Morgunblaðið - 28.01.1996, Blaðsíða 20

20 SUNNUDAGUR 28. JANÚAR 1996
MORGUNBLAÐIÐ
mun auka kröfur til fiugsam-
göngumannvirkja. Aðrar þjóðir
hafa ekki talið viðunandi að hafa
þennan mikilvæga þátt í sam-
göngumálum svo nátengdan ríkis-
rekstrinum sem raun ber vitni hér
á landi.“ Endanlega er ekki ljóst
á hvaða framkvæmdum niður-
skurðurinn bitnar. Þorgeir nefndi
þó að bið yrði á verklegum fram-
kvæmdum, sem áætlaðar höfðu
verið á flugvöllunum á Akureyri,
Egilsstöðum, Hornafirði og
ísafirði því ljóst væri að leggja
þyrfti megináherslu á öryggismál-
in. Á undanförnum árum hefði
verið unnið að lagningu klæðning-
ar á margar flugbrautir
á landinu sem kallaði á
ýmsan tækjabúnað til
þess að hreinsa þessar
brautir og því væri ekki
hægt að fresta.
Hvað varðar endurnýjun flug-
brauta á Reykjavíkurflugvelli, þar
sem um 90% af farþegum í innan-
landsflugi fara um, sagði Þorgeir
að ekki hafi staðið til, skv. flug-
málaáætlun, að byija á því verki
fyrr en árið 1997. „Ef þessi niður-
skurður verður viðvarandi, er ljóst
að ekkert verður byijað á því
verki.“ Gert er ráð fyrir að end-
urnýjun flugbrauta á Reykjavíkur-
flugvelli muni kosta 1.200 miiljón-
ir kr., sem vissulega er nokkuð
dýr framkvæmd, að sögn Þor-
geirs, en þó ekki ef miðað er við
að ein Fokker flugvél kostar um
einn milljarð króna.
Hátæknikerfi
Flugmálastjórn var stofnuð í
stríðslok vorið 1945 og fagnaði
því 50 ára afmæli á síðasta ári.
Mikill kraftur var í tækniuppbygg-
ingunni eftir 1986, en þá var haf-
in þróun á kerfum fýrir úrvinnslu
á ratsjárgögnum sem varð að
miklu verkefni, sem reyndar er
ennþá verið að vinna að. „Þetta
starf hefur leitt til þess að það
kerfi, sem notast er við í dag hér
í flugstjórnarmiðstöðinni til þess
að vinna úr þeim ratsjárgögnum,
sem við fáum frá ratsjám varnarl-
iðsins, er alíslenskt,“ segir Þor-
geir, en þó hann hafi ekki sest í
stól flugmálastjóra fyrr en um
mitt ár 1992, var hann flestum
hnútum kunnugur þar innan dyra
löngu fyrr. Hann hafði unnið sem
tæknilegur ráðgjafi flugmála-
stjórnar frá árinu 1976 og unnið
að ýmsum hugbúnaðarkerfum fyr-
ir stofnunina á meðan hann veitti
forstöðu Kerfisverkfræðistofu,
sem er hluti af Verkfræðistofnun
HÍ.
Undir forystu Þorgeirs hannaði
Kerfisverkfræðistofa jafnframt
sjálfvirkt gagnaflutningskerfi,
sem lítur að tilkynningaskyldu
fyrir báta og skip, en þrátt fyrir
samdóma álit manna um aukið
öryggi sæfarenda með almennri
notkun þess og reglugerð sam-
gönguráðuneytis fyrir tveimur
árum um að taka bæri upp þetta
nýja kerfi, hafa framkvæmdir enn
ekki hafist.
Flugáhugamaóur
Þorgeir er Reykvíkingur í húð
og hár þótt hann hafi síðustu tutt-
ugu árin búið á Seltjarnarnesi.
Að loknu stúdentsprófi frá MR
vorið 1961, lá leiðin í verkfræði-
deild Háskóla íslands þar sem
hann staðnæmdist að vísu ekki
nema í einn vetur, en hélt þá til
Bandaríkjanna, nánar tiltekið til
Cambridge. Við tók nám í flug-
verkfræði með áherslu á stýri- og
leiðsögutækni við Massachusetts
Institute of Technology og lauk
hann doktorsnámi þaðan árið
1971. Að því loknu kom hann
heim og starfaði um eins árs skeið
við Reiknistofnun Háskólans, en
hvarf þá til Bandaríkjanna á ný
þar sem hann var við störf hjá
verkfræðifyrirtæki í Boston í tæp
fjögur ár. Árið 1976 flutti hann
endanlega heim og tók þá við dós:
entsstöðu við verkfræðideild HÍ
og síðan prófessorsstöðu árið
1986, en söðlaði um árið 1992
þegar tækifæri gafst
enda mikill áhugamaður
um flug, eins og hann
orðar það. Eiginkona
Þorgeirs er Anna Snjó-
laug Haraldsdóttir og
eiga þau þijár uppkomnar dætur.
Viröingarsess
Þorgeir var einróma kjörinn for-
seti 31. þings Alþjóðaflugmála-
stofnunarinnar, ICAO, sl. haust.
Þing stofnunarinnar eru haldin
þriðja hvert ár og var að þessu
sinni haldið í Montreal í Kanada
19. septembertil 4. október. Kosn-
ingin þótti í senn mikilvæg viður-
kenning fyrir íslensk flugmál og
ekki síður fyrir störf Þorgeirs á
alþjóðavettvangi því embætti
þingforseta skipar virðingarsess í
flugmálum heimsins. Þetta er jafn-
framt í fyrsta sinn í rúmlega hálfr-
ar aldar sögu ICAO sem fulltrúi
Norðurlandaþjóðar er valinn til að
gegna þessu starfi. Sendinefndir
frá 153 af 183 aðildarríkjum sóttu
þingið auk fulltrúa frá fjölmörgum
alþjóðlegum samtökum og stofn-
unum er tengjast flugmálum. Al-
þjóðaflugmálastofnunin var stofn-
uð árið 1944 af 52 þjóðríkjum,
þ. á m. Islandi, og er hún nú ein
af sérstofnunum Sameinuðu þjóð-
anna. Hlutverk hennar er að setja
alþjóðlega staðla og reglur til að
tryggja öryggi, reglu og hag-
kvæmni í flugsamgöngum í
heiminum. Stofnunin er jafnframt
vettvangur fyrir hvers kyns alþjóð-
lega samvinnu í flugmálum.
Svæðisskrifstofur ICAO eru sjö
talsins og heyrir ísland undir Evr-
ópuskrifstofuna, sem er í París.
Fjölmörg viðfangsefni voru á
dagskrá þingsins að þessu sinni
sem endranær, m.a. fyrirbyggj-
andi aðgerðir í flugöryggismálum
um heim allan; lagalegar og ijár-
hagslegar hliðar þess að innleiða
gervihnattatækni til fjarskipta,
flugleiðsögu, eftirlits og flugum-
ferðarstjórnar; ný tæknisamvinnu-
stefna; flugréttarmál; áframhald-
andi starf að umhverfisverndar-
málum; takmarkanir á reykingum
í alþjóðaflugi svo og viðurkenning
arabískrar tungu í starfi ICAO svo
fátt eitt sé nefnt, en að sögn Þor-
geirs kom það honum á óvart
hversu tilfínningaríkir Arabar eru
þegar tungumál þeirra á hlut,
miklu viðkvæmari en við íslend-
ingar hvað móðurmálið snertir.
„Þeir kvörtuðu sáran undan því
að arabískan skipaði ekki nógu
veglegan sess í alþjóðlegu tilliti.
Langar umræður urðu um málið
á þinginu þrátt fyrir að arabíska
hafí þegar hlotið samþykki sem
fimmta opinbera mál ICAO, en
fyrir voru enska, franska, spænska
og rússneska. Einnig komu fram
mjög eindregnar óskir af hálfu
Þetta eru alís-
lensk há-
tæknikerfi
Morgunblaðið Þorkell
ÞORGEIR Pálsson, flugmálastjóri, segist vera bjartsýnn fyrir íslands hönd á framtiöarflug-
rekstur. Allar likur bendi til aö viö getum lifaö af i harönandi samkeppni, ekki sist vegna
landfrceöilegrar staösetningar okkar.
VIÐ höfum ekki enn
tekið þátt í þeirri þró-
un, sem átt hefur sér
stað í nágrannalönd-
unum, en brýnt er
orðið að við gerum
það. Á hinum Norð-
urlöndunum hefur verið unnið
markvisst að því að breyta rekstr-
arfyrirkomulagi flugmálastjóma í
fijálsræðisátt svo að þær geti ver-
ið mun sjálfstæðari en ríkisstofn-
anir almennt," segir Þorgeir Páls-
son, flugmálastjóri. Hann á von á
því að málið verði skoðað með
opnum huga á næstunni enda
benti nýleg skýrsla, sem unnin var
af Álþjóðaflugmálastofnuninni
fyrir íslensk flugmálayfirvöld, ótv-
írætt á kosti þess að íslensk flug-
málastjóm yrði sjálfstæðari stofn-
un með eigin fjárhag, líkt og flug-
málastjómir nágrannaríkja.
Þorgeir horfir einkum til Finn-
lands sem fordæmis í þessu efni
enda segir hann margt áþekkt í
flugsamgöngukerfum Islendinga
og Finna. „A sama tíma og niður-
sveifla varð í fínnsku efnahagslífí,
var ákveðið að gera finnsku flug-
málastjómina að sjálfstæðu ríkis-
fyrirtæki, sem er nánast rekið eins
og hlutafélag. Finnska flugmála-
stjórnin er ekki á föstum fjárlög-
um, en nýtur allra þeirra tekju-
stofna, sem tengjast fluginu. Þetta
þýðir að hægt er að bregðast miklu
hraðar við brýnum aðgerðum og
óvæntum uppákomum heldur en
ríkisstofnanir almennt geta gert.
Víða erlendis háfa menn talið
í haust var hann fyrstur N orðurlandabúa til | þess að njóta
þeirrar vegsemdar að vera kjörinn forseti 31. þings Alþjóða-
flugmólastofnunarinnar, en kosningin þótti í: senn mikilvæg
viðurkenning mr íslensk flugmól og störf Þorgeirs ó al-
þjóðavettvangi. í viðtali við Jóhönnu Ingvarsdóttur
segir Þorgeir nauðsynlegt að leysa Flugmólastjórn undan
hefðbundnum ríkisrekstri svo h ægt sé að bregðast við
þeim kröfum, sem gerðar eru til stofnunarinnar.
nauðsynlegt að leysa flugmála-
stjómir og vafalaust margar aðrar
ríkisstofnanir úr viðjum hefðbund-
ins ríkisrekstrar vegna þess að
með því móti geta stjórnendur
þeirra leyst viðfangsefnin með
skjótari og stundum hagkvæmari
hætti en ella. Ég tel nauðsynlegt
að breyta rekstrarfyrirkomulagi
íslenskrar flugmálastjórnar í þessa
átt svo að hægt sé að bregðast
við þeim kröfum, sem gerðar eru
til hennar varðandi uppbyggingu
á mannvirkjum og þjónustu."
48% niöurskuröur
Flugmálastjóri segir Ijóst að út
frá öryggissjónarmiði verði ekki
hægt að una við áframhaldandi
niðurskurð á framkvæmdafé, en
skv. fjárlögum ársins 1996 verða
framlög til framkvæmda skorin
niður um 48% frá því sem gert
hafði verið ráð fyrir í flugmálaá-
ætlun, sem er framkvæmdaáætlun
flugmálastjómar. Sú áætlun gerði
ráð fyrir 405 milljónum til fram-
kvæmda á yfírstandandi ári, en
þar sem niðurskurðurinn nemi 190
milljónum kr., standi ekki eftir
neina 215 milljónir til fram-
kvæmda.
„Þetta þýðir að fresta verður
fjölda brýnna verkefna á sama
tíma og sívaxandi kröfur eru gerð-
ar til flugsins, bæði hvað varðar
rekstrar- og flugöryggi. Á miðju
næsta ári verður innanlandsflugið
gefið fijálst og sérleyfí afnumin.
I kjölfar þess má búast við enn
vaxandi samkeppni, sem jafnframt