Morgunblaðið - 12.12.1995, Blaðsíða 46

46 ÞRIÐJUDAGUR 12. DESEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
Aá læra á tölvu
AÐSENDAR GREINAR
Myndband sem útskýrir virkni
tölvunnar og helstu forrita.
Fæst í bókaverslunum og
stórmörkuöum. Tilvalin jólagjöf
fyrir fólk á öllum aldri.
H sími: 564 4244
F fax: 564 4243
Dreifing: Eskifell hf, sími 588 0930.

& ^ ; fyrir uandiata - a frabæru uerdi
fe OZON
er hágæða skíða-
og útiuistarfatnaður

*
OZON
er eingöngu framleiddur
úr uatnsheldum efnum,
gæddum miklum
„útöndunar“eiginleikum
BOLTAMAÐURINN
Ó6»y i Laugauegi 23 - Reykjavík
Simi 551 5599
^^Nytsamleg^g^
I við öll tækifæri!
- -• Stóll:
-0Tölvuborð
með 3 hillum:

Á.GUÐMUNDSSON HF.
húsgagnaverksmiðja
Skemmuvegi 4 Kópavogi Sími 557 3100
Matvörur hafa
lækkað umtalsvert
UM ÞESSAR mund-
ir eru launþegahreyf-
ingar um land allt að
hugleiða uppsagnir
kjarasamninga. Telja
forsvarsmenn þeirra að
siðfræðilegar forsend-
ur kjarasamningsins,
sem gerður var í febr-
úar, séu brostnar.
Vinnuveitendasam-
band íslands telur hins
vegar að forsendur
kjarasamningsins séu
ekki brostnar, og því
geti launþegahreyfíng-
in ekki sagt upp samn-
ingunum með löglegum
hætti. VSÍ-forustan segist hins veg-
ar tilbúin til þess að ræða við laun-
þegahreyfinguna um það hvemig
hægt sé að auka kaupmátt ráðstöf-
unartekna.
Það er því tímabært að fara
vandlega yfir þróun helstu útgjalda
heimilanna síðastliðin ár og skoða
hvar hægt sé að gera betur til þess
að auka ráðstöfunartekjur almenn-
ings. Ráðstöfunartekjur eru þeir
peningar sem launþeginn fær í
vasann eftir að búið er að draga
frá skattgreiðslu.
Hvar er hægt að
grípa til aðgerða?
Þegar litið er á hlutfallslega
skiptingu á vísitölu neysluverðs er
hægt að sjá hvemig „meðal-Jón“
eyðir sínum ráðstöfunartekjum.
Hæsti einstaki liðurinn í þessari
vísitölu er liður sem heitir „Ferðir
og flutningar", með 20,3% af heild-
inni. I öðm sæti á þessum lista er
liðurinn „Húsnæði, rafmagn og
hiti“, með 19,7% og í þriðja sæti
er liðurinn „Matvörur", með 16,1%.
Aðrir háir liðir í vísitölu neyslu-
verðs em „Aðrar vömr og þjón-
usta“, með 14,3% og „Tómstunda-
iðkun og menntun", með 11,8%.
Þessir liðir skiptast síðan upp í
undirflokka, þ.e. nánari útlistun á
því fyrir hvað þeir standa. Þannig
skiptist liðurinn „Ferðir og flutn-
ingar“ upp í 3 undirflokka, „Eigin
bifreið", sem telur 18,2% af vísitölu
neysluverðs, „Notkun almennra
flutningstækja“, með 1,1% og
„Póstur og sími“, með 1,0%. Af
þessum undirflokkum eru tveir sem
skera sig nokkuð út. Þetta em lið-
imir „Eigin bifreið" (18,2%) og
„Húsnæði" (14,9%).
Allir aðrir undirflokkar
vega minna og reyndar
enginn einn einstakur
flokkur sem nær því
að vera yfír 7%.
Þegar farið er yfir
þessa liði og athugað
er hvar hægt er að
grípa til aðgerða sem
kæmu í stað beinna
kauphækkana þá virð-
ist rétt að líta fyrst á
þá liði sem fyrirferðar-
mestir eru og þar sem
aðgerðimar hefðu ekki
í för með sér aukið
atvinnuleysi.
Lækkaður kostnaður við
íbúðarhúsnæði og bifreiðar
Ef hægt væri að lækka kostnað
við byggingu og rekstur íbúðarhús-
næðis hefði það í för með sér aukna
atvinnu þar sem að fólk hefði frek-
ar efni á að koma sér upp eigin
húsnæði. Ennfremur gætu störf við
viðhald húsnæðis aukist þar sem
húseigendur hefðu frekar efni á
að halda húsnæði sínu við. Þetta
hefði í för með sér auknar ráðstöf-
unartekjur fyrir allan almenning
og aukna atvinnu, minni útgjöld til
atvinnuleysisbóta og meiri skatt-
heimtu fyrir ríkið. Lækkun bif-
reiðakostnaðar hefði einnig mikla
kjarajöfnun í för með sér þar sem
að hann snertir mun hærra hlut-
fall ráðstöfunartekna láglaunafólks
en þeirra sem hafa hærri launin.
Vaxtalækkun kæmi flestum
launþegum mjög vel - svo ekki sé
fastar að orði kveðið. Því mætti
athuga hvað veldur því að mismun-
ur inn- og útlánsvaxta er svo mik-
ill á íslandi og af hveiju vaxta-
hækkanir koma strax fram við
minnstu breytingu á viðskiptaum-
hverfinu, en vaxtalækkanir skila
sér seint og illa.
Matvara hefur lækkað
umtalsvert
Liðurinn „Matvörur" í vísitölu
neysluverðs er töluvert frábrugðinn
öðrum liðum að því leyti að hann
hefur lækkað mörg síðastliðin ár
og þannig stuðlað að því að vísi-
tala neysluverðs hefur ekki hækkað
meir en raun ber vitni. Liðurinn í
heild er nú kominn niður í 16,1%
og er nú svipaður og gerist í ná-
Óheftur innflutningur,
segir Sverrir Bjart-
marz, kemur ekki til
með að stórbæta kjör
launafólks.
grannalöndum okkar. í vísitölu
neysluverðs vega búvörur, sem eru
háðar verðlagsgrundvelli, 4,5%.
Síðustu 3 ár (nóv. ’92 til nóv. ’95)
hefur liðurinn „Matvara" sam-
kvæmt vísitölu neysluverðs hækk-
að um 1,6%. Á sama tíma hefur
liðurinn „Eigin bifreið" hækkað um
19,4%.
Óheftur innflutningur mat-
væla er ekki lausnarorð
Innlend matvara vegur aðeins
rúm 7% í „Vísitölu neysluverðs".
Því er ljóst að óheftur innflutningur
matvara kæmi ekki til með að stór-
bæta kjör launafólks í landinu eins
og sumir hafa haldið fram. Auk
þess myndu þúsundir starfa tapast
um land allt. Það ættu forsvars-
menn verkalýðsfélaga að hugleiða.
Þannig eru, samkvæmt upplýsing-
um Byggðastofnunar, rúmlega 900
ársstörf við slátrun og kjötiðnað,
530 ársstörf við mjólkuriðnað, 200
ársstörf við sútun og verkun
skinna, 5 til 6 þúsund ársstörf
bænda og fólks á þeirra vegum og
svo má lengi upp telja önnur störf
sem myndu tapast við óheftan inn-
flutning búvara.
Til þess að ná fram aukningu
kaupmáttar launþega verður að
fara vel í saumana á mörgum atrið-
um og vega og meta kosti og galla
hugsanlegra aðgerða, með sérstaka
áherslu á atvinnumál. Allir þegnar
þessa lands geta verið sammála um
það að kjörin gætu verið betri. Það
hlýtur því að vera hagur allra
landsmanna að þessi mál verði
skoðuð frá öllum hliðum. Þannig
munu landsmenn allir njóta best.
Auðvelt er að benda á bændur og
kreíja þá um enn frekari fórnir,
en staðreynd málsins er sú að eng-
in. ein stétt hefur á undanförnum
árum lækkað jafn mikið í launum
og einmitt bændur.
Höfundur er hagfræðingur.
Sverrir Bjartmarz
Hlutfallslegar hækkanir einstakra útgjaldaliða í vísitölu neysluverðs
frá nóv. 1992 til nóv. 1995

Blab allra landsmanna!
|HorjptttliKatin>
-kjarnimálsms!