Morgunblaðið - 12.12.1995, Blaðsíða 38

38 ÞRIÐJUDAGUR 12. DESEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREIIMAR
Háar greiðslur vegna smávægilegra
líkamstjóna heyra nú sögunni til
TILVITNUNIN í
fyrirsögninni að ofan
er tekin úr ársreikn-
ingi Sjóvár-Almennra
trygginga hf. fyrir
árið 1994, þar sem
fjallað er um öku-
tækjatryggingar.
Reikningurinn er dag-
settur í mars á þessu
ári, en þá voru ekki
hafnar þær opinberu
umræður um fjárhæð
iðgjalda í bílatrygg-
ingum, sem síðan hafa
orðið. Tilvitnunin er
ekki síst athyglisverð Árni
fyrir þá sök, að vá- Sigfússon
tryggingafélögin hafa
á undanfömum árum haldið því
fram að mikill bótakostnaður
þeirra vegna minni háttar líkams-
tjóna væri aðalástæðan fyrir
meintri slæmri afkomu bílatrygg-
inganna. Hann „heyrir nú sögunni
til“ en iðgjöldin hafa ekkert lækk-
að. Mismunurinn hefur verið lagð-
ur í bótasjóði, sem hafa vaxið um
marga milljarða króna undanfarin
3-4 ár.
Fyrir skömmu komu fram tillög-
ur um að lagfæra ákvæði skaða-
bótalaganna frá 1993 í því skyni
að tryggjá tjónþolum fullar bætur
fyrir fjártjón. Þessar tillögur
breyta í engu ákvæðum skaðabóta-
laga um fjárhagsleg örorkumöt,
en langveigamesta ástæðan fyrir
lægri bótum i smærri málum var
breyting laganna úr læknisfræði-
legum örorkumötum í fjárhagsleg.
Tillögurnar ráðgera aðeins, að hin
metna íjárhagslega örorka verði
fullbætt, en þetta var ekki tryggt
með lögunum 1993, svo furðulegt
sem það kann að virðast. Vátrygg-
ingafélögin hafa mótmælt tillögun-
um hástöfum. Staðhæfa þau að
samþykkt þeirra muni kalla á 30%
hækkun iðgjalda í bílatryggingun-
um. Þessi málflutningur þeirra fær
engan veginn staðist. í tilefni af
honum er rétt að líta aðeins á nokk-
ur atriði í ársreikningum félag-
anna, sem hafa þýðingu við matið
á því, hversu vel þeir sýna raun-
verulega afkomu í bílatryggingun-
um.
Við gjaldfærslu vátryggingafé-
laganna á tjónum ársins verður að
stórum hluta að notast við áætlan-
ir þeirra sjálfra, þar sem mikill
hluti tjónanna er óuppgerður í árs-
lok. Þetta á ekki síst við um líkams-
tjón, þar sem þau gerast að jafn-
aði ekki upp, fyrr en löngu eftir
slys. Við samanburð á áætlunum
félaganna á þessum gjaldfærslum
undanfarin ár, verður ekki séð að
þær hafi lækkað svo heitið geti við
gildistöku skaðabótalaga 1993. Þó
er ljóst, að heildarbætur fyrir lík-
amstjón í umferðinni lækkuðu þá
stórlega. Leiddi þetta aðallega af
nýjum matsreglum laganna en
einnig af of lágum reiknireglum.
Jón Steinar
Gunnlaugsson
Áhrifín af of háum tjónsáætlunum
vátryggingafélaganna hafa komið
skýrum stöfum fram í ársreikning-
um þeirra á þann hátt að svonefnd-
ir bótasjóðir hafa vaxið hröðum
skrefum þessi ár, þannig að numið
hefur mörgum milljörðum á hveiju
ári. Ef tekið er dæmi af Sjóvá-
Almennum tryggingum hf. nam
bótasjóður félagsins u.þ.b. þremur
milljörðum króna í lok ársins 1990
eða rúmum 50% af heildareignum
félagsins. í árslok 1994 nam sjóð-
urinn u.þ.b. 7,2 milljörðum króna
eða um 70% af heildareignum.
Þegar vátryggingafélögin sýna
afkomu einstakra vátrygginga-
greina í reikningum sínum er því
sleppt að ætla viðkomandi grein
hlutdeild í íjármagnstekjum félag-
anna. Sjóvá-Almennar tryggingar
hf. ganga m.a.s. svo langt að dreifa
skrifstofu- og stjórnunarkostnaði
inn á einstakar vátryggingagreinar
en ekki fjármagnstekjum sínum.
Þannig telur félagið t.d. afkomuna
í ökutækjatryggingunni nema tapi
upp á-265 milljónir króna árið
1994. Nettó ijármagnstekjur þess
árs nema 615 milljónum króna hjá
félaginu. Það eru tekjur af iðgjöld-
unum sem félagið geymir, þar til
tjónin koma til uppgjörs. Iðgjöld
bílatrygginganna eru u.þ.b. 50%
af heildariðgjöldum félagsins þetta
ár. Eðlilegt er að ætla bílatrygg-
ingum enn hærri hlutdeild í fjár-
magnstekjunum, þar sem iðgjöldin
eru öll greidd fyrirfram og að auki
er uppgjörstími líkamstjónanna að
jafnaði miklu lengri en annarra
tjóna. Eðlilegur hlutur bílatrygg-
inga í fjármagnstekjunum nemur
líklega a.m.k. 400 milljónum
Heildarbætur fyrir lík-
amstjón í umferðinni
hafa lækkað stórlega,
segja Árni Sigfússon
og Jón Steinar Gunn-
laugsson, en iðgjöldin
hafa ekkert lækkað.
króna. Þá er afkoman þar orðin
jákvæð um vel á annað hundrað
milljóna króna, þó að reiknað sé
með hinum sýnilega allt of háu
áætlunum félagsins á tjónakostn-
aði.
Ástæða er til að taka fram, að
kröfur eigenda bifreiða í landinu
um lækkun á iðgjöldum bílatrygg-
inganna lúta ekki að því að skaða-
bætur til slasaðra manna séu
ákveðnar of lágar í lögum. Þar
eiga þeir sömu hagsmuni og aðrir.
Slíkar bætur eiga hvorki að vera
of háar né of lágar. Engin ástæða
er til að efast um að tillögur þær
sem fram eru komnar um breyt-
ingu á skaðabótalögum séu rétt-
mætar út frá þeim meginsjónarm-
iðum, að sá sem slasast á líkama
sínum og á rétt á bótum fái allt
fjártjón sitt bætt. Það er einnig
alveg ljóst að lögleiðing þessara
réttarbóta breytir ekki neinu um,
að iðgjöld í ökutækjatryggingum
hér á landi eru of há. Standa von-
ir til þess að þetta fáist staðfest
við það útboð á þessum trygging-
um, sem Félag íslenskra bifreiða-
eigenda stendur nú fyrir.
Ámi Sigfússon er formaiJur Fé-
iags íslenskra bifreiðaeigenda.
Jón Steinar Gunnlaugsson er
hæstaréttarlögmaður.

Tölur úr órsreikningum SJÖVÁR ALMENNRA trygginga hf.

(Krónutölur eru allar í milljörðum)

Frumtrygglnar Þar af iðgjöld Hlutfall ökutœkja- Niðurstöðutala Hlutfall bóta-
ÁR Iðgjöld árslns vegna ökutœkja trygginga af heild efnahagsreiknings Bótasjóður sjóðs af efnahag
krónur krónur krónur krónur

1989 2,3 1,2 52% 5 2 2.7 52% .
1990 2,8 1,5 54% 5.7 3.0 53%
1991 34 1,9 56% 7.2 4,2 58%
1992 3,5 1,9 54% 8.3 5.2 63%
1993 3,4 1,7 50% 9.5 64 67%
1994 3,3 1.6 48% 10.5 7.2 69%
A að loka geðdeildum aftur?
Opið bréf til
heilbrigðis- og
tr yggiiiganefnd-
ar alþingis
HÁTTVIRTU alþingismenn.
Þakka ykkur- heimsóknina á
geðdeild Landspítalans í ágúst síð-
astliðnum og fyrir þann velvilja og
skilning, sem þið sýnduð þá mál-
efnum geðsjúkra og vandanum,
sem lokanir geðdeildarinnar sköp-
uðu. En nú reynir á. Velvilji og
skilningur í orði skipta miklu máli,
en komi hvort tveggja ekki fram
í verki líka er lítið gagn að. Nú
þarf að láta verkin tala og alþingis-
menn verða að marka stefnuna
með því að veita meira fé til rekst-
urs Ríkisspítalanna, svo að unnt
verði að starfrækja geðdeild Land-
spítalans af fullum krafti. Ella mun
það ófremdarástand sem skapaðist
Happdrætti
LUX fyrir íþróttasamband fatlaðra
Dregið hefur verið í þriðja sinn í happdrætti styrktarátaks
Ásgeirs Sigurðssonar hf.
Vinningsnúmerin eru:
1884, 4429, 5009, 5814, 7796, 8121, 11212, 13715,
13811, 14891.
Áður hafa verið dregin út eftirfarandi númer:
5346, 5398, 6422, 9029, 9399, 10706, 12420, 13096,
13987, 14026 og 1222, 5309, 6671, 6619, 7026, 9227,
10098, 10912,11912,14443.
Vinningshafar vinsamlega hafið samband í síma
568 6322
í sumar endurtaka sig
á næsta ári með lokun-
um deilda og minnk-
andi starfsemi, sem
hefur ófyrirsjáanlegar
afleiðingar, einkum
fyrir yngra fólk, sem
fær þá ekki viðeigandi
aðstoð á réttum tíma.
Niðurskurðurinn
Á undanfömum
árum hefur geðdeild
Landspítalans orðið
harðar fyrir barðinu á
niðurskurði fjárveitinga
en ýmsar aðrar sjúkra-
stofnanir. Var þó ekki
af miklu að skera vegna þess að
starfsmenn deildarinnar eru hlut-
fallslega færri en á öðrum deildum
Landspítalans og laun þeirra að
meðaltali lægri. Annar rekstrar-
kostnaður var einnig hlutfallslega
lægri, m.a. vegna lægri lyfjakostn-
aðar og lítillar hátækni“. Hin dýra
vélræna tækni hjálpar geðsjúkum
lítið. Þeir þurfa fyrst og fremst
aðstoð vel menntaðs starfsfólks,
sem getur beitt annars konar tækni.
Á þessu ári sem nú er að líða
þurfti að loka rúmlega 60% rúma
móttökudeilda geðdeildarinnar í
sex vikur vegna fjárskorts, þar á
meðal bamageðdeildinni. Meðferð-
ardeild fyrir fíknisjúklinga á Vífíls-
stöðum varð að loka alveg í sept-
ember. í hennar stað var opnuð
dagdeild með miklu minni mann-
afla. Þótt aðsókn að dagdeildinni
sé mjög mikil og þegar ljóst að
hún getur ekki annað meðferðar-
þörfinni nema með meiri mannafla,
kemur hún ekki að fullu í stað
þeirrar deildar, sem varð að loka.
Frumvarp til fjárlaga fyrir árið
1996 gerir ráð fyrir að enn eigi
að spara í rekstri Ríkisspítalanna,
þrátt fyrir að frumvarpshöfundum
Tómas Helgason
ætti að vera fullljóst,
að það er ekki hægt.
Þvert á móti er bráð-
nauðsynlegt að auka
ijármagn til rekstrar
þeirra, svo að vand-
ræði þau, sem urðu á
þessu ári, endurtaki
sig ekki næsta ár.
Undirritaður hefur
gert heilbrigðisnefnd
Alþingis, heilbrigðis-
málaráðherra og fjár-
málaráðherra grein
fyrir, hve háa upp-
hæð geðdeild
Landspítalans þurfi
til viðbótar ijárveit-
ingum yfirstandandi árs til þess
að halda uppi fullum rekstri allt
árið. Ekki hefur verið tekið neitt
tillit til þessa enn.
Fjármálaráðherra fer nú mikinn
vegna þess að útlit er fyrir að
rekstrarkostnaður Rikisspítala fari
rúmlega þrjú prósent fram úr því
sem fjárlög gerðu ráð fyrir. Rekstr-
arkostnaður geðdeildar er tæp 13%
af rekstrarkostnaði Ríkisspítal-
anna, en aðeins 6,5% af „rekstrar-
hallanum“ er vegna hennar.
Ástæður fyrir því að kostnaður
verður meiri en Ijárlög gerðu ráð
fyrir eru auðvitað þær, að lögin
voru óraunhæf og að veikindum
fólks og þörf fyrir sjúkrahúsmeð-
ferð verður ekki stjórnað með lög-
um, þó að við gjarnan vildum.
Óraunhæfum lögum hefur Alþingi
oft breytt svo að auðveldara yrði
að fara eftir þeim og til að auka
virðingu fyrir lögunum.
Nauðsyn góðrar
heilbrigðisþj ónustu
Það er dýrt að halda uppi góðri
heilbrigðisþjónustu. En það er
miklu dýrara að gera það ekki.
Slíkt leiðir til minni verðmætasköp-
Ég skora á þingmenn
að afgreiða fjárlög á
þann veg, segir Tómas
Helgason, að veita
megi geðsjúkum þá
þjónustu er þeir eiga
heimtingu á.
unar vegna vinnutaps og meiri
kostnaðar vegna örorku og ótíma-
bærs dauða. Þó að beinn kostnaður
vegna meðferðar geðsjúkdóma sé
töluverður er hann ekki mikill í
samanburði við hinn óbeina kostn-
að og þá þjáningu sem af þeim
hlýst. Með viðeigandi meðferð á
sjúkrahúsi og göngudeildum er
hægt að draga verulega úr þessum
óbeina kostnaði, stytta veikinda-
tímabilin, draga úr örorku og koma
í veg fyrir sjálfsvíg.
Það er léleg hagstjórn að koma
í veg fyrir að þeir sem þurfa lækn-
ingu fái hana og það er ómannúð-
legt að líkna ekki þeim sem á þurfa
að halda. Það er heldur ekki stór-
mannlegt hjá einni ríkustu þjóð í
heimi að láta spamað bitna mest á
þeim sem minnst mega sín og ekki
geta borið hönd fyrir höfuð sér.
Ég skora á háttvirta heilbrigðis-
nefnd Alþingis að beita sér fyrir
því að nægjanlegt ijármagn verði
veitt á fjárlögum næsta árs til
þess að hægt verði að veita geð-
sjúkum og aðstandendum þeirra
þá þjónustu sem þeir þurfa og eiga
heimtingu á.
Með virðingu.
Höfundur er prófessor, forstöðu-
maður geðdeildar Landspítaians.