Morgunblaðið - 22.03.1996, Blaðsíða 8

8 FÖSTUDAGUR 22. MARZ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FRETTIR
. Skammar þing-
ÞAÐ verður ekki hjá því komist að setja kúabjöllur á hæstvirta svo t
maður viti hvar hjörðin heldur sig þegar kalla þarf til þings . . .
Greiði bætur
vegua hálkuslyss
HÆSTIRÉTTUR dæmdi í gær eig-
endur verslunarinnar Blómavals til
að greiða 54 ára konu, sem fót-
brotnaði við fall á hálli gangstétt
utan við verslunina í nóvember
1989, rúmlega 1,9 milljónir króna
í bætur með vöxtum frá árinu
1989.
Konunni skrikaði fótur á leið út
úr versluninni með þeim afleiðing-
um að hún ökklabrotnaði og hlaut
áverka á hné. Varanleg örorka
hennar eftir slysið var metin 20%
auk tímabundinnar 100% örorku í
5 mánuði.
Konan taldi að slysið yrði rakið
til mikillar og varhugaverðrar hálku
við dyr verslunarinnar, sem mynd-
ast hafí vegna misfellu í hellulögn.
Af hálfu Blómavals var því hald-
ið fram að slysið yrði rakið til
óhappatilviljunar og vangæslu kon-
unnar sjálfar. Ekkert bendi til að
meiri hálka hafi myndast við versl-
unina en annars staðar á umferðar-
leiðum og hafi verslunin ekki frekar
en konan getað varast tæran hálku-
blett á stéttinni, sem verið hafi auð
við dyr verslunarinnar.
Hæstiréttur taldi að Blómaval
bæri bótaábyrgð á slysinu með vís-
an til þeirra forsendna héraðsdóm-
ara að slysið verði rakið til van-
rækslu starfsfólks verslunarinnar á
að sandbera stéttina eða bera á
hana íseyðandi efni.
Fimm stórar
bílasýningar
FIMM stórar bílasýningar verða um
helgina í Reykjavík.
Toyota kynnir árgerðir 1996 af
Toyota á fjölskylduhátíð í Perlunni
á laugardag og sunnudag. Á sama
tíma verður sérstök Chrysler sýning
á vegum Jöfurs á Nýbýlavegi, þar á
meðal verður sýndur nýr Voyager
fjölnotabíll og flaggskipið í fólksbíl-
alínunni, New Yorker. Hjá Bifreiðum
og landbúnaðarvélum verður frum-
kynning á nýjum Renault Mégane
sem leysir Renault 19 af hólmi. Hjá
Ingvari Helgasyni verður kynntur
nýr Subaru Impreza aldrifsbíll.
Hekla hf. frumkynnir Mitsubishi
Lancer sem er gjörbreyttur bíll.
Það verður opið frá kl. 12-16 hjá
Brimborg á laugardag. Einnig verð-
ur opið á laugardag hjá Suzuki bíl-
um, Ræsi hf., Honda og Bílheimum.
HVÍTI flekkurinn á móts við Lýsi
hf. á Eiðisgranda var ekki til mik-
illar prýði í góða veðrinu á mið-
vikudag. Af honum er hins vegar
ekki önnur mengun en leiðinleg
sjónmengun að sögn Baldurs
Hjaltasonar, framkvæmdastjóra
Lýsis.
Hann segir að flekkurinn mynd-
ist við afsýringu á lýsi yfir hávetr-
arvertíðina frá febrúar fram í
apríl. „Við fjarlægjum súr í lýsinu
með því að blanda sóda saman við
lýsið og við hlöndunina myndast
þessi náttúrulega sápa. Sápunni er
hleypt út í sjó og því miður erum
Sjónmeng-
un á sól-
skinsdegi
við svo óheppin að frárennsliskerf-
ið okkar nær ekki lengra út,“ sagði
Baldur og tók fram að ekki fylgdi
annars konar mengun sápunni en
slæm sjónmengun og vonir stæðu
til að sá vandi leystist þegar frá-
Morgunblaðið/Árni Sæbcrg
rennsliskerfi verksmiðjunnar yrði
tengt skolpræsakerfi borgarinnar.
Þá blandist sápan öðru og færi
lengra út.
Baldur sagði að misjafnt væri
hversu oft þyrfti að afsýra lýsi
og hleypa sápunni út í sjó en að
jafnaði á bilinu einu sinni til tvisv-
ar sinnum í viku á vetrarvertíð-
inni. Fiekkurinn hyrfi einum til
tveimur klukkustundum eftir að
hætt væri að afsýra.
Hjá Hollustuvernd fékkst staðfest-
ing á því að hvíti flekkurinn bryti
ekki í bága við samþykktir um
umhverfisvernd.
Mannréttindamál
Islendingar geta
látið að sér kveða
N
ICHOLAS Howen,
lögfræðingur hjá
Amnesty Internati-
onaþ segir smáríki á borð
við Island geta gegnt mikil-
vægu hlutverki í tengslum
við mannréttindamál. „Þið
eruð lítið, sjálfstætt ríki sem
leggur mikla áherslu á frelsi.
Þið getið því starfað jafnt
með hinum Norðurlanda-
þjóðunum að mannréttinda-
baráttu sem ein og sér.“
Eitt helsta baráttumál
mannréttindasamtakanna
Amnesty International þessa
stundina er staða mannrétt-
indamála í Kína. Howen seg-
ir að ákveðið hafi verið að
hefja Kínaherferð sökum
þess að ástandið í landinu
færi versnandi. Pyntingar
væru algengar og allt að tvö
þúsund einstaklingar væru
teknir af lífi árlega en það væri
meiri fjöldi en í öllum öðrum ríkj-
um veraldar samanlagt. „Kínverj-
ar nota aftökur til að reyna að
vinna bug á félagslegum vanda-
málum en það gengur ekki upp.
Þá eru þúsundir manna í fangelsi
fyrir að segja skoðanir sínar opin-
berlega. Fyrst er felldur dómur
og síðan haldin réttarhöld. Um-
heimurinn getur ekki litið framhjá
þessum mannréttindabrotum er
snerta þriðjung mannkyns. Kín-
verjar vilja nú opna sig gagnvart
umheiminum en þeir verða þá
jafnframt að standa skil á gjörðum
sínum alþjóðlega."
Howen segir það vandamál að
flest vestræn ríki, ísland ekki síð-
ur en önnur, vilji auka viðskipti
sín við Kína og séu því treg til
að gagnrýna stöðu mannréttinda-
mála þar. „Við erum hins vegar
þeirrar skoðunar að mannrétt-
indamál og viðskiptamál eigi sam-
leið. Kaupsýslumenn vilja stöðug-
leika þar sem að þeir stunda við-
skipti. Ef hægt er að túlka hegn-
ingarlög að vild í landinu er mjög
líklegt að það sama geti gerst
varðandi lög er snúa að fyrir-
tækjarekstri. Til lengri tíma litið
er það því hagur fyrirtækjanna
er stunda viðskipti við Kína að
mannréttindamálin séu í lagi.“
Sem dæmi um einstök mann-
réttindabrot nefndi Howen að
munkur í Tíbet hefði setið nítján
ár í fangelsi fyrir það eitt að þýða
mannréttindayfirlýsingu Samein-
uðu þjóðanna. Aðrir Tíbetbúar
væru í fangelsi fyrir að veifa fána
Tíbet. „Við tökum ekki afstöðu til
sjálfstæðisbaráttu Tíbetbúa.
Þarna er hins vegar verið að brjóta
gríindvaliarmannréttindi. Við-
brögð heimsins hafa hins vegar
verið takmörkuð.“
Hann telur mjög mikilvægt að
á sex vikna fundi Mannréttinda-
nefndar Sameinuðu þjóðanna, er
hófst í Genf á mánu-
dag, verði samþykkt
ályktun þar sem mann-
réttindabrot í Kína eru
fordæmd og að Sam-
einuðu þjóðirnar sendi .
eftirlitsmenn til að
fylgjast með ástandi mannrétt-
indamála. „Það sem við óttumst
mest er að svo virðist sem Evrópu-
sambandið sé að missa móðinn í
þessu máli og ekki víst að það
rnuni styðja ályktunina. Ástæðan
eru viðskiptahagsmunir og stórir
viðskiptasamningar, ei nýlega
hafa verið undirritaðir. Þetta telj-
um við óviðunandi. Á fundi mann-
réttindanefndarinnar á síðasta ári
féll sambærileg ályktun með ein-
ungis eins atkvæðis mun og von-
um við að nú muni dæmið snúast
við. Ályktun af þessu tagi myndi
senda mjög sterk skilaboð til Kín-
Nicholas Howen
►_ Nicholas Howen er fæddur
í Ástralíu árið 1960 og lögfræð-
ingur að mennt, sérhæfður í
alþjóðalögum. Howen hefur
starfað fyrir mannréttindasam-
tökin Amnesty International
undanfarin fimm ár og er yfir-
maður lagaskrifstofu samtak-
anna. Vinnur hann mikið að
málarekstri fyrir hönd Amn-
esty hjá Sameinuðu þjóðunum.
Áður en hann hóf störf hjá
Amnesty starfaði hann í Asíu í
fimm ár. Howen er kvæntur og
tveggja barna faðir.
Óttumst að
ESB missi
móðinn
vetja um afstöðu umheimsins. Það
að þegja er líka að taka afstöðu."
Viðkvæmir fyrir gagnrýni
Þegar Howen var spurður hvort
fyrri viðbrögð Kínveija við utan-
aðkomandi gagnrýni bentu ekki
til að þeir myndu ekki láta ályktun
af þessu tagi hafa mikil áhrif á
sig sagði hann að Kínverjar hefðu
barist mjög hart gegn ályktuninni
á vettvangi SÞ. „Samþykkt álykt-
unarinnar myndi sýna þeim fram
á að viðskiptaaðilar þeirra hefðu
áhyggjur af ástandinu. Ein og sér
hefur ályktunin kannski ekki mik-
il áhrif. Þess eru hins vegar dæmi
um að gagnrýni að utan hafi
hreyft við Kínveijum."
Skýrsla Amnesty International
um ástandið í Kína var kynnt í
Bangkok í síðustu viku og
skömmu fyrir fundinn voru tveir
fulltrúar Ámnesty handteknir af
lögreglu en sleppt skömmu síðar.
Réð hrein tilviljun því að forseti
Amnesty var ekki á meðal hinna
handteknu. „Þetta var mjög
óheppilegt atvik en sýnir kannski
vel fram á þann mikla þrýsting
sem Kínveijar beita nágrannarík-
in. Flesti ríki í suðausturhluta
_________ Asíu vilja breytingar í
Kína en þau eru hins
vegar hikandi við að
greina frá afstöðu sinni
opinberlega."
... En hvaða hlutverki
getur ísland gegnt í
þessu sambandi? „Við myndum
helst vilja sjá íslendinga greina
frá þvi opinberlega í Genf að þeir
hafi áhyggjur af ástandinu í Kína
og hvetja önnur ríki til að sam-
þykkja ályktunina. Þetta geta ís
lendingar gert sem óháð ríki.“
Hann sagði að athyglisvert yrði
að fylgjast með þeim Norðurlönd
um er nú væru aðilar að Evrópu
sambandinu, hvort þau myndu
halda sjálfstæði sínu eða þurfa
að sameinast um lægsta sameigin-
lega samnefnarann í mannrétt-
indamálum með hinum ESB-ríkj-
unum.