Morgunblaðið - 02.02.1996, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 2. FEBRÚAR 1996 11
SVALBARÐSÁ er þekkt fyrir sína stóru laxa. Pétur Thorsteins-
son veiddi þennan 24 punda hæng á flugu sumarið 1994.
Veiðileyfi
seljast vel
Laxveiðimenn æfa köst og hnýta flugur á
þessum árstíma - auk þess eru sagðar
veiðisögur. Víðast hefur gengið vel að selja
veiðileyfi og niðurstaða Guðmundar
Guðjónssonar er að eftirspum hafi aukist
frá síðustu árum.
SÖLUMENN laxveiðileyfa eru
margir hveijir ánægðir með eftir-
spurnina fyrir komandi sumar. Þró-
un til batnaðar hafi byrjað í fyrra
og stefni til enn betri vegar nú.
Jón Ólafsson, sölufulltrúi Veiði-
félagsins Sporðs, sem leigir Þverá
ásamt Kjarrá í Borgarfírði, sagði
að útlendingatíminn í ánni væri
nánast uppseldur og talsvert væri
að koma inn af nýjum innlendum
viðskiptavinum. Bergur Þ. Stein-
grímsson, framkvæmdastjóri
Stangaveiðifélags Reykjavíkur,
hafði sömu sögu að segja, þeirra
helsta á, Norðurá í Borgarfirði,
væri umsetin og flest leyfi seld fyr-
irfram.
Bergur sagði enn fremur að sókn
innlendra veiðimanna í ár á borð
við Gljúfurá í Borgarfirði og Hítará
á Mýrum hefði stóraukist. Til dæm-
is komust færri að en vildu í Gljúf-
urá á komandi sumri og var verð
veiðileyfa á dýrasta tímanum í ánni
hækkað aðeins. Góð veiði var í ánni
í fyrra og verð hafði þá auk þess
lækkað verulega frá árinu 1994.
Er þetta líklega eina verðhækkun
í laxveiðiá á íslandi í sumar nema
að orðrómur, sem erfitt er að fá
staðfestan, um að Laxá á Ásum sé
að seljast dýrast á 200.000 krónur,
sé réttur. Væri það þá hækkun frá
160.000 - 180.000 krónum á síð-
asta sumri.
Lítið fer fyrir verðlækkunum og
í öllum öðrum helstu laxveiðiám er
sama verð og í fyrra. í mörgum
tilvikum er það fjórða sumarið í röð
að verð hækkar ekki.
Svalbarðsá leigð til 7 ára
Svalbarðsá í Þistilfirði hefur ver-
ið leigð út til sjö ára sem er óvenju-
lega löng samfelld leiga miðað við
gjöminga í leigumálum síðustu ár.
Það er Jörundur Markússon sem
liefur tekið ána á leigu, en hann
er ekki nýgræðingur, leigði Svartá
í tvö sumur, 1993 og 1994. Aðbún-
aður veiðimanna hefur verið bættur
við Svalbarðsá, þetta er þriggja
stanga á, rómuð fýrir stóra laxa
eins og aðrar ár á þessu svæði, og
veiðimenn hafa tvo rafvædd veiði-
hús fyrir sig. Er annað með svefn-
rými fyrir 5 manns, hitt fyrir §óra.
Jörundur sagði í samtali við
Morgunblaðið, að mikið væri spurt
um ána og talsvert væri farið að
bóka, þætti mörgum greinilega fýsi-
legt að sækja þennan landshluta
heim, en árnar á þessum slóðum
hafa nær alla tíð verið lokaðar flest-
um. Dýrust er Svalbarðsá 33.300
krónur stöngin, en ódýrust 9.600
krónur.
Hnýtingar og æfingar
Nú er tími fluguhnýtinga- og
flugukastnámskeiða og hafa félög
og verslanir sem staðið hafa fyrir
slíku síðustu ár auglýst nokkuð að
undanförnu. Örn Hjálmarsson,
verslunarstjóri í Veiðivon, sem hef-
ur verið með hnýtinganámskeið
samfellt í 8 ár sagði í samtali við
Morgunblaðið að eftirspurnin væri
ekki minni en áður og námskeiðin
fljót að fyllast.
„Menn eru að hnýta allt þetta
algengasta. Núna eru menn mikið
' að velta fyrir sér svokölluðum
„hitch-túbum“, en það eru mík-
rótúbur, lokaðar í annan endan en
með gati á miðjum legg þar sem
línan er leidd út. Það virkar eins
og gáruhnútur og hefur gefið feik-
nansgóða raun,“ sagði Órn.
FRÉTTIR
Umferðarköimun lögreglunnar á Suðvesturlandi
33% aðspurðra vissu ekki
um leyfðan hámarkshraða
LÖGREGLAN á Suðvesturlandi
gerði umferðarkönnun á starfs-
svæði sínu 23.-25. janúar sl. Alls
var 1.451 ökumaður stöðvaður
og spurður 5 spuminga. Lögregl-
an á Selfossi, í Keflavík, Grinda-
vík, Hafnarfirði, Kópavogi og
Reykjavík tók þátt í könnuninni.
Fyrstu spurningunni um það
hvort viðkomandi væri meðvitað-
ur um að lögreglan á Suðvestur-
landi hefði með sér samstarf í
umferðarmálum svöruðu 994 eða
69% játandi en 457 (39%) neit-
andi. Annarri spurningu um það
hvort lögreglan eigi að auka
umferðareftirlit sitt frá því sem
verið hefur svöruðu 1.084 (75%)
játandi en 367 (25%) neitandi.
Þriðju spurningu um það hvort
viðkomandi finnist viðurlög við
umferðarlagabrotum nægilega
þung svara 693 (48%) játandi en
758 (52%) neitandi. Fjórða spum-
ingin var um það hver leyfður
hámarkshraði væri á þeirri götu
sem viðkomandi var á. 966 (67%)
gáfu rétt svar en 485 (33%) rangt.
Að síðustu var spurt hvort lög-
reglan hefði þurft að hafa af-
skipti af viðkomandi vegna um-
ferðarlagabrota. 702 (48%) svör-
uðu játandi en 749 (52%) neit-
andi.
Sömu ökumenn vifja ekki
þyngri viðurlög og aukið
eftirlit
í samantekt um niðurstöður
könnunarinnar segir að í ljós
hafi komi að ákveðin tengsl séu
á milli svara þeirra ökumanna,
sem svara því játandi að lögregl-
an hafi áður þurft að hafa af-
skipti af þeim vegna umferðar-
lagabrota, og þeirra sem finnst
viðurlög við umferðarlagabrot-
um nægilega þung. Flestir þeirra
sömu telja auk þess að lögreglan
eigi ekki að auka umferðareftir-
lit sitt. I ljósi þess megi álykta
sem svo að þeir sem að öllu jöfnu
megi teljast hættulegri í umferð-
inni en aðrir vilji ekki aukið eftir-
lit eða þyngri viðurlög.
Þá segir að ef taka eigi mið
af umferðaröryggi og nauðsyn
þess að draga úr líkum á slysum
sé eðlilegt að tekið verði meira
mark á afstöðu þeirra, sem lög-
reglan hefur ekki þurft að hafa
afskipti af vegna umferðarlaga-
brota. „Eðli málsins samkvæmt
hlýtur óneitanlega að þurfa að
taka meira mið af réttindum og
kröfum hinna löghlýðnu þegar
horft er til markmiða gildandi
laga og reglna,“ segir í saman-
tektinni.
Vélstjórum hættara við lungnakrabbameini en öðrum
Dæmi iini að PCB sé
blandað í olíuvörur
DÆMI eru um að eiturefninu PCB
sé blandað í olíuvörur. Þetta kom
fram á málþingi um vinnuöryggi og
heilbrigði sjómanna sem haldið var
í Færeyjum. Kristinn Ingólfsson,
deildarstjóri hjá Siglingamálastofn-
un sem sat ráðstefnuna, segir að
menn geti ekki með nokkru móti
út.skýrt tilvist PCB í olíu á annan
hátt en að efninu sé blandað í olíuna
til þess að eyða því.
Mjög dýrt er að eyða PCB á við-
urkenndan hátt. Kristinn segir að
efnið hafi ekki fundist í olíuförmum
frá viðurkenndum olíufélögum en
fjöldi milliliða selji olíu víða um heim.
Ekki er vitað hvort PCB hafi fundist
í brennsluolíu hérlendis.
Kristinn segir að PCB hafi engin
áhrif á brennslu olíu og ekki heldur
skaðleg áhrif á vélar. Hins vegar
berist efnið út í andrúmsloftið við
brennslu og fólk sem vinnur við vél-
arnar andi því að sér.
Morgunblaðið/Ásdís
í ríki sínu
KRAKKARNIR í Menntaskólan-
um við Hamrahlíð brugðu á leik
á dögunum og gerðu þessa mynd-
arlegu snjókerlingu. Hún ríkti
um sinn eins og kóngur eða
drottning í ríki sínu. Þessi árs-
tími er alla jafna tími snjókalla
og -kerlinga þó veðrið hafi verið
þeim andsnúið í janúarmánuði.
„Það var bent á þetta á ráðstefn-
unni í Færeyjum. Tilgangurinn var
jafnframt að benda á það að þrátt
fyrir margvíslegar olíuprufur sem
gerðar eru, er ekki leitað að alls
kyns snefilefnum," sagði Kristinn.
Vélstjórar í
hættulegu starfi
Á ráðstefnunni var skýrt frá rann-
sóknum sem sýna að starf vélstjóra
um borð í skipum er heilsufarslega
mjög hættulegt. Hættuvaldarnir eru
t.a.m. asbest, sem þó var meira um
í eldri skipum. Asbest er krabba-
meinsvaldandi. Andrúmsloft sem
vélstjórar anda að sér er mjög olíu-
mettað og bentu rannsóknirnar á
að tíðni krabbameins af þeim sökum
væri mun hærri en hjá öðrum skip-
veijum. í rannsókn sem Vilhjálmur
Rafnsson, læknir hjá Vinnueftirlit-
inu, gerði 1984 kemur fram að vél-
stjórum í skipum er tvisvar sinnum
ÞORSTEINN Pálsson dómsmála-
ráðherra kynnti á ríkisstjórnarfundi
á þriðjudag frumvarp til laga um
staðfesta samvist. Samkvæmt
frumvarpinu geta tveir einstakling-
ar af sama kyni látið staðfesta sam-
vist sína.
Að sögn Þorsteins A. Jónssonar,
skrifstofustjóra í dóms- og kirkju-
málaráðuneytinu, eru réttaráhrif
samvistar þau sömu og réttaráhrif
hjúskapar með nokkrum undan-
tekningum. Þær eru helstar að ein-
staklingar af sama kyni í sambúð
geta ekki ættleitt börn og þeir eru
útilokaðir frá tæknifijóvgun þar
sem skilyrði er gert um hjúskap.
Þá gilda ákvæði laga, sem bundin
eru við kynferði maka í hjúskap,
ekki um staðfesta samvist en að
sögn Þorsteins eru slík ákvæði orð-
in mjög fágæt í lögum. í fjórða
lagi gilda ákvæði í alþjóðlegum
samningum ekki nema aðrir samn-
ingsaðilar fallist á það.
Þetta þýðir, að sögn Þorsteins,
að samkvæmt alþjóðasamningum
gildi hjúskapur, sem stofnað sé til
hér á landi, í öðrum ríkjum, með
hættara við því að fá lungnakrabba-
mein en öðrum íslenskum körlum.
Einnig er þeim hættara en öðrum
að deyja úr krabbameini í þvag-
blöðru og heilablóðfalli.
Víðir Kristjánsson, efnafræðingur
hjá Vinnueftirliti ríkisins, segir að
ekki sé ólíklegt að PCB hafi fundist
í brennsluolíu. „Þá tel ég að um
óviljaverk sé að ræða því ég á bágt
með að trúa að þetta sé almennt og
fari í gegnum olíufélögin. Líklegra
þykir mér að í þessum tilfellum hafi
úrgangsolíu verið brennt, þ.á m. olíu
úr stórum spennum," sagði Víðir.
Hann sagði að einnig væri hugs-
anlegt að PCB hafi verið blandað út
í olíu til þess að farga efninu á ódýr-
an hátt því mjög dýrt sé að farga
PCB á viðurkenndan hátt. PCB er
flokkað sem krabbameinsvaldandi
efni. Komist það í snertingu við húð
getur það valdið útbrotum og of-
næmi.
sömu réttarverkun og hjúskapur
sem stofnað er til þar. Þetta sam-
búðarform geri það hins vegar ekki
nema viðkomandi ríki fallist á það.
Þetta frávik sé til komið vegna
þess að það séu ekki mörg ríki sem
fallist á sambúð tveggja einstakl-
inga af sama kyni eða hafi löggjöf
um slíkt.
Réttarstaða eins og hjóna
Aðspurður um ávinning af stað-
festri samvist áréttar Þorsteinn að
réttarstaða einstaklinga í staðfestri
samvist sé sú hin sama og þeirra
sem séu í hjúskap. Hún hafi m.a.
áhrif á erfðarétt, ýmsar trygginga-
bætur, t.d. við fráfall, eignarrétt
og forræði eigna, t.d. við skilnað,
ýmis félagsleg réttindi, almanna-
tryggingar og síðast en ekki síst
nefnir hann að einstaklingar í stað-
festri samvist séu skattlagðir eins
og hjón.
Þorsteinn segir að frumvarpið
fari nú til umfjöllunar hjá stjórnar-
flokkunum og verði væntanlega
lagt fyrir alþingi sem stjómarfrum-
varp um eða upp úr helgi.
Frumvarp um sam-
búð samkynhneigðra