Morgunblaðið - 10.12.1995, Page 16

16 SUNNUDAGUK 10. DESEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
I-
LISTIR
Nýstárleg kynning á nýju skáldverki Steinunnar Sigurðardóttur í Kaffileikhúsinu
Myndir úr Hjartastað
Morgunblaðið/Þorkell
HJARTASTAÐUR gerist að stórum hluta í bíl, við sviðsetningu
bókarinnar var því fenginn forláta bílhermir í Kaffileikhúsið
sem Kolbrún Erna Pétursdóttir sést hér aka. Steinunn Sigurðar-
dóttir og Ingunn Ásdísardóttir standa við hlið bílsins.
NÝSTÁRLEG kynning verður á
nýju skáldverki í Kaffileikhúsinu
þriðjudaginn 12. desember. Þá
munu leikkonurnar Anna Elísabet
Borg, Koibrún Erna Pétursdóttir
og Margrét Vilhjálmsdóttir leika
stutt atriði úr skáldsögu Steinunn-
ar Sigurðardóttur, Hjartastað.
„Einhverra hluta vegna hefur
fólk ennþá áhuga á þessum jóla-
bókum,“ segir Steinunn, „það sæk-
ir til dæmis upplestra mjög mikið
og við erum að leika okkur dálítið
með það form og sprella eilítið
með bókina í leiðinni."
„Við ætlum að draga upp nokkr-
ar myndir úr bókinni", segir Ing-
unn Ásdísardóttir leikstjóri. „við
gætum kallað þetta vísi að leik-
gerð úr bókinni, en i þetta skipti
munum við aðeins leika atriði úr
fyrri hluta sögunnar, ekki er ætl-
unin að spilla fyrir fólki ánægj-
unni af því að lesa bókina sjálfa."
Ingunn segir að sýningin verði
öðrum þræði leiklestur þar sem
leikarar munu vferða með handrit-
ið á sviðinu. „Auk þess er textinn
notaður eins og hann kemur fyrir
í bók Steinunnar; hugrenningar-
kaflar Hörpu Eirar, sem er sögu-
MYNPLIST
Gallerí Birgir And-
résson
BLÖNDUÐ TÆKNI
Hannes Lárusson. Opið fimmtud. kl.
14-18 til 16. des. Aðgangur ókeypis
í VERKUM sínum á þessari
sýningu heldur Hannes áfram að
takast á við þau tvö meginsvið mynd-
listarinnar sem hafa verið mest áber-
andi í listsköpun hans mörg undan-
farin ár: gildi handverksins annars
vegar og þyngd listasögunnar hins
vegar. Hér eru þessi verk m.a. kynnt
með eftirfarandi orðum: „Höfuðvið-
fangsefni verkanna á sýningunni er
menningarlegt afstæði þar sem sér-
tækar og almennar skírskotanir eru
samofnar."
Þetta menningarlega afstæði kem-
ur hér fram með ýmsu móti. Hannes
hefur gert mikið af því að skera út
(af miklu listfengi) alþýðlega hluti,
sem fyrir örlitlar viðbætur verða
einkar sterkar áminningar um gildi
slíkra gripa í þeim endalausa straumi
af lítilsverðu glingri, sem steypist
sífellt yfír okkur. Hér er að finna
slík verk; annars vegar skálina, sem
hefur verið mikilvægur þáttur í list-
sköpun hans með öllum sínum tilvís-
unum, og síðan röð fálka, sem hver
um sig ber skái á höfði, fyllta kaffi.
Þessar undarlegu samsetningar
verða til þess að gestir glenna upp
augun, en hinn þjóðlegi undirtónn
er ótvíræður - þjóðarfuglinn sem ber
með þjóðardrykkinn. Fjöldi fálkanna
(ellefu) er einnig mikilvægur sé litið
til þeirrar skynjunar jafnvægis, sem
Hannes hefur áður gert að viðfangs-
efni sínu, m.a. íþeim einkennissúlum,
sem auðkenndu Gallerí einn einn á
sinni tíð.
Eitt tréverk til viðbótar má nefna
hér, stækkaða ímynd tappa úr
kampavínsflösku, sem er unnin úr
maður, verða þannig lesnir upp.“
Steinunn segir að það sé nánast
súrrealísk upplifun að sjá persón-
ur úr þessari nýútkomnu bók sinni
líkamnast á sviðinu. „Eg fékk bók-
ina í hendur fyrir aðeins tíu dög-
um og það er eiginlega óraunveru-
legt að sjá hana lifna hér á svið-
inu; ég stend mig að því að spyrja
hvort ég hafi skrifað þetta, hvort
þetta sé virkilega mitt verk. Mér
fínnst líka merkilegt að það skuli
hafa verið hægt að fiska upp þess-
ar þrjár leikkonur með svona
stuttum fyrirvara en þær eru allar
eins og sniðnar i hlutverkin."
Hjartastaður er ævintýraferð
um ytri og innri heima. Harpa Eir
leggur í erfiða ferð til að bjarga
dóttur sinni, Eddu Sólveigu, frá
undirheimalýð í Reykjavík. Hún
fær vinkonu sína, þekktan flautu-
leikara, til að aka þeim mæðgum
á ættaróðalið austur á fjörðum þar
sem þær ætla að hafa vetursetu.
En leiðangurinn sem upphaflega
var lagt í til að bjarga barninu
verður öðrum þræði að leit móður-
innar að sjálfri sér, leit að svörum
við aðkallandi spurningum um til-
veru hennar - og tilurð. Steinunn
límtré og getur hæglega nýst sem
barstóll. Þarna er andstæða léttleika
og smæðar fyrirmyndarinnar aug-
ljós. Auk þess sem efnisgildin (kork-
ur og límtré) eru þannig í fyrirrúmi,
vísar verkið einnig til andstæðna með
áletrunum ' heita Reykjavíkur og
Rancagoa, sem mun borg svipaðrar
stærðar í Chile - hins þekkta og þess
óþekkta, frá báðum sjónarhomum;
ætli íbúarnir þar viti ekki álíka mik-
ið um okkur og við um þá!
Flestar sýningar Hannesar bera
með sér einhveija tilvísun í Jistasög-
una, og svo er einnig hér. Á stækk-
aðri ljósmynd má sjá Marcel Duc-
hamp sitja hugfanginn ásamt fleirum
og skoða málverk Max Ernst; inn á
Ijósmyndina er límd eftirprentun af
garðveislu-málverki frá lokum síð-
ustu aldar. Þessi virðulega ímynd
listmenningarinnar verður vægast
sagt hjákátleg við hlið annarra verka
á sýningunni, og ef til vill er það
tilgangurinn; ímyndin verður aldrei
annað en daufur endurómur listar-
innar sjálfrar.
Loks ber að nefna að listamaður-
inn hefur hér sett fram tvö „fjöl-
feldi", sem hann hefur gert í tak-
mörkuðu upplagi. Annað er mynd-
skreyttur vasaklútur (!), en hitt er
steyptur járnhólkur, renndur að inn-
an; svo undarlega sem það hljómar
er sú þunga og dökka smíð tileinkuð
lóunni, léttum og litríkum vorboðan-
um sem er sjaldan langt undan í
verkum Hannesar.
Þessi undarlega samtenging
málmsins og vorboðans er, eins og
svo margt annað í verkum hans, kjör-
ið tilefni fyrir gesti til að staldra við
og velta vöngum yfir því sem fyrir
augu ber, þar sem afstæði og jafn-
vægi takast á jafnvel í sömu verkun-
um. Geri þeir það, hlýtur listamaður-
inn að hafa náð tilgangi sínum með
framkvæmdinni.
Eiríkur Þorláksson
segir að boðskapur þessarar sögu
sé kannski að þeim sem leggur
upp í ferð verði á endanum um-
bunað, „og sá sem spyr spurninga,
honum verður svarað". Bókin
Hjartastaður hefur verið tilnefnd
til hinna íslensku bókmenntaverð-
TONLIST
III j ó m (I i s k a r
ORGELVERK
Ragnar Bjömsson flytur orgelverk
eftir Franz Liszt. Skífan SCD 157.
ÞESSI hljómdiskur sætir nokkr-
um tíðindum vegna þess að hér eru
saman komin þau þijú stórverk sem
Franz Liszt samdi fyrir orgel á
árunum 1850-63, en verk þessi
heyrast sjaldan og ekki minnist ég
þess að hafa áður rekist á þau á
plötu- og hljómdiskamarkaði. I
annan stað heyrum við þau hér í
mjög vönduðum og svipmiklum
flutningi Ragnars Björnssónar, en
ég minnist ekki heldur að orgelleik-
ur Ragnars hafi verið gefinn út á
hljómdisk, og þykir manni kominn
tími til og þó fyrr hefði verið.
Það þarf ekki að fara mörgum
orðum um organistann 'Ragnar
Björnsson, hann hefur fyrir löngu
skipað sér í fremstu röð og á sínum
tíma verðugur arftaki Páls ísólfs-
sonar sem dómorganisti. Mér er
einsog fleirum minnisstæður flutn-
ingur hans á sálmaforleikjum
Bachs í Dómkirkjunni, en Ragnar
hefur einnig kynnt okkur 19. og
20. aldar orgeltónlist (þ.á m. hinn
mikla bálk Messians, fæðingu frels-
arans) — að ógleymdum íslenskum
samtímaverkum. Hann hefur farið
margar tónleikaferðir til Sovétríkj-
anna, Bandaríkjanna, Þýskalands
og Norðurlanda, og konsert hefur
hann haldið í þeirri frægu kirkju
Notre Dame í hjarta Parísarborgar.
Verkin eftir Franz Liszt sem hér
um ræðir eru Fantasía og fúga um
„Ad nos, ad salutaren undam",
Prelúdía og fúga um nóturnar B,
A, C, H og loks „Weiner, Klagen,
Sorgen, Zagen“ - byggt á „Basso
ostinato“ úr Kantötu eftir Bach
(tilbrigði). Þau eru. öll stór í sniðum,
ekki síst fyrsta verkið sem er
lengsta sérstæða orgeltónsmíð sem
samin hefur verið. Segja má að
þessi verk vísi leiðina til síðari tíma
tónsmíða fyrir orgel, hljómsvið hins
volduga hljóðfæris gjörnýtt - og
einstaka sinnum fínnst manni
bregða fyrir „hinum magnaða pían-
ista“ í „þykkustu“ og hljómsterk-
ustu þáttunum. Engu að síður eru
þetta efnismikil verk (ekki síst það
fyrsta) og stór í sniðum, sem kem-
ur skýrt fram í öguðum og skap-
launa.
Þijár sýningar verða á Hjarta-
stað Steinunnar, eins og uppfærsl-
an heitir í Kaffileikhúsinu, þriðju-
daginn 12., fimmtudaginn 14. og
sunnudaginn 17. desember. Allar
sýningarnar hefjast kl. 21.
heitum flutningi Ragnars Björns-
sonar (sem í tæru legatospili minnir
meira á Fernando Germani en
kennarann, Karl Richter, enda þótt
skaphöfnin sé frekar í ætt við þann
síðarnefnda). Einstaklega fallegir
og „mystískir tengikaflar“ hrífa
mann uppúr skónum.
Eg heyrði Ragnar leika þessi
verk á orgel Kristskirkju, og er
mér sá flutningur ákaflega minnis-
stæður. Gera má ráð fyrir að þessi
hljóðritun sé framhald á þeim eftir-
minnilega konsert, en nánari upp-
lýsingar er ekki að finna í bækl-
ingi. Mætti ég að lokum gerast svo
djarfur að panta næst Sálmafor-
leikina fyrrnefndu og íslensk orgel-
verk úr samtímanum (tónskáldin
flest Húnvetningar!), svo vitnað sé
til annarra mjög eftirminnilegra
tónleika í Kristskirkju.
Hér er semsé um að ræða hljóm-
disk sem enginn áhugamaður um
orgelleik getur látið framhjá sér
fara.
Oddur Björnsson
Jól á Jörð í
Kaffi List
SKÁLD og tónlistarmenn munu
gefa borgarbúum örlitla jólagjöf í
kvöld, sunnudagskvöld, kl. 21 fyrir
andann.
Gjöfin er skemmtikvöld á Kaffi
List þar sem eftirtaldir munu koma
fram: Súkkat, Arnar. G. tenór-
söngvari og Kristinn H. gítarleik-
ari. Bragi Olafsson, Kristín Ómars-
dóttir, Birgitta Jónsdóttir, Mike
Pollock, Anton Helgi, Berglind Ág-
ústsdóttir, Linda Vilhjálmsdóttir,
Sigfús Bjartmarsson og Gímaldin
lesa úr verkum sínum
Stofnun
Wagnerfél-
ags á Hótel
Holti
í FERÐ 30 íslendinga á Wagnerhá-
tíðina í Bayreuth síðastliðið sumar
var haldinn undirbúningsfundur að
stofnun Wagnerfélags, en slík félög
eru nú starfandi víða um heim.
Fundurinn var haldinn í Bayreuth
14. ágúst og samþykktu þeir Islend-
ingar er tóku þátt í ferðinni að unn-
ið skyldi að stofnun félagsins nú í
ár og var skipuð fímm manna undir-
búningsnefnd í því skyni.
Nefndin hefur nú unnið nokkurt
starf, en í henni sitja Árni Björns-
son, Grétar ívarsson, Jóhann J. Ól-
afsson, Jóhannes Jónasson og Selma
Guðmundsdóttir sem er formaður
nefndarinnar.
Ákveðið hefur verið að efna til
stofnfundar hins nýja félags þriðju-
daginn 12. desember í salnum Þing-
holti á Hótel Holti og mun fundurinn
hefjast kl. 20.
Állir þeir sem áhuga hafa á Ric-
hard Wagner og verkum hans eru
hvattir til að mæta og gerast stofn-
félagar, segir í kynningu.
------» ♦ ♦-----
Frá hugmynd
til framleiðslu
í ÁSMUNDARSAL, Freyjugötu 41,
verður fjórði fyrirlestur af átta í röð
fyrirlestra og fræðslufunda um
byggingarlist og hönnun í Ásmund-
arsal, Freyjugötu 41.
Það eru Arkitektafélag íslands,
Byggingarlistadeild Listasafns
Reykjavíkur og Norræna húsið sem
skipulagt hafa þessa fyrirlestraröð.
Fyrirlestur desembermánaðar er
með nokkuð óhefðbundnu sniði því
fjórir íslenskir hönnuðir halda stutt
erindi, meðal annars um möguleika
íslenskrar hönnunar í fjöldafram-
leiðslu hér á landi og erlendis.
Erindin halda; Þórdís Zoéga hönn-
uður, Sigríður Heimisdóttir iðnhönn-
uður, Sturla Már Jónsson innanhúss-
hönnuður og Árni Jóhannsson frá
Hönnunarstöðinni.
Að erindunum loknum stýrir
Dennis Jóhannesson arkitekt um-
ræðum um stöðu og framtíð íslensk-
rar hönnunar. Fyrirlesturinn er öll-
um opinn og er aðgangur ókeypis.
------»-■»-■♦---
*
A köldum klaka
fer í Sundance-
keppnina
Á KÖLDUM klaka, kvikmynd Frið-
riks Þórs Friðrikssonar, hefur verið
valin til þátttöku í keppni Sundance-
kvikmyndahátíðarinnar í Bandaríkj-
unum í janúar. I kynningu segir:
„Þessi hátíð, sem haldin er af The
Sundanee Institute undir forystu
kvikmyndaleikarans Roberts Red-
ford, er mikilvægasta hátíð sjálf-
stæðrar kvikmyndagerðar í Banda-
ríkjunum. Meðal mynda sem uppgöt-
vaðar voru á Sundancehátíðinni má
nefna Sex, Lies and Videotape, Blood
Sample, Poison og Gas Food Lodg-
ing. Á köldum klaka fer í almenna
bíódreifingu um öll Bandaríkin
snemma á næsta ári og er fyrsta
íslenska myndin sem það gerir. Þátt-
taka myndarinnar í Sundancekeppn-
inni er því afar mikilvæg fyrir þá
dreifingu.
Á köldum klaka hefur undanfarið
verið sýnd í kvikmyndahúsum í
Tókýó. Nýlokið er sýningum í bíóum
í London og verður myndin nú frum-
sýnd í kvikmyndahúsum á írlandi.
Þess má að lokum geta að önnur
kvikmynd Friðriks Þórs, Bíódagar,
vann í síðustu viku fyrstu verðlaun
(„Grand Prix“) á alþjóðlegri kvik-
myndahátíð í París. I framhaldi af
því fara Bíódagar í kvikmyndahúsa-
dreifingu í París í febrúar, jafnframt
því sem haldin verður yfirlitssýning
á kvikmyndum Friðriks Þórs og sér-
stök hátíð með íslenskum kvikmynd-
um.“
HANNES Lárusson: Fálki.
Morgunblaðið/Á. Sæberg
Afstæði ogjafnvægi
Svipmikill
orgelleikur
Kristín
Ómarsdóttir
l
l
%
I
1
l
L
I
c
I
1
(
I
I
\i
I

l.