Morgunblaðið - 28.01.1996, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ
SKOÐUIM
SUNNUDAGUR 28. JANÚAR 1996 29 *
i
ferðar og heilbrigðismála er vissu-
lega nauðsynleg, en svo viðkvæma
málaflokka þarf að ræða af raunsæi
og sanngirni.
Það hefur verið sýnt fram á það
með vel rökstuddum upplýsingum
að ýmsar nýjungar í læknisfræði
ásamt hagræðingaraðgerðum
stjórnenda spítalanna hafa leitt til
fækkunar legudaga. Þetta hefur
vafalítið leitt til sparnaðar fyrir
þjóðfélagið í heild, t.d. með fækkun
veikindafjarvista og bættri heilsu,
en þessar aðgerðir hafa á sama tíma
leitt til aukins kostnaðar hjá þessum
sömu stofnunum, sem erfitt er að
fá bættan.
Að auki hafa handahófskenndar
sparnaðaraðgerðir, sem flatur nið-
urskurður veldur, oftar en ekki leitt
til upplausnarástands og nú er svo
komið að þjónusta á stóru sjúkra-
húsunum í Reykjavík er að komast
að óásættanlegum mörkum öryggis
sjúklinganna vegna.
Það er lítið fjallað um sjúklinginn
í þessari umræðu eða að reynt sé
að meta íjárhagslegan ávinning af
bættri heilsu landsmanna. Hvað
kostar það þjóðfélagið að 1200 ein-
staklingar bíða eftir því að komast
í skurðaðgerðir á Ríkisspítölum?
Hveijir borga fjarvistir frá vinnu,
hvað kosta þær atvinnufyrirtækin,
almannatryggingakerfið, einstak-
linginn og fjölskyldu hans?
Sannleikurinn er sá að stjómvöld
hafa lítið beint sjónum sínum að
þessum þáttum eða reynt að meta
og reikna út þær fórnir sem hljót-
ast af handahófskenndum spamaði
í heilbrigðiskerfinu. Það er ekki
laust við að horft sé öfundaraugum
út fyrir landsteinana, t.d. til Dan-
merkur, þar sem pólitísk umræða
um heilbrigðismálin er full ábyrgðar
og stjórnmálamenn velta fyrir sér
hag sjúklinga, og því hversu lengi
það sé sanngjarnt að leggja á þá
þjáningu og vinnutap vegna langra
biðlista eftir skurðaðgerðum?
En það eru mörg önnur verð-
mæti sem hér liggja á vogarskál-
inni. Störfin í heilbrigðisþjónustunni
vega þar líka þungt. Miklar vænt-
ingar eru vegna fyrirhugaðrar
stækkunar álvers og þeirra 150
starfa sem þessar framkvæmdar
eru taldar skapa. En hvers virði em
130 störf á Ríkisspítölum, eða öllu
heldur hvað kostar það að fórna
þeim? Hvað kosta þessi störf at-
vinnufyrirtækin í landinu og Trygg-
ingastofnun ríkisins vegna greiðslu
sjúkradagpeninga, örorku- og at-
vinnuleysisbóta. Síðast en ekki síst
hvað kostar það að fórna þessum
störfum með þeim fylgikvillum sem
af hljótast í aukinni þjáningu fólks.
Lokaorð
Það dylst engum að enn á eftir
að velta upp fjölmörgum steinum
í heilbrigðisþjónustu landsmanna
og skoða með gagnrýnum augum
hvað undir þeim liggur því það er
næsta víst að með betra skipulagi
má fara betur með fjármuni þjóðar-
innar. Það er þó umhugsunarvirði
hvort tímabundinn fjárskortur rík-
issjóðs réttlæti algjöra umbyltingu
á núverandi fyrirkomulagi og hvort
slíkt sé nauðsynlegt og nægilega
vel ígrundað.
Þær hugmyndir sem eru nú til
umræðu um róttæka uppstokkun
í heilbrigðiskerfinu þar sem stjórn-
un fjármagns og kaup á þjónustu
á að vera á einni hendi í hveiju
umdæmi eða kjördæmi eru enn
ómótaðar og því erfitt að spá fyrir
um hveijar afleiðingar kunna að
verða af slíkum breytingum. Fjöl-
mörgum spurningum um hugsan-
legar afleiðingar er á þessu stigi
alveg ósvarað, sérstaklega um
gæði þeirrar þjónustu sem í boði
verður og aðgengi fólks að bestu
þjónustu hveiju sinni. Það er nokk-
uð ljóst að áður en hugmyndir um
svo róttæka uppstokkun á heil-
brigðiskerfinu verða framkvæmd-
ar, verður m.a. að koma á skýrri
verkaskiptingu á milli hátækni-
sjúkrahúsanna á höfuðborg-
arsvæðinu annarsvegar og lands-
hlutasjúkrahúsanna hinsvegar. Að
öðrum kosti er sú hætta fyrir hendi
að fjármagn verði svo fastbundið
í héraði, að það leggi á fólk af
landsbyggðinni átthagaijötra, sem
hindra það í að njóta jöfnuðar á
við aðra landsmenn og bestu heil-
brigðisþjónustu sem völ er á á
hveijum tíma.
Þessar hugmyndir verður þó á
þessu stigi að skoða sem ómótuð
langtímamarkmið, sem ekki koma
til framkvæmda á næstunni, og á
meðan menn leita að hinum endan-
lega sannleika verða stjórnendur
sjúkrastofnana að glíma við alvar-
legan fjárskort og reyna eftir
fremsta megni að standa vörð um
hag sjúklinga.
Alvarlegar ásakanir um lögbrot
hafa verið bornar á stjórnendur
stærstu sjúkrastofnunar landsins
af mönnum sem hafa verið kosnir
til ábyrgðarstarfa fyrir þjóðina.
Órökstuddar og oft léttvægar yfir-
lýsingar einstaka stjórnmála-
manna munu ekki leysa vanda
heilbrigðisþjónustunnar. Þær skilja
hinsvegar eftir í hugum okkar, sem
vinnum við stærstu heilbrigðis-
stofnun landsins, áleitnar spurn-
ingar um það hver gæði íslenskrar
heilbrigðisþjónustu eiga að vera.
Eigum við að halda okkar sæti í
röð fremstu þjóða, eða ætla stjórn-
völd að forgangsraða þannig, að
þessum metnaðarfullu markmiðum
verður fórnað? Stórfelldur sparn-
aður hefur verið og er enn á ný
lagður á sjúkrahúsin í Reykjavík.
Gera stjórnvöld sér grein fyrir
ástandi á bráðadeildum stóru
sjúkrahúsanna í kjölfar fækkunar
legurýma og enn harðnandi sparn-
aðaraðgerða?
Starfsmenn Ríkisspítala eru
margir hveijir farnir að mæðast í
hinni ójöfnu glímu við fjárveitinga-
valdið, og fagna því vel öllum yfir-
veguðum hugmyndum sem eru til
þess fallnar að koma umræðu um
heilbrigðismál á vitrænt stig og að
málum lokum í ásættanlegt horf.
Þeir gera sér glögga grein fyrir
því að aðhalds er þörf í rekstri
sjúkrahúsanna, enda hafa þeir
sjálfir lagt mikið af mörkum í þá
veru. En þeir eru jafnframt meðvit-
aðir um lögboðnar skyldur sínar
við sjúka og aðstandendur þeirra
af landinu öllu, skyldur sem þeir
vilja og geta ekki annað en rækt.
Höfundur er hjúkrunarfram-
kvæmdasljóri á Landspítala og
varaþingmaður fyrir Alþýðu-
flokkinn í Reykjavík.
HRAÐLESTRARNÁMSKEIÐ
ÉQl Viltu auka afköst í starfi lun alla framtíð?
£□ Viltu margfalda afköst í námi?
EQl Viltu lesa góðar bækur með meiri ánægju?
Ef svar þitt er jákvætt, skaltu skrá þig strax á næsta hraö-
lestramámskeið sem befst fimmtudaginn 25. janúar n.k.
Skráning er í stmum 564-2100 og 564-1091
I IRAJÐfJEESnTRARSKÓLINIV
Nýtt íslenskt raka- og næringarsmyrsl fæst í
flestum verslunum. Sjá nánari skjöl 3100 og 3101
strax á fax sími 800 8222 eSa á heimasíÖu okkar
http://www spornet IS/SD
islenskt, já takk!
Framtíðarsýn. Gluggi inní tækni og vísindi
framtíöarinnar. í kvöld kl. 19:55
Uiidirlagskorlf
töflukorku
gu III1111
5mm & 8mm
Og minnisblöðin á
WICANDERS
ers breiðum rúllum.
: 2mm
mmíkorkur fæst í *
fers breiðum rúllum.
:k!ir: 2mm&3.2mm«
meters
. Þykktir:
Komio og skoöiO í sýningarsal okkar
Þ.
@
ARMULA 29-108 REYKJAVÍK - S: 553-8440 & 568-6100
rir unrjlinfjmn
Hollt fyrir barnið
Auðmelt fyrir afa