Morgunblaðið - 14.11.1995, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 14. NÓVEMBER 1995 29
MENIMTUN
Evrópskt tilraunaverkefni um gæðamat
á háskólamenntun
Vel staðið að
kennslu en launa-
kerfi neikvætt
NIÐURSTÖÐUR á úttekt á
kennslu í bókasafns- og upplýs-
ingafræði við Háskóla Islands og
byggingatæknifræði við Tækni-
skóla íslands voru kynntar á blaða-
mannafundi í menntamálaráðu-
neytinu í gær. Kom þar meðal
annars fram að vel væri staðið að
kennslu í báðum greinum, góð al-
þjóðleg tengsl væru í bókasafns-
og upplýsingafræðinni og að hag-
nýt verkefni í byggingatæknifræði
tengdust atvinnulífi á jákvæðan
hátt. Meðal þess sem þótti nei-
kvætt var að launakerfi háskóla-
manna gæti haft slæm áhrif á
námið að því leyti að kennarar fá
sérstaklega greitt fyrir ákveðna
tegund kennslu umfram aðra.
Úttektin var hluti af
evrópsku tilraunaverk-
efni um mat á gæðum
háskólamenntunar.
Verkefnið var skipulagt
af Evrópusambandinu og
stjórnað af stýrihóp á
vegum þess. Gaf hópur-
inn út leiðbeiningar og fýlgdist með
framkvæmd matsins. Fóru sams
konar úttektir fram í 46 háskóla-
stofnunum í Evrópusambandslönd-
unum auk Noregs og Islands.
Þörf er fyrir gæðamat
Að sögn Arnórs Guðmundssonar
deildarsérfræðings í menntamála-
ráðuneytinu og ritara íslensku
nefndarinnar var markmiðið með
verkefninu að vekja athygli á þörf-
inni fyrir gæðamat á háskólamennt-
un. Að efla samevrópska þætti í
gæðamati, að styrkja þau gæða-
matskerfi sem fyrir hendu eru í
Evrópu og síðast en ekki síst að
stuðla að gagnkvæmri viðurkenn-
ingu prófa og námstíma milli Evr-
ópulanda. „Það er mjög mikilvægt
að auka flæði nemenda milli landa
með Sókrates- og Erasmus-áætlun,
þannig að menn geti tekið námsein-
ingar í öðrum löndum sem hluta
af námi í eigin landi.“
Framkvæmdin gekk vel fyrir sig
og þeir sem tóku þátt í verkefninu
voru í meginatriðum ánægðir með
skipulagið og þær aðferðir sem
beitt var. Þó kom fram gagnrýni á
að matið beindist fyrst og fremst
að kennslu og námi í viðkomandi
grein, en einungis var fjallað um
rannsóknir og stjórnun að því leyti
að þau tengdust kennslunni beint.
Með reglu-
bundnu gæða-
mati er hægt
að fylgja út-
tektum eftir
„Vel þótti staðið að kennslu í báðum
greinum. í bókasafnsfræði var bent
á að kennarar væru vel hæfír og
hrósað var hversu áhugasamir nem-
endur væru og hversu samhentur
hópurinn væri. í byggingatækni-
fræði þótti námið meðal annars
hagnýtt og í góðum tengslum við
atvinnulífíð," sagði Arnór.
Hann sagði jafnframt að þegar
neikvæðu hliðarnar hefðu verið
teknar fyrir hefði niðurstaðan verið
furðanlega samdóma í báðum grein-
um. „Talað var um skort á virku
gæðaeftirliti og að skorti á að
markmiðin væru endumýjuð reglu-
lega. Þá var rætt um að ákveðnir
brestir væru í stjórnun, þ.e. skortur
á starfsfólki þannig að oft lendir
slíkt á kenriurum. Betra
væri að þeir sinntu
kennslu eins og þeir eru
ráðnir til. Eins var minnt
á að launakerfíð hefði
slæm áhrif á námið. Til
dæmis er kennurum í há-
skólanum greitt betur fyr-
ir fyrirlestra en verkefna- og um-
ræðutíma þannig að það getur kom-
ið í veg fyrir að þeir nýti sér tölvu-
tækni og slíkt í verkefnatímum.
Svipuð gagnrýni kom fram á launa-
kerfí í byggingatæknifræðinni."
Vilja erlenda sérfræðinga
íslenska nefndin telur skipta
máli að erlendir sérfræðingar taki
þátt í úttektum hér á landi, þar sem
háskólamenntun sé alþjóðleg.
Vandamálið sé hins vegar að erfítt
er að fínna fólk erlendis sem skilur
íslensku. Þá var bent á að markmið
með úttektum af þessu tagi sé ekki
að refsa skólum eða gefa þeim
gæðastimpil heldur að benda þeim
á hvað betur megi fara, hvað sé
vel gert og á hvað beri að leggja
áherslu í framtíðinni. „Með reglu-
bundnu gæðamati er hægt að fylgja
úttektum eftir og sjá hvernig til
hefur tekist með umbætur,“ sagði
Arnór.
Af hálfu menntamálaráðuneytis-
ins munu niðurstöður úr þessu verk-
efni verða nýttar til stefnumótunar
um mat á háskólamenntun hér á
landi. Ennfremur standa fyrir dyr-
um úttektir á viðskipta- og rekstr-
arfræðum við Háskóla íslands,
Háskólann á Akureyri, Tækniskóla
Islands og Samvinnuháskólann á
Bifröst.
Fólk
Forseti al-
heimssamtaka
jarðhitavísinda-
manna
► INGVAR Birgir Friðleifsson
forstöðumaður Jarðhitaskóla Há-
skóla Sameinuðu þjóðanna, hefur
verið kjörinn for-
seti alheimssam-
taka jarðhitavís-
indamanna, IGA
(International
Geothermal
Association),
sem stofnuð voru
1989. Markmið
samtakanna er
að efla rannsókn-
ir og þróun á
sviði jarðhita og
skapa sameiginlegan vettvang fyrir
jarðhitamenn um allan heim. Ingvar
hefur undanfarin ár setið í stjórn
samtakanna og m.a. stýrt Evrópu-
deild þeirra.
Ingvar fæddist 1. ágúst 1946 í
Reykjavík, lauk stúdentsprófi frá
MR árið 1966, B.Sc.-prófi í jarð-
fræði frá St. Andrews-háskóla í
Skotlandi 1970, doktorsprófi frá
Oxford-háskóla í Englandi 1973.
Ingvar var forstöðumaður Jarð-
hitaskóla Háskóla Sameinuðu
þjóðanna árin 1979-86 ogfrá
1988. Þá var hann aðstoðarbanka-
stjóri og yfirmaður verkefnamats
hjá Norræna fjárfestingarbank-
anum í Finnlandi 1986-88. Auk
þess hefur hann verið stundakenn-
ari við HÍ og gistivísindamaður hjá
Jarðfræðistofnun Bandaríkjanna
í Kaliforníu. Hann hefur einnig
starfað í fjölmörgum nefndum um
jarðhita- og þróunarmál. í haust
hlaut Ingvar Buoutros Ghali-verð-
launin, sem veitt eru vísindamönn-
um sem með starfi sínu hafa haft
alþjóðlega forystu um stuðning við
hin ýmsu markmið Sameinuðu þjóð-
anna. Ingvar er kvæntur Þórdísi
Árnadóttur skrifstofustjóra og
eigaþauþijárdætur.
AÐSENDAR GREINAR
GUÐBJÖRG Fjóla í tækjunum.
Eldra fólk getur
bætt líðan sína
með ýmsu móti
ÞEGAR ég þurfti,
að ráði heimilislæknis
míns, að fara til
sjúkraþjálfara og lenti
hjá Sjúkraþjálfun
Reykjavíkur, varð mér
starsýnt á konu á mín-
um aldri sem fór rólega
og yfirvegað í tækin,
hvert af öðru. Hún var
alltaf komin á undan
mér og þegar ég fór,
eftir um það bil
klukkutíma, var hún
enn að.
Forvitni mín var
vakin. Þetta hafði ör-
vandi áhrif á mig sem
leit geispandi á klukk-
una eftir korters törn í tækjunum
og ég áræddi að spyija hana hvað
það væri sem fengi hana til þess
að vera svona iðin við þjálfunina.
„Ja, mér líður svo miklu betur og
ég finn þolið aukast mikið, svo hef
ég lést um 5 kíló,“ sagði hún bros-
andi.
Sjúkraþjálfun hjálpar
mörgum til sjálfs-
bjargar. Gyða
Jóhannsdóttir fjallar
hér um dæmi slíks.
Guðbjörg Fjóla Þorkelsdóttir,
sem er sjötug að aldri, var búin að
vera slæm í baki í mörg ár, og
hélt sér uppi á verkjatöflum. Lækn-
ar sögðu þetta vera beinþynningu
og þegar að því kom að hryggjarlið-
inir féllu saman fékk hún stíf-
krampa og komst ekki fram úr rúm-
inu án hjálpar. Hún varð máttlaus
í höndum, átti erfitt með að liggja
og leið miklar þjáningar.
Guðbjörg Fjóla stundaði í fyrstu
æfíngar hjá lömuðum og fötluðum
og fór síðan í sjúkraþjálfun hjá
Gauta Grétarssyni. Nú fer hún í
tækin og stundar æfíngar þrisvar
{ viku, samkvæmt fyrirmælum
sjúkraþjálfarans og hefur nú verið
samfleytt í fjóra og hálfan mánuð
í þjálfun. Hún hefur uppskorið
árangur erfíðis síns og getur nú
unnið létt hússtörf og hjálpað sér
mikið sjálf.
Þjáist þú af vöðvabólgu,
verkjum í liðum eða baki?
Margir sem fara í sjúkraþjálfun
og þá sérstaklega eldra fólk hættir
eftir nokkur skipti. Því fínnst erfitt
’þegar sjúkraþjálfarinn fer að teygja
það og toga og heldur að það sé
stórhættulegt að reyna svona mikið
á sig.
En hvað segir Gauti Grétarsson
sjúkraþjálfari um það? „Þær breyt-
ingar sem gerast í líkamanum við
hækkaðan aldur eru fjölmargar.
Margar þeirra má rekja til hreyfíng-
arleysis. Teygjanleiki vefja minnk-
ar, það er skertur lið-
leiki, minnkað úthald,
minnkaður kraftur
vöðva og aukin hætta
á sjúkdómum í stoð-
kerfi og hjarta. Slysa-
hætta verður meiri
vegna minnkaðs jafn-
vægis sem eykur hætt-
una á að detta og
brotna.
Með þjálfun og end-
urhæfíngu er reynt að
hægja á venjulegum
aldursbreytíngum og
jafnvel að þjálfa lík-
amann þannig að hann
þoli mikið álag og ein-
staklingurinn verði
hæfari til að gera þá hluti sem
hann langar til að gera.
Rannsóknir sýna að einstaklingur,
sem er 30 ára, og einstaklingur, sem
er 70 ára, ná sömu framförum við
sömu þjálfun, sem sýnir að það er
aldrei of seint að heíja þjálfun.
Þjálfun sem hentar eldra fólki
er hvers konar ganga, æfíngar í
tækjum, létt leikfimi, sjúkraþjálfun,
sund og íþróttir eins og golf, svo
að nokkuð sé nefnt.
Til að auka þol þarf að stunda
þjálfun í að minnsta kosti 20 mínút-
ur þrisvar sinnum í viku. Ekki er
nauðsynlegt að hafa álagið mikið,
betra að hafa minna álag og aðeins
lengur í staðinn.
Sjúkraþjálfun hentar þeim sem
hafa einhveija kvilla frá stoðkerfi
eða aðra sjúkdóma. Þá er byggt
upp á kerfisbundinn hátt og tekið
tillit til þeirra sjúkdómseinkenna
sem hijá viðkomandi.“
Eldra fólk í neysluþjóðfélagi
nútímans
Það þarf hörku til þess að rífa
sig upp úr hlýju rúmi snemma á
köldum vetrarmorgni og drífa sig
út þegar ekkert sérstakt rekur á
eftir manni.
Þeim fjölgar sem fara til Spánar,
liggja í sólinni og fá á sig brúnku,
en ekki bætir það gigtina.
Ymsir kvillar gera vart við sig
þegar fólk hættir að stunda vinnu
utan heimilis. Þá er um að gera að
drífa sig út og anda að sér ferska
loftinu sem útlendingar öfunda okk-
ur svo mikið af. Sjúkraþjálfun er
niðurgreidd af ríkinu og á síðastl-
iðnu ári fóru 423 milljónir króna
til þess málaflokks.
En sjúkraþjálfun kemur því að-
eins að gagni að maður vilji leggja
á sig erfiðið sem henni fylgir.
„Það er vont, það er vont, en það
venst, en það venst,“ syngur
kokkurinn á Búðum.
Þeir sem hafa vanið sig á að
stunda sund og göngur hvernig sem
viðrar, eða iðka einhveija líkams-
þjálfun, segja að það skapi vellíðan
sem þeir vilji ekki án vera.
Höfundur er formaður Samstarfs-
nefndar félaga aldraðra í Reyhjavík.
Gyða
Jóhannsdóttir
Bílamarkadurinn
Smiðjuvegi 46E
v/Reykjanesbraut.
Kopavogi, sími
567-1800 ^
Löggild bflasala
MMC L-300 Minibus '88, grásans., 5 g.,
ek. 120 þ. km., vél yfirfarin (tímareim o.fl.).
V. 1.050 þús. Mjög góð lánakjör.
Renault Clio RN 5 dyra '92, rauður, 5 g.,
ek. 60 þ. km. V. 600 þús. Sk. ód.
Chevrolet Blazer S-10 '86, svartur, 6 cyl.,
sjálfsk., vél nýuppt., álfelgur o.fl. Óvenju
gott eintak. V. 850 þús.
Toyota 4Runner V-6 '90, svartur, sjálfsk.,
ek. 92 þ. km. V. 1.900 þús.
MMC Colt GTi 16 v. '89, hvítur, 5 g.,
uppt. vél (nótur fylgja), álfelgur, rafm. í
rúðum V. 690 þús. Sk. ód.
Hyundai Scoupe LS Coupé '93, rauður,
5 g., ek. 48 þ. km., rafm. í rúðum o.fl.
V. 850 þús.
Renault 19 GTS '90, 5 g., 5 dyra, ek. 94
þ. km. V. 560 þús. Sk. á dýraci, allt að
600 þ. stgr. í milligjöf. Helst Renault eða
sambærilegan bfl.
Nissan Sunny 1.4 LX '94, ek. 20 þ. km.,
sjálfsk., 4ra ’dyra. V. 1.050 þús. Sk. ód.
Porsche 928 S-4 '88, blár, 8 cyl., m/öllu,
ek. 100 þ. km., leðurinnr. o.fl.
Hyundai Pony LS '94, 5 g., ek. 45 þ. km.
V. 780 þús.
Toyota Corolla Sedan '90, Ijósblár, 4 g.,
ek. 100 þ. km. Gott eintak. V. 570 þús.
Toyota Hilux Double Cap diesil '90, blár,
5 g., ek. 97 þ. km. V. 1.450 þús.
Toyota Landcruiser VX langur '93, vín-
rauður, sjálfsk., ek. 38 þ. km., 38“ dekk,
læstur aftan og framan o.fl. V. 4.800 þús.
Daihatsu Feroza EL lli '91, 5 g., ek. 51
þ. km Toppeintak. V. 1.050 þús.
Grand Cherokee Limited (8 cyl.) '94,
sjálfsk., leðurinnr. o.fl., ek. 14 þ. km.
V. 4.150 þús.
V. 2.790 þús.
Nissan Pathfinder EX V-6 (3.9L) '92, 5
dyra, 5 g., ek. 54 þ. km. Fallegur bfll.
V. 2.290 þús.
Tilboðsverð
á fjölda bifreiða.
Góð lánakjör.
Bflaskipti oft möguleg.
MMC Lancer GLXi '91, 5 dyra, sjálfsk.,
ek. 56 þ. km., rafm. í öllu. V. 910 þús.
Tilboðsv. 790 þús.
Nissan Sunny SR Twin Cam '88, svartur,
5 g., góð vél (skiptivé!), sóllúga, rafm. í
rúðum spoiler o.fl. V. 590 þús. Tilboðsv.
490 þús.
Toyota Corolla DX '87, ek. 114 þ. km.,
gott eintak. V. 340 þús. Tilboðsv. 280 þús.
MMC Colt GL '91, ek. 55 þ. km. Toppein-
tak. V. 690 þús. Tilboðsv. 630 þús.
MMC Pajero '83, uppgerður, 32“ dekk
o.fl. V. 440 þús. Tilboðsv. 360 þús.
Ford Escort '86, ek. 112 þ. km. V. 190
þús. Tilboðsv. 140 þús.
MMC Lancer EXE '91, 5 dyra, sjálfsk.,
ek. 62 þ. km. V. 920 þús. Tilboðsv. 830
þús.
Nissan Micra '87, uppt. vél. V. 270 þús.
Tilboösv. 210 þús.
Toyota Celica Supra 2,8i '84. V. 490
þús. Tilboðsv. 380 þús. Toppeintak.
Chevrolet Monza 1,8 '87, ek. 88 þ. km.
V. 250 þús. Tilboðsv. 160 þús.
Daihatsu Coure '87, 5 dyra, ek. 105 þ.
km. V. 190 þús. Tllboðsv. 130 þús.
MMC Pajero V-6 (3000) '92, vínrauður,
sjálfsk., ek. 113 þ. km. Einn með öllu. V.
2.690 þús.
MMC Lancer GLXi Station '92, rafm. í
rúðum, samlæsingar, dráttarkúla, ek. 80
þ . km. V. 1.080 þús.
Grand Cherokee SE 93, grænsans.,
sjálfsk., ek. 66 þ. km. Fallegur jeppi. Til-
boðsv. 2.890 þús.
V.W. Vento GL '93, rauður, sjálfsk., ek.
47 þ. km. V. 1.250 þús.
Honda Clvic DXi Sedan '94, vínrauður, 5
g., ek. 32 þ. km. V. 1.250 þús.