Morgunblaðið - 12.12.1995, Blaðsíða 48

48 ÞRIÐJUDAGUR 12. DESEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSEIMDAR GREIIMAR
Jón Þ. Árnason:
Lífríki og lífshættir CXXXIV.
„Með því einu megnum við að öðlast vald yfir
náttúrunni, að við gerumst reiðubúin til að þókn-
ast lögmálum hennar.“
Francis Bacon (1561-1626),
enskur heimspekingur og
stj órnmálamaður.
ENGRA sérstakra vitna ætti í
rauninni að vera þörf þeirri stað-
reynd til styrktar, að hugsunar-
lausar atrennur mannkyns í leik-
þröng gegn náttúruríkinu hafi
þegar fyrir löngu ofþyngt gjaf-
mildi jarðar. Þrátt fyrir þessi ský-
lausu sannindi verður tæpast vart,
að lát gerist á fyrirgangi. M.a.
af þeim sökum verða ítrekaðir
vitnisburðir ekki aðeins tilhlýði-
legir, heldur beinlínis nauðsynleg-
ir.
Þverrandi forða er mætt með
fyrirhyggjulausum berserks-
gangi, sem kallast dugnaður. Þar,
sem áður döfnuðu gjöful fiskimið,
ríkir nú ördeyða. Þá eru smíðaðar
fljótandi verksmiðjur og beitt á
varaforðann í úthöfunum. Þegar
hann síðan lætur undan, er óðar
búizt til atlögu gegn þrautavara-
forðanum á sjávarbotni. Loks er
farið að hyggja að námagreftri
undir hafsbotni. Sumum fínnst
hann álitlegur.
Líffræðileg eyðimörk
Fátt, ef nokkuð, fær í tíma
bugað þijózku yfírvalda og al-
mennings gegn lærdómum
reynslu og sögu. Enginn virðist
t.d. skilja þau skilaboð, sem í þeim
tíðindum felast, að þótt til úthafs-
veiða verksmiðjuskipa í heimin-
um, sem hefir fjölgað um 100% á
20 árum, renni allt að jafnvirði
$54.000.000.000 úr opinberum
sjóðum árlega, þá hefír aflinn
ekki aukizt um ugga, heldur
minnkað um 5% síðan fyrir 6
árum.
Hert sjósókn samfara minnk-
andi sjávarföngum hefir auðvitað
í för með sér, að fleiri og fleiri
verða um færri og færri fiska.
Af því leiðir síðan, að árekstrar,
átök og illindi verða sífellt tíðari
á þrengri og þrengri veiðisvæðum,
og verða oftar en ekki illskeyttar
og langvarandi milliríkjadeilur.
Þar sem ræktarland jarðar
skreppur jafnframt saman og
verður æ erfíðara til arðnýtingar,
leiðir af sjálfu sér, að fómarlömb-
um hungurdauðans fjölgar örar
en notalegt er til að hugsa. Sér-
staklega með vísan til þess, að á
sérhverri klukkustund bætast ná-
lægt 10.620 manns (þar af um
530 böm hvíta kynþáttarins) á
framfæri jarðar, sem sannarlega
stækkar ekki í tímans rás.
En.það em ekki bara of marg-
ir munnar um of fáa fiska, sem
ógna inn- og úthöfum heims, svo
og stöðuvötnum. í þau bætast
ógrynni eiturefna viðstöðulaust
frá verksmiðjum og bílaverkstæð-
um, auk skams, skólps og sorps
frá heimilum og hótelum, að
ógleymdum afurðum ferðaútvegs-
ins, sem mér skilst að ýmsir hag-
vaxtartrúaðir búist við að verða
muni helzti bjargræðisvegur þjóð-
anna eftir að sjávarútvegur og
landbúnaður hafa verið skráðir á
„úreldingarlista".
Sú vinstrivilla, sem einna líf-
seigust hefír reynzt og ávallt glatt
velferðarborgara hins hagsækna
heims ákaflegustum eldmóði, er
kenningin um ótakmarkaða getu
jarðar, ekki sízt úthafanna, til að
seðja næringarþarfír ótakmark-
aðs fjölda fólks. „Mönnum væri
hollt að íhuga ummæli sjávarlíf-
fræðingsins John H. Ryther,"
segja hjónin Paul R. Ehrlich og
lýðræðisríkja. í því skyni að fá
fagnaðarerindinu staðfestu í veru-
leikanum voru „þróunarhjálp"
gerð heilög vé í blæðandi hjörtum
allra, sem í einlægni trúðu á að
næsta auðvelt yrði að skapa para-
dís á jörðu.
Undir lok næstliðins áratugar
tók að dofna hjálpræðisandi og
draga úr fómfýsi. Efí um gagn-
semi og jafnvel tilgang fór dag-
vaxandi, því að stöðugt sýndist
augljósara og áþreifanlegra, að
„þróunarhjálp" var það, sem hún
í upphafi hafði verið: Óðslegt jast-
ur. Atakanlegar sannanir þess eru
óteljandi.
Skemmst er að minnast hinnar
verið vanhugsuð og því veitt af
skammsýni. Vanhugsuð og alltof
tilætlunarsöm á þeirri forsendu
að öllum hinum hundruða þjóða
og þúsunda ættbálka, óskyldra
og sundurleitra, sérhveijum með
sína rótfestu arfleifð, blóðvitund,
trúarbrögð, siði, hefðir og venjur,
hæfði ekkert betur í erfiðri lífsbar-
áttu en sem allra kórréttustu eft-
irapanir af vinstrivillum og öðrum
ósiðum lýðræðisþjóða.
Ugglaust hefir víða verið brýn
þörf á að breyta atvinnuháttum
og vinna bug á ósvinnu á ýmsum
sviðum þjóðhátta. Og það höfðu
evrópsk nýlenduveldi reyndar
þegar svikalaust hafizt handa um
„FÍFL! Asni! Ætlarðu ekki að vera með í að gera alþjóðaátak
fyrir velferð?“
Draumar á útsöluverði
Rekur Tilburðir Sameinuðu Jöfnun og
í nauðir þjóðanna jarðsprengjur
Anne H. Ehrlich í bók sinni Popul-
ation, Resources, Environment;
Issues in Human Ecology,og taka
þar orðrétt upp úr ritgerð hans í
Sc/eneel969: „Úthöfin - 90%
sjávar og næstum tveirþriðju
hlutar yfirborðs jarðar - eru
að mestu líffræðileg eyðimörk.
Þau gefa af sér, eins og ástatt
er nú, óverulegt brotabrot allra
sjávarafurða og hafa litla eða
alls enga möguleika á að áorka
meira í framtíðinni."
Kýr og kjörseðlar
Skömmu eftir lok síðari heims-
styijaldar varð fýrirheitið - eða
öllu heldur krafan - um „velferð
fyrir alla“ helgasta herhvöt allra
hrokafullu yfírlýsingar Sameinuðu
þjóðanna árið 1974 um að unninn
skyldi endanlegur sigur á heims-
hungrinu innan 10 ára.En 15
árum síðar bjuggu 1.200.000.000
jarðarbúa við algjöra örbirgð og
allt að 20.000.000 urðu hungur-
morða þrátt fyrir alla „þróunar-
hjálp".
Hin digurbarkalega upphrópun
„velferð fyrir alla“ hefir því reynzt
froða ein, órafjarlægt sæluríki þó
að norrænar/vestrænar þjóðir hafí
sökkt hundruðum milljarða í fyrir-
tækið. Rangt væri, ef ekki ill-
kvittnislegt, að halda fram, að
fjárframlög Vesturlanda hafí að
öllu leyti orðið til bölvunar. Hitt
er rétt, að „þróunarhjálp“ hefir
á þeim stutta tíma, sem þeirra
naut við. En aldrei hvarflaði að
þeim, að Indveijar gætu haft verra
af að læra á kýr en kjörseðla elleg-
ar að Angólumenn mettuðust ekki
betur af að stunda jarðrækt en
manndráp út af jafnaðarstefnum
- og sá jarðsprengjum.
Hins vegar hirtu nýlenduveldin
ekki um að skipta löndum í sam-
ræmi við þjóðemi og ættbálka
hinna innfæddu. Þannig urðu þau
óviljandi til þess að heitasta „hug-
sjón“ alls jöfnunarfólks í þá vem,
að hamingja manna yrði bezt
tryggð með þeim hætti að hræra
sem allra flestum og margvísleg-
ustu þjóðum og kynþáttum saman,
varð veraleiki.
Eftir 1.100 hundruð ár
Um mánaðamótin septem-
ber/október sl. lauk í Vín enn
einni ráðstefnu á vegum Samein-
uðu þjóðanna. Hún sat á rökstól-
um í 3 vikur, og var ætlað að
auka við, endurbæta og herða
ákvæði samnings, sem gerður
hafði verið fýrir 15 áram. Verk-
efnið var að bannlýsa, eða a.m.k.
takmarka, notkun jarðsprengna í
hemaðarátökum. Þessar 3 vikur,
sem ráðstefnan ráðslagaði, létu
nálægt 1.500 manns lífið eða
hlutu örkuml í Angólu og Afgan-
istan af völdum jarðsprengna, sem
þar að auki eyðilögðu akra og
engi. Þetta vora fómir „friðarins"
eftir stríðin.
Hinn 12. október var endur-
bótaráðstefnunni frestað vegna
ágreinings, sem talinn var óbrú-
anlegur, fyrst og fremst sökum
þverúðar „þróunarríkja", er
mestu tjóni verða fyrir af völdum
hinnar banvænu sáningar; Ind-
land, Pakistan og Mexíkó í broddi
fylkingar.
í 64 löndum heims era nú
g^afnar um 110.000.000 virkar
jarðsprengjur, sem aðeins hefír
verið sáð til höfuðs fótgönguliði:
10.000.000 í Afganistan,
9.000.000 í Angólu, 7.000.000 í
Kampútseu, 10.000.000 í írak,
ótaldar milljónir í Súdan, Erítreu,
Eþíópíu, Mosambík. Þetta eru eft-
irhreytur „þróunarstríða" og
borgarastyijalda, sem kosta
26.000 manns, þar af 8.250 börn,
líf og limi að meðaltali á ári. 1 á
20 mínútna fresti.
Framleiðsla jarðsprengna kost-
ar líka peninga: jafnvirði kr. 180
stykkið. Hreinsun sprengjusvæðis
einnig: jafnvirði kr. 67.500 á
spengju.
Að sögn aðalforstjóra Samein-
uðu þjóðanna, Boutros Boutros-
Ghali, vinna samtökin kappsam-
lega að hreinsun jarðsprengju-
svæða. Hann segir afraksturinn
nema 100.000 stykkjum á ári.
Auðveldlega má því fallast á að
Sameinuðu þjóðirnar láti hendur
standa fram úr ermum: Eftir
1.100 ár yrðu samtökin búin að
ljúka við að uppræta eftirstöðv-
ar þess fjölda jarðsprengna,
sem plantað hefir verið í jörð
til að drepa fótgönguliða ein-
göngu, ef ekki dregur úr dugn-
aði.
Að 1.100 árum liðnum verður
líklega talið tímabært að hefja
atlögu gegn jarðsprengjum, sem
ætlaðar hafa verið til að granda
skriðdrekum.
Heillaður af Orðinu
ÉG VAR svo lán-
samur að komast í
kynni við Biblíuna,
Guðs orð, ungur að
áram. Ekki skildi ég
nú allt sem í henni stóð
og geri reyndar ekki
enn. Samt sem áður
tóku orð Biblíunnar að
tala til mín hvert af
öðra. Svo heillaður
varð ég af orði Guðs í
Biblíunni að ég hef ekki
orðið samur maður og
mun ekki verða.
Biblían segir okkur
m.a. sannleikann um
okkur sjálf. Og hann
er þessi samkvæmt
orðum Biblíunnar: „Allir hafa
syndgað og skortir Guðs dýrð.“
„Ekki er neinn réttlátur, ekki
einn.“
Það var nú reyndar ekki þetta í
Biblíunni sem heillaði mig, en þessi
orð öngraðu mig vissulega.
Það sem heillaði mig öðra fremur
og hefur gagntekið huga minn er
það að í Biblíunni fann ég sannleik-
ann um Guð föður skapara okkar
og himins og jarðar.
Það er sannleikurinn
um Guð sem skiptir
öllu máli og öllu breyt-
ir. Sannleikurinn um
Guð er í fáum orðum
skráður í þriðja kafla
Jóhannesar guðs-
spjalls og oft nefndur
„litla Biblían." Hann
er þessi: „Því svo elsk-
aði Guð heiminn, að
hann gaf son sinn ein-
getinn, til þess að hver
sem á hann trúir glat-
ist ekki, heldur hafí
eilíft líf.“
Era menn svo hissa
á því að orð Biblíunnar
hafi heillað mig eftir að mér varð
þessi dýrmætasti sannleikur ljós?
Að ég annars vonlaus maðurinn
skuli eiga von vegna trúarinnar á
frelsarann eina Jesú Krist.
Stundum hefur verið sagt við
mig: „Biblían, er hún nú ekki bara
fyrir presta eða guðfræðimenntað
fólk eða þá eitthvað sértrúarlið eða
öfgahópa? Svo er alls ekki. Biblían
er öllum mönnum ætluð. Kærleikur
Biblían gefur okkur von
og fyrirheit, segir Sig-
urbjöm Þorkelsson,
sem hér fjallar um þá
helgu bók.
Guðs og fagnaðarerindið um frels-
arann Jesús er öllum ætlað.
Fáar bækur hafa haft meiri áhrif
í veröldinni til áhrifa og framfara
til góðs en einmitt Biblían. Það er
nokkuð ljóst hvort sem mönnum
líkar það svo betur eða ver.
Biblían er Guðs orð, gleymum
því ekki. í henni talar Guð til okkar
fyrir sinn heilaga góða anda. Hann
talar til manna á misjöfnum tímum
og í misjöfnum aðstæðum. Biblían
er óþijótandi sjóður. Hún er hafsjór
sögu, menningar og fróðleiks. En
umfram allt hefur hún að geyma
ákveðinn kjarna, sem allt er sprott-
ið af. Kærleika Guðs til okkar, mín
og þín.
Já, Biblían er sannarlega öllum
ætluð og hafa orð hennar sannar-
lega allt að segja í lífi okkar. En
hvað svo sem ég eða aðrir fjalla
um orð hennar þá veit ég það eitt
að hún hefur orðið mér og ótal
mörgum til ómetanlegrar blessunar.
Flutt hughreystandi orð i sorg svo
eitthvað sé nefnt.
Nú eram við íslendingar svo lán-
samir að hafa flestir eignast Bibl-
íuna eða a.m.k. Nýja testamentið
þegar við voram böm á skólaaldri.
En hvar era þessar bækur okkar
nú? Þær koma að heldur litlu gagni
rykfallnar uppi í hillu'eða lokaðar
ofan í skúffu. Við þurfum að temja
okkur að lesa í þessari emstöku bók
og tileinka okkur þannig þann auð,
sem fólginn er í rituðu orði Guðs.
Ekkert kemur í stað lesturs í Bibl-
íunni, svo einstök eru þau orð er
þar standa.
„Það er margt skrítið í þeirri
gömlu“ sagði ágætur maður eitt
sinn um Biblíuna og vist er að svo
er.
Við þá sem trúa vilja á frelsarann
Jesú og tilheyra vilja honum hefur
hann sagt: „Já, ég er með yður alla
daga allt til enda veraldar."
Höfum við áttað okkar á því að
það er einmitt í Biblíunni, sem við
getum fundið eftirfarandi orð og
hvergi annars staðar; Orð sem vekja
okkur til umhugsunar, orð sem
gefa von og fyrirheit. Það er Jesús
sjálfur sem talar og segir: „Ég er
upprisan og lífíð. Sá sem trúir á
mig mun lifa þótt hann deyi. Og
hver sem lifir og trúir á mig mun
aldrei að eilífu deyja.“ Trúir þú
þessu?
Það er bæn mín að við felum
Drottni líf okkar og starf í því
trausti að hann muni vel fyrir sjá.
Og að orð hans mætti verða sem
Iampi fóta okkar og ljós á lífsvegi
okkar.
Ættum við ekki að temja okkur
að biðja daglega bænina sem Jesús
kenndi og við getum fundið skráða
í sjötta kafla Matteusarguðspjalls
Nýja testamentisins.
Faðir vor, þú sem ert á himnum.
Helgist þitt nafn,
tilkomi þitt ríki,
verði þinn vilji,
svo á jörðu sem á himni.
Gef oss í dag vort daglegt brauð.
Fyrirgef oss vorar skuldir,
svo sem vér og fyrirgefum
vorum skuldunautum.
Og eigi leið þú oss í freistni,
heldur frelsa oss frá illu.
Því að þitt er ríkið,
mátturinn og dýrðin
að eilífu amen.
Höfundur er framkvæmdastjóri Gide-
onfélagsins á íslandi.
Sigurbjörn
Þorkelsson.