Morgunblaðið - 02.02.1996, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 2. FEBRÚAR 1996 29
___________AÐSENDAR GREIIMAR___
Svartstakkar í íslensku þjóð-
kirkjunni - er það framtíðin?
ÞAÐ hafði ekki verið
ætlun mín að skrifa frek-
ar um stöðu íslensku
kirkjunnar, en nokkur
ummæli vígslubiskups í
sjónvarpsþætti RÚV fyr-
ir nokkru komu svo illa
við mig að ég fæ ekki
orða bundist. Það sem
kom einna verst við mig
voru ummæli hans á þá
leið að hann hefði frétt
frá leikmanni úti í bæ
að öll þessi deila (í Lang-
holtssókn) væri mögnuð
upp og tilbúin af svart-
stökkum í kirlqunni. Síð-
an sagði vígslubiskup
orðrétt „og ég er einn
þeirra“. Hvað var maður-
inn að tala um? Skv. skilgreiningu
Islensku alfræðiorðabókarinnar voru
svartstakkar bardagasveitir fasista
sem Mussolini kom á fót á Italíu eft-
ir árið 1919. Munu þær hafa verið
illræmdar og starfað á svipaðan hátt
, og stormsveitir Hitlers. Hvemig getur
orð þetta tengst umræðunni um ís-
lensku kirkjuna og prestar gengist
við því?
í framhaldi af þessum orðum
vígslubiskups sagði hann orðrétt: „að
þeir (svartstakkar?) ætli sér og vilji
að kirkjan rísi undir nafni sem skipu-
lagt samfélag þeirra sem trúa á Jesúm
Krist en sé ekki einhvers konar sam-
safn af klúbbum". Hvað á maðurinn
við? Stendur íslenska þjóðkirkjan fyr-
ir „klúbbastarfsemi". Skyldi það vera
eitthvað sem passar ekki inn í „skipu-
lagt samfélag þeirra sem trúa á Jesúm
Krist“? Ég ákvað að kynna mér mál-
ið og fer hér á eftir stutt lýsing á
yfirlýstri stefnu íslensku þjóðkirkj-
unnar sem unnið hefur verið að út-
breiðslu á síðustu ár. Gæti verið að
það sé það sem vígslubiskup er að
tala um?
Safnaðaruppbygging
Árið 1987 samþykkti kirkjuráð og
biskup að hefja safnaðaruppbyggingu
innan íslensku kirkjunnar. Úndirrót
samþykktar þessarar má rekja til
þess að biskup og prestar voru
áhyggjufullir vegna þeirrar áherslu
sem lögð var á að reisa kirkjubygg-
ingar innan safnaða landsins. Sjálft
safnaðarstarfið hlaut að líða fyrir
þetta og ástæða til að reyna að breyta
þróuninni og vinna að því að „fá fólk-
ið inn í kirkjuna" á öðrum forsendum,
þ.e. byggja kirkjuna upp innan frá.
Árið 1989 samþykkti prestastefna
að safnaruppbygging yrði meginverk-
efni kirkjunnar og yfirskrift alls starfs
hennar. Stofnuð var nefnd um málið
og í framhaldi af því var séra Öm
Bárður Jónsson skipaður fræðslustjóri
þjóðkirkjunnar, m.a. til að vinna að
þessu verkefni. Nefndin skilaði af sér
árið 1992 með útgáfu á fræðsluefni
um safnaðaruppbyggingu. í fram-
haldi af því var sóknarnefndum og
starfsfólki kirkjunnar boðið upp á
námskeið þar sem farið var í gegnum
fræðsluefni þetta og þeim bent á leið-
ir til safnaðaruppbyggingar.
Hvað er safnaðaruppbygging?
Hér hef ég leitað fanga í því
fræðsluefni sem íslenska þjóðkirkjan
gaf út. Hef ég tekið setningar út á
stangli og tengt þær saman, án þess
þó að breyta innihaldinu. Talað er
um að færa þurfi ímynd presta og
leikmanna til nútímaviðhorfs þar sem
presturinn sé ekki lengur meðal-
göngumaður milli Guðs og safnaðar-
ins heldur taki söfnuðurinn virkan
þátt í guðsþjónustunni og hætti að
líta á sig sem áhorfanda. Það er söfn-
uðurinn, fólkið sjálft, sem er kirkjan
(leturbreyting mín) - ekki presturinn.
Það er þjónusta safnaðarins sem
byggir söfnuðinn upp - ekki þjónusta
prestsins. Nauðsynlegt sé að fræða
leikmenn og byggja þá upp til að
þeir verði virkir í þjónustu kirkjunn-
ar. Presturinn hljóti að hafa nokkra
forystu í söfnuðinum í krafti vígslu
sinnar og menntunar en uppbygging
safnaðarins geti ekki, nema að tak-
mörkuðu leyti, orðið
hans verk. Prestar
megi ekki fá það á'til-
fínninguna að málið
snúist um það að verið
sé að taka af þeim ein-
hver völd ef fleiri koma
markvisst inn í þjón-
ustu kirkjunnar.
Finnst þér, lesandi
minn, ekki að íslenska
þjóðkirkjan sé á réttri
ieið með þessari stefnu-
mörkun? Er ekki verið
að reyna að færa lýð-
ræðið inn í kirkjurnar?
Viljum við ekki nálgast
kirkjuna okkar meira
með aukinni þátttöku í
helgihaldinu og fá auk
þess fræðslu og uppbyggingu frá
kirkjunni til þess? Er hugsanlegt að
ýmsir prestar óttist það að missa
„völdin“ í hendumar á söfnuðinum?
Klúbbastarfsemi
Í þessu sama fræðsluefni er talað
um að auka tengsl við sérstakar
stofnanir og starfstæki kirkjunnar,
t.d. Hjálparstofnun kirkjunnar, Hið
íslenska biblíufélag og kristniboðið.
Þá er talað um uppbyggingu les-
hópa, sjálfshjálparhópa og bæna-
hringa í söfnuðinum, svo og hópa til
sérstakra verkefna s.s. hjálparstarfs
og kristniboðs, heimsóknarþjónustu
og aðstoðar. Eru þetta „klúbbarnir"
sem vígslubiskup er að tala um? Er
þetta ekki „skipulagt samfélag þeirra
sem trúa á Jesúm Krist“? Er hugsan-
legt að þeir leikmenn sem myndu
láta kirkjuna „plata“ sig til þátttöku
í svona hópum séu ekki verðugir
þess að tilheyra „skipulögðu samfé-
lagi þeirra sem trúa á Jesúm Krist“?
Er það bara fyrir prestana?
Það vekur bæði undrun mína og
hneykslan að heyra vígslubiskup lýsa
því yfir opinberlega að hann sé ekki
sammála yfirlýstri stefnu íslensku
þjóðkirkjunnar. Svo er einnig að
Það er söfnuðurinn,
fólkið sjálft, sem
er kirkjan, segir
Jóhanna E. Sveins-
dóttir, og innan kirkj-
unnar á ljós kærleik-
ans að vísa veginn.
skilja á orðum hans að hann eigi sér
nokkra fylgisveina í þessari skoðun
sinni. Er það kannski „svartstakka-
klúbburinn"? Er von þótt söfnuðir
geti ekki komið sér saman um hlut-
ina þegar svo augljós ági'einingur
ríkir um grundvallarsjónarmið í
stefnu íslensku þjóðkirkjunnar? Er
nema von að biskup verði stundum
þreyttur?
Prestar eru þjónar kirkjunnar, og
þar með þjónar fólksins. Þeir gegna
að vísu lykilhlutverki í söfnuðinum -
en sem þjónar - ekki herrar. Er hugs-
anlegt að „klúbbur svartstakka" líti
á sig sem herra sem sitji efst á pýr-
amídanum í valdaskipulagi íslensku
þjóðkirkjunnar, hafnir yfir aðra í stað
þess að vera „fremstir meðal jafn-
ingja" eins og stefna kirkjunnar er?
Æviráðning - fær hún staðist?
Þá er enn komið að þeim vanda
sem kirkjan (og þar með fólkið) býr
við. í skjóli æviráðningar presta geta
kirkjuyfirvöld lítt aðhafst til að
tryggja að þeir framfylgi yfirlýstri
stefnu þjóðkirkjunnar. Að sjálfsögðu
mega prestar hafa sjálfstæðar skoð-
anir - en spurning ríkir í huga mér
hvort þeir sem lýsa svo greinilega
yfir andstöðu sinni opinberlega geti
starfað af heilum hug fyrir íslensku
þjóðkirkjuna. Æviráðning presta
gerir þeim hinsvegar kleift að fara
sínu fram óáreittir.
Hvað með söfnuðina? Eru þeir þá
ofurseldir presti þeim sem sókn-
arnefnd hefur valið (ath.: sóknar-
nefnd velur aðeins prest, ræður hann
ekki). Sumir söfnuðir eru heppnir en
aðrir óheppnir. Ef söfnuður er óhepp-
inn, getur hann þá ekki gert neitt
til að breyta ráðningu prests, ef hann
uppfyllir ekki þær væntingar sem
gerðar voru til hans? Er hugsanlegt
að sóknarnefndir hafi alltaf fengið
réttar upplýsingar áður en gengið
var til prestskosninga? Ef svo er
ekki, á þá söfnuðurinn í heild sinni
(og sóknamefndin sem vill leiðrétta
mistök sín) að sitja með hendur í
skauti næstu 25 árin og leyfa kirkj-
unni sinni að deyja?
Gildir lýðræðið ekki í
íslensku þjóðkirkjunni?
Það er mikil brotalöm í stjóm-
skipulegri uppbyggingu íslensku
þjóðkirkjunnar með æviráðningu
presta. Til að lagfæra hana þarf það
sama að gilda um ráðningu presta á
vinnumarkaðnum og þá sem starfa
í einkageiranum. Þar fær sá starfið
sem hæfastur er. Til að halda því
verður hann að standa sig eða víkja
ella. Prestar em líka mannlegir, geta
verið mistækir, einráðir - jafnvel ótt-
aslegnir. - En hví skyldu þeir ekki
vera ábyrgir fyrir gjörðum sínun og
standa eða falla með þeim?
Ljós kærleikans verður að leika
um kirkjuna til að hún geti kennt
sig við Jesú Krist og kærleiksboðskap
hans. Ég get ekki tengt ljósið við
orðið „svartstakkur". íslensk kirkja
á betra skilið en að vera ofurseld
hroka og valdabrölti presta sem virð-
ast hafa gleymt hlutverki sínu í krist-
inni kirkju. Islenskum stjórnvöldum
ber því að vernda söfnuðina gegn
slíkum aðstæðum og koma á breyt-
ingum um lög og réttindi presta.
Höfundur er viðskiptafræðingur
og féiagi í Kór Langholtskirkju.
Utsalan cr hann
CHA*CHA
Borgarkringlunni. Sími 588 4848
Jóhanna E.
Sveinsdóttir
Bílamarkaöurinn
Smiðjuvegi 46E
v/Reykjanesbraut
Kopavogi, simi
567-1800
Löggild bílasala
Opið laugard. kl. 10-17
sunnudaga kl. 13-18
Ath.: Tilboðsverð
á fjölda bifreiða.
Einnig: MMC L-300 Minibus 4x4 '88,
grásans., 5 g., ek. 120 þ. km., vél yfirfarin
(tímareim o.fl). V. 1.050 þús. Mjög góð
lónakjör.
Nissan Sunny 1.6 SR '94, grænsans., 5
g., ek. 33 þ. km. V. 1.090 þús.
Hyundai Pony LS '94, rauöur, 5 g., ek.
30 þ. km. Tilboðsv. 690 þús.
Toyota Corolla Touring GLI '93, vínrauð-
ur, ek. 42 þ. km., rafm. í rúöum, dráttar-
krókur, 2 dekkjagangar o.fl. V. 1.350 þús.
Sk. ód.
Grand Cherokee Limited V-8 '94, ek. 15
þ. km., grænsans., einn með öllu, gullfal-
legur bfll. V. 3.950 þús.
Cherokee Pioneer 4.0L '87, 5 dyra, blár,
sjálfsk., ek. 110 þ. km., rafm. í rúðum o.fl.
Gott ástand og útlit. V. 1.190 þús.
V.W. Golf 1.4 icl station '94, blár, 5 g.,
ek. 32' þ. km. rafm. í rúðum, dráttarkúla
o.fl. V. 1.150 þús.
Suzuki Sidekick JLXi 16v '93, 5 dyra,
hvítur, 5 g., ek. aðeins 38 þ. mflur, rafm.
í rúðum, samlæsingar, álfelgur, upphækk-
aður, ABS bremsur. V. 1.690 þús.
Nissan Sunny 1.6 SLX 4x4 station '93,
blór, 5 g., ek. aðeins 28 þ. km., rafm. í
öllu, 2 dekkjag., ólfelgur. V. 1.290 þús.
Pajero GLS Turbo m/lnterc. '95,
m/mæli, blór, 5 g., ek. aðeins 8 þ. km.,
upphækkaður, 33“ dekk o.fl. Talsvert
breyttur. Sem nýr. V. 2,5 millj.
M. Benz 250 T., diesel, station '86,
sjálfsk., ek. 296 þ. km. Gott óstand.
V. 1.650 þús.
Nissan Sunny Sedan SLX 1.6 '93, hvítur,
5 g., ek. 50 þ. km., rafm. í rúðum, hiti í
sætum o.fl. V. 1.030 þús.
Volvo 740 GL '87, rauður, 5 g., ek. 103
þ. km. V. 750 þús.
Subaru Legacy 1.8 station '90, sjálfsk.,
ek. 98 þ. km. V. 1.080 þús.
BMW 316 '88, 4 dyra, vínrauður, 5 gíra,
ek. aðeins 54 þ.km. Toppeintak. V. 690
þús. Sk. ód.
Chevrolet Van '87, húsbíll, gott eintak.
Tilboðsv. 690 þús.
Ford Bronco il XL '88, 5 g., ek. 93 þ.
Gott eintak. V. 990 þús.
Lada Samara 1500 '90, 3 dyra, grár, 5
g., ek. 80 þ.
MMC Lancer EXE '91, hlaðbakur, sjálfsk.,
ek. aðeins 11 þ.km. Einn m/öllu. V. 940
þ. stgr.
Mazda 323 F GLX '90, rauður, 5 dyra,
sjálfsk., ek,. 87 þ. km., rafm. í rúðum,
spoiler o.fl. Góður bíll. V. 790 þús.
V.W. Vento GL 2.0 '93, blár, 5 g., ek. 40
þ. km., sóllúga, álfelgur o.fl. V. 1.380 þús.
Nýr bfll. Hyundai Pony GSi '94, sjálfsk.,
ek. 1. þ. km. 2 dekkjagangar. V. 890 þús.
MMC L-300 Minibus 4x4 '93, (bensín-
vól), grænn/grár, 5 g., ek. aðeins 46 þ.
km., rafm. í rúðum, álfelgur, dráttarkúla
o.fl. V. 1.950 þús.