Morgunblaðið - 08.11.1995, Blaðsíða 4
I
4 MIÐVIKUDAGUR 8. NQVEMBER 1995___________________________________________________________MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
ÚTLENDINGAEFTIRLITIÐ tilkynnti í gær
að tekin hefði verið ákvörðun um að veita
Angelicu Olteanu frá Rúmeníu dvalarleyfi
á íslandi. Jóhann Jóhannsson, yfirmaður
útlendingaeftirlitsins, sagði að Olteanu
hefði sótt um dvalarleyfi af mannúðar-
ástæðum, en ekki pólitískt hæli og að loknu
viðtali við hana í gærmorgun hefði verið
ákveðið að verða við umsókn hennar.
Þetta kom fram á blaðamannafundi, sem
Rauði krossinn hélt í gær að viðstöddum
Jóhanni, Olteanu, Jóhannesi Georgssyni,
túlki hennar, og Hólmfríði Gísladóttur,
deildarstjóra hjá Rauða krossinum.
Eftir svörum Jóhanns að dæma var Olte-
anu veitt dvalarleyfi af persónulegum
ástæðum, en hún vildi sem minnst um að-
stæður sínar segja á blaðamannafundinum.
Olteanu sótti ekki um hæli sem pólitískur
flóttamaður vegna þess að samkvæmt
Flóttamannasáttmála Sameinuðu þjóðanna,
sem íslendingar eru aðiljar að, er gert ráð
fyrir að flóttamenn sæki um pólitískt hæli
í fyrsta viðkomulandi eftir brottför frá
heimalandinu. í tilfellum sem þessu er því
oft veitt dvalarleyfi af mannúðarástæðum
og sagði Jóhann að það væri „engin sérís-
lensk lausn“.
„Sígaunar undir þrýstingi í Rúmeníu"
Olteanu er rúmenskur sígauni. Sígaunar
hafa átt undir högg að sækja í Rúmeníu
og oft verið gerðir að blórabögglum þegar
á hefur bjátað.
„Sígaunar eru undir þrýstingi í Rúmeníu
og ekki velkomnir," sagði Olteanu. „Þó er
ástandið nú betra [en áður en Nicolae Ceau-
sescu féllj. Það er hægt að tjá sig án refsing-
ar og ferðast milli landa. Nú eru hindranim-
ar á Vesturlöndum og erfitt að komast
þangað.“
Olteanu vann við þjónustustörf í Rúm-
eníu. Fyrir tveimur mánuðum hélt hún til
Englands og þaðan til íslands. Um Eng-
landsdvölina vildi hún ekkert segja.
Olteanu kvaðst, hafa átt von á þessum
móttökum hér. „Ég valdi ísland af því að
[hér] myndi ég verða örugg,“ sagði Olteana
og bætti við að fólk hefði verið sér gott og
hjálpsamt. „Ég vil þakka Rauða krossinum
og fólki, sem hefur boðið fram hjálp sína.“
Rúmenska
stúlkan fær land-
vistáíslandi
Umsókn um dvalarleyfi af mannúðar-
ástæðum afgreidd á örskotsstundu
Morgunblaðið/Þorkell
ANGELICA Olteanu frá Rúmeníu situr fyrir svörum á blaðamannafundi, sem
haldinn var í gær til að tilkynna að henni hefði verið veitt dvalarleyfi á íslandi
af mannúðarástæðum. Olteanu á hægri hönd situr Jóhannes Georgsson frá
Rúmeníu, sem túlkaði orð hennar.
Óvenju skjót afgreiðsla
Nokkur umræða hefur verið um útlend-
ingaeftirlitið og fæð fióttamanna á íslandi
undanfarið. Umsókn um landvist á íslandi
hefur sennilega sjaldan fengið jafnskjóta
afgreiðslu og mál Olteanu. Málið var ekki
tekið fyrir fyrr en i gærmorgun og
dvalarleyfi hafði verið samþykkt fyrir
hádegi, þótt enn hafi ekki verið gengið frá
ýmsum formsatriðum.
Jóhann vísaði hins vegar á bug að þessi
umræða hefði haft áhrif á ákvörðunina um
að veita Olteanu landvistarleyfi.
„Þessi ákvörðun var ekki tekin undir
þrýstingi, þótt maður hafi fundið hvernig
straumar Iágu,“ sagði Jóhann. „Við skoð-
uðum sögu hennar. Hún sækir um dvalar-
leyfi og einkalíf hennar var komið í ákveðið
þrot. Það var vilji til að leysa úr hennar
málum."
Að sögn Jóhanns er „ekkert annars
flokks" við landvistarleyfi Olteanu. Hún
fær fullt dvalarleyfi og lögheimili á ís-
landi, sem veiti henni aðgang að hinu ís-
lenska kerfi. Hún hefði áfram rúmenskt
vegabréf. Sagði hann að Útlendingaeftir-
litið hefði ekki fjármagn til að aðstoða
fólk í hennar stöðu og hefði því verið leitað
á náðir Rauða krossins.
„Bónorð í fullri alvöru“
Hólmfríður Gísladóttir deildarstjóri
sagði að Rauði krossinn myndi aðstoða
Olteanu eftir mætti. Reynt yrði að koma
henni í íslenskunám eins fljótt og auðið
væri. Olteanu ætti rétt á stuðningi félags-
málastofnunar í tvö ár á meðan hún væri
að koma undir sig fótunum.
Hólmfríður sagði að hún hefði fengið
boð um búsetu í Mývatnssveit og Rangár-
vallasýslu og einnig hefði henni borist at-
vinnutilboð. Þá barst „bónorð ungs manns
í fullri alvöru“, sagði Hólmfríður. „Þetta
var hans leið til að sýna mannúð í verki."
Olteanu kom hingað til lands á miðviku-
dagskvöld í síðustu viku. Þegar meina átti
henni inngöngu í landið bar hún eld að
fötum sínum á Leifsstöð svo flytja þurfti
hana á sjúkrahús. Daginn eftir komuna
sótti hún um hæli á íslandi.
I
Jörðinni Einarsnesi endanlega bætt skerðing á laxveiðihlunnindum frá árinu 1957
37 milljónir í bætur vegna
skertra veiðihlunninda
Einarsnes varð fyrir
mestu tjóni
Á grundvelli þessa álits umboðs-
manns tókst samkomulag milli Óðins
og lögmanns hans, Jóns Steinars
GERÐARDÓMUR hefur dæmt land-
búnaðarráðuneytið til að greiða Óðni
Sigþórssyni, bónda í Einarsnesi, að
höfuðstóli um 8,7 milljónir króna, sem
að hluta til bera vexti frá 1983 og
dráttarvexti frá 1987. Samkvæmt
upplýsingum Morgunblaðsins munu
bætumar nú nema tæplega 37,5 millj-
ónum króna, að teknu tilliti til þeirra
vaxta, dráttarvaxta og verðbóta, sem
gerðardómurinn mælir fyrir um 'að
fjárhæðin skuli bera.
Fjárhæðinni er ætlað að bæta end-
anlega þá skerðingu á laxveiðihlunn-
indum jarðarinnar sem áður hafði
verið bætt að hluta og rekja má til
setningar laga um lax- og silungs-
veiði árið 1957. Gerðardómurinn
gengur út frá því að veiðitjón Einars-
ness vegna hertra krafna laganna um
netalagnir hafi numið um 40 tonnum
af laxi á tímabilinu 1977-1987.
Einarsnes er neðsta jörðin við Hvítá
í Borgarfírði. Hertar kröfur lax- og
silungsveiðilaganna frá 1957 til neta-
lagna í ám og ijarlægðar, sem vera
skyldi á milli neta í ám, skertu neta-
veiðihlunnindi jarðanna við Hvítárósa,
einkum Einarsness. Fyrir landi Ein-
arsness falla álar flær landi en á jörð-
unum fyrir ofan en lagabreytingin
fólst m.a. í því að til lengdar hverrar
veiðivélar skyldi telja fjarlægð hennar
frá bakka jafnt hvort sem girt væri
yfír alit svæðið eða þótt aðeins væri
net í straumál langt frá landi.
Bændum við Hvítárósa var upphaf-
iega bætt skerðingin með gerðardómi
frá árinu 1959. Á grundvelli hans
fengu þeir um árabil greiddar bætur
með árlegu gjaldi. Laxa- og silungs-
lögunum var breytt árið 1970 þannig
að munur var gerður á fyrirkomulagi
bótagreiðslna eftir því hvort þeir teld-
ust hafa misst veiði að mestu eða öllu
leyti.
Þá skildust leiðir milli Einarsness
og hinna jarðanna, þar sem Einarsnes
var eina jörðin sem talin var hafa
orðið fyrir meiri háttar tjón. Aðrar
jarðir en Einarsnes fengu síðan þá
skerðingu sem þær höfðu orðið fyrir
endanlega bætta 1991 en éftir 1987
telst bótaréttur þeirra hafa fallið nið-
ur.
Óðinn Sigþjórsson bóndi í Einars-
nesi taldi að við þetta uppgjör hefði
hann ekki notið jafnræðis á við aðrar
jarðir við Hvítárósa og verið látinn
sæta ólögmætri mismunun. Þá skoð-
un staðfesti umboðsmaður Alþingis,
sem árið 1993 komst að þeirri niður-
stöðu að ríkinu bæri að ganga til
samninga við eigendur Einarsness og
bæta tjón þeirrar jarðar á sama
grundvelli og annarra.
Gunnlaugssonar hrl, og landbúnað-
arráðuneytisins, um að vísa ágrein-
ingi sínum til gerðardóms til ákvörð-
unar fullnaðarbóta vegna skerðing-
arinnar. í gerðardóminn voru skipaðir
Valtýr Sigurðsson, héraðsdómari,
oddamaður, Ámi Jónsson, fyrrv.
landnámsstjóri og Jón Sveinsson hdl.
Vilhjálmur Ámason hrl. flutti mál rík-
isins fyrir gerðardóminum.
Samið var um að gerðardómurinn
ætti að leggja sömu forsendur til
grundvallar við útreikning bóta til
Einarsness og gert hafði verið vegna
annarra jarða en áður greiddar bætur
til Einarsness kæmu til frádráttar.
í niðurstöðum gerðardómsins er
fallist á kröfugerð lögmanns Óðins.
Veiðitjón Einarsness er reiknað út frá
þeim forsendum sem lagðar voru til
grundvallar mati á tjóni Bóndhóls og
annarra bæja við ósinn, en heildartjón
Einarsness taldist rúmlega tvöfalt á
við Bóndhól, sem orðið hafði fyrir
næst mestri skerðingu hlunninda
sinna.
Kröfugerðin var annars vegar mið-
uð við árin 1977-1983. Eins og kraf-
ist hafði verið komst gerðardómurinn
að þeirri niðurstöðu að greiða ætti
vegna áranna 1977-1983 kr.
2.574.156 og hafði þá verið tekið til-
lit til áður greiddra bóta sem námu
967.232. krónum. Þessa fjárhæð á
ríkissjóður að greiða með dómvöxtum
frá 1. september 1983-14. apríl 1987
en með dráttarvöxtum frá 14. apríl
1987 til greiðsludags. Með dóms- og
dráttarvöxtum jafngildir sú upphæð
rúmlega 31 milljón króna.
Vegna tímabilsins frá 1984-1987
ber ríkissjóði að greiða kr. 6.198.423
sem fylgi lánskjaravísitölu frá því í
desember 1993 til júní 1995 en beri
dráttarvexti frá þeim tíma. Verðbæt-
umar nema um 94 þúsund krónum.
Gerðardómurinn telur hins vegar
að auknir veiðimöguleikar fyrir landi
Einarsness, sem kunni að stafa af
því að óslína Hvítár var dregin upp
á nýtt, ættu ekki að skerða bótarétt
jarðarinnar.
Gerðardóminum var einnig falið að
leggja mat á hvort og þá hvemig
nýtt veiðisvæði sem skapaðist fyrir
landi Einarsness í kjölfar þess að ós-
lína Hvítár var færð frá Nestá um
Borgarfjarðarbrú komu til álita í
málinu. Niðurstaðan var sú að ný
óslína og hugsanlegur aukinn veiði-
réttur sem af henni leiddi skerti ekki
rétt Einarsness til bóta vegna þeirrar
hlunnindaskerðingar sem jörðin hefði
áður orðið fyrir.
Handteknir
í miðstöð
fíkniefna- ;
dreifingar 1
TÍU manns voru handteknir í hús-
leit fíkniefnalögreglu í Mjölnisholti
í Reykjavík í fyrrakvöld. Þetta er
þriðja húsleitin sem gerð er þarna
á innan við mánuði og hefur verið
lagt hald á um 100 grömm af
hassi og talsvert magn af amfet-
amíni, auk vopna, þýfis og neysluá- I
halda. j
Húsráðandi hefur margsinnis
komið við sögu fíkniefnamála og *
segir fíkniefnalögreglan að hús
þetta, þar sem áður var Bananasal-
an í Reykjavík, virðist vera stór
miðstöð fyrir dreifíngu og neyslu
fíkniefna.
í húsleitinni í fyrrakvöld var lagt
hald á tugi gramma af hassi og
talsvert magn af amfetamíni.
Fjórir aðilar voru enn í haldi
fíkniefnalögreglunnar í gær vegna f
málsins. J
-----»-♦ -♦---
Alsæla og
kókaín í
póstinum [
TOLLVERÐIR á bögglapóststof- J
unni fundu sl. fimmtudag 330 töfl- }
ur af alsælu og 57 grömm af kóka-
íni í bréfi stíluðu á aðila í Reykja-
vík.
Fíkniefnalögreglan tók málið til
rannsóknar og efnin í vörslu sína.
Fjórir aðilar voru handteknir grun-
aðir um að hafa átt efnin og hús-
leitir voru gerðar á tveimur stöðum
í borginni en rannsókninni telst J
nú lokið án þess að tekist hafi að .
sanna hveijir hlut áttu að máli.
Efnin eru hins vegar í vörslum J
lögreglunnar og verður þeim eytt.