Morgunblaðið - 18.05.1995, Blaðsíða 42

42 FIMMTUDAGUR 18. MAÍ 1995
JÓHANNA
SVEINSDÓTTIR
+ Jóhanna Sveins-
dóttir, bók-
menntafræðingur
og rithöfundur,
fæddist í Reykjavík
25. júní 1951. Hún
lést af slysförum í
Frakklandi 8. maí
síðastliðinn. For-
eldrar hennar eru
hjónin Sveinn B.
Hálfdanarson vél-
sljóri og Gerða R.
Jónsdóttir húsmóð-
ir, Hvassaleiti 147,
Reykjavík. Bræður
Jóhönnu eru Hjalti
Jón Sveinsson, f. 5. mars 1953,
skólameistari að Laugumí S-
Þingeyjarsýslu, og Óttar
Sveinsson, f. 14. október 1958,
blaðamaður DV. Dóttir Jóhönnu
er Alfheiður Hanna Friðriks-
dóttir, f. 16. apríl 1970, nem-
andi í píanókennaradeild og
söng við Tónlistarskóla Reykja-
víkur. Jóhanna útskrifaðist frá
Menntaskólanum við Hamrahlíð
vorið 1971. Hún tók próf í ensku
og latínu við heimspekideild HI
vorið 1972 og lauk 2. stigi í
frönsku fyrir útlendinga,
Diplome d’études francaises, í
Montpellier í febrúar 1973. Hún
lauk BA prófi frá HÍ með ís-
lensku sem aðalgrein og latínu
og ensku sem aukagreinar árið
1979. Jóhanna lauk fyrri hluta
doktorsprófs í bókmenntafræði
við Université de Provence árið
1980. Hún var að Ijúka magist-
erritgerð í íslenskum og frönsk-
um bókmenntum er hún lést.
Jóhanna stundaði íslensku-
kennslu við Menntaskólana við
Tjörnina, á ísafirði
og við Hamrahlíð
með hléum á árun-
um 1972-1991. Hún
stundaði blaða-
mennsku um árabil
og annaðist próf-
arkalestur fyrir
ýmsa aðila um langt
skeið. Eftir Jó-
hönnu voru gefnar
út viðtalsbækur og
matreiðslubók, bók
um breytingaskeið
kvenna, ljóðabækur
auk þess sem hún
þýddi fjölda skáld-
sagna, ljóða, barnabóka og
unglingabóka af frönsku og
ensku. Hún bjó til útgáfu ýmis
bókmenntaverk, gömul og ný,
sem ætluð eru til kennslu í ís-
lensku í grunn- og framhalds-
skólum. Um skeið sá hún um
bókmenntagagnrýni fyrir Rík-
isútvarpið og DV, Tímarit Máls
og menningar, Helgarpóstinn
og fleiri. Jóhanna skrifaði einn-
ig fjölda greina fyrir blöð og
tímarit og annaðist þáttagerð
fyrir Ríkisútvarpið. Eftirlæti-
sviðfangsefni Jóhönnu í fjöl-
miðlum var jafnan matargerð.
A siðustu misserum sökkti hún
sér æ meir í heimspeki og
leyndardóma þeirrar listar. Jó-
hanna bjó lengst af í Reykjavík.
Um skeið dvaldi hún á Italíu
og nokkra vetur í Frakklandi á
námsárum sínum. Frá því í byij-
un árs 1993 var hún búsett í
París.
Jarðarför Jóhönnu fer fram
frá Langholtskirkju í dag og
hefst athöfnin klukkan 15.00.
EITT SINN hringdi þrettán ára
stúlka með kolsvart og sítt hár
dyrabjöllu við útidymar í heima-
húsi í vesturbænum og hélt fast í
höndina á bróður sínum sem hall-
aði sér að mjöðm stúlkunnar um
leið og hann leit upp til hennar
fullur iotningar og eftirvæntingar.
„Komdu sæl, gaaaman að sjá
þig,“ sagði skólasystir stúlkunnar
þegar hún lauk upp dyrunum.
„Sæl,“ svaraði dökkhærða stúlkan
t
Ástkær eiginmaður minn, faðir,
tengdafaðir og afi,
HARALDUR SIGURJÓNSSON
fyrrverandi kaupmaður,
Hverfisgötu 45,
Hafnarfirði,
sem lést þann 14. maí sl., verður
jarðsunginn frá Hafnarfjarðarkirkju
föstudaginn 19. maí kl. 15.00.
Blóm og kransar vinsamlegast afþökk-
uð en þeir, sem vilja minnast hans, eru beðnir að láta Sólvang
njóta þess.
Klara Guðmundsdóttir,
Sturla Haraldsson, Anna Ólafsdóttir,
Guðmundur Haraldsson, Rannveig Jónsdóttir,
Hildur Haraldsdóttir, Ólafur Skúlason,
Ingimar Haraldsson, Halldóra Björk Jónsdóttir
og barnabörn.
t
Elskuleg móðir okkar,
ELÍNBORG TÓMASDÓTTIR
frá Seljalandi,
Reykjavík,
sem lést á Hrafnistu, Reykjavík, 9. maí
sl., verður jarðsungin frá Háteigskirkju
18. maí kl. 1 5.00.
Sigrfður Sigurjónsdóttir,
Dýrfinna Sigurjónsdóttir,
Ingibjörg Sigurjónsdóttir,
Jörgen Sigurjónsson,
Jón Oddur Sigurjónsson.
Lokað
í dag vegna útfarar TAGE AMMENDRUP.
Drangey,
Laugavegi 58.
MINNINGAR
og strauk móðurlega yfír ljósan
kollinn á þeim stutta og sagði:
„Þetta er Ottar, litli bróðir minn.“
Drengurinn skynjaði sterkan blæ
af umhyggju og stolti í dimmri en
glaðlegri rödd systur sinnar. Nú
varð snáðinn feiminn. Hann hafði
aldrei séð þessa skólasystur áður.
Systirin kraup á annað hnéð fyrir
framan hann, lagði hendurnar á
vanga hans, horfði framan í hann
og drengurinn virti fyrir sér stór
og brún augu systur sinnar sem
geisluðu í takt við breitt og hlýlegt
brosið. Hann sá að stolt fallegu og
traustu systurinnar leyndi sér ekki.
Hún sagði ekkert. Þess þurfti ekki.
Snáðanum var borgið. Hann fann
strauminn og öryggið frá systur-
inni og spurði glaður í bragði:
„Á hún dót?“
„Já, hún á systur sem er
jafngömul þér. Við skulum koma
að leika.“
Þetta var hún ■ Jóhanna systir
mín.
Síðastliðinn vetur, þijátíu árum
síðar, fórum við systkinin á barna-
leikrit í Hlaðvarpanum með tvö af
börnum mínum. Þó Adam, sex ára,
og Júlía, þriggja ára, þekktu ekki
mjög mikið til föðursystur sinnar,
sem hafði búið í París síðustu ár,
fann ég að þau skynjuðu hve börn,
á sama hátt og fullorðnir samferða-
menn, voru fullkomlega velkomin
í líf hennar. Börnin áttu Jóhönnu
alla þennan laugardag, frá morgni
og þangað til þau sofnuðu um
kvöldið. Hún litaði með þeim, sagði
þeim sögur, gaf þeim gjafir, strauk,
klappaði og kyssti. Hún naut hverr-
ar stundar með börnunum sem
fundu að þessi kona var þarna til
að gefa þeim af sjálfri sér - allt.
Þegar Jóhanna hitti fyrir vinkon-
ur sínar í Hlaðvarpanum þennan
dag var sami háttur hafður á við
kynningar og forðum. Um leið og
hún lagði höndina á öxl mína hall-
aði hún höfðinu lítið eitt aftur, leit
upp til mín og sagði með lífsglöðu
og leiftrandi augnaráði:
„Þetta er hann Óttar, litli bróðir
minn.“ Svona hugsaði hún ekki
bara til mín - hún var líka alltaf
að hugsa um mig - litla bróður.
Hún lét mig fínna sama stoltið og
umhyggjuna. Alltaf. Með sama
dökka hárið, stóru brúnu augun
og hlýtt brosið - það var líka svo
gaman að njóta þess að vera til.
Lífíð er til að lifa því og vera stolt-
ur og ánægður með þá og það sem
maður á og hefur. Þetta voru ein-
kunnarorð hennar Jóhönnu, trygg-
lyndu systur minnar sem ég bar
gæfu til að eiga alla. Hún brást
mér aldrei. Þeim kafla er heldur
hvergi nærri lokið í dag.
í fjölskyldu okkar, sem oftast
er kennd við Hvassaleitið, var Jó-
hanna í stóru hlutverki. Hún var
alltaf fremst og foringi félagsmála.
Ég leit upp til systur minnar sem
alltaf var að gera það gott, I skóla,
í kór og alls staðar. Vinkonurnar
voru margar og auk þess voru allir
strákarnir skotnir í henni. Eftir
stúdentspróf í Menntaskólanum við
Hamrahlíð hélt Jóhanna til Frakk-
lands í fyrsta skipti og dvaldi vetur-
langt í Montpellier við nám. Á
meðan var litli bróðir, sem nú var
kominn á unglingsaldur, heima hjá
móður okkar og Hönnu, dóttur
Jóhönnu, stelpuhnokkanum sem ég
átti eftir að gæta á næstu árum
og leit síðan ætíð á sem litlu syst-
ur. Hjalti Jón, bróðir okkar Jó-
hönnu, var þá farinn að tvístíga
við dyr foreldrahúsanna og var tals-
vert mikið farinn að komast til
manns, tæpum tveimur árum yngri
en systir okkar. Á þessum tíma var
ekki laust við að Hjalti Jón væri
föðurímynd Hönnu litlu þó að hún
væri vissulega alltaf augasteinn afa
síns og ömmu. Faðir okkar var enn
í millilandasiglingum á skipum
Eimskipafélagsins. Þarna mótuð-
ust sterk tengsl á milli okkar allra
og fjarlægðir höfðu ekkert að segja.
Þegar við Hjalti Jón vorum báð-
ir fluttir að heiman gætti Jóhanna
forystuhlutverks síns sem fyrr,
hvort sem hún bjó í Hvassaleitinu,
í Blönduhlíðinni eða erlendis. Hún
var foreldrum okkar stoð og stytta,
í blíðu sem stríðu. Jóhanna var
ekki einungis gjafmild heldur mat
hún líka mikils allan þann stuðning
sem mamma og pabbi veittu henni
óumbeðin. Við Hjalti Jón bróðir
t
Faðir okkar, stjúpfaðir, tengdafaðir, afi
og langafi,
JÓHANNES HARALDUR JÓNSSON
válstjórl,
Háaleitisbraut 42,
Reykjavík,
verður jarðsunginn frá Fossvogskirkju
föstudaginn 19. maí kl. 13.30.
Þeim, sem vildu minnast hans, er bent
á Slysavarnafélag íslands.
Valgerður Jóhannesdóttir, Valgeir Birgisson,
Ingi Jón Jóhannesson,
Anna Björg Samúelsdóttir, Bjarni Danival Bjarnason,
(ris Gréta Valberg, Trausti Guðlaugsson,
barnabörn og barnabarnabarn.
t
Innilegar þakkir fyrir auðsýnda samúð og hlýhug við andlát og
útför móður okkar,
ÖNNU JÓNSDÓTTUR,
Hörðalandi 6,
Reykjavfk.
Guð blessi ykkur öll.
Sigurður Kristjánsson,
Valgerður K. Kristjánsdóttir,
Jón Þór Kristjánsson,
Helga Kristjánsdóttir,
Koibrún Kristjánsdóttir
og fjölskyldur.
Birting afmælis- og
minningargreina
Morgunblaðið tekur afmælis- og minningargreinar tii birtingar end-
urgjaldslaust. Greinunum er veitt viðtaka á ritstjórn blaðsins í Kringl-
unni 1, Reykjavík, og á skrifstofu blaðsins í Hafnarstræti 85, Akur-
eyri. Þá er enn fremur unnt að senda greinarnar í símbréfi í númer
691181. Það eru vinsamleg tilmæli blaðsins að lengd greinanna fari
ekki yfir eina og hálfa örk A-4 miðað við meðallínubil og hæfilega línu-
lengd — eða 3600-4000 slög. Greinarhöfundar eru beðnir að hafa skím-
arnöfn sín en ekki stuttnefni undir greinunum.
MORGUNBLAÐIÐ
ræddum það stundum okkar á milli
hvern mann Jóhanna hefði að
geyma. Þrátt fyrir oft á tíðum tak-
mörkuð efni var hún alltaf höfðingi
heim að sækja. Svo einfalt var
það. Engin heimsókn á veitingahús
jafnaðist nokkurn tíma á við heim-
boð til Jóhönnu. Hún var göfugur
og útsjónarsamur matreiðslusnill-
ingur, skemmtilegur gestgjafi og
umfram allt - uppbyggjandi systir,
dóttir, móðir og tengdamóðir.
Svona var þetta líka þegar hún
heimsótti okkur, hún vildi helst fá
að matreiða sjálf og þjónusta okkur
hin með bros á vör - á sama hátt
og hún gekk um beina á götum
lífsins og veitti af sjálfri sér.
Jóhanna var á hápunkti blómlegs
og litríks lífs síns þegar hún hélt
í bytjun maí til hinnar frönsku
Belle Ile en Mer, Fallegu eyjarinnar
í hafinu. Hún hafði nýlega sent litla
bróður í vesturbænum eitt af sínum
óteljandi kveðjukortum með svörtu
stflsterku skriftinni sinni. Nú var
Jóhanna að heimsækja íslenska
konu til þess að taka blaðaviðtal
við hana og njóta útilífs og sam-
vista með nýju fólki á eynni. 8.
maí var fagurt veður og Jóhanna
fór í hjólreiðatúr með tíu ára dóttur
konunnar. Samkvæmt venju barna
hafði stúlkan tekið ástfóstri við
Jóhönnu sem var orðin guðmóðir
hennar. Ekkert þótti Jóhönnu ynd-
islegra en að hjóla um og njóta lífs-
ins í fallegu umhverfi í góðum fé-
lagsskap. Henni var ekki gefið um
að stjórna bíl - að rækta kroppinn
á tveimur jafnfljótum eða hjóla var
hennar lífsstíll. Guðmæðgurnar
höfðu átt saman góða stund þegar
slys átti sér stað með þeim afleið-
ingum að Jóhanna var öll. Ekkert
varð til bjargar. Stundin var komin.
En það var sterkt í þessari konu.
Tvisvar sinnum á síðasta áratug
barðist hún hnarreist í gegnum
mjög erfiðar aðgerðir og veikindi
og stóð jafn traustum fótum á eft-
ir sem áður. í síðara skiptið héldu
henni engin bönd á sjúkrahúsinu.
Þrátt fyrir fortölur lækna og fjöl-
skyldu var Jóhanna kominn á ról
áður en varði. „Ég get bara ekki
beðið eftir að komast í leikfimina
mína,“ sagði sú brúneygða í hjart-
ans einlægni við litla bróður sinn
þegar ég heimsótti hana á sjúkra-
húsið í Hafnarfirði. „Þetta verður
allt í lagi,“ sagði hún í sannfær-
andi og traustvekjandi tón þegar
ég leit á hana með efasemdaraug-
um. Nokkrum dögum síðar var hún
útskrifuð. Bara farin. Út í lífið. Það
var svo gaman að vera til. Hún fór
fljótlega aftur út til Frakklands og
nú var aldeilis tekið til óspilltra
málanna. Að halda áfram að fram-
leiða ritverk, yrkja, matreiða, hitta
fólk, gefa af sjálfri sér og síðast
en ekki síst - njóta. Sem fyrr
gleymdi hún engu og engum.
Élsku hjartans Jóhanna, systir
mín, stóra systir með stóra hjartað,
við munum öll standa saman um
að lifa með það veganesti sem þú
veittir og bjóst okkur út með. Þú
varst höfundur hamingjunnar. Hún
var þitt skráða æviverk sem við
hin munum nýta og njóta.
Ottar bróðir.
Með Jóku í Róm, hlæjandi rauð-
hettu með bakpoka og bók.
Blómatorgið tekið með stæl, kíkt
á Friðarbarinn, Jóka kynnt heimilis-
börum og köttum hverfisins. Einn
lítinn hér og annan þar, smakkað,
prófað, nýtt bragð, ný lykt.
Malað og talað og hlegið enda-
laust.
Seinna á mexíkanska sýningu að
kaupa silkisjal handa Hönnu, augun
ennþá geislandi og hláturinn srnit-
andi.
Endað á torginu hjá lófalesurum
og seiðkörlum. Spurning hver
magnaði mestan seiðinn.
Dýpstu samúðarkveðjur til
Hönnu, foreldra, systkina og allra
ástvina.
Birna Þórðardóttir.
Við kynntumst Jóhönnu á Ítalíu
veturinn 1992 þar sem við vorum
ýmist við nám eða störf. Það tókst