Morgunblaðið - 15.11.1995, Side 20

20 MIÐVIKUDAGUR 15. NÓVEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Morgunblaðið/Sig. Jóns.
NOKKRIR leikaranna á æfíngu í lokaatriði verksins.
Mjótt á mununum
Selfossi
Lokaundirbúningur stendur nú
yfir hjá Leikfélagi Selfoss fyrir
frumsýningu á verkinu Land míns
föður eftir Kristján Ragnarsson
undir leikstjórn Ingunnar Asdís-
ardóttur við
tónlist eftir
Atla Heimi
Sveinsson.
Verkið verður
frumsýnt í
Leikhúsinu við
Sigtún á Sel-
fossi á föstu-
dag, 17. nóvem-
ber, og hátíðar-
sýning verður
þann 19. Fyrirhugað er að sýna
verkið á fimmtudags, föstudags-
og sunnudagskvöldum svo lengi
sem aðsókn endist.
Viðamesta verk Leikfélagsins
Land míns föður er mannfrek-
asta stykkið og það viðamesta sem
Leikfélag Selfoss hefur fengist
við til þessa. Alls taka 32 leikarar
þátt í verkinu og annast 120 hlut-
verk og sumir þeirra keyra um
langan veg á æfíngar. Alls koma
um 60 manns að uppsetningu
verksins. Auk leikaranna er 5
manna hljómsveit í verkinu en
henni og söngnum í verkinu
stjómar Helgi E. Kristjánsson.
Það gengur þvi mikið á í leikhúsi
félagsins við Sigtún á meðan á
Mikið
verk í litlu
leikhúsi
æfíngum stendur. Leikhúsið er
lítið, tekur aðeins 70 áhorfendur
í sæti, en greinilegt er að allir
þeir sem að verkinu koma leggja
mikinn metnað í að vel takist og
það er alveg víst að það verður
rífandi stemmning í húsinu á sýn-
ingunum sem framundan em.
Allir mjög áhugasamir
„Þetta er auðvitað ofboðslega
lítið leikhús, nánast frímerki, og
margt fólk sem tekur þátt í sýn-
ingunni og mörg hlutverk. Það
er mikið mál að koma þessu öllu
saman en þetta er feikilega góður
hópur. Þetta hefur gengið krafta-
verki næst en þetta er gott fólk
og það em allir mjög áhugasam-
ir. Það er þess vegna mjög gaman
að vinna með svona fólki,“ sagði
Ingunn Asdísardóttir Ieikstjóri
þegar litið var inn á æfingu fyrir
helgina. Þá vom leikarar og
hljómsveit að æfa lokaatriði sýn-
ingarinnar og það gekk mikið á
í leikhúsinu sem hreinlega skalf
undan átökunum og fjörinu.
„Þetta er mjög skemmtilegt
leikrit með miklu fjöri. Það er
skemmtilega skrifað en erfitt í
meðförum," sagði Ingunn leik-
stjóri og líkti handritinu við kvik-
myndahandrit því skiptingar
væm margar þar sem senuraar
rynnu saman. „Það er skemmti-
legt að vinna með leikritið. Það
er svo mikill sögulegur fróðleikur
í því sem stór hluti þjóðarinnar
þekkir og ég treysti Kjartani fyr-
ir því að það sé sögulega kórrétt
Það er mjög gaman að því hvað
krakkarnir í leikarahópnum em
áhugasamir fyrir þessu tímabili
og ég er viss um að þau hafa
lært mikið um þetta tímabil."
Fjörug og þrælgóð sýning
„Það er ekki spurning að það
er vel þess virði að koma hingað
í leikhúsið og sjá verkið. Hér er
fólk sem kann mikið, hefur leikið
lengi og getur auðveldlega leikið
sem atvinnumenn. Við emm með
fjömga og þrælgóða sýningu í
höndunum og ég yrði hissa ef
Sunnlendingar kæmu ekki til að
sjá þetta hérna hjá okkur. Þetta
hefur gengið vel og getur verið
hressandi og góð kvöldskemmtun
fyrir fólk,“ sagði Ingunn Asdísar-
dóttir, leikstjóri hjá Leikfélagi
Selfoss.
BOKMENNTIR
Ljóð
Afturgöngur
eftir Kristian Guttesen
Mosfellsbær 1995 - 42 síður
ÞAÐ VÆRI hálfklisjukennt að
segja að ljóðin í þessari bók fjalli
um einsemd og ást. Samt er það
satt. Fyrsta orð fyrsta ljóðs
bókarinnar er „einmana"; þar
segir frá skýinu sem kastar akk-
eri á þeim stað sem sólin stingur
sér á kaf. Þótt heimkynni .beggja
sé himinninn þá er
þessum tveimur ekki
skapað annað en
skilja. Sama hug-
mynd er uppi á ten-
ingnum í ljóði sem
nefnist Samtíðarást,
nema hvað myndmál-
ið er beinskeyttara og
laust við líkingamál:
ég og hún
eigum eitthvað sérstakt
sem tekur fram öllum
jarðneskum nautnum
því að ég er eini maðurinn
segir hún
sem hún þekkir en hefur
ekki sofið hjá
Er þá göfugasta ástarlíf nú-
tímans samkvæmt þessu plat-
ónskt? Nær manneskjan best að
þroskast ein og líður henni best
með sjálfri sér, án skuldbindinga
við aðra? Sum ljóðin í þessari bók
kunna að gefa slíkt til kynna, ekki
er það samt einhlítt. í Sandkasta-
lanum er heimurinn lítill flugtum
í áhyggjulausu sólkerfinu:
og árin flugu öll
hjá í skyndi
án þess að millilenda
hjá kastalanum hans
Þótt persóna þessa ljóðs
virðist hafa valið sér einangrun
og jafnvel þótt ekki sé beinum
orðum sagt hvort hún sé sæl eða
vansæl með hlutskipti sitt þá felsfc-
í myndmálinu ákveðinn gildis-
dómur yfir því hvemig persónan
lifir. Hún dregur hringinn utan
um sandkassann sinn og heldur
fast í leikfangabangsann. í fá-
breytni daganna fljúga árin síðan
hjá.
Fallvaltleikinn er höfundi hug-
leikið yrkisefni. Ég nefni sem
dæmi ljóðin Hinsta vansæmdin,
Mannsmynd og Dánarför. Menn
falla af minnsta tilefni; þeir deyja
í mörgum skilningi, bæði frá sjálf-
um sér og öðram. Þrátt fyrir það
halda þeir áfram för
sinni, afturgengnir og
búnir að gleyma tak-
markinu - eða eins
og segir í niðurlagi
Ferðasöngs: „gakk
áfram, áfram / aftur-
göngur."
Tónninn í þessari
bók er myrkur, veg-
slóð mælandans er
vörðuð brenndum
brúm. Ég man ekki
eftir því í langan tíma
að hafa lesið ljóðabók
sem með svo afger-
andi hætti lýsir von-
lausri tilvist á jafnfín-
an hátt sem hér er gert. Allir
tónar eru lágir og mjúkir. Ör-
væntingin æpir ekki, einsemdin
grætur. ekki og *fallvaltleikanum
er ekki lýst í sjálfvirkum þung-
lyndisstíl. Nei, hér er ofið fínt;
(hug)myndirnar einfaldar en
dræudrnir svo grannir að þeir
sjást varla. Og þótt bókin rísi
agnarögn undir lokin svo að von-
góður lesandinn vilji trúa á betri
tíð er víst að engu má skeika:
... í ásjónu heimsins
Iíður dimman úr minni
við sjónarröndina
birtist lítill fugl
nú kemur vorið
Ingi Bogi Bogason
Kristian
Guttesen
I
>
*
í
Flauta og píanó -
Áshildur o g Selma
TÖNLIST
Illjómdiskar
MINIATURES
Áshildur Haraldsdóttir, flauta; Selma
Guðmundsdóttir, pianó. Upptaka:
Bjami Rúnar Bjamason og Georg
Magnússon. Spor röð 1009.
ÞESSI hljómdiskur geymir safn
stuttra tónverka fyrir flautu og
píanó frá síðari hluta 19. aldar og
fyrri hluta 20. aldar. (Atli Heimir
Sveinsson og Þorkell Sigurbjömsson
eru raunar nær
okkur í tímaröð-
inni með sín fal-
legu stefjamál,
verk Atla er milli-
spil úr bamaleik-
ritinu Dim-
malimm, en Sicil-
iana Þorkels hluti
af tónlist við leik-
ritið Kaupmanninn í Feneyjum, og
því í anda ítalska Commedia dell-
’Arte leikhússins. Seinna var þessi
yndislega tónsmíð hægi þátturinn í
divertimentói fyrir flautu og strengi,
sem Þorkell nefndi Cólumbinu -
nema hvað.) Annars eru margar
þessara smámynda (og flestar þær
bestu) tengdar Tónlistarháskólanum
í París, en, eins og segir í bækl-
ingi, átti sá skóli mikinn þátt í vin-
sældum flautunnar á þessari öld.
„Þar lærðu og kenndu fremstu
flautuleikarar Frakklands, tón-
skáldin sóttust eftir að semja fyrir
þá verk og þaðan barst „franski
flautuskólinn" um lönd og álfur."
Þetta eru yfirleitt fallegar litlar
tónsmíðar, og sumar tæknilega krefj-
andi en ekki að sama skapi í músík-
legu tilliti (L’oiseau des Bois eftir
Franz Doppler). Öllu meira fannst
mér varið í Svölumar hans Emesto
Köhler, hreint „virtúósóverk" sem
hljómar líkt og leikið sé á tvær flaut-
ur. Það þarf því engan að undra að
merkustu tónskáldin meðal „útlend-
inga“ (Gabriel Fauré og Carl Niels-
en) hafa mest að segja I „fæstum
orðum“.
Um leik þeirra
Áshildar Haralds-
dóttur og Selmu
Guðmundsdóttur
þarf ekki að fjöl-
yrða, þær hafa
báðar sýnt og
sannað að þær
era í fremstu röð.
Flaututónn Áshildar er skær og
„léttur" og samt blæbrigðaríkur,
svífur eins og svalan, þegar hún
sýnir okkur fimi sína. Selma hefur
lengi verið einn minna eftirlætisp-
íanóleikara meðal íslenskra kollega.
Allur flutningur hennar vel mótaður
og skýr og músíkalskur í betri kant-
inum.
Með öðrum orðum aðgengilegur
og fínn hljómdiskur í ágætri hljóðrit-
un, en umfram allt framúrskarandi
hljóðfæraleikur.
Oddur Björnsson
TONLIST
Dómki rkjan
KIRKJUTÓNLEIKAR
Verk eftir Buxtehude, J.S. Bach,
Handel, Bizet, Gounod, Yeung og
Grey. Helgi Pétursson, orgel; Natalia
Chow sópran. Dómkirkjunni, sunnu-
daginn 12. nóvember kl. 15.
HELDUR var fámennt á síðustu
tónleikum Tónlistardaga Dóm-
kirkjunnar um undomsleytið sl.
sunnudag, sem skv. Tónlistar-
dagaskránni áttu að vera kl. 17,
en var flýtt með að virðist litlum
fyrirvara. Slíkar skyndibreytingar
draga óhjákvæmilega úr aðsókn,
líkt og gerðist t.d. með gítartón-
leika í Iðnó fyrr um haustið, og
hvort sem veldur handvömm, mis-
skilningur eða annað, þá era til-
færslur af því tagi hvimleiðar og
skipuleggjendum til lítils sóma.
Helgi Pétursson tónskáld og
organisti á Húsavík lék nokkur
einleiksverk* fyrir orgel frá barokk-
tíma, Tokkötu og fúgu í f-moll og
Prelúdíu og fúgu í g-moll eftir
Dietrich Buxtehude og fjögur verk
úr Orgelbæklingi Bachs, sálmfor-
leikina Herzlich thut mich verlang-
en og hinn óslítandi Nun komm,
der Heiden Heilaiid, auk Gelobet
sei’st du, Jesu Christ og Wenn
wir in Höchsten Nöten sind. Helgi
Iék af röggsemd og öryggi, og
hafði auðheyranlega undirbúið sig
vel, enda skilaði hann ágætri og
hnökralítilli túlkun á þessum litlu
barokkperlum, einkum þó I
Buxtehude, þar sem naut bæði
hraða og fjölbreytni, og bauð upp
í kyrr-
Þey
á einkar smekklega registran.
Því meira sem maður heyrir af
verkum „Danans mikla“, þ. e.
kantorsins í Lubeck, því skiljan-
legri verður sagan um „námsdvöl"
Bachs þar í borg langt út fyrir
tilskilið leyfí hans frá störfum, því
hugvitið og fjölbreytnin era hreint
ótrúleg, og leikur lítill vafi á, að
aðalhvatann að hinni gróskumiklu
orgeltónsköpun Bachs í Arnstadt
og Weimar megi rekja til gönguf-
arar hans norður í Hansaborgina,
enda þótt þekking Bachs á öðram
orgelmeisturum hafi einnig verið
yfírgripsmikil miðað við fáförla
ævi.
Einkum var lokaverk tónleik-
anna, Prelúdía og fúga Buxtehu-
des í g-moll, skemmtilegt dæmi
um áræði tónskáldsins í form-
rænni tilraunastarfsemi, þar sem
hin viðamikla prelúdía hófst á tok-
kötukenndum satz við þrábassa-
stef, fór þvínæst í hæglátt, ricerc-
are-kennt fúgató, þá yfír í drama-
tíska hómófóníu, sem lauk með
annarri tokkötu. Hin punkteraða
Fúga (stefíð virtist eiga sér nokk-
um andlegan vanda við kórfúgu-
stef Hándels í Messísasi, And with
his stripes we were healed) endaði
svo, öllum að óvöram, á upphafs-
efni Prelúdíunnar, og vísaði þann-
ig að hluta fram til stórbogaforms
Bartóks nærri 250 áram síðar.
Sópransöngkonan Natalia ,
Chow, eiginkona organistans, á '
rætur að rekja til Hong Kong en |
hlaut söngmenntun á Bretlandi. í
stað þess að standa uppi við orgel-
ið, stóð„hún niðri í kómum, um
20 m frá orgelleikaranum. Það
bauð hættunni heim, en til verulegr-
ar furðu beið samflutningurinn ekki
meiriháttar tjón af fjarlægðinni.
Natalia söng fyrst Bist du bei
mir sem enn er verið að eigna
Bach, enda vissulega eitthvert fal- J
legasta sönglag í gervöllum í
„Clavierbuchlein", þótt nú sé oft-
ast talið eftir G.H. Stölzel. Eftir
Hándel söng hún Lascia ch’io
pange, og síðan Agnus Dei eftir
Bizet, „O Divine Redeemer" eftir
Gounod, kínverskt lag við 23.
Davíðssálm í enskum síðróman-
tískum stfl eftir S. Yeung og Ave
Maria Sigvalda Kaldalóns. Píanó-
undirleiksstfll hins síðastnefnda i
naut sín illa á orgel, og hefði
Helga eflaust verið i lófa lagið að I
skrifa orgelhæfari útsetningu. Að
lokum söng Natalia annað andlegt
lag með auðkennum enskrar síð-
rómantíkur eftir H. Grey.
Söngviðfangsefnin vora ekki
meðal kröfuhörðustu verka tón-
bókmenntanna, en Natalia Chow
söng þau af talsverðri innlifun og
þokka. Rödd hennar er athyglis-
verð, þótt enn þurfí hún að mót- j
ast og styrkjast, einkum á neðra |
sviði. Engu að siður mátti heyra
margt sem benti til góðs efniviðar.
Ríkarður Ö. Pálsson.