Morgunblaðið - 21.11.1995, Blaðsíða 34

34 ÞRIÐJUDAGUR 21. NÓVEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSEIMDAR GREIIMAR
Kennarar andvígir fram-
haldskólafrumvarpinu
UMRÆÐA um
skólamál hefur verið
almenn og mikil und-
anfarið og boðaðar
hafa verið miklar
breytingar á skóla-
kerfinu hér á landi.
Flutningur grunnskól-
ans virðist yfirvofandi
og menntamálaráð-
herra hefur lýst yfir
þeim vilja sínum að
frumvarp til laga um
framhaldsskóla verði
samþykkt á yfirstand-
andi þingi. Eitthvað
hlýtur að vera j ákvætt
við þetta. Umræða er
af hinu góða og mál-
frelsið er mikilvægt!
Frumvarp til laga um fram-
haldsskóla er stórmál sem snertir
flest heimili á landinu með ein-
hverjum hætti. Því er mikilvægt
að til þess sé vandað og haft fullt
samráð við þá aðila sem mestra
hagsmuna hafa að gæta, nemend-
ur og starfsfólk skólanna og sam-
tök kennara. Þetta hefur ekki ver-
ið gert. Frumvarpið á að keyra í
gegnum þingið án þess að tekið
sé nokkurt tillit til mikilvægustu
athugasemda sem kennarafélögin
hafa gert við lagafrumvarpið.
Hvers vegna frumvarp til laga
um framhaldsskóla?
Sagt er að búið sé að pússa af
frumvarpinu verstu hornin. Frum-
varpið sé ekki eins slæmt og það
sem kynnt var síðastliðið vor og
því sé engin ástæða að beijast
gegn því. Þetta væri rétt ef engin
lög væru til um framhaldsskólann.
Már
Vilhjálmsson
Þau eru til! Fram-
haldsskólinn starfar
samkvæmt gildandi
lögum um framhalds-
skóla og þó svo að
vandamál framhalds-
skólans séu margvís-
leg, þá er rót þeirra
vandamála ekki gild-
andi lög heldur lang-
varandi fjársvelti skól-
anna. Þetta vita allir
sem hafa haft fyrir því
að kynna sér starf-
semi skólanna. Við
kennarar vitum þetta.
Nemendur, sem ekki
komast í áfanga
vegna þess að áfang-
arnir eru felldir niður vegna fjár-
skorts, vita þetta. Skólastjórnend-
ur, seln búa við það að skipuleggja
kennslu út frá lægri kennslu-
stundakvóta á nemanda en þekkist
í nágrannalöndum okkar, vita
þetta. Menntamálaráðherra veit
þetta en hann talar bara ekki um
það.
Hvað er að þessu frumvarpi?
Frumvarpið er ekki samið með
hag nemenda í huga. Það er ekki
heldur samið með hag kennara og
skólastjórnenda að leiðarljósi.
I frumvarpinu er gert ráð fyrir
breytingum á starfsháttum og
starfstíma skóla. Gert er ráð fyrir
fjölgun kennsludaga um 15 á ári.
Þetta atriði eitt og sér sýnir okkur
hve skammt hugsunin nær hjá þeim
sem þarna komu að verki. I samn-
ingaviðræðun kennara og ríkis-
valdsins var uppi sú hugmynd að
fjölga kennsludögum í framhalds-
TÓNLEIKAR
í Háskólabíói fimmtudáginn 23. nóv. kl. 20.00
SINFÓNÍUHLJÓMSVEIT ÍSLANDS
og Frederick Moyer
Hljómsveitarstjóri: Keri Lynn Wilson
n
Hljómsveitarstjóri:
Keri Lynn Wilson
Maurice Ravel: Tombeau de Couperin
Ludwig v. Beethoven: Píanókonsert nr. 5
JosefHaydn: Sinfónía nr. 96
SINFÓNÍUHLJÓMSVEIT ÍSLANDS(^)
HáSkólabíói vib Hagatorg, sími 562 2255
MIÐASALA Á SKRIFSTOFU HLJÓMSVEITARINNAR OC VIÐ INNGANGINN
- kjarni málsins!
í frumvarpinu er dregið
markvisst úr áhrifum
nemenda og kennara,
að mati Más Vilhjálms-
------1----------------
sonar, til að hafa áhrif
á skólastarf.
skólum á þennan hátt. Þá fóru
kennarar fram á það að mennta-
málaráðuneytið sýndi fram á það
hvernig koma ætti auknum íjölda
kennsludaga fyrir innan skólaárs-
ins. Það gat ráðuneytið ekki þá og
getur líklega ekki enn. Skóiaárið
er bundið í kjarasamninga alveg
eins og vinnutími annarra stétta
er bundinn í samningum þeirra.
í frumvarpinu er dregið mark-
visst úr möguleikum nemenda og
kennara til þess að hafa áhrif á
skólastarf. Akvæði eins og ráðning-
arkjör kennara og skólastjórnenda,
sem eru óijúfanlegur hluti kjara
þeirra, eru skert í frumvarpinu.
Nemendur munu ekki hafa jafna
möguleika til náms. Ekki er ætlun-
in að bjóða upp á meiri ijölbreytni
í námi, þvert á móti er námsbraut-
um fækkað verulega. Er það gott
fyrir nemendur?
Valdsviði skólanefnda er breytt
í frumvarpinu um leið og dregið
er úr möguleikum nemenda og
starfsfólks skólanna til áhrifa þar.
Meirihluti skólanefndarmanna
verður skipaður án tilnefningar.
Þetta þýðir einfaldlega að ráðherra
mun 'hafa meirihlutavald í nefndun-
um. Ákvörðunarvald um málefni
skólanna færist á hendur fárra ein-
staklinga sem í versta falli vita lít-
ið sem ekkert um starfsemi skól-
anna. Miðstýring vex verði fram-
haldsskólafrumvarpið að lögum í
óbreyttri mynd. Ætli ráðherra verði
jafn ánægður með miðstýringuna
og hann er nú þegar hans flokkur
situr utan stjórnar?
Ályktun aðalfundar Hins
íslenska kennarafélags
Aðalfundur Hins íslenska kenn-
arafélags sem var haldinn þann
10. og 11. nóvember síðastliðinn
hafnaði frumvarpinu í óbreyttri
mynd. Aðalfundurinn benti á að
breytingar á starfsháttum og
starfstíma skóla kreíjast nýrra
kjarasamninga og endurskoðunar
á skólaleyfum.
Aðalfundurinn sýndi ábyrgð
með þessu, ábyrgð gagnvart nem-
endum og ábyrgð gagnvart kenn-
urum ásamt öðrum starfsmönnum
skólanna.
Berjumst og breytum
Ég hvet alla sem hafa áhuga á
skólamálum að lesa frumvarp til
laga um framhaldsskóla. Ég hvet
þá til þess að leita að kostum þess.
Einhveijir hljóta kostirnir að vera,
gallarnir eru bara svo stórir og
áberandi. Við þingmenn vil ég
segja:
Ágætu þingmenn. Lesið vel gild-
andi lög um framhaldsskóla og
berið þau saman við frumvarp til
laga um framhaldsskóla. Athugið
hvort í frumvarpinu sé að fínna
eitthvað það sem vegur svo þungt
að þið treystið ykkur til þess að
veita því brautargengi. Ef svo er
ekki, beijist þá með kennurum
fyrir breytingum á frumvarpinu
og greiðið atkvæði um frumvarpið
eftir eigin sannfæringu, en ekki
éftir því hvar í flokki þið eruð.
Höfundur er formaður hagsmuna-
nefndar Hins íslenska kennarafé-
lags.
Neyslustjórar nútíðar
Neyslustýring hins op-
inbera skaðar bæði
neytendur og framleið-
endur, segir Páll Kr.
Pálsson, og stefna þessi
er ótrúverðug.
MARGVÍSLEGAR
niðurgreiðslur eiga sér
stað í landbúnaði eins
og öllum er kunnugt
um. Þessar niður-
greiðslur skekkja oft á
tíðum samkeppnis-
stöðu annarra fyrir-
tækja gagnvart iand-
búnaðarafurðum og
jafnvel innbyrðis milli
einstakra greina í land-
búnaði svo sem í kjöt-
iðnaði. Sú neyslustýr-
ing sem þannig tíðkast
af hálfu opinberra aðila
er að sjálfsögðu órétt-
mæt og á engan hátt
réttlætanleg hvorki
gagnvart öðrum framleiðslufyrir-
tækjum né neytendum.
í þættinum Almannarómur; und-
ir stjórn Stefáns Jóns Hafstein á
Stöð 2 þann 9. nóvember síðastlið-
inn, var fjallað um niðurgreiðslur í
sauðijárrækt. Var ekki vanþörf á
að taka svo mikilvægt málefni fyrir
og sýndu neytendur ótvírætt, með
atkvæðagreiðslu sinni í lok þáttar-
ins, að þeir telja þessa neyslustýr-
ingu af hálfu ríkisvaldsins óeðlilega.
En það er ekki aðeins í sauðijár-
ræktinni sem neyslustýringin við-
gengst. Hún er einnig til staðar í
mjólkuriðnaði og er þar síst minni.
Ríkið greiðir hvern mjólkurlítra nið-
ur, með beingreiðslu tii bænda um
25 kr. og þar sem meðalframleiðsla
Páll Kr.
Pálsson.
ISLENSK
YINNA
- INNLEND
ATVINNA
íslenskt 50 já takk
<ð)
mmm
SAMTÖK
iÐNAÐARINS
mjólkur á ári er um
100 milljónir lítra
nema þessar niður-
greiðslur 2.500 millj-
ónum kr. á ári.
Lítið hefur verið
rætt um þessa neyslu-
stýringu og þá mis-
munun sem hún skap-
ar, t.a.m. samanborið
við álögur á sam-
keppnisvörur mjólkur
svo sem hreina ávaxta-
safa. í dag deilir eng-
inn um hollustu
hreinna ávaxtasafa og
margir halda því
reyndar fram að hrein-
ir ávaxtasafar séu mun
hollari fyrir stóran hóp neytenda
en mjólk. I greinarkorni þessu verð-
ur leitast við að sýna fram á að
neyslustýring ríkisvaldsins á
drykkjarvörumarkaðnum er síst
minni en á kjötmarkaðnum. Hvað
neyslustýringu ríkisins á mjólk
varðar er staða þessara mála með
eftirfarandi hætti:
Niðurgreiðslur ríkisins á hvern
mjólkurlítra eru um 25 krónur, í
formi beingreiðslna til bænda. Ekk-
ert vörugjald er lagt á mjólk og
virðisaukaskattur á mjólk er 14%.
Sé litið á hreina ávaxtasafa lítur
dæmið hins vegar þannig út að
engar niðurgreiðslur eru á ávaxta-
safa, á þá er lagt 18% vörugjald
og 24,5% virðisaukaskattur.
Sé verð á hreinum ávaxtasafa
0g mjóik borið saman á markaðnum
kemur í ljós að algengt verð á ein-
um lítra af hreinum ávaxtasafa er
um 100 krónur 0g mjólk í sambæri-
legum umbúðum og sambærilegu
magni kostar yfirleitt um 67 krón-
ur.
Sé 14% virðisaukaskattur dreg-
inn af 67 krónum og 25 krónu nið-
urgreiðslu til bænda á mjólkfna
bætt við, reiknað á þetta 18% vöru-
gjald og 24,5% virðisaukaskattur,
fást út 123 krónur. Eðlilegt verð á
mjólk miðað við sambærileg sam-
keppnisskilyrði og framleiðsla
hreinna ávaxtasafa býr við, væri
því um það bil 123 krónur. Neyslu-
stýring hins opinbera nemur þ.a.l.
mismuninum á raunverulegu verði
mjólkur þ.e. 123 krónum og meðal-
útsöluverði þ.e. 67 krónum, eða 56
krónum á hvern lítra.
Þeir sem af heilsufarsástæðum
eða öðrum ástæðum kjósa að neyta
ekki drykkjarmjólkur líða beint og
óbeint fyrir þessa neyslustýringu.
Ótalmörg önnur dæmi má nefna
um óréttlátan mismun svipaðan
þessum og er mönnum þar ofariega
í huga bann sælgætisiðnaðarins við
að kaupa mjólkurduft á heimsmark-
aðsverði, en opinberir aðilar skikka
sælgætisiðnaðinn til að kaupa
mjóikurduft á mun hærra verði hér
innanlands til verndar íslenskum
mjólkuriðnaði. Vart er hægt að
segja að hér beri yfirvöld hag neyt-
enda sér fyrir btjósti. Þegar iðnað-
urinn óskar eftir jöfnunartollum á
ýmsar niðurgreiddar afurðir sem
fluttar eru erlendis frá í neytenda-
umbúðum bera yfirvöld hins vegar
fyrir sig að jöfnunartollar á viðkom-
andi vörur myndu hækka verðlag
til neytenda 0g því verði slíkir tollar
ekki lagðir á.
í þessu sambandi má nefna ótal
mörg tilfelli og varðar eitt þeirra
innflutning á ólívuolíum frá ríkjum
Evrópusambandsins, en um veru-
legar niðurgreiðslur er að ræða
þegar ólívuolía er flutt út frá lönd-
um Evrópusambandsins í neytenda-
umbúðum. Þrátt fyrir ítrekaðar til-
raunir til að benda stjórnvöldum á
þessa mismunun gagnvart Sól hf.,
sem hefur slíka vinnslu með hönd-
um, er ekkert gert í málinu. Rökin
sem notuð eru af hálfu hins opin-
bera feiast í því að með því að leggja
jöfnunargjald á innflutta ólívuolíu
væri verið að hækka vöruna til
neytenda. Þegar þeirri fyrirspurn
er beint til yfirvalda hvers vegna
sælgætisiðnaðurinn fái þá ekki að
kaupa mjólkurduft á heimsmark-
aðsverði og lækka þannig vöruverð
til neytenda berast hins vegar eng-
in svör.
Af öllu þessu er ljóst að neyslu-
stýring hins opinbera skaðar bæði
neytendur og framleiðendur sem
eru í samkeppni við mjólkuriðnað-
inn, auk þess sem ólívuolíudæmið
sýnir að stefna stjórnvalda í þessum
málum er vægast sagt mjög ótrú-
verðug. Þá virðist mega ráða af
stöðu þessara mála að það sé mat
íslenskra stjórnvalda að störf í iðn-
aði séu ekki eins merkileg og störf
í landbúnaði.
Höfundur er framkvæmdasljóri
Sólar hf.