Morgunblaðið - 10.11.1995, Síða 28

28 FÖSTUDAGUR 10. NÓVEMBER 1995
AÐSENDAR GREINAR
MORGUNBLAÐIÐ
Bréf til rit-
stjóra (Prövdu)
ÞEGAR ritstjóri Al-
þýðublaðsins Hrafn
Jökulsson, er farinn
að verja húsbændur
sína af slíkri hörku
sem raun ber vitni, og
bera auk þess við
gleymsku líkt og fyrr-
um landsfaðir okkar
Steingrímur, þá er
kominn tími til að end-
urskoða gildismat sitt
gagnvart jafnaðar-
mennskunni og fylgis-
mönnum hennar.
Spurningin er hvort
Hrafn er staddur á
réttu dagblaði? Austur
í Sovét var gefð út blaðið Pravda
og þar var í hávegum höfð mið-
stýrð ritstjómarstefna og skoðan-
akúgun líkt og nú viðgengst hjá
húsbændum Hrafns á Alþýðublað-
inu. Ég og fleiri hér í Hafnarfírði
emm tilbúnir til þess að styrkja
Hrafn til Moskvufarar svo að hann
geti fengið þessi vinnubrögð beint
í æð. Hrafn gerði tilraun til þess
að ljúga sig út úr vandræðunum
sem ritskoðunarárátta hans hefur
komið honum í, eins og sjá mátti
í Morgunblaðinu og Tímanum 2.
nóvember sl. Það er því nauðsyn-
legt að rifja upp fyrir honum sann-
leikann í málinu.
Eins og Hrafni Jökulssyni er
fullkunnugt um, þá boðsendi ég
grein mína inn á ristjóm Alþýðu-
blaðsins þann 17. október og sama
dag hringdi ég í Hrafn og fékk
staðfestingu á að hann hefði feng-
ið hana í hendur. Þegar hún birt-
ist ekki i þeirri viku hringdi ég
mánudaginn 23. október og spurði
hvort hann ætlaði ekki að birta
hana. Þá fékk ég þau svör frá
„ritfrelsishetjunni" að hann hefði
fyrir því orð háttsettra manna í
flokknum að greinin yrði stöðvuð.
Þessi viðbrögð falla fullkomlega
að vinnubrögðum Prövdu og kom-
múniskri fortíð Hrafns Jökulsson-
ar.
Ég hélt satt að segja að hann
væri að grínast, en þegar greinin
birtist ekki daginn eftir fór ég á
ritstjórnina, og bað um að fá grein-
ina því ég ætlaði að birta hana í
öðm blaði. Þá sagðist Hrafn vera
búinn að týna greininni. Ég prent-
aði hana út aftur og fór með grein-
ina á Morgunblaðið. Þar var mér
tjáð að það væri minnst viku bið
eftir birtingu. Það stóðst og þakka
ég Morgunblaðinu fyrir birting-
una.
Hrafn Jökulsson, sem nú býður
þess að verða dæmdur af Siða-
nefnd Blaðamannafélagsins og af
dómstólum vegna rætinna skrifa
MÖRKINNI 3 • SlMI 588 0640
Blab allra landsmanna!
-kjarni málsins!
um pólitískan and-
stæðing sinn, segir því
einfaldlega ósatt þeg-
ar hann heldur því
fram að hann hafí lof-
að að birta greinina.
Það kveður líka við
nokkuð annan tón hjá
Hrafni í viðtali við
Tímann um þetta mál.
Þar segist hann
harma þessa uppá-
komu og sér greini-
lega eftir öllu saman.
Ég á þó erfítt með
að trúa því vegna þess
að síðustu daga hef
ég fengið upplýsingar
um að fleiri greinum frá.Hafnar-
fjarðarkrötum hafí verið hafnað
eftir ritskoðun hjá Hrafni Jökuls-
syni. Þá kemur fram í Tímanum
3. nóvember að þessi sami Hrafn
Formaður Alþýðu-
flokksfélags Hafnar-
fjarðar, Magnús
Hafsteinsson, rekur
hér samskipti sín við
Alþýðublaðið.
hafí hafnað grein sem Sigurður
Tómas Björgvinsson fyrrum rit-
stjóri Alþýðublaðsins hafí sent inn.
Sigurður mun m.a. hafa leyft sér
að gagnrýna Hrafn og innihald
blaðsins lítillega.
Hrafn reynir að svara gagnrýni
minni með því að tala um Hafnar-
íjarðarbrandara. Honum þykir
auðvitað óþægilegt að ræða um
alvöru málsins og sér að honum
hafa orðið á mistök. Allt tal um
Hafnarfjarðarbrandara segir
miklu meira um hugarástand og
þroska ritstjóra Alþýðublaðsins
heldur en Hafnfírðinga.
Ég skora á Hrafn að snúa frá
villu síns vegar og líta við í Hafnar-
fírðinum,þar sem rætur rósarinnar
ná allstaðar fótfestu og garður
kratarósanna er hvað blómlegast-
ur. Þú munt væntanlega einhvem-
tímann skilja að í orðinu jafnaðar-
mennska felst ekki sérgæsla fá-
mennrar klíku. Þú munt einnig
skilja að ritstjóri á ekki að fóma
hagsmunum málgagns jafnaðar-
stefnunnar á altari mammons.
Vonandi munt þú einhverntímann
geta gætt hagsmuna allra jafn-
aðarmanna, þannig að hinn frjálsi
andi skáldsins svífí yfir vötnum
líkt og þú hefur boðað á kaffihús-
um í Reykjavík.
Kæri Hrafn, þú munt þurfa að
bretta upp ermar, skipta út nokkr-
um fúaspýtum, tjasla í spmngur
eins og þurfa þykir. Að því loknu
mun ég og aðrir jafnaðarmenn
taka ofan hattinn fyrir nýjum og
endurbættum ritstjóra Alþýðu-
blaðsins, málgagns allra jafnaðar-
manna.
Hrafn minn, ef þú kemur oftar
í Hafnar^örðinn munt þú e.t.v.
fínna smjörþefínn af því hvemig
er að vera í alvöru jafnaðarmanna-
flokki. Hafa tiltrú fólks og vera
þátttakandi í.flokki sem hefur
40-50% fylgi líkt og við hér í Hafn-
arfirði. Ég veit að þér líður illa
yfir því að hafa tekið þátt í að
koma fylgi Alþýðuflokksins í Suð-
urlandskjördæmi í sögulegt lág-
mark (6%) eins og þú orðaðir það
sjálfur á ögurstundu í iífí flokks-
ins.
Höfundur cr formaður Alþýðu-
flokksfélags Hafnarfjarðar.
Magnús
Hafsteinsson
Róum stelpur!
LEGGJUMST allar
á eitt, hvar sem við
störfum, stöndum á
rétti okkar og áttum
okkur á hvers vegna
karlarnir við hliðina á
okkur hafa hærri laun
og meiri völd en við.
Ég var hress í
bragði þegar ég gekk
út úr Odda í Háskóla
íslands sunnudaginn
22. október. Að baki
var önnur ráðstefnan
um íslenskar kvenna-
rannsóknir, sem
áhugasamir þátttak-
endur líktu við stans-
lausa tveggja sólar-
hringa veislu.
Áratugur kvennafræða
Tíu ár eru liðin frá fýrri ráð-
stefnunni. Þá voru kvennarann-
sóknir á byijunarstigi, en nú er
óhætt að fullyrða að þær hafi þró-
ast og dafnað bæði að magni og
gæðum. Æ fleiri konur stunda
kvennarannsóknir í mismunandi
fræðigreinum. Með því leggja þær
kvennabaráttunni lið, þar sem
þekking á aðstæðum okkar og for-
mæðranna er mikilvæg forsenda
úrbóta. Ráðstefnan var skipulögð
af Rannsóknastofu í kvennafræð-
um. Á dagskránni voru bæði fræði-
legar rannsóknir og yfírlit yfir
stöðuna í kvennabaráttunni og í
jafnréttismálum. Þá var sérstak-
lega fjallað um kvennaráðstefnur
Sameinuðu þjóðanna í Kína, með
þátttöku forseta íslands og kvenna
sem sóttu bæði opinberu ráðstefn-
una og ráðstefnu fijálsra félaga-
samtaka.
Já, það var sannkölluð veisla að
sitja í troðfullum sölum og ræða
stöðu kvenna frá hinum ýrrisu hlið-
um, allt frá þjóðveldisöld til fram-
tíðar. Erindin fjölluðu m.a. um
rannsóknir á orðræðu kvenna í
Laxdælu, stórum konum í trölla-
sögum, óléttu í bókmenntum,
sjálfsmynd kvenna í sveitasamfé-
lagi 19. aldar, um orðræður í minn-
ingargreinum, fatlaðar konur,
margbreytileika kvenna í íslensk-
um sjávarplássum, foreldrahlut-
verkið og börn, kynferði og stjórn-
un menntamála, kvennakirkjuna,
mæðrahyggju, gagnrýni og aðferð-
ir í kvennafræðum, rauðsokka-
hreyfinguna, kvenréttindafélagið,
hungur sálar og líkama, kvenna-
guðfræði, áfengismeðferð kvenna,
umönnun í heimahúsum, íróníu
sem femíníska orðræðu, ungar
konur í atvinnulífinu, ambáttir,
sjálfsbjargarviðleitni íslenskra
verkakvenna, jafnlaunabaráttu og
starfsmat, kvennaathvarfíð, kyn-
ferðislegt ofbeldi, mæður og syni
í sögu Guðrúnar frá Lundi, rík-
isfeminisma og femókrata, sam-
kennslu kynjanna í handmennt,
framburð og kynferði, ekkjur á
íslandi, karla gegn ofbeldi, skáld-
konuna Guðnýju Jónsdóttur frá
Klömbrum og fræðikonuna Björgu
C. Þorlákson.
Þegar ég gekk út hugleiddi ég
orð frú Vigdísar Finnbogadóttur:
„Róið stelpur, nú er lag“ því þau
voru sannarlega í takt við það
andrúmsloft sem þarna skapaðist.
Þessar rannsóknir eiga erindi inn
í námskeið háskólans og í
kennslubækumar á öðrum skóla-
stigum. Þess vegna er mikilvægt
að efnt verði til kennslu í kvenna-
fræðum við Háskóla íslands eins
og háskólaráð, heimspekideild og
félagsvísindadeild hafa samþykkt
ef tilskilið fjármagn fæst. Einnig
er mikilvægt að ungum vísinda-
konum og ungu vísindafólki yfir-
leitt verði gert kleift að stunda
rannsóknir í námi og að lokinni
margra ára þjálfun. Margar konur
eru þegar komnar með menntunina
og færnina og sívaxandi skilning
á hvers vegna völd
kvenna og áhrif eru
ekki meiri en þau era.
Þátttaka kvenna er
forsenda lýðræðis.
Það á jafnt við um
þekkingarsköpun sem
önnur svið mannlífs-
ins. Því verður Há-
skólinn að svara jafn-
réttiskallinu eins og
aðrar stofnanir sam-
félagsins.
Kvennafrídagurinn
tuttugu ára
Nú era tveir ára-
tugir frá því að ís-
lenskar konur komust
í heimspressuna og þjóðfélagið
lamaðist við það að konur tóku sér
frí frá störfum heima og heiman.
Sú vakning sem kristallaðist meðal
kvenna þann 24. október 1975
gerði ekki aðeins kjör frú Vigdísar
Finnbogadóttur til forseta mögu-
legt árið 1980 heldur einnig tilurð
Kvennalistans 1983 og kjör Ingi-
bjargar Sólrúnar Gísladóttur borg-
arstjóra árið 1994.
Á þessu merka afmælisári hefur
verið staðfest betur en nokkru
sinni fyrr eðli og umfang launam-
unar kynjanna. Konur fá 50-70%
af tekjum karla og munurinn er
mestur hjá háskólamenntuðu fólki,
þar sem „sporslumar“ alræmdu
era hlutfallslega mestar. Kynferðið
eitt og sér skýrir um 16% af laun-
um. Að öðra leyti má skýra tekju-
mun kynjanna með aðstöðumun
sem oft er kynbundinn. Minnumst
þess að launajafnrétti kynjanna
var ein meginkrafa kvennafridags-
ins. Á þessu ári höfum við einnig
gengið til þingkosninga án þess
að konum ijölgaði á Alþingi, í
fyrsta skipti síðan 1983. Konur era
aðeins tæpur fjórðungur alþingis-
manna og virðast almennt eiga
erfitt uppdráttar í íslenskum
stjórnmálum. í gömlu stjómmála-
flokkunum fjóram era konur um
og innan við 20% þingmanna.
Kvennalistinn tapaði nú umtals-
verðu fylgi og Þjóðvaki, með konu
sem formann og þrjár þingkonur,
hefur lítið lífsmark í skoðanakönn-
unum. Og enn einu sinni er aðeins
einn kvenráðherra í ríkisstjórninni.
Þó að vissulega hafí margt
áunnist í kvennabaráttunni á þess-
um tuttugu árum, sýna staðreynd-
irnar að of hægt miðar. Þó konur
séu meira menntaðar en nokkra
sinni fyrr og æ fleiri viðurkenni
að þátttaka þeirra sé forsenda lýð-
ræðis, þá viðhelst kynjamunurinn
í launum og pólitískum völdum.
Að hvaða leyti er þá lag í kvenna-
baráttunni núna? Hvað getur hver
og ein okkar gert og við konur og
jafnréttissinnar sem heild? Svörin
liggja ekki öll I augum uppi, enda
pólitíkin með flóknari tíkum. Eitt
svarið er þó tvímælalaust það að
við leggjumst allar á eitt, hvar sem
við störfum, stöndum á rétti okkar
og áttum okkur á hvers vegna
karlamir við hliðina á okkur hafa
hærri laun og meiri völd en við.
Stöndum saman um leið og við
berum virðingu fyrir margbreyti-
leika mannlífsins.
Sameinuðu þjóðirnar fimmtíu
ára og kvennaráðstefnan í
Kína
En það eru fleiri merkisafmæli
um þessár fnundir. Sameinuðu
þjóðirnar eiga hálfrar aldar af-
mæli, og 4. kvennaráðstefna SÞ
er nýafstaðin. í skýrslu sinni til
Alþingis um utanríkismál á dögun-
um nefndi utanríkisráðherra
kvennaráðstefnuna í Kína aðeins í
framhjáhlaupi. Það túlka ég sem
lítilsvirðingu við þá erfiðu mann-
réttindabaráttu sem konur heyja
nú úti um allan heim. í sömu
skýrslu ræddi ráðherrann um mikil-
Þátttaka kvenna í
ákvarðanatöku er, að
mati Guðnýjar Guð-
bjömsdóttur, forsenda
lýðræðis.
vægi þróunarsamvinnu á vegum
SÞ án þess að geta um áform ríkis-
stjómarinnar um að skera enn nið-
ur okkar smánarlega framlag til
þróunarstarfa, eins og reyndar til
annarra velferðarmála sem konur
munu finna fyrir. Um leið og Al-
þjóðabankinn og fleiri stofnanir
hafa áttað sig á því að stuðningur
við konur, menntun þeirra heil-
brigði og störf, er einn lykilþáttur-
inn í þróunarstarfi sem ber árang-
ur, er dregið úr framlögum til þró-
unarmála bæði hér og á alþjóða-
vettvangi. Framkvæmdaáætlunin
sem samþykkt var í Kína er fram-
sækin og bakslagið sem margir
óttuðust var ekki staðfest. Það
fékkst loks alþjóðlega viðurkennt
að kvenréttindi væra mannréttindi.
Að konur og stúlkubörn séu full-
gildar manneskjur. Mikilvægt er
að framkvæmdaáætlunin verði
þýdd og gerð aðgengileg fyrir alla.
Þannig getum við nýtt það sem
ávannst í Kína, okkur og komandi
kynslóðum í hag. En þrátt fyrir
formlega sigra á sviði alþjóðasátt-
mála, stjórnarskrárbreytinga og við
lagasetningu yfírleitt, viðgengst
mismunun eftir kynferði á ótrúleg-
ustu sviðum í raun. Þingkonur úr
öllum flokkum hafa nú rætt um
leiðir til að ráðast gegn þeirri óþol-
andi mismunun sem enn tíðkast í
dómum um skaðabótamál, sem
vonandi bera árangur. Samstaða
þarf að nást um fleiri mál af þessu
tagi.
Minna hefur áunnist á þeim tutt-
ugu árum sem liðin era frá kvenna-
frídeginum en bjartsýnar konur
vonuðu. Við megum hins vegar
ekki bugast. Því hljótum við kven-
frelsiskonur og aðrir jafnréttissinn-
ar að blása í baráttuglæðurnar og
hugleiða vandlega hvaða leiðir eru
færar. Um leið hvetjum við ríkis-
stjórnina, dómstólana, aðila vinnu-
markaðarins og alla aðra valdhafa
til að taka mið af Samningnum um
afnám allrar mismununar gagnvart
konum, sem samþykktur var á alls-
heijarþingi SÞ 1979 og fullgiltur
með ályktun Alþingis árið 1985. í
samningnum segir m.a. að ríkin
sem hann fullgildi séu „sannfærð
um að ... velferð í heiminum og
málstaður friðarins krefjist þátt-
töku kvenna í sem ríkustum mæli
og til jafns við karla á hvaða sviði
sem er“. Þetta hlýtur að vera ein
meginkrafa okkar Kvennalista-
kvenna á þessum merku tímamót-
um. Að henni vinnum við áfram í
þágu betra mannlífs undir kjörorð-
unum kvenfrelsi, mannréttindi,
samábyrgð.
Höfundur er þingkona Kvennalist-
ans.
Forseta-
kjör
í GREIN mína, Forsetakjör,
í Morgunblaðinu í gær hefur
slæðzt bagaleg prentvilla. Þar
sem lýst er forsetaefni, segir
í blaðinu: „Hann var víðförall
... “, en í handriti stóð: „Hann
er víðförull ...“, enda er um
að ræða mann á bezta aldri.
Helgi Hálfdanarson
Guðný
Guðbjörnsdóttir