Morgunblaðið - 10.11.1995, Blaðsíða 8

8 FÖSTUDAGUR 10. NÓVEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
Þjóðhagsstofnun um tekjur o g eignir 1993 o g 1994
Kaupmáttur atvinnutekna
jókst um 0,7% milli áranna
HÆKKUN atvinnutekna á mann frá
1993-1994 var 2,2%, en neysluvísi-
taian hækkaði um 1,5% milli sömu
ára. Þannig jókst kaupmáttur at-
vinnutekna á mann um 0,7% milli
ára, en tvö árin á undan dróst kaup-
máttur saman um alls 5,1%.
Þetta kemur fram í samantekt
Þjóðhagsstofnunar um tekjur og
eignir manna samkvæmt skattfram-
tölum. Meðalatvinnutekjur á árinu
1994 voru 1.209 þús. kr., sem svarar
til 100.750 kr. til jafnaðar á mán-
uði, en 1993 voru meðalatvinnutekj-
ur 1.183 þús. kr., sem svarar til
98.583 kr. á mánuði til jafnaðar.
Meðalráðstöfunartekjur hjóna voru
2,2 milljónir króna í fyrra, en meðalr-
áðstöfunartekjur hjóna með böm
voru nokkru hærri, eða 2,4 miiljónir.
Mun fleiri framteljendur telja fram
einhveijar heildartekjur en atvinnu-
tekjur, en heildartekjur fela í sér líf-
eyrisbætur, vaxtatekjur, reiknuð
laun o.fl. til viðbótar atvinnutekjum.
Alls töldu 186.292 fram einhveijar
heildartekjur samkvæmt þessari skil-
greiningu og reyndust þær vera að
meðaltali 1.228 þús. kr., eða sem
svarar til 102,4 þús. kr. á mánuði.
Breyting frá fyrra ári er 1,4%, sem
er nokkru minni hækkun en á at-
vinnutekjunum.
Dreifing hneigist í átt til
telqumunar
í samantektinni kemur fram að
dreifing atvinnutekna hafi ekki
breyst mikið undanfarin ár, en þegar
litið sé yfir nokkurt árabil virðist þó
dreifing hneigjast í meiri átt til tekju-
munar. Álagning skatta og greiðslur
barna- og vaxtabóta jafna mjög
tekjudreifínguna. Tekjuskattsstofn
efsta fimmtungs hjóna árið 1994 var
þannig 4,16 faldur á við neðsta
fímmtung, en margfeldið var 2,75
falt þegar litið er til ráðstöfunar-
tekna. Á árinu 1993 var tekjuskatts-
stofn efsta fímmtungs hins vegar
4,08 faldur og margfeldið af ráðstöf-
unartekjum 2,71 falt.
Meðaleignarskattsstofn einstak-
linga hækkaði um aðeins 1,3% frá
árslokum 1993 til sama tíma 1994,
en á sama tíma hækkaði lánskjara-
vísitalan um 0,5%. Framtaldar skuld-
ir á mann hækkuðu á sama tíma um
6,7%. Framteljendum, sem eru með
skuldir umfram eignir, hefur fjölgað
úr 11.212 árið 1988 í 20.509 árið
1992. í fyrra fjölgaði enn í þessum
hópi og taldi hann 22.095 framtelj-
endur og er fjölgunin 7,7%.
Ein skýringin á þessari fjölgun er
talin sú að námsskuldir eru taldar
með skuldum, en sá mannauður sem
í menntuninni felst er ekki talinn til
eignar. Þá endurspeglar þessi þróun
ennfremur aukin neyslulán og
minnkandi kaupmátt.
^ESTEE LAUDER
Vérité
Viökvæm húö getur oröiö heilbrigöari meö réttum húðsnyrtivörum.
Þess vegna settu Estée Lauder Vértité andlitslinuna á markaöinn -
styrkjandi og hressandi húösnyrtivörur fyrir viökvæma húö.
Kynningarpakki
á einstöku
tilboösveröi
sem inniheldur:
Vérité rakakrem 15 ml
Vérité hreinsimjólk 50 ml
og
Vérité næringarkrem 15 ml
Alls kr. 1.765
Ráögjafi frá SNVRTIVÖRUVERSLUNlN
Estée Lauder Gl-ÆSlftL
í dag og á morgun sími 568 517Q _—
Kvennalisti
ræðir út-
skiptareglu
LANDSFUNDUR Samtaka um
kvennalista verður haldinn í Nesbúð
á Nesjavöllum dagana dagana 10.
til 12. nóvember undir yfirskriftinni
Kvennapólitík - hvað nú?
Landsfundurinn verður settur á
föstudag kl. 20 og síðan verður lögð
fram skýrsla framkvæmdaráðs og
endurskoðaðir reikningar. Á laug-
ardag verða flutt erindi og hópa-
starf fer fram.
Á sunnudag verða almennar um-
ræður, meðal annars um útskipta-
reglu samtakanna, fundarsköp,
starfsreglur þingflokksins og fjölgun
í framkvæmdaráði og lagðar fram
breytingartillögur. Eftir hádegi
verður stjórnmálaályktun landsfund-
ar lögð fram. Landsfundinum verður
slitið kl. 15 á sunnudag.
Rannsóknir á kransæðasjúkdómum
DNA-blóðprufa
getur skorið úr
um áhættuþætti
RANNSÓKNIR Vil-
mundar Guðnasonar
hafa aðallega snúist
um að fínna erfðamörk til
að auðvelda leit að þeim ein-
staklingum sem eru í
áhættuhópi varðandi krans-
æðasjúkdóma. Rannsókn-
imar hafa verið tvenns kon-
ar. Annars vegar hafa verið
rannsökuð sterk erfðatengsl
varðandi erfðabundna kó-
lesterólhækkun i tuttugu ís-
lenskum fjölskyldum. Hins
vegar þar sem erfðatengslin
eru ékki eins sterk og fleiri
þættir koma við sögu og
voru þá fleiri þjóðir rannsak-
aðar.
— Hver er helsta niður-
staða fyrri rannsóknarinn-
ar?
„Ég hef fundið stökk-
breytingar í LDL-viðtaka-
geni í 90% þessara tuttugu ætta
og nota DNA-próf til að greina
einstaklingana."
- Er þannig hægt að beita for-
vörnum hjá þessum einstakling-
um?
„Já. Þeir einstaklingar sem hafa
arfbundna kólesterólhækkun eru
með tvö- til þrefalt hærri blóðfitu
frá unga aldri. Æðakölkun er hröð
hjá þeim og kransæðasjúkdóma
verður vart á tiltölulega ungum
aldri eða upp úr fertugu, einkum
hjá karlmönnum.“
- Erhægt aðganga úr skugga
um þetta með einfaldri blóðprufu
hjá heimilislækni?
„Venjulega sér maður hækkaða
blóðfitu, en menn hafa ekki ná-
kvæmlega vitað hvernig á að
meðhöndla það. Þessar ættir með
breytt gen greinast oft vegna þess
að einstaklingar fá ótímabæra
kransæðastíflu. Ég hef, ásamt
prófessor Gunnari Sigurðssyni,
unnið að rannsóknum, þar sem
við höfum reynt að rekja ættirnar
til að finna fleiri einstaklinga. Nú
þegar við erum komnir með DNA-
próf ætlum við að hefja kembileit
að þessum stökkbreytingum. Síð-
an getum við notað þær upplýs-
ingar til að greina nýja einstakl-
inga.“
- Er um ákveðið úrtak að ræða
eða getur fóik sótt um að fara í ,
gegnum slíka kembileit?
„Leitin verður í byijun hjá
göngudeildarsjúklingum með háa
blóðfitu, en þessi genabreyting er
sjaldgæf og fínnst í einum af
hveijum 500 sjúklingum. í fram-
tíðinni er stefnt að því að almenn-
ingur geti látið rannsaka þessa
þætti.
- Hvað með hinn áhættuhóp-
inn, þar sem fleira kemur til en
einungis stökkbreyting
í einu geni?
- „Þar ér framlag
hvers gens minna og því
erfiðara viðfangs vegna
þess að það er ekki eins
áberandi í ættum. Ég
hef einnig unnið að þessum rann-
sóknum og birt niðurstöður í fjölda
greina á þeim þáttum, sem þarna
geta skipt máli, til þess að draga
upp einhvers konar mynd af
áhættu hvers einstaklings."
- Er hægt að beita sams konar
lyfjameðferð hjá einslaklingum í
þessum áhættuhópi?
„Ef um blóðfituhækkun er að
ræða er það auðvitað hægt. Ókost-
urinn við lækkun á blóðfitu með
lyfjum er að kostnaðurinn er
geysimikill. Það yrði mjög dýrt
að meðhöndla nánast hvern ein-
Vilmundur Guönason
►Vilmundur Guðnason læknir
og erfðafræðingur fæddist
15.1.1954. Hann lauk prófi í
læknisfræði frá HÍ árið 1985
og var auk þess fyrsti lækna-
neminn til að ljúka BS-prófi
(vísindagráðu) samtímis. Kandi-
datsári lauk hann 1988 og hefur
siðan stundað ýmiss konar
erfðafræðirannsóknir, aðallega
í London og þá einkum í sam-
bandi við hjarta- og æðasjúk-
dóma. Nú í október lauk hann
doktorsprófi í erfðafræði frá
Lundúnaháskóla. Vilmundur er
búsettur í London ásamt eigin-
konu sinni, Guðrúnu Nielsen,
og þremur sonum þeirra.
Markmiðiö er
fyrirbyggjandi
læknisfræði
stakling í þjóðfélaginu og því er
betra með DNA-prufum að velja
þá úr sem eru í virkilegum áhættu-
hópi.“
- Hvað er „virkileg“ áhætta?
Mörgum hefur skilist að þeir geti
ekki gengið inn af götunni og
beðið um nákvæma rannsókn telji
þeir sig þurfa á því að halda.
„Mín hugmyndafræði í sam-
bandi við rannsóknirnar er einmitt
að reyna að vera markvissari og
koma fram með aðferðir og próf
til þess að geta spáð nánar um
áhættuna. Einnig til að leiðbeina
fólki, en meðan þekkingin liggur
ekki fyrir er ekki hægt að gera
annað en vera með almennar ráð-
leggingar."
- Hvaða rannsóknum ert þú
að koma af stað nú meðan á dvöl
þinni stendur hér á landi?
- „Hjartávernd er að fara af
stað með rannsókn, þar sem af-
komendur þeirra sem fengið hafa
kransæðasjúkdóma eru rannsak-
aðir. Þar mun ég einnig koma inn
í með erfðafræðirann-
sóknir."
- Munt þú koma
sérstaklega til landsins
af og til í þessu skyni?
______ „Markmið mitt er að
flytja heim, ef unnt er
að koma upp aðstöðu til þessara
rannsókna hér. Aðalvandamálið
er að skortur er á fé til langtíma-
rannsókna.“
- Eru þetta samt ekki rann-
sóknir sem borga sig til lengri
tíma litið?
„Jú, tvímælalaust. Markmiðið
er að sjálfsögðu fyrirbyggjandi
læknisfræði. Að koma fram með
próf sem auðvelda það að greina
þá, sem eru í aukinni áhættu á
að fá kransæðasjúkdóma, á mark-
vissári hátt en unnt hefur verið
hingað til.“ .