gegn innflutningi á fiski,
meðal annars frá Noregi. Er þess að
vænta að einhverjar aðrar aðferðir
en tollar og heilbrigðisreglur verði
notaðar til að hindra innflutning á
fiski inn til Evrópusambandsins?
„Að mínu mati kemur það ekki til
greina. það er ómögulegt af mörgum
ástæðum. Sambandið þarf að flytja
inn 53% alls fisks, sem innan þess
er neytt. Við erum háð þessum inn-
flutningi og því er ekki hægt að verða
við kröfum sjómanna, sem stundum
koma fram, um að hefta innflutning-
inn. Fiskiðnaður okkar er háður þess-
um innflutningi og gagnvart honum
er það óverjandi að hefta innflutning.
Sem neytandi finnst mér hins vegar
nauðsynlegt að krefjast þess að fisk-
ur, sem fluttur er inn til Bandalags-
ins, sé unninn við viðunandi aðstæð-
ur, að farið sé að þeim reglum, sem
settar eru um vinnslu matvæla."
Deilt við Kanada
Deila ESB við Kanada hefur vakið
mikla athygli. Byggðist hún á fiski-
vernd eða hvernig skipta skyldi því,
sem til reiðu var?
„Það kom mér verulega á óvart
hvernig stjórnvöld í Kanada komu
fram í deilunni við okkur í vetur og
á erfitt með að skilja hvað lá þar að
baki. Ég tók við embætti mínu 25.
janúar og hitti Brian Tobin, sjávarút-
vegsráðherra Kanada, 31. janúar.
Við komumst að samkomulagi um
annan fund í febúar eða marz til að
fjalla betur um verndun fiskistofna
o g stjóm veiða á hinu umdeilda svæði
utan 200 mílnanna á Mikla banka
við Nýfundnaland sem fellur undir
NAFO (fiskveiðinefnd Norðvestur-
Atlantshafsins). Skyndilega varð
fjandinn hins vegar laus, og satt að
segja á ég bágt með að skilja hvað
lá að baki þeirri ákvörðun stjórnvalda
í Kanada að brjóta alþjóðleg lög með
því að taka skip utan lögsögu sinnar.
Þó ég sé ítali, hef ég aldrei beitt
aðferðum Machiavellis. Ég er ekki
þeirrar skoðunar að tilgangurinn
helgi meðalið, heldur beri að beita
löglegum aðferðum við að ná sínu
fram.
Ég hef einnig alltaf verið þeirrar
skoðunar, að hin harkalegu viðbrögð
Kanada hafi ekki byggzt á fiskvernd-
unarsjónarmiðum. Evrópusambandið
hafði þegar samþykkt að minnka
ÞYSKA-
LAND^
FRAKK
LAND
SPANN
Sjávarafli ESB-ríkjanna 1989-91
í þús. tonna
1989
1990
1991
Danmörk 1.927.493 1.517.211 1.793.171
Spánn 1.559.800 1.450.000 1.350.000
Bretland 823.374 792.702 823.225
Frakkland 909.669 898.477 812.773
Ítalía 548.947 519.922 548.242
Holland 451.711 459.022 443.097
Portúgal 331.795 321.891 325.349
Þýskaland 411.067 390.813 300.164
írland 200.386 218.512 240.703
Grikkland 139.827 142.026 149.020
Belgía 39.854 41.624 40.226
ESB 12 7.343.923 6.752.200 6.825.970
Aflahæstu ríkin í heiminum ÉlMlllillli
Kína 11.219.994 12.095.363 13.134.967
Japan 11.173.286 10.350.338 9.306.827
Fyrrum Sovétríki 11.310.091 10.389.030 2.916.927
Bandaríkin 5.763.321 5.858.506 5.473.321
Noregur 1.908.759 1.711.336 2.095.912
Rfki sem gengu í ESB 1994
Svíþjóð 257.819 260.124 245.016
Finnland 110.463 95.619 82.813
Spánn
Ítalía
Grikkland
Portúgal
Frakkland
Bretland
Danmörk
írtand
Þýskaland
Holland
Belgía/ Lúx.
ESB12
Fiskimenn I
ESB-ríkjunum
1989-91
1989
88.199
49.766
40.164
40.996
34.097
22.217
7.317
7.900
1.898
4.000
908
297.462
1990
87.351
49.766
40.164
40.601
32.622
24.230
7.317
7.900
4.812
3.502
845
299.110
1991
84.838
49.766
40.164
38.507
30.971
24.230
6.886
4.949
4.291
3.932
818
289.352
EMMA BONINO
„Staðreyndir verður að viðurkenna, hversu sársaukafullar sem þær
kunna að vera,“ segir Emma Bonino um niðurskurðinn í fiskiskipa-
flota Evrópusambandsins.
grálúðuafla um 53% frá árinu 1994,
en þá var aflinn 60.000 tonn. Málið
snérist um það, hver ætti að fá að
veiða þessi 27.000 tonn sem allir
aðilar NAFO höfðu samþykkt að
veiða mætti. Deilan hófst ekki fyrr
en Kanada krafðist þess á NAFO
fundi að fá 75% heildaraflans. Sam-
bandið gat ekki með nokkru móti
sætt sig við það, hvorki út frá hefðar-
rétti á þessum miðum, né öðrum
ástæðum. Þeir vildu einfaldlega
meira en þeim bar og það gengur
ekki.
Eftirlitið verður að vera í lagi
Mig skiptir mestu máli, að fisk-
veiðistjórnunin sé ábyrg hvar sem
hagsmunir okkar liggja. Ég tel einn-
ig að lítið gagn sé að fiskveiðistjórn-
un eins og hinni sameiginlegu físk-
veiðistefnu Sambandsins og ákvörð-
un um heildarafla og kvóta, sé eftir-
litið ekki í lagi. Því gleður það mig,
að í fyrsta sinn í áratug, hafa Spán-
veijar svipt eigið skip veiðileyfi fyrir
ólöglegar veiðar. Kannski er afstaða
mín farin að hafa einhver áhrif á
gang mála. Kosningar standa nú
fyrir dyrum á Spáni og því hefur
þessi aðgerð verið spænsku ríkis-
stjórninni erfið. Hún sýnir hins vegar
ábyrga afstöðu, sem reyndar mun
tæpast koma henni til góða í kom-
andi kosningum, en sýnir að Spán-
veijar verða að búast við breytingum
í sjavarútvegi sínum.
Ég vona að okkur takist að afla
þeirri staðreynd fylgi um víða veröld,
að hlutirnir verði að breytast vegna
þess, að um of hefur verið gengið á
auðlindina og nauðsynlegt er að
byggja upp fiskistofnana á ný. Það
verður ekki gert nema með því að
framfylgja af hörku þeim ákvörð-
unum sem teknar eru um heildarafla
og veiðistjórnun. Að öðrum kosti
verður ekki mikið um fiskveiðar fyrir
komandi kynslóðir. Fiskiðnaðurinn á
sér heldur enga framtíð án veiði-
stjórnunar. Þá verður að endurnýja
og tæknivæða allar hliðargreinar
veiða og vinnslu eins og flutninga
og markaðssetningu. Liggi megin-
áherzlan áfram á veiðar, á sjávarút-
vegurinn afar takmarkaða framtíð
fyrir sér.
Ég skil að þetta er erfitt mark-
mið. Það er ekki gott í kosningabar-
áttu að segja að draga verði saman
seglin í sjávarútveginum. Ég þarf
hins vegar ekki að standa í kosninga-
baráttu, hvorki á Nýfundnalandi né
í Vigo á Spáni. Ég verð hér í fimm
ár og það gerir mér kleift að koma
fram með nauðsynlegar en sársauka-
fullar aðgerðir. Segja má að þarna
komi hlutverk framkvæmdastjórnar-
innar vel í ljós.“ v
Lögmætar aðgerðir
Nú stendur Evrópusambandið í
samningum við Marokkó, þar sem
stjórnvöld vilja draga verulega úr
veiðum skipa Evrópusambandsins til
að vernda fiskistofna. Hvernig
standa þau mál?
„Ég vonast til að niðurstaða sé
að nálgast í deilu okkar við Mar-
okkó. Ég vil þó fyrst taka það fram
að aðgerðir stjórnvalda í Marokkó
eru fyllilega lögmætar. Við höfum
þó sögulega veiðireynslu innan lög-
sögu þeirra. Ég hef sagt að í því
máli getum við ekki verið með neinar
kröfur. Við þurfum á þessum afla-
heimildum að halda en eigum ekki
rétt á þeim og þar er allnokkur mun-
ur á. Ég hef því viðurkennt þá stað-
reynd að stjórnvöld þar geti gert
það, sem þau vilja. Marokkómenn
„Evrópusambandið
mun ekki sætta sig
við frekari útfærslu
Evrópusambandinu hverfi úr lögsögu
þeirra. Segjum sem svo að þeir ætli
að taka allan sinn afla sjálfir. Þá
eiga þeir eftir að vinna hann og
markaðssetja, en til þess skortir þá
nærri allt. Þess vegna tel ég að hægt
eigi að vera að komast að samkomu-
lagi sem komi báðum aðilum til
góða.“
Afkastagetan eykst þrátt fyrir
úreldingu
Hvaða leiðir verða farnar til að
draga úr afkastagetu fiskveiðiflota
sambandsins?
„Ég er um þessar mundir að ganga
frá tillögum mínum til framkvæmda-
stjórnarinnar, en það er ljóst að þar
verður um erfiðar og sársaukafullar
ákvarðanir að ræða. Við vinnum
stöðugt að fækkun skipa og endur-
skipulagningu í sjávarútvegi og höf-
um til þess um 800 milljónir ECU
(66,4 milljarða króna). Þessi upphæð
sýnir það mat sambandsins að mikill-
ar endurskipulagningar er þörf í út-
veginum. Við höfum úrelt fleiri og
fleiri skip og æ fleiri sjómenn eru
því án atvinnu, en eiginleg afkasta-
geta flotans hefur samt
aukizt um 2%. Skýringin er
einfaldlega aukin tækni og
ðbetri skip og líklega á sama
vandamál við víðar í heimin-
, um. Veiðigeta byggist ekki
, aðeins á fjölda skipa og sjó-
manna, heldur stærð skipa
U °g tækni við veiðarnar.
þeirra.
að tal
eiga [
nærri i
eigi að
lagi s
góða.“
Afka
Hva
draga
„Eg
frá till
verðui
ákvarc
stöðug
um til
(66,4 !
sýnir [
ar enc
vegini
fleiri
því án
fiskveiðilögsögu
strandríkjanna“
geta selt Japönum aflaheimildir eða
veitt sinn fisk sjálfir, en ég tel engu
að síður að svigrúm sé til sanngjarns
samkomulags.
Á hinn bóginn er nauðsynlegt að
benda aðildarríkjum okkar á, að í
samningum við þriðju ríki verður
ekki hægt að fara sömu leiðir og
áður. Til þessa höfum við borgað
fyrir veiðileyfí, veitt fiskinn og farið.
Þróunarríkin, sem til þessa hafa ekki
gert sér fyllilega grein fyrir hinum
miklu auðlindum hafsins fyrr en hin
síðari ár, vilja nú nýta möguleikana
innan eigin lögsögu betur en áður.
Við getum auðvitað ekki komið í veg
fyrir að þau geri það, sem við höfum
gert öldum saman, að nýta okkur
auðlindir hafsins.
Við þurfum að veiða og þróunar-
löndin líka. Það er líka staðreynd að
þróunarlöndin þurfa markaði fyrir
afurðir sínar, þau þurfa einnig þekk-
ingu og tækni. Þetta getum við lagt
þeim til, ekki aðeins á sviði sjávarút-
vegs, heldur einnig öðrum sviðum.
Mín skoðun er því sú, að við verðum
að vera sanngjarnari í samningum
við þriðju ríki, þannig að báðir aðilar
beri sanngjarnan hlut frá borði.“
Tilskipanir ganga ekki
Fram hefur komið sú ósk í Mar-
okkó að skip frá ESB landi afla sín-
um í höfnum í Marokkó. Kemur það
til greina.
„Fyrst sögðu stjórnvöld þar, að
koma yrði með fiskinn að landi til
að hægt væri að hafa eftirlit með
afla skipanna. Síðan kom í ljós að
eftirlit var ekki ástæðan, heldur þörf-
in á meiri atvinnu. Tilskipanir af
þessu tagi ganga ekki í nútíma efna-
hagslífi. Málið snýst ekki um að
skylda skipin til að landa á ákveðnum
stöðum, heldur hvort yfirvöld í Mar-
okkó geta búið svo um hnútana, að
það verði eftirsóknarvert fyrir erlend
skip, sem veiða innan lögsögu lands-
ins, að landa í höfnum þar. Stjórn-
völd geta krafizt hvers sem er í þess-
um efnum, en staðreyndin er sú að
landið er ekki tilbúið til að taka við
öllum þessum afla. Hafnaraðstæður
eru ekki í lagi og vinnslu-_og flutn-
ingageta ekki fyrir hendi. Ég er hins
vegar tilbúin til að leita leiða til þess
að það geti orðið raunhæfur kostur
að landa í Marokkó.
Það er heldur engin spurnirig um
það, að við verðum að draga úr veið-
um okkar innan lögsögu Marokkó.
Spurningin er hins vegar með hvaða
hætti, til dæmis í hvaða tegundum
og á hvaða tíma. Ég held að vandinn
sem blasir við Marokkómönnum sé
ekki leystur með því að skip frá
Þarf að úrelda enn *
fleiri skip
Þess vegna er ég að und-
irbúa aðildarþjóðirnar undir
það, að nauðsynlegt er að
fara aðrar leiðir en áður til
að meta veiðigetuna og úreldingar-
þörfina. Við stöðvum ekki tækniþró-
unina, en það þýðir að úrelda þarf
enn fleiri skip en áður eigi nægur
árangur að nást. Því fylgir enn meira
atvinnuleysi sjómanna. Ég vildi
gjarnan að hægt væri að veiða meira,
en til þess er ekki nægur fískur ír
sjónum. Fyrir 2.000 árum gerði mað-
ur nokkur kraftaverk með því að
margfalda fjölda físka, en slíkir hlut-
ir gerast ekki lengur og við þurfum
að horfast í augu við það.“
Hvernig verður fundin atvinna fyr-
ir þá, sem þurfa að hætta sjó-
mennsku?
„Þar er við rnikinn vanda að etja,
því sjómenn vilja vera sjómenn
áfram. Kynslóðirnar hafa verið sjó-
menn mann fram af manni, sjó-
mennska er það eina sem þeir kunna
og því vilja þeir ekki gera annað en
stunda sjóinn áfram og vilja ennfrem-
ur að synir þeirra verði sjómenn.
Þarna er að minnsta kosti einn hæng-
ur á. Vilji sjómenn í dag að synir
þeirra verði sjómenn, verða þeir að
draga úr veiðunum svo einhver fiskur
verði eftir fýrir synina.
Snemma á eftirlaun
Sjómönnum finnst erfitt að snúa
sér að öðrum störfum í landi, enda
fylgir því mikil röskun á Jífsmáta.
Þó manni, sem hefur verið á sjó í
áratugi, sé fundin önnur vinna í landi,
sættir hann sig illa við það. Þá verð-
ur að líta á nokkrar staðreyndir eins
og þær breytingar sem hafa orðið á
landbúnaði frá upphafí þessarar ald-
ar. Svipað á við um námagröft. Þær
breytingar urðu til þess að mikill
ljöldi fólks varð að hverfa frá þeirri
vinnu sem hann þekkti best og snúa
sér að öðru. Það er engin leið að
snúa þróuninni við og beija hausnum
stöðugt við steininn. Staðreyndir
verður að viðurkenna, hversu sárs-
aukafullar þær kunna að vera.
Ég hef nú kynnt áætlun um að
sjómenn geti farið snemma á eftir-
laun. Ég veit að það er ekki það
bezta, en til þessa hafa eigendur
bátanna fengið úreldingarstyrki, en
sjómönnum hefur ekkert verið hjálp-
að. Ég tel að nauðsynlegt sé að gera
eitthvað fyrir þá, bjóða þeim ein-,
hveija kosti aðra en atvinnuleysi og
því þarf að skapa nýja vinnu fyrir
þá og/eða gefa þeim eldri kost á því
að setjast fyrr en ella í helgan stein.
Landbúnaður hefur verið endurskipu-
lagður með svipuðum hætti og nú
er komið að sjávarútveginum. Hjá
því verður ekki komizt, segir Emma
Bonino."