Morgunblaðið - 15.11.1995, Blaðsíða 22

22 MIÐVIKUDAGUR 15. NÓVEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
• ÚT ER komin geisladiskur
með söngvaflokknum Svana-
sönge ftir Franz Schubertí
flutningi þeirra Kristins Sig-
mundssonar bassabarítón-
söngvara og Jónasar Ingi-
mundarsonar píanóleikara.
Söngvaflokkurinn saman-
stendur af fimmtáji sönglögum
við ljóð eftir Heine, Rellstab og
Seidl og er hann síðastur hinna
miklu söngvaflokka Schuberts.
Auk þess eru á disknum fjögur
þekkt sönglög Schuberts. Með
honum fylgir bæklingur méð
ljóðunum á frummálinu og
prósaþýðing Reynis Axelssonar.
Halldór Hanssen ritar inngang.
Nýlega var Töfrafalauta
Nýjar hljómplötur
KRISTINN Sigmundsson og
Jónas Ingimundarson.
Mozarts, þar sem Kristinn
syngur eitt aðalhlutverkið, gef-
in út á hljómdiski erlendis og
hefur sú útgáfa hlotið góða
dóma.
Jónas Ingimundarson hefur
leikið með fjölda íslenskra
söngvara á tó'nleikum og plötum
og er að senda frá sér geisla-
disk með píanótónlist um þessar
mundir.
Útgefandi er Mál og menn-
ing. Þetta erífyrsta sinn sem
Svanasöngur Schuberts kemur
út á íslenskum geisladiski, flutt-
ur af íslenskum listamönnum
ogjafnframt fyrsti hljómdiskujj-
inn sem Mál og menning gefur
úr. Verð 1.980 krónur.
Rautt
og svart
MYNDLIST
Morgunblaðið/Árni Sæberg
LISTAKONAN við verk sín
Á s m u n d a r s a 1 u r
MÁLVERK
Ásdís Kalman. Opið alla daga
frá 14-18. Til 19. nóvember.
Aðgangur ókeypis.
MÁLVERKIÐ á vissulega sína
áhangendur meðal yngstu kynslóð-
arinnar, ekki síður en hugmynda-
fræðilega listin. Það ætti sýning
Ásdísar Kalman í Ásmundarsal að
vera til vitnis um, en uppistaða
hennar eru 14 málverk unnin með
olíu á striga, gerð á sl. tveim árum.
Ásdís nam við Myndlistarskólann í
Reykjavík á árunum 1984-86
(kvölddeild) og við málunardeild
Myndlista- og handíðaskólans
1984-88.
Ásdís hefur farið hægt af stað á
sýningavettvangi, en frumraun
hennar var smásýning í Bókakaffi
við Garðastræti útskriftarárið, auk
þess hefur hún tekið þátt í tveim
samsýningum á þessu ári. Strangt
tekið, er þetta þannig í fyrsta skipti
sem hún kemur fram á marktækan
hátt.
Það felst töluverð hógværð í slíku
ferli; og málverkin bera þess merki
að Ásdís nálgist þau af full mikilli
varfærni, þannig er sem átökin við
lit og efni liggi meira á yfirborðinu,
en að þau tengist innri lífæðum
myndflatarins og fái yfír sig yfir-
bragð fyllingar og varanleika. Og
það er athyglisvert, að fyrir utan
eina mynd, „Nafnlaus“ (12), er það
helst í smærri myndum sem umtals-
verðra átaka sér stað svo sem í
myndaröðinni nr. 4-8, en í þau
verk virðist mun meira lagt en flest
hinna og formrænt séð eru þau
meira afgerandi.
Þá er eitthvað viðkvæmt og upp-
hafið í sumum myndanna, sem
kemst þó ekki nægjanlega til skila
vegna þess hve laust vísanirnar
liggja á yfírborði flatarins. Fyrr-
nefnda og nafnlausa verkið (12) er
hins vegar þróttmesta málverkið á
sýningunni að mínu mati, byggist
á samspili rauðra og svartra lita í
einfaldri ryþmískri formheild.
Málverkið er kröfuharður hús-
bóndi og helst eiga menn að ganga
að því eins og hverri annarri vinnu
upp á hvern einasta dag að segja
má. Eitthvað virðist skorta á sam-
hengi í vinnubrögðunum og sumar
úrlausnir of sviplausar, því_ er líka
þannig farið með myndir Ásdísar,
að því meiri vinna og yfírlega sem
virðist vera að baki verkanna þeim
mun safaríkari verða þau.
Bragi Ásgeirsson
TONLIST
Kristskirkja
KÓRTÓNLEIKAR
J.S. Bach: Jesu meine Freude BWV
227; Prelúdía og fúga í f-moll f. org-
el; MagnificaL Marta G. Halldórs-
dóttir, Signý Sæmundsdóttir, Hrafn-
hildur Guðmundsdóttir, Þorgeir
Andrésson, Bergþór Pálsson; Mar-
teinn H. Friðriksson, orgel; Dómkór-
inn og kammersveit u. stjórn Hans
Joachim Rotzsch. Kristskirkju
í Landakoti laugardaginn
11. nóvember.
TÓNVERK fímmta guðspjalla-
mannsins frá Eisenach eru í senn
þakklát og óþakklát viðfangsefni.
Þakklát, af því gæði þeirra og til-
höfðun eru ómótstæðileg og flytj-
endum eilíf áskorun. Óþakklát,
vegna óhemju útbreiðslu þeirra í
ótal háklassahljóðritunum. Viðmið-
un hlustenda er því mótuð af
óvenjumiklum kröfum, kröfum sem
geta sligað hvern meðalmann og
vel það.
Aðdráttarafl Bachs er að sama
skapi með ólíkindum. Kristskirkja
fylltist út að dyrum umrætt laugar-
dagssíðdegi og komust færri að en
vildu. Tónleikarnir voru liður í Tón-
listardögum Dómkirkjunnar 4.-12.
nóvember og gestastjómandinn var
fenginn frá sjálfum höfuðstöðvum
tónskáldsins, því herr Rotzsch
starfaði um langt skeið við Tómas-
arkirkjuna í Leipzig.
Hinar 7 varðveittu mótettur
Bachs virðast aðallega hafa verið
ætlaðar fyrir jarðarfarir eða minn-
Himnesk
gieði
ingarguðsþjónustur. Jesu meine
Freude er elzt þeirra og lengst,
samin 1723 og fyrir 5 raddir og
fylgibassa. Innan um eru þó einnig
4ra og 3ja radda þættir, er sungnir
voru hér af einsöngvurum með
miklum ágætum.
Jesús, heill míns hjarta er margsl-
ungið verk og ekki árennilegt fyrir
hvaða kór sem er. Dómkórinn komst
samt allvel frá verkinu og þó að
hljómur hans væri í heild svolítið
daufur, að maður segi ekki þreytu-
legur, þá tryggðu músíkalítet söng-
fólksins og hinar mörgu góðu söng-
raddir innan um, að hin íhugala tón-
list Bachs komst þokkalega til skila,
þrátt fyrir, ef að líkum lætur, stutt-
an æfingartíma.
Nokkru öðru máli gegndi um
Magnificat, einn skærasta gimstein
í kórverkaforða kristninnar. Þessi
lofsöngur Maríu við latneskan Bibl-
íutexta (Önd mín miklar Drottin)
er himneskt gleðiákall eins og Bach
var einum lagið. í fljótu bragði
ætti músíkin að syngja sig sjálf og
gerði það eflaust í innra eyra
margra tónleikjagesta, en í raun
er hér um miklu kröfuharðara við-
fangsefni en sýnist. Hæfíleikar
Dómkórsins virðast ekki hafa ^erið
fullnýttir um allangt skeið, ef dæma
má frá þeim skorti á hrynskerpu,
þrótti og birtu, sem þetta glæsiverk
afhjúpaði miskunnarlaust, og það
sem jafnvel verra var, gleðina vant-
aði líka. Það er óviðurkvæmilegt
að þurfa að segja það, en að áliti
undirritaðs ætti Dómkórinn að drífa
sig í æfmgabúðir, því með þessu
áframhaldi fara góð efni til spillis.
Einsöngvaramir stóðu sig mjög
vel, einkum þó sérstaklega Marta
Guðrún í Quia respexit, sem yljaði
hlustendum með munúðarblendnum
kærleika, og Bergþór Pálsson, sem
söng Quia fecit mihi magna af karl-
mennskulegri yfirvegun og öryggi.
Þorgeir Andrésson vantaði ekki
nema hársbreidd upp á eftirvæntan-
legan glæsileika í Deposuit.
Hraðaval herra Rotzsch var, líkt
og í mótettunni, varfærnislegt, en
stjórn hans var skýr og örugg, þótt
ekki megnaði hún að veita þá fjör-
efnagjöf, sem sérstaklega hefði
þurft í Magnifícatið. Hljómsveitin
lék óaðflnnanlega, en hefði sömu-
leiðis náð að glitra meir, ef meiri
og dýnamískari hvatning hefði staf-
að frá brúnni. Hinar martraðarháu
trompetraddir hrósuðu sigri (eink-
um í Gloria) hjá þeim Eiríki Erni
Pálssyni, Einari St. Jónssyni og
Lárusi Sveinssyni og sömuleiðis var
eftirminnilegur sætur og tandur-
hreinn dúett þeirra flautuleikara-
hjóna, Martials Nardeau og Guð-
rúnar Birgisdóttur við þýðan ein-
söngsalt Hrafnhildar Guðmunds-
dóttur í Esurientes.
Milli kórverkanna lék Marteinn
H. Friðriksson Prelúdíu og fúgu
Bachs í f-moll fremur hægt og með
þokka, en án meiriháttar tilþrifa.
Ríkarður Ö. Pálsson.
AÐSENPAR GREINAR
Vistvæn
ferðamennska
MÓTTAKA ferða-
manna er mjög vax-
andi atvinnuvegur og
þjónustugrein hér á
landi. Ferðaþjónusta
hefur vaxið mjög hratt
og erlendum ferða-
mönnum sem koma
hingað til lands hefur
fjölgað um meira en
100% á 10 árum.
Stjórnvöld byggja
miklar vonir við grein-
ina. Til þess að þær
vonir rætist verður að
huga að því hvert skal
stefna í ferðaþjón-
ustunni, hvernig við
viljum byggja upp mót-
töku ferðamanna og um leið standa
vörð um náttúruperlur okkar.
Áherslur í ferðaþjónustunni eru
síbreytilegar og því er mikilvægt
að fylgst sé með straumum og
stefnum í þeirri atvinnugrein sem
öðrum.
Stefna sú í ferðamálum sem
kennd hefur verið við „græna"
ferðamennsku er vistvæn eða sjálf-
bær ferðamennska. I henni er lögð
áhersla á vistvænt umhverfi, að
staðir haldi sínu upprunalega útliti
og að heimamenn séu hafðir með
i ráðum þegar ferðaþjónustan er
skipulögð.
Einnig er mikilvægt að hafa í
huga hvaða áhrif ferðaþjónustan
hefur á umhverfi, menningu og
efnahag landsins.
„Græn ferðamennska"
framtíðin
Ýmsir markaðsmenn telja að í
„grænni ferðamennsku" sé fólginn
einn mesti vaxtarbroddurinn sem
íslendingar eiga í atvinnumálum
um þessar mundir.
Það hefur verið mikilvægur þátt-
ur í vistvænni ferðaþjónustu að fá
ferðamenn til að nota innlendar
framleiðsluvörur, enda vilja ferða-
menn sem aðhyllast þessa tegund
ferðamennsku gjarnan reyna inn-
lendar vörur. Þeir leggja einnig
mikið upp úr að nota almennings-
samgöngur og varast að misbjóða
landinu með ágangi.
Island hefur vegna sérstæðrar
náttúru og hreinleika landsins meiri
möguleika en flest önnur lönd til
að laða að sér útlendinga sem að-
hyllast þessa tegund ferðamennsku,
en talið er að þeir séu tugir milljóna
og fari mjög fjölgandi.
Vanda verður til verka
Reynsla þjóða sem hafa verið í
fararbroddi í ferðaþjónustu er sú,
að vanda verður til hennar. Þjóðir,
sem hafa byggt stóran hluta þjóðar-
framleiðslu sinnar á ferðamennsku
án þess að marka ákveðna stefnu
í ferðaþjónustu eiga nú við ýmsan
alvarlegan vanda að etja, s.s. um-
hverfisspjöll, mengun, félagsleg og
menningarleg vandamál.
Ef við ætlum að byggja ferða-
þjónustuna upp til að hún megi
verða sem blómlegust um alla fram-
tíð er nauðsynlegt að huga að heild-
arstefnumótun hennar. Ella gætum
við lent í sömu sporum og þær
ferðamannaþjóðir sem hafa van-
rækt stefnumörkun og búa nú við
það ástand að búið er að kippa
undirstöðunum undan ferðaþjón-
ustu þeirra.
Náttúruperlur og
ágangur ferðamanna
Á fundi samgöngunefndar Al-
þingis lýstu fulltrúar ferðamálaráðs
áhyggjum yfir því hvernig náttúru-
perlur okkar væru að drabbast nið-
ur, vegna ágangs ferðamanna.
Nefndu þeir til dæmis að hverarönd-
in á Hveravöllum væri að hverfa
vegna þess að ferðamenn gengju
þar yfír allt. Aðeins voru veittar 5
milljónir króna til viðhalds og
verndarstarfs á við-
kvæmum og fjölsóttum
ferðamannastöðum á
öllu landinu í fyrra.
Hvað höfum við
umfram aðrar þjóðir til
að laða að erlenda
ferðamenn til landsins
ef við varðveitum ekki
náttúrufyrirbæri, sem
eru sérkenni lands okk-
ar?
Hverasvæðið við
Geysi í hættu?
Eitt af því sem veld-
ur ugg er umræða
fræðimanna um
hvernig menn hafa
farið með frægasta hverasvæði
okkar. Á svæðinu umhverfis Geysi
í Haukadal hafa verið boraðar 10
holur og er þar e.t.v. verið að sækja
heitt vatn í sömu heitavatnsæðar
og halda hverasvæðinu við Geysi
Óspillta náttúru íslands
verður að vemda, hún
er fjöregg okkar í þess-
ari ört vaxandi atvinnu-
grein, segir Asta R.
Jóhannesdóttir og
oendir á að framtíð
ferðaþjónustunnar sé
í húfi.
virku. Seint myndi hvarfla að
Bandaríkjamönnum að leyfa borun
í nágrenni ýið frægasta goshver
þeirra, Old Faithful í Yellowstone
Park.
Geysir í Haukadal er heimsfræg-
ur og yrði það áfall fyrir ferðaþjón-
ustu á íslandi ef hverasvæðið í
Haukadal yrði óvirkt eða þurrkaðist
upp.
*■ Til að koma í veg fyrir slík nátt-
úruspjöll ætti að bjóða bændum í
kring ódýrari raforku til húshitunar
og heimabrúks, af henni eigum við
nóg.
Hvað viljum við?
Við verðum að skipuleggja ferða-
þjónustuna betur, setja okkur vel
skilgreind markmið til næstu ára-
tuga, ákveða hversu marga ferða-
menn við viljum og hve mikið af
tekjum fyrir þjóðarbúið þeir skilji
eftir í landinu, hvaða áhrif þeir
hafí á atvinnulífíð og landið sjálft.
Nauðsynlegt er að tekið sé tillit
til þeirra hugmynda eða hugmynda-
fræði sem kölluð hefur verið græn
ferðamennska í þeirri vinnu sem
framundan er í samgönguráðuneyt-
inu.
Vistvæn ferðamennska
rædd á Alþingi
Þingsályktun um þetta mál ligg-
ur nú fyrir Alþingi. Flutningsmenn
hennar eru auk mín', Kristín Hall-
dórsdóttir, Steingrímur J. Sigfússon
og Össur Skarphéðinsson.
Við teljum eðlilegt að nefnd sér-
fróðra aðila í ferðamálum og þeirra
sem þekkja hugmyndafræði grænn-
ar ferðamennsku, kæmu til liðs við
þá sem sinna stefnumótun í ferða-
málum. Slík nefnd myndi vinna að
því að fella græna ferðamennsku
inn í stefnumótunarvinnu sam-
gönguráðherra. Óspillta náttúru Is-
lands verður að vernda, hún er fjör-
egg okkar í þessari ört vaxandi
atvinnugrein. Framtíð þessarar at-
vinnugreinar, ferðaþjónustunnar, er
í húfi.
Höfundur er alþingismaður.
Ásta R.
Jóhannesdóttir