Morgunblaðið - 18.05.1995, Page 34

34 FIMMTUDAGUR 18. MAÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
+ Elínborg Tóm-
asdóttir fæddist
16. september 1906
á Reykjum í Staðar-
hreppi, V-Hún. Hún
lést í Hrafnistu 9.
maí sl. Foreldrar
hennar voru Þórey
Kristjánsdóttir
Fjelsteð og Tómas
Jörgensson frá
Borðeyri. Hún ólst
upp hjá föðurbróð-
ur sínum Magnúsi
Jörgenssyni og
móður hans Dýrf-
innu Helgadóttir á
Gilsstöðum í Hrútafirði. Þau
tóku tvö fósturbörn, Valdimar
Danielsson og Elínborgu.
Magnús fluttist til Reykjavíkur
með móður sína og Valdimar
1928, en Elínborg fór í vinnu-
mennsku í Fornahvammi í
Norðurárdal. Magnús kvæntist
1930 Sesselju Guðlaugsdóttur
frá Sogni í Kjós, eignuðust þau
eina dóttur, Aðalheiði. Elin-
borg giftist 29. mars 1930 Sig-
uijóni Jónssyni, f. 6. ágúst 1907,
d. 29. febr 1992. Foreldrar hans
""** voru Jón Oddur Jónsson frá
Galtarholti í Borgarfirði, síðar
verkamaður í Reykjavík, og
Ingibjörg Gilsdóttir frá Kross-
nesi, Álftaneshreppi. Elínborg
ELÍNBORG ólst að mestu leyti upp
hjá föðurbróður sínum og föður-
ömmu. Sökum fátæktar gat Elín-
borg ekki alist up með móður sinni
en þess í stað gekk föðuramma
hennar henni í móður stað. Með
þeim langmæðgum var ætíð mikill
"-kærleikur og dáði Elínborg ætíð
ömmu sína.
Elínborg var af traustum alþýðu-
ættum en í þessari grein verða ekki
raktar ættir hennar.
Leiðir okkar tengdamóður minnar
lágu fyrst saman árið 1948 eða nú
fyrir um 47 árum. Það ár kynntist
ég elstu dóttur Elínborgar og eigin-
manns hennar hins merka alþýðu-
manns Siguijóns Jónssonar, sem
alinn var upp að Galtarholti á Mýr-
um. Ákváðum við Sigríður að rugla
saman reytum og hefur hjónabnd
okkar staðið í rúm 45 ár.
í þá daga var ég námsmaður og
efni ekki mikil. Af kærleika sínum
tóku þau hjón, Elínborg og Sigur-
jón, við okkur og sátum við.raunar
í búi þeirra í níu ár. Fengum við
Sigríður litla íbúð í þröngu húsnæði
þeirra hjóna en þau bjuggu að Selja-
landi við Seljalandsveg í Reykjavík.
Brátt varð mér ljóst hvílikum
mannkostum tengdamóðir mín var
búin. Ástúð hennar til alls sem lifir
fór ekki fram hjá neinum.
Hjónin Sigurjón og Elínborg,
ráku lítið bú sem algengt var á
þessum árum til drýgingar á tekjum
láglaunafólks. Þama voru kýr og
nokkrar kindur en auk þess hænsni
sem verptu nægilega fyrir heimilið.
Búskapinn annaðist Elínborg að
mestu ein því að Siguijón var lang-
_ tímum saman að heiman í vinnu.
Á milli mín og tengdamóður
minnar tókust brátt miklir kærleik-
ar. Fómfýsi hennar og ástúð í okk-
ar garð og ekki síst þegar börnin
hlóðust á okkur meðan ég var enn
í námi, sýndi mér svo ekki varð um
villst hvílík mannkostamanneskja
Elínborg var.
Kona mín, Sigríður Siguijóns-
dóttir, var ein fyrirvinna heimilis
okkar á þessum ámm. Laun vom
þá lág fyrir þá sem unnu skrifstofu-
eða verkastörf, svo sem enn er. Þó
að fjármunir væru ekki miklir í okk-
ar fjölskyldu liðum við þó aldrei
neinn skort. Því þakka ég þessum
elskulegu hjónum og þá ekki síður
tengdamóður minni. -
Þegar sonur okkar fæddist var
hann að sjálfstöðgu mest í umsjá
ömmu sinnar. Nokkra síðar fæddist
okkur dóttir sem einnig varð auga-
steinn ömmu, svo og þriðja barnið,
drengur, sem líka var í hennar
og Siguijón bjuggu
á Seljalandi við
Seljalandsveg.
Vann hann lengst
af við dráttarbátinn
Magna. Börn þeirra
hjóna eru: 1) Sigríð-
ur, f. 16. okt. 1929,
gift Birni Onundar-
syni, lækni, og eiga
þau sex börn. 2)
Dýrfinna Helga
Klingenberg, ljós-
móðir, f. 5. júli 1931,
gift Sigurði Jóns-
syni, iðnverka-
manni, og eiga þau
sjö börn. 3) Ingibjörg, vistmaður
á Slqóli, f. 31. okt. 1933. 4) Jörg-
en Jón Hafsteinn, bifreiðastjóri,
f. 12. nóv. 1935, kvæntur Önnu
Ingólfsdóttur sjúkraliða og eiga
þau einn son. 5) Magnús Tómas,
húsgagnabólstrari og fram-
kvæmdastjóri, f. 12. nóv. 1937,
d. 1993, var kvæntur Sigrúnu
Ingimarsdóttur kaupkonu og
eignuðust þau fimm börn. 6) Jón
Oddur Rafn, húsgagnabólstrari
og umsjónarmaður hjá Sjón-
varpinu, f. 5. maí 1942, kvæntur
Helgu Snorradóttur og eiga þau
fjögur börn.
Elínborg verður jarðsungin
frá Háteigskirkju í dag og hefst
athöfnin kl. 15.00.
næmu gæslu. Skemmst er frá því
að segja að Elínborg annaðist böm
okkar þijú í næstum heilan áratug
af slíkri alúð að móðir hefði ekki
betur gert.
Elínborg Tómasdóttir var ekki
aðeins frábær kona um allt atgerfi
heldur var hún einnig sterkur og
mikill persónuleiki. Haft er að orði
að Elínborg hafí verið kvenna feg-
urst og minna mig lýsingar af henni
á unga aldri helst á lýsingar úr sög-
um okkar íslendinga af glæsikon-
um.
Meira um verð var þó skapfesta
hennar tryggð og ástúð við allt sem
lifir og þá ekki síst við þá sem henni
voru næstir.
Húsakynni á Seljalandi vora ekki
ríkuleg enda þar ekki auður í garði.
Haft var á orði að þau hjón hafí
aldrei vísað nokkrum manni frá sín-
um dyrum. Minnist ég þess að iðu-
lega leituðu einstæðingar sem
hvergi áttu höfði sínu að halla á
Seljaland og var þeim öllum vel tek-
ið hvort sem var í mat eða gistingu.
Álagið á hina elskulegu húsmóður
var stundum svo yfirþyrmandi að
svefn var nánast enginn.
Öll þau störf sem Elínborg tók
sér fyrir hendur voru vel unnin.
Aldrei var kastað hendi til nokkurs
verks.
Þess var áður getið í þessum fá-
tæklegu minningarorðum að Elín-
borg hefði alist upp hjá föðurbróður
sínum Magnúsi Jörgenssyni og
ömmu sinni Dýrfínnu Helgadóttur
að Gilsstöðum í Hrútafirði. Þeirri
velvild og elsku sem þessi mæðgin
sýndu Elínborgu var aldrei gleymt.
Elínborg gat ekki notið þeirrar ást-
úðar sem móðir ein getur veitt, sak-
ir þess að hún var fædd utan hjóna-
bands og á þeim tíma var börnum
sem svo var ástatt um venjulega
komið í fóstur til vandalausra. I
þakklætisskyni fyrir fóstrið tók El-
ínborg Magnús Jörgensson föður-
bróður sinn og konu hans Sesselju
Guðmundsdóttur inn á heimili sitt
og voru þau í lítilli kjallaraíbúð í
húsi Elínborgar og Siguijóns um
árabil. Síðar voru í þessari sömu
íbúð Valdimar Daníelsson, uppeldis-
bróðir Elínborgar og kona hans
Stefanía Guðmundsdóttir. Ljóst er
að öllu þessu fólki leið þarna mjög
vel enda bjó það í þessari íbúð svo
lengi sem kostur var.
Elínborg var afburðahlý kona en
einnig hafði hún sterka og drengi-
lega skapgerð. Ég minníst þess aldr-
ei á þeim mörgu árum sem ég var
samvistum. við tengdamóður mína
að hún hallaði nokkra sinni á nokk-
MINNINGAR
urn mann í orði. Oftast tók hún
málstað þess sem varð fyrir aðk-
asti. Slík var skapgerð Elínborgar.
Ég get ekki látið þessum fáu
kveðjuorðum svo lokið að ég minn-
ist ekki hversu ástríkt hjónaband
þeirra Elínborgar og Siguijóns var
ætíð. Ástúð, umhyggja, virðing og
elska var ætíð ríkjandi í samskiptum
þeirra, barna þeirra og annarra
vandamanna.
Enn er höggvið djúpt skarð í fjöl-
skyldu okkar. Ég sakna mjög
tengdamóður minnar og vinkonu um
svo langan aldur. Mun sárar sakna
þó börnin, barnabömin og bama-
barnabömin elskulegrar móður og
ömmu sem ætíð var til fyrirmyndar
í öllu lífí og starfí. Heiðurskonan
góða sem allir dáðu, sem _ hana
þekktu er nú fallin í valinn. Ég bið
góðan Guð að varðveita tengdamóð-
ur mína og blessa. Við munum hitt-
ast í landi heiðríkjunnar í hinu eilífa
ríki Drottins allsheijar, sem öllu
ræður. Guð blessi minningu dásam-
legrar konu, tengdamóður og vin-
konu.
Björn Onundarson.
Handartakið slitnar, sem þakkaði kynni
samvistir allar og síðasta fund.
Sálimar tengjast við tillitið hinsta
taug, sem að slítur ei fjarlægðin blá.
Brenna I hjartnanna helgidóm innsta
hugljúfar minningar samverustundunum
frá.
(Erla)
Mig langar að minnast ömmu
minnar og nöfnu Elínborgar Tómas-
dóttur sem nú hefur kvatt þetta
jarðneska líf, eftir langvarandi
heilsuleysi. Ég trúi því að nú hafi
hún öðlast eilíft líf og dvelji á með-
al ástvinanna sem farnir voru á
undan henni. Hugrún segir í kvæði
sínu Jörðin skiptir um búning:
Allt er risið úr vetrarins viðjum,
það er vorið sem fjötrana sleit.
Fyllir sál mína ylur og angan
því hún elskar hvern blómgaðan reit.
Það er nú þegar jörðin er að klæð-
ast í vorbúning sinn og sýnir okkur
dásemd lífsins, að hún amma mín
kveður þennan heim. Hún er nú
laus úr fjötram heilsuleysis síns og
haldin í ferðalgið sem bíður okkar
allra einhvern tíma.
Ekki er hægt að minnast ömmu,
án þess að nefna afa, Siguijón Jóns-
son, sem lést árið 1992 og Bíbí
frænku, því svo nátengd bemsku-
minningunum eru þau öll þijú. Allt-
af var gott að koma í heimsókn á
Seljaland sem barn, þar sem amma,
afi og Bíbí bjuggu með dýrin sín.
Hún amma mín var náttúrbarn, sem
unni lífinu og elskaði kýrnar og
kindurnar sínar. Á Seljalandi var
oft mannmargt, en þar sem er nóg
hjartarými, er ætíð nóg húspláss.
Afí og amma voru gestrisin og lík-
aði vel að hafa fólk í kring um sig
og aldrei heyrði ég ömmu mína
kvarta, heldur hló hún og gerði
gott úr málum. Hún amma mín á
Seljalndi unni svo heitt þeim sem
minna máttu sín, bæði mönnum og
málleysingjum. Hún vann við ræst-
ingar og gæslu á dagheimilinu
Lyngási frá stofnun þess, svo lengi
sem kraftar hennar og aldur leyfðu.
Amma fann sig svo vel á meðal
barnanna er þar dvöldu og þar hafði
Bíbí frænka dægradvöl við að rýja
mottur. Það var Iærdómsríkt að
koma í heimsókn til ömmu í vinn-
una, fá að „hjálpa" henni með börn-
in, skúra með henni og síðar að fá
tækifæri til að kenna börnum þar
hluta úr vetri á námsárum mínum.
Amma og afí létu af búskap sín-
um á Seljalandi og fluttu í Álta-
mýri 33, þegar byggðin jókst við
Háaleitisbrautina. Þau Héldu samt
áfram að eiga nokkrar kindur uppi
í Fjárborgum og fóru þangað dag-
lega til gegninga. Á sumrin óku þau
oft upp á Sandskeið til að hitta kind-
urnar sínar í nágrenni Litlu kaffist-
osfunnar og til að gefa þeim brauð.
Stundum fengum við barnabörnin
að fara með þeim í þessar ferðir.
Amma minntist oft á það við
mig, hve hana langaði til að eiga
heima uppi í sveit og stunda þar
alvöru bústörf. Hún gladdist með
mér þegar ég flutti úr Reykjavík í
sveitina mína, en hún hneykslaðist
jafnframt þegar hún heyrði að ég
ætlaði ekki að stunda þar búskap.
Amma og afi voru ávallt höfðingj-
ar heim að sækja í Álftamýrinni,
þegar ég og fjölskylda mín, kaffí-
þyrst sveitafólkið, litum þar inn í
bæjarferðum okkar. Oft sendi amma
þá afa út í bakarí, til þess að kaupa
„eitthvað gott“ með kaffinu og ekki
máttum við fara aftur án þess að
segja þeim fréttir af sauðburði_, hey-
skap og tíðinni í sveitinni. Ásamt
því að amma nefndi alltaf annan
son minn „bóndann sinn“.
Farin að heilsu og kröftum, dvaldi
amma mín síðustu árin á hjúkruanr-
deild Hrafnistu í Reykjavík. Öllum
þeim er önnuðust hana í veikindum
hennar þar og heima í Álftamýri
eru hér færðar bestu þakkir.
Elsku ammam mín, ég veit að
þú ert haldin til fundar við vorið og
að nú líður þér vel, ég vil þakka þér
samfylgdina nú þegar komið er að
kveðjustund.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
(V. Briem.)
Elínborg Sigurðardóttir.
Elsku amma mín, nú ertu farin
frá okkur. Ég vil kveðja þig með
nokkrum orðum og þakka þér fyrir
alla umhyggjuna sem þú sýndir
okkur systkinunum.
Mér er minnisstætt þegar ég
dvaldi hjá þér og Ingibjörgu sumar-
langt, á mínu þrettánda aldursári,
við brölluðum margt saman og var
þá oft glatt á hjalla, því hún amma
mín var ákaflega glaðlynd kona.
Margar voru sögumar sem þú sagð-
ir mér frá Seljalandi og þínum upp-
vexti. Var mér þá ljóst hversu mik-
il búkona og dýravinur þú varst.
Við amma slógum stundum upp
veislu. Þá bökuðum við pönnukök-
ur, þeyttum ijóma og buðum síðan
vinum og vandamönnum í kaffi.
Þá lék amma á als oddi því með
fjölskyldunni undi hún sér best.
Þú áttir þrek og hafðir verk að vinna
og varst þér sjálfri hlífðarlaus og hörð.
Þú vaktir yfir velferð bama þinna.
Þú vildir rækta þeirra ættaijörð.
Frá æsku varstu gædd þeim góða anda,
sem gefur þjóðum ást til sinna landa
og eykur þeirra afl trú.
En það er eðli mjúkra móðurhanda
að miðla gjöfum - eins og þú.
(Davíð St.)
Kæra amma, megi guð varðveita
þig og geyma. Þú munt ávallt lifa
í huga okkar og hjörtum. Blessuð
sé minning þín.
F.h. systkina minna,
Siguijón Jónsson.
Það var í júnímánuði árið 1959
að ég, sem þetta skrifa, leiddi hjól-
garm minn frá Sjúkraskýlinu á
Flateyri niður á bryggju þar sem
Skjaldbreið lá, eitt skipa þáverandi
Skipaútgerðar ríkisins. Ferðinni var
heitið til Reykjavíkur með viðkomu
á all flestum fjörðum þar vestra.
Foreldrar mínir, sem þá voru bú-
settir á Flateyri, höfðu leyft mér
níu ára gömlum að fara með skip-
inu til að heimsækja ömmu og afa
á Seljalandi. Hún var löng og ströng
þessi ferð, vont veður og ég illa
sjóveikur. En það gerði ekkert til.
Það sem skipti máli var að komast
í höfn svo ég næði fundi ömmu og
afa sem fyrst. Foreldrar mínir
bjuggu í þeirra skjóli til ársins 1958
þannig að þau voru mér ekki aðeins
afi og amma heldur eins konar
pabbi og mamma. Til þeirra leitaði
hugurinn alla ferðina og þangað
varð ég að komast án lifrar og
lungna ef því var að skipta.
Loksins lagðist skipið að bryggju.
Það var fyrr á ferðinni en ráð var
fyrir gert. Klukkan var rúmlega sex
að morgni. Ég var þreyttur eftir
volkið að vestan. Það skipti svo sem
ekki máli. Ég leiddi hjólið mitt í
land og setti pokann minn á böggla-
berarann. Það var sprangið að aftan
og framan. Þar fór í verra. Ekki
gat ég hjólað án þess að skemma
dekkin. Og dekk voru dýr. Leiðin
ELÍNBORG
TÓMASDÓTTIR
frá höfninni inn að Seljalandi var
býsna löng fyrir stutta fætur. Ég
var svangur og með sjóriðu. Ég
lagði af stað. Gekk og hljóp til skipt-
is. Upp Hverfisgötuna, fram hjá
Hlemmi, Ási, Mjólkurstöðinni,
Tungu, Shellstöðinni, Lækjar-
hvammi og loks sá ég Seljaland.
Nú hljóp ég eins og ég mest mátti.
Amma kom út á móti mér. Hún
breiddi út faðminn, tók utan um
mig og kyssti á þann hátt sem henni
var einni umkomið. Öll þreyta, sjó-
riða og hungur hurfu út í buskann.
Ég var kominn til ömmu. Biðin
langa frá því að foreldrar mínir
leyfðu mér að fara og þar til ég
var kominn var á enda. Þetta var
alsæla.
Því segi ég frá þessu að aldrei á
lífsleiðinni hefi ég fundið til slíkrar
fölskvalausrar ástar, blíðu og um-
hyggju eins og frá ömmu minni á
Seljalandi og hafa þó margir verið
mér góðir.
Það voru fleiri en við sem næst
henni stóðu sem nutu þessarar ein-
stöku manneskju. Þau voru býsna
mörg börnin í Lyngási, heimili van-
gefinna, þar sem hún vann um
nokkurra ára skeið, sem fengu not-
ið umhyggju hennar, skilnings,
væntumþykju og virðingar. Mér er
nær að halda að foreldrar og starfs-
fólk þess fróma staðar hafi ekki
farið varhluta af því.
Amma var náttúrubarn af Guðs
náð og þráði fátt heitar en að kom-
ast í snertingu við náttúruna eftir
að hún flutti til Reykjavíkur, ilm
gróandans og trygglyndi málleys-
ingjanna. Henni varð að ósk sinni,
því þau festu kaup á Seljalandi,
sumarhúsi Páls Dungal, sem í eina
tíð var skólastjóri Stýrimannaskól-
ans. Með í kaupunum fylgdi smá-
vegis jarðnæði sem ömmu tókst að
nýta betur en mögulegt var.
Eftir kaupin beið amma ekki
boðanna, keypti kú, hænur og
nokkrar skjátur. Nú var unnið
myrkrana á milli svo endar næðu
saman. Börnunum fjölgaði og ekki
leið á löngu þar til þau sem eldri
voru gátu lagt hönd á plóginn, þótt
auðvitað hafi búskapurinn að mestu
hvílt á ömmu. Afi var á þessum
áram kyndari á dráttarbátnum
Magna, erfiðu, slítandi og heilsu-
spillandi starfi. Með einstakri sam-
vinnu og samhug gátu þau rekið
þessa stóru fjölskyldu svo sómi var
að, komið börnunum á legg og til
manns.
Mér varð orðavant þegar ég hitti
ömmu mína í hlaðinu á Seljalandi
árið 1959. Nú þegar ég kveð hana
stend ég í sömu sporum; ég veit
ekki með hvaða orðum ég get þakk-
að henni nógsamlega fyrir allt og
allt. Aðeins þetta kemur mér í hug
eins og segir á einum stað í Sturl-
ungu: „Og láti nú Guð henni raun
lofi betri“.__
Onundur Björnsson.
Mig langar með nokkrum orðum
að minnast hennar Ellu frá Selja-
landi, sem hún var lengstum kennd
við.
Foreldrar mínir leigðu mörg árin
á Seljalandi, þar ólst ég upp með
þessum systkinum og hafa ávallt
verið mikil tengsl við þau. Gestrisni
var mikil hjá þeim hjónum. Þegar
foreldrar mínir fluttu þaðan fannst
mér engin jól nema vera á Selja-
landi. Það er margs að minnast
þaðan, sem yrði of langt hér upp
að telja.
Elínborg og Siguijón fluttu frá
Seljalandi árið 1967 í Álftamýri 33
í Reykjavík. Voram við hjónin þá
flutt norður og þegar skroppið var
suður var oft gist í Álftamýri. Allt-
af virtist nóg pláss þar og maður
fann hvað við vorum alltaf velkom-
in. Einnig komu börn okkar oft til
þeirra og eiga þeim mikið að þakka,
það var eins og þeirra annað heim-
ili þegar þau fóru fyrst suður.
Við kveðjum nú Elínborgu með
miklu þakklæti fyrir allt, það er
ómetanlegt að eiga allar þær góðu
minningar.
Við sendum börnum, tengda-
börnum, barnabörnum og
langömmubörnum samúðarkveðjur.
Aðalheiður og Einar.